Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Aanvragen levensonderhoud
In 2018 zijn 15.624 aanvragen ingediend. In 2017 lag dit aantal hoger, namelijk op 17.324. De economie draait op volle toeren en dat merken we.

 

Instroom in de bijstand
In 2018 is de daling in het bijstandsvolume met name veroorzaakt door een sterke daling in de instroom. In totaal bedraagt de instroom in 2018 7.186 en is daarmee 16,9% lager dan de instroom in 2017 (8.646). De belangrijkste verklaringen hiervoor zijn de economische voorspoed en onze inspanningen om instroom in de bijstand te voorkomen. Dit uit zich o.a. in een lagere instroom vanuit de WW.

 

Uitgevoerde heronderzoeken
De handhaving op onrechtmatige uitkeringsverstrekking is een bestuurlijke prioriteit van het college. In de Voorjaarsnota 2017 heeft het college opnieuw extra middelen gereserveerd om de aanpak verder te intensiveren. Deze intensivering bestaat onder andere uit een forse verhoging van het aantal heronderzoeken met 3.000 a-selecte heronderzoeken per jaar in 2018 en 2019. De afspraak daarbij was dat de gemeente 12.000 rechtmatigheidsonderzoeken in 2018 en 2019 uitvoert. Per jaar onderzoekt de gemeente 6.000 dossiers en beoordeelt ze de woon-, inkomens- en vermogenssituatie van werkzoekenden. In 2018 zijn 6.074 uitkeringsgerechtigden uitgenodigd voor een heronderzoek. De doelstelling om 6.000 heronderzoeken te starten in 2018 is daarmee behaald.

 

Volume bijstandsuitkeringen
Er is sprake van een aanhoudende daling in het volume sinds juni 2017. Het volume bijstandsuitkeringen bedroeg op 31 december 2018 35.292. Daarmee is de tussentijdse mijlpaal van 36.000 uitkeringen op 31 december 2018 ruimschoots gehaald. Ten opzichte van de beginstand 2018 (37.667) is het uitkeringenbestand tot en met december met 2.375 uitkeringen gedaald. 

 

Samenwerking Sociaal Domein
Met de invoering van de Jeugdwet, Wmo en de Participatiewet is samenhangende dienstverlening aan Rotterdammers nog meer van belang. Hierbij stelt de gemeente centraal dat Rotterdammers zoveel mogelijk zelfstandig kunnen meedoen aan de samenleving. Door uitkeringsverstrekking als dat nodig is en door iemand aan het werk te helpen waar dat kan. Daarom heeft de gemeente in 2018 ingezet op zinvolle dagbesteding, ontwikkelmogelijkheden naar werk in de wijk, stabiel inkomen waarin continuïteit gewaarborgd is en passende en afgestemde gemeentelijke dienstverlening.
Wijkgestuurd Werken is een intensivering van de dienstverlening van Werk en inkomen (W&I) in de wijken waar dit nodig is. Met het werken in de gekozen 12 wijken is de dienstverlening meer toegespitst op de leefomgeving van de Rotterdamse werkzoekenden. Hoger gewaardeerde dienstverlening en uitstroom naar werk zijn daarbij het uitgangspunt. In 4 van de 12 wijken is geëxperimenteerd met de samenwerking tussen W&I en de wijkteams. In 2018 is de aanpak geëvalueerd. De uitkomsten wijzen erop dat de aanwezigheid van W&I in deze wijken een effectieve aanvulling kan zijn op de staande dienstverlening. De gemeente zet de aanpak voort en bekijkt verdere verbeteringen.

 

Ontwikkelingen BUIG-budget
BUIG staat voor Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten. Het Rijk stelt in de vorm van het BUIG-budget middelen beschikbaar om de sociale uitkeringslasten in het kader van de Participatiewet te betalen. In verband met de verhoogde instroom van statushouders in de bijstand heeft het Rijk een kasschuif toegepast: voor 2018 en 2019 zijn er tijdelijk extra budgetten uitgekeerd, die ten koste gaan van de budgetten in 2020 en verdere jaren. Voor Rotterdam bedroeg de tijdelijke plus in 2018 circa € 10 mln. Daarnaast zijn er aanpassingen doorgevoerd in het objectieve verdeelmodel waarmee het landelijke BUIG-budget wordt verdeeld over de gemeenten. Belangrijke aanpassing per 2019 is de toevoeging van een objectieve prijscomponent, een element waarop vanuit de G-4 sterk is aangedrongen.
Het definitieve BUIG-budget bedroeg in 2018 € 534,3 mln. Daarnaast heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de aanvraag van de gemeente Rotterdam voor de vangnetregeling over het jaar 2017 toegekend en uitbetaald. Vanuit deze vangnetregeling ontving Rotterdam een compensatie van € 5,6 mln voor de tekorten op de BUIG in 2017.

