Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Taal: Met Taal Versta Je Elkaar

Het Rotterdamse taalbeleid was in 2018 vastgelegd in de beleidsregel ‘Met Taal Versta Je Elkaar’. De gemeente vindt het belangrijk dat iedereen de Nederlandse taal voldoende spreekt en verstaat. Zo zijn Rotterdammers meer zelfredzaam op het gebied van gezondheid, werk en inkomen, financiën en integratie. Taal is dus geen doel op zich, maar een middel om een positieve invloed te hebben in het dagelijks leven.

De ambitie voor 2018 was om dit taalbeleid voort te zetten. Deze ambitie is gerealiseerd. In 2018 is taal als instrument is ingezet op de gebieden: Taal en Werk, Taal en Gezondheid en Taal en Integratie.

In totaal zijn in 2018 4.500 formele en non-formele taaltrajecten gerealiseerd. Daarnaast zijn op de drie leefgebieden diverse professionals (circa 600) getraind in het herkennen en omgaan met laaggeletterdheid, is voorlichting gegeven over laaggeletterdheid en zijn diverse bijeenkomsten gerealiseerd met netwerkpartners. Verder is veel gedaan op het gebied van agenderen en bevorderen van bewustwording over laaggeletterdheid onder andere tijdens de Week van de Alfabetisering. Er zijn gesprekken gevoerd met ruim 1.900 geïnteresseerde Rotterdammers over laaggeletterdheid en er zijn 357 laaggeletterden doorverwezen naar taaltrajecten tijdens deze week. Verder is een nieuw product de Rotterdamse ‘Taalglossie’ ontwikkeld om taal met al zijn facetten toegankelijk te maken voor een breed publiek in Rotterdam.

Daarnaast vervult gemeente Rotterdam een belangrijke rol in de uitvoering van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) voor de regio Rijnmond. De ambitie, ‘Voor de WEB zal vanaf 2018 het volledige budget via inkoop worden ingezet.’, is gerealiseerd. In 2018 is in samenwerking met de regio de volledige marktwerking gerealiseerd via twee regionale aanbestedingen gericht op Taal en Integratie en Taal en Participatie. 2019 is een overgangsjaar. In het eerste kwartaal zal de minister van OCW de Tweede Kamer informeren over de toekomst van de WEB. In afwachting hiervan is in 2018 de regionale samenwerking verlengd.

 

Integratie: Volwaardig Meedoen in Rotterdam

De ambities in 2018 waren

• om de activiteiten uit voorgaande jaren voort te zetten
• extra aandacht (binnen de bestaande kaders) voor vrije partnerkeuze, een integraal LHBTI-beleid en de rol van mannen in emancipatie

Het Rotterdams integratiebeleid van 2018 ging primair uit van de eigen verantwoordelijkheid van mensen voor hun integratieproces. Daarbij is het belangrijk dat mensen de Nederlandse taal beheersen en kennis en begrip hebben van de geldende normen in Nederland en hiernaar handelen. In Rotterdam zijn gelijke behandeling en gelijke kansen uitgangspunten en voorwaarden voor integratie.

De wereldwijde spanningen en extremistische tendensen werden ook in Rotterdam gevoeld en hebben impact op de Rotterdamse samenleving. De gemeente wilde het integratievraagstuk niet laten gijzelen door deze spanningen, maar ook niet doof zijn voor de sentimenten en gevoelens die spanningen veroorzaken. De gemeente maakte het gesprek tussen burgers mogelijk, onder andere via de Integratie tour en de G1000-burgertop.

Er vonden vorig jaar daarnaast ruim 150 dialogen plaats met allerlei partners in de stad en op scholen over de onderwerpen discriminatie, emancipatie en acceptatie van de LHBTI-doelgroep. Er is hierbij naar aanleiding van de campagne ‘Voel je vrij om te kiezen’ ook specifiek aandacht besteed aan vrije partnerkeuze.

We hebben het afgelopen jaar ingezet op brede samenwerking binnen en buiten de gemeente op het gebied van (seksuele- en gender) diversiteit. Dit is uitgewerkt in het hoofdstuk Verbinding in het actieprogramma Integratie en Samenleven, dat van start gaat per 2019. Daarnaast zetten we in op bewustwording en het aanpakken van discriminatie op de arbeidsmarkt in samenwerking met bedrijven en organisaties in de stad, via het platform 010Inclusief.

Onder andere door de postercampagne ‘Voel jij je vrij om te kiezen’ werd ingezet op de gelijke positie tussen man en vrouw. Hierbij werd het gesprek aangegaan en werden dialogen gevoerd over het thema zelfbeschikking. Naast dialogen over het onderwerp zelfbeschikking en andere activiteiten op dit onderwerp, is het project Kiezpijn van Me & Society met Veilig Thuis: Schadelijke Traditionele Praktijken in co-financiering (incidentele bijdrage) gedaan. In het kader van emancipatie en de rol van mannen zijn  in 2018 zijn activiteiten en producten op dit thema ingekocht of gesubsidieerd en met goed gevolg uitgevoerd.

