Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Binnenstad
Het succes van de aanpak ‘Binnenstad als City Lounge’ heeft veel gedaan voor de Binnenstad en Rotterdam. Bekroning hiervoor zijn ‘European City of the year’ of de titel ‘beste Binnenstad’. Het oogsten van de investeringen en energie die met de ‘City Lounge’ zijn ingezet is in volle gang. De Binnenstad is nog nooit zo in trek geweest bij bewoners, werknemers én bezoekers. Ook getuige de vermeldingen in tal van reisgidsen de afgelopen jaren. De Citylounge aanpak bestaat uit het doorgaan met verdichten (eind 2018 ruim 1.300 woningen in aanbouw) en vooral het aantrekkelijker maken van de binnenstad door meer ruimte voor programmering en een aantrekkelijke buitenruimte. In samenwerking met externe partijen doorgezet op winter- en zomerprogrammering (onder andere: 010 momentjes, IJsvrij in ’t Park, Pleinprogrammering, Black Friday), is het project Propere Plee gestart en hebben de taxichauffeurs een hospitalitytraining gekregen. De Streetart Rotterdam Make it Happen is verder uitgebreid met onder andere de Calypsofalls (achterkant Pauluskerk). De herinrichting van de Coolsingel is gestart en de eerste contouren zijn duidelijk zichtbaar.
De houdbaarheidsdatum van het huidige Binnenstadsplan komt in zicht. De tien belangrijkste ingrediënten die de ‘City Lounge’ de afgelopen jaren hebben vormgegeven zijn bijna allen gehaald. In 2018 is gestart na te denken over een nieuwe set ingrediënten om de ‘City Lounge’ opnieuw vorm te geven. Het accent verschuift naar een Binnenstad in Balans. Vraagstukken rond verdichten versus vergroenen, bereikbaarheid versus nabijheid, leefbaarheid versus levendigheid vragen om een goed afwegingskader. Door gerichte aanpak is de verblijfstijd van de bezoeker in de vorige collegeperiode met 10% verruimd.

 

Stadshavens
Samen met marktpartijen en het Havenbedrijf is afgelopen jaar vooral gefocust op de verdere ontwikkeling van Merwe Vierhavens, Maas- en Rijnhaven en woningbouw op Heijplaat.

Merwe Vierhavens
De Marconitorens zijn in 2018 getransformeerd naar 883 woningen. Daarnaast is fase 1 van de fietsroute productiecampus opgeleverd en wordt er gewerkt aan het ruimtelijk raamwerk. Voor de Keileweg is een programma van eisen voor het inrichtingsplan gemaakt. Het Havenbedrijf is gestart met de aanpak van de TP-loodsen, bedoeld voor bedrijven in de maakindustrie en de gemeente is gestart met de bodemsanering in het energiecluster. En tot slot is de bouw van de Floating Farm van start gegaan (opening 2019). In 2018 is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar de ontwikkeling van de Merwehaven (dit gebied bestaat uit twee pieren, twee waterbekkens en de Marconistrip). Deze ontwikkeling is een verdere uitwerking van de afspraken die eerder zijn vastgelegd in de Samenwerkingsovereenkomst tussen Havenbedrijf Rotterdam en Gemeente Rotterdam en het Visie en Strategiedocument Rotterdam Makersdistrict 2017. Daarin is het uitgangspunt dat het Merwehavens gebied vooral ontwikkeld wordt tot een gebied met voornamelijk woningbouw.  

 

Maashaven
Fase 1 (200.000 m3 zand in de Maashaven) van het Getijdenpark Maashaven is afgerond. Hierdoor ontstaat een stevige en schone havenbodem in de Maashaven die gereed is voor verdere ontwikkeling.
 

Rijnhaven
Voor de Rijnhaven is in 2018 het participatietraject afgerond. De opgehaalde input wordt in 2019 verwerkt in het Masterplan Rijnhaven.

 

Heijplaat

Op Heijplaat (Nieuwe Dorp) is fase 1 van Het verborgen geheim opgeleverd (29 eengezinswoningen). Fase 2 en 3 worden tot mei 2019 opgeleverd (48 eengezinswoningen). De bouw van fase 4 (30 eengezinswoningen) start februari 2019.