 

Maatregelen voor het reduceren van tekorten op de BUIG
De daling van het bijstandsvolume betekent niet alleen dat er nu minder gezinnen financieel afhankelijk zijn van een uitkering, maar ook dat er een positief effect is op de gemeentebegroting. Voor het eerst in jaren was er in 2018 geen sprake van een tekort op de bijstand. De gerealiseerde uitkeringslasten in 2018 bedroegen € 530,1 mln. De gunstigere ontwikkeling van het bijstandsvolume maakt dat de uitkeringslasten 2018 nog iets lager uitvielen dan geraamd. Belangrijke kanttekening hierbij is wel dat het financiële resultaat op de BUIG niet alleen positief is beïnvloed door de ontwikkeling in het bijstandsvolume, maar ook door een tijdelijke ophoging van de BUIG-budgetten door het Rijk vanwege de verhoogde instroom van statushouders.

Toelichtingen ontwikkelingen

Inkomens(on)zekerheid
De arbeidsmarkt is de afgelopen jaren flexibeler en onzekerder geworden. Werkzoekenden krijgen vaker dan voorheen tijdelijke of deeltijd contracten aangeboden. Het aannemen van deeltijd of flexwerk is een goede opstap voor werkzoekenden. Zeker in deze tijd van hoogconjunctuur zijn er kansen op de arbeidsmarkt. Het (tijdelijk en herhaaldelijk) wegvallen van inkomen leidt bij onze doelgroep echter al snel tot nieuwe of toename van onzekerheden en problemen op andere leefgebieden. Hierdoor verzwakt ook de arbeidsmarktpositie verder. Daarnaast hebben werkzoekenden met een laag inkomen te maken met meerdere inkomensbestanddelen (denk aan deeltijd inkomsten, uitkering en toeslagen). Deze complexiteit van de samenstelling van de bestaansmiddelen leiden tot onzekerheid en soms zelfs schulden, wanneer wijzigingen niet goed worden doorgegeven. Deze onzekerheden, bijvoorbeeld als het gaat om betaalmomenten, hoogte, en consequenties voor overige inkomensbestanddelen zoals toeslagen, hebben ook de aandacht van het Rijk.

 

Dienstverlening aan (aspirant) ondernemers
Bijzonder onderdeel binnen de participatiewet is het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz2004), bedoeld om ondernemers te ondersteunen om een doorstart te maken, bij ontbreken van levensvatbaarheid het bedrijf te beëindigen, of om werkzoekenden uit de Participatiewet te ondersteunen bij het starten van een eigen bedrijf. De dienstverlening voor (aspirant) ondernemers wordt ook uitgevoerd voor een groot aantal gemeenten in de regio. Hiervoor wordt een kostendekkende vergoeding in rekening gebracht. In 2018 is daar weer een gemeente bijgekomen, wat geleid heeft tot een grotere baat dan geraamd.
 

Wat heeft het gekost?

Toelichting op overzicht van afwijkingen

1. BUIG

De kosten voor de sociale (bijstands-) uitkeringen vallen € 544 lager uit (Resultaat Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG)). Dit komt voornamelijk door een gunstigere ontwikkeling van het bijstandsvolume in 2018. Daarnaast is er in 2018 sprake van een meevaller van  € 5,6 mln omdat er positief is besloten op de aanvraag vangnetregeling 2017. Van het saldo € 6,4 mln is al € 5,9 mln gedoteerd aan de reserve Wwb, waardoor het effect op de exploitatie € 544 positief bedraagt.