 

Zuid

In Rotterdam-Zuid lag de focus op de aanpak van het Hart vanZuid, het Stadionpark en Nationaal Programma Rotterdam-Zuid (NPRZ).
 

Hart van Zuid

Het project Hart van Zuid draagt bij aan collegedoelstellingen in de volle breedte: fysieke herontwikkeling van het centrum van Zuid, in combinatie met een sociaal programma. Dit resulteert in een economisch vliegwiel. In 2018 is het volgende bereikt in de deelprojecten:

• start bouw Kunstenpand
• start bouw Internationaal Congrescentrum
• publieksopening zwembad
• afronding renovatie hallen Ahoy

 

Stadionpark en Sportcampus/Feyenoord City

In 2018 zijn weer belangrijke nieuwe stappen gezet in het project Feyenoord City. De gemeente speelt hierbij een faciliterende en ondersteunende rol en beoordeelt deelresultaten op de randvoorwaarden uit de Position Paper. In april en oktober 2018 is daarover conform de aanwijzing in het kader van de Regeling Risicovolle Projecten uitgebreid aan de raad gerapporteerd. In 2019 moet de planontwikkeling resulteren in een definitief ontwerp voor het stadion, en een aanbestedingsresultaat op basis waarvan de partijen tot een Financial Commitment kunnen besluiten en de aanvraag omgevingsvergunning. In 2018 is voor
het onderdeel gebiedsontwikkeling van Feyenoord City een speciale Stichting Gebiedsontwikkeling aan de Maas opgericht en zijn risicodragende marktpartijen geselecteerd. De gemeente heeft een raamovereenkomst met de stichting ondertekend waarmee de voorwaarden voor de gemeentelijke betrokkenheid in de Position Paper zijn geborgd. Tevens heeft B&W in april de Basisovereenkomst Mobiliteit met stadion en club ondertekend, waarin de doelstellingen en inspanningen op het gebied van mobiliteit in het kader van Feyenoord City zijn vastgelegd.

 

Noorderhelling/Zuiddiepje

De Noorderhelling en het Zuiddiepje zijn twee nieuwe huisvestingslocaties voor bedrijven op en bij het bedrijventerrein Stadionweg. Deze vestigingslocaties zijn in eerste instantie bedoeld voor het herhuisvesten van bedrijven die moeten wijken bij de realisatie van Feyenoord. De voorbereiding bouwrijp maken is afgerond. De daadwerkelijke start bouwrijp maken is afhankelijk van het tempo van gronduitgifte.

 

Sportcampus

De bouw van de trainingslocatie van de Sportclub Feyenoord en jeugdopleiding BVO is gestart in de 1e helft van 2018 en wordt
naar verwachting in zijn geheel december 2019 opgeleverd. De voorbereiding van de centrale as is gestart (beoogde
start uitvoering 4e kwartaal 2019), evenals de uitvoering van de velden 6 & 7 (oplevering 2e kwartaal 2019). De planvorming voor de woningbouwlocatie aan de noordoosthoek van de Sportcampus is opgestart. Stedenbouwkundig plan wordt naar verwachting in 2019 opgeleverd.

 

Park de Twee Heuvels

De herinrichting van het Park de Twee Heuvels 1e fase is in 2018 uitgevoerd en is in januari 2019 opgeleverd. De uitvoering van fase 2 start in februari 2019 en wordt eind 2019 opgeleverd. In 2018 is gewerkt aan het opstellen van een selectieleidraad en
gunningscriteria voor de woningbouw in Park de Twee Heuvels. Deze documenten worden in het 1e kwartaal van 2019 afgerond en vastgesteld.

 

NPRZ

In 2018 hebben de gemeente en het Rijk een Regio Deal gesloten. Beide partijen investeren komende jaren € 130 mln ten behoeve van de doelstellingen van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Er is afgesproken € 160 mln daarvan te bestemmen voor de pijler Wonen. De gemeenteraad heeft besloten tot sloop van de Tweebosbuurt, waardoor 599 woningen en ander onroerend goed in de Afrikaanderwijk over een aantal jaar plaats maakt voor de benodigde grotere nieuwe woningen, aansluitend op Parkstad. Tevens is door de raad besloten tot onteigening van de 2e Carnissestraat en project Mijnkintbuurt blok 1 en 2 en ten behoeve van herstructurering. Voor de Mijnkintbuurt is ook een nieuw bestemmingsplan vastgesteld. Tot slot heeft de raad besloten tot het verlenen van een krediet van € 40 mln ten behoeve van strategische verwervingen in de focuswijken van Rotterdam Zuid.

 

Rotterdam Central District
Rotterdam Central District (RCD) is de toplocatie voor kantoren in de directe omgeving van het Centraal Station. Naast de bouw van moderne kantoorruimten is de toevoeging van woningen, hotels en voorzieningen (zoals horeca) wenselijk om er een levendig onderdeel van de binnenstad van te maken is. In 2018 zijn de volgende resultaten bereikt:

• voorbereiding van de tender voor uitgifte van gemeentelijke grond op het Delftseplein

• voor het Schiekadeblok is een Ambitiedocument gemaakt waarin vastgelegd is hoe op deze locatie woningen, kantoren en culturele voorzieningen ontwikkeld kunnen worden. Inzet is om een deel van de bestaande bebouwing te handhaven

• in het afgelopen jaar zijn de plannen voor herontwikkeling van Weenapoint 3e fase (zijde Kruisplein) uitgewerkt.

• in 2018 is de renovatie van Hofplein 19 voltooid en is de verbetering van de buitenruimte rond dit gebouw voorbereid

 

Zelfbouw

Tijdens de programmaperiode is er meer aanbod en meer divers aanbod op de markt gekomen dan de voorafgaande periode. In 2014 zijn er circa 50 zelfbouw woningen verkocht. Dit is in 2015 - 2018 gestaag gestegen naar meer dan 230 woningen per jaar. Het zelfbouw aandeel is daarmee aanzienlijk toegenomen en de ambitie van 170 woningen in 2018 is ruim behaald. Deze aantallen zijn met inbegrip van aanbod van private partijen en casco-woningen en uitgaande van een getekende (koop)overeenkomst.

Behalve op het aanbod, richt het programma zich op de marketing en het aankoopproces van zelfbouw woningen. Het platform Pak Je Ruimte inclusief de website www.pakjeruimte.nl is ontwikkeld om tot een effectiever verkoopinstrumentarium voor zelfbouw woningen te komen.

Toelichtingen ontwikkelingen

Ontwikkelingen

Het college werkt aan de startbouw van 18.000 woningen in de collegeperiode 2018 – 2021. Hiervoor zijn in de begroting meerjarig middelen vrijgemaakt om deze ambitie te dekken. In 2018 kon het eerste succes gevierd worden. De woningbouwproductie is in 2018 gestegen naar de startbouw van 4.544 woningen. Tevens zijn in 2018 een groot aantal nieuwe initiatieven in een versnelling geraakt. Dat is niet alleen terug te zien in de prioritaire gebieden en grote programma’s zoals de Binnenstad, Stadionpark, Stadshavens maar over alle gebieden. De benodigde ambtelijke capaciteit is hierdoor toegenomen. In 2018 is gezamenlijk met woningbouwcorporaties en marktpartijen een pakket aan bouwmaatregelen gepresenteerd om de woningbouwambitie verder te ondersteunen.

 

Overige gebiedsontwikkelingen
Ook in de andere gebieden is in 2018 veel gerealiseerd. Er zijn veel initiatieven gefaciliteerd en geïnitieerd, op basis van marktvraag en maatschappelijke urgentie. Een aantal in het oog springende resultaten uit de gebieden zijn de volgende:

• gestart met de bouw van ‘Little C’ een gebiedsontwikkeling met 320 woningen, daktuinen, ontmoetingspleinen, kantoren, werkplekken, ateliers, horeca, kleinschalige winkels en een groen stadspark aan de kade van Coolhaven
• de constructie van het hoogste gebouw van Nederland, de Zalmhaventoren, is in oktober aangevangen. In totaal zullen 485 woningen worden opgeleverd
• werkzaamheden aan de Cooltoren met 281 woningen in het Baankwartier zijn begonnen
• gestart met de bouw van "De Startmotor" met 566 woningen in het Motorstraatgebied in Feijenoord
• startbouw van Parkstad blok G, H, K met ruim 200 woningen
• gestart met de bouw van De Raedt (50 woningen) en Oceaanhuis (148 woningen) in Delfshaven
• gestart met studie Schiehaven Noord ten behoeve van ontwikkeling van dit gebied
• gebiedsvisie Nieuw Kralingen vastgesteld door de gemeenteraad
• oplevering Squares in Het Lage Land (31 eengezinswoningen)
• start bouw Koningslaan 90 (68 middel dure huurwoningen)
• transformatie van kantoorgebouw Prinsenpoort I en II tot 91 huurappartementen
• start bouw appartementengebouw Koningslaan 68 woningen
• tender woningbouwproject Noorderstrand in Nesselande met succes afgerond
• in de wijken Pendrecht en Zuidwijk is gestart met de bouw van 196 woningen

Wat heeft het gekost?

Overzicht van afwijkingen

Toelichting op overzicht van afwijkingen

1. Interne bijdragen in plaats van externe bijdragen

Projecten in de buitenruimte worden vaak gefinancierd uit meerdere bronnen. In 2018 zijn de kosten van een aantal projecten doorbelast aan andere producten (Riolering, Wegen) of programma's (Rivieroevers) binnen de gemeente Rotterdam in plaats van aan externe partners.

 

2. Strategische verwervingen Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ)                                   

Binnen het nationaal programma Rotterdam Zuid verwerft de gemeente Rotterdam woningen om de particuliere voorraad te verbeteren. Voor de aankopen is een krediet geopend, maar voor de bijkomende kosten was geen bijdrage begroot vanuit de bestemmingsreserve NPRZ.

 

3. Anterieure overeenkomsten                                                   

De gemeente sluit diverse anterieure overeenkomsten met ontwikkelende (markt)partijen, waarin deze zich bereid verklaren om de gemeentelijke kosten ten behoeve van de ontwikkeling te vergoeden. Elk begrotingsjaar wordt er een inschatting gemaakt van de opbrengsten, in 2018 zijn de opbrengsten € 900 minder dan begroot.

 

4. Overige afwijkingen

Het betreft diverse kleine afwijkingen ten opzichte van de begroting.

 

5. Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam (IFR): SmartGrid    

Het is in 2018 niet gelukt om afspraken te maken voor de realisatie van een Smartgrid in Merwe-Vierhaven.

 

6. Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam (IFR): Coolsingel

Door aanpassingen in de fasering zijn werkzaamheden en daarmee kosten doorgeschoven. Deze uitgaven worden in 2019 verwacht.

 

7. Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam (IFR): Overige projecten

Dit betreft afwijkingen in de uitgaven van een groot aantal projecten, meestal als gevolg van een andere fasering van de uitgaven. De grootste afwijkingen betreffen:

• Laurenskwartier: de financiële eindafrekening met een aantal leveranciers vindt pas plaats in 2019
• Binnenstad (collegeprogramma 2015-2018): de aanleg van een vijverpartij in het wijkpark Oude Westen kan pas plaatsvinden na de winter in verband met de vereiste temperatuur voor het uitharden van het beton
• Goudsesingel/Vlietlaan: de kosten zijn lager uitgevallen dan begroot. Het resterende bedrag zal een andere bestemming krijgen    

 

8. Overige Reserves

De uitgaven ten laste van de bestemmingsreserve Nationaal Programma Rotterdam Zuid zijn € 300 lager dan begroot. De grootste afwijking à € 181 is het gevolg van vertraging in de uitvoering bij buitenruimte Vreewijk.

Ook de uitgaven ten laste van de bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling zijn lager dan begroot. De grootste afwijking à € 131 is het gevolg van minder personele inzet voor fondsbeheer.

Daarnaast zijn er nog kleine verschillen bij de bestemmingsreserve Inrichting Buitenruimte Gebieden, de bestemmingsreserve Duurzaamheid Gebieden en de Bestemmingsreserve Taakmutaties Gemeentefonds.

Bijstellingen

Door de aantrekkende economie zijn er meer initiatieven en projecten die tot ontwikkeling komen. Er wordt ook geanticipeerd op de opgave om 18.000 woningen te bouwen, zoals in het Coalitieakkoord is opgenomen. Voor deze ambtelijke inzet in 2018 is de begroting met € 6,5 mln bijgesteld.