 

2. Voorziening debiteuren bijstandsgerechtigden

De benodigde voorziening debiteuren Sociale uitkeringen blijkt € 600 lager te zijn dan begroot. In de maanden november en december zijn hogere ontvangsten op vorderingen gerealiseerd dan verwacht.

 

3. Overig (waaronder vergoeding inzet medewerkers)

De vergoeding van de inzet van eigen medewerkers op investeringsprojecten heeft een niet begrote financiële dekking opgeleverd van € 1,1 mln.

 

4. Bestemmingsreserve Wwb

In 2018 is voor een bedrag van € 406 betaald aan het Social Impact Bond. Dit heeft er toe geleid dat er € 294 minder uit de reserve Wwb is onttrokken dan begroot (€ 700).

 

 

Toelichting op overzicht van bijstellingen

Incidentele huisvestingskosten (€ 183)

Bij de tweede herziening 2018 is er binnen programma Overhead melding gemaakt van incidenteel hogere huisvestingskosten van € 3,1 mln. Dit betrof niet activeerbare projectkosten van € 1,7 mln en € 1,4 mln hogere huisvestingslasten als gevolg van een langere overgangsperiode voor de verhuizing van het archief en de dienstverlening van de kredietbank naar de nieuwe Stadhuis XL+ winkel.

Deze incidenteel hogere huisvestingslasten van € 3,1 mln zijn verdeeld over de programma’s. Vanuit dit programma is een bedrag van € 183 overgeheveld.

Voor de uiteindelijke realisatie van deze bijstelling wordt verwezen naar het programma Overhead.

 

Vrijval Bestemmingsreserve Wwb 2018 e.v. (€ 12,4 mln en € 33,7 mln)       

In 2018 is uitvoering gegeven aan het coalitieakkoord om € 12,4 mln uit de reserve Wwb te laten vrijvallen ter dekking van het doorbraakdossier ‘Iedereen doet mee (blijvend uit de bijstand)’. Daarnaast is een bedrag van € 33,7 mln vrijgevallen uit de reserve Wwb ten gunste van het algemene beeld.

 

Bijstelling baten BUIG (€ 5,5 mln) en dotatie aan bestemmingsreserve Wwb 2018 (- € 5,5 mln)

De definitieve vaststelling van het BUIG budget is eind september 2018 door het Ministerie van SZW gepubliceerd en is € 5,5 mln hoger
dan de inkomsten die ten tijde van het coalitieakkoord waren geraamd. Dit bedrag is aan de reserve Wwb toegevoegd.

 

Contractgemeenten 2018 (€ 384) en Bijstelling begroting Rotterdamse Zaak (€ 57)

Door toename van het aantal (contract)gemeenten en activiteiten zijn de baten bijgesteld en daarnaast zijn de baten voor de Rotterdamse Zaak bijgesteld als gevolg van actuele inzichten.   

 

Dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren bijstandsgerechtigden (- € 3,5 mln)

Voor de oninbaarheid van de vorderingen op bijstandsgerechtigden heeft de gemeente een voorziening getroffen. In het najaar van 2018 is een ramingsbijstelling doorgevoerd voor een dotatie van € 3,5 mln aan de voorziening vorderingen bijstandsgerechtigden. De hogere ontvangsten dan verwacht op de vorderingen hebben geleid tot een voordelig financieel effect op het jaarrekening resultaat 2018 van € 600.

 

Kosten en dekking Digitalisering- en HR uitvoeringsagenda (€ 998)

In 2018 is een start gemaakt met de uitvoering van de Digitaliseringsagenda en HR Uitvoeringsagenda. De hiermee samenhangende kosten en dekking zijn gerealiseerd binnen verschillende programma’s. Dit is met deze begrotingswijziging verwerkt in de begroting 2018. Voor dit programma betekende dit (per saldo) een bijstelling van € 998.

Voor de uiteindelijke realisatie van deze bijstelling wordt verwezen naar het programma Overhead.

 

Project Datawarehouse (- € 150)

Het resultaat van het project is dat rapportages herbouwd zijn, waarmee de stuur- en verantwoordingsinformatie in de toekomst is gewaarborgd en wordt voldaan aan huidige privacywetgeving en security richtlijnen. Het bedrag is ingezet voor extra capaciteit voor de realisatie van het project.