 

Rotterdamse aanpak statushouders

In april 2016 is de vorige Rotterdamse aanpak statushouders 2016–2020 vastgesteld. Die werd opgesteld naar aanleiding van de sterk toegenomen vluchtelingenstroom in 2015. De focus lag toen primair op huisvesting van statushouders, maatschappelijke begeleiding, integratie en de taal leren. De aanpak 2016-2020 streefde ernaar:

• dat de taakstelling om statushouders te huisvesten ieder jaar wordt gehaald
• dat de Rotterdamse statushouders minimaal vier dagen per week actief aan de samenleving deelnemen met diverse activiteiten
• dat zoveel mogelijk Rotterdamse statushouders een jaar eerder dan de wettelijke maximale termijn inburgeren, dus in twee in plaats van drie jaar

Daarnaast werd ook genoemd of de gemeente bij  de huisvesting van statushouders onder de 30% directe bemiddeling blijft op het aantal verhuurde goedkope woningen van de corporaties.

De eerste monitor Rotterdamse aanpak statushouders (periode 2016-sept 2017) gaf een eerste inzicht in de uitvoering en de voortgang. We realiseerden de huisvestingstaakstelling en de activering van statushouders was aardig op weg. Maar er was nog te weinig toeleiding naar onderwijs en werk. De gemeenteraad besprak de uitkomsten in februari 2018 en nam diverse moties aan die opriepen tot een geactualiseerde aanpak gericht ook op werk en scholing.

Twee andere ontwikkelingen hebben ook tot een geactualiseerde aanpak geleid. De eerste uitwerkingen van het Regeerakkoord kondigen een complete wijziging van het inburgeringsstelsel aan. Gemeenten krijgen de regie over de inburgering. We willen hierop anticiperen door nu al belangrijke knelpunten rond taalverwerving, inburgering en arbeidstoeleiding op te lossen. (Zie kamerbrieven Verdere integratie op de arbeidsmarkt: de economie heeft iedereen nodig (30 maart 2018), Hoofdlijnen veranderopgave inburgering (2 juli 2018).

Daarnaast is het coalitieakkoord Nieuwe Energie voor Rotterdam een bron van vernieuwing. De belangrijkste elementen in het akkoord zijn: intensieve inzet op taal voor Rotterdammers en Rotterdamse nieuwkomers, Rotterdammers blijvend uit de bijstand en de verbinding met integratie.

In november jl. is de geactualiseerde Rotterdamse aanpak statushouders 2.0 (2019-2022) vastgesteld door de gemeenteraad.

De Rotterdamse Aanpak Statushouders 2019–2022  omvat alle basiscomponenten voor succesvolle participatie in de samenleving: huisvesting, zorg, leren (taal en waar nodig opleiding), en toeleiding naar werk. De jaarlijkse monitor zal de voortgang en realisatie van de volgende doelen laten zien:

• de taakstelling statushouders die het Rijk jaarlijks oplegt realiseren
• statushouders zijn in beeld bij zorgprofessionals of schuldhulpverleners
• 80% van alle Rotterdamse statushouders met een bijstandsuitkering is binnen 6 maanden na toekenning van de uitkering gestart met het inburgeringstraject
• het aantal bijstandsuitkeringen voor statushouders daalt van 1.950 naar 1.540, dankzij deze drie doelen en aanvullende maatregelen om statushouders naar werk te begeleiden

In deze aanpak schetsen we de situatie van statushouders. Er zijn grote onderlinge verschillen, maar minimale taalbeheersing, analfabetisme, weinig tot geen opleiding of relevante werkervaring, cultuurbarrières en oorlogstrauma’s zijn terugkerende aspecten. Het is dan ook een stevige opgave om statushouders succesvol te laten deelnemen aan het werkende leven in Nederland.

 

Bewonersinitiatieven en sociaal ondernemers

Opzoomer Mee

De gemeente stimuleert dat Rotterdammers maatschappelijk actief zijn en naar elkaar om kijken. Op straatniveau doet de gemeente dat met Opzoomercampagnes. Rotterdammers worden uitgenodigd actief te zijn op het gebied van taalverbetering, zorg voor elkaar en bij het schoonhouden van de omgeving.

In 2018 namen 1.824 unieke straten deel aan Opzoomeren. Dit is 4% minder dan in 2017 (toen 1.902 straten). Deze daling is te verklaren door een scherpere selectie van de deelnemers. Groepen en organisaties zijn in 2018 minder toegelaten. Omdat het Opzoomeren primair draait om het burencontact en de samenwerking tussen buren is de daling uit te leggen als een goede ontwikkeling. Er is een slag gemaakt in kwalitatieve zin in plaats van in kwantitatieve zin. Hoewel de unieke respons enigszins daalde, nam het aantal Opzoomerstraten dat lid is van één van de Opzoomerclubs zoals Lief & Leed, informele taalverwerving en schone stad flink toe. Het aantal van 1.824 straten dekt ongeveer 25% van de stad.

In 2018 is Opzoomer Mee gestart met de uitvoering van het strategisch plan Sterker op koers. Het doel van het plan is de maatschappelijke effecten van het Opzoomeren en Bewonersinitiatieven in de komende jaren te vergroten. De belangrijkste speerpunten zijn: meer aandacht voor straten en buurten met weinig initiatief en organisatievermogen en samenwerking met welzijnsaanbieders en andere partijen in het wijknetwerk (denk aan preventie en vroegsignalering) en inspelen op de vernieuwingen in het Rotterdamse bestuursmodel.

Samenwerking met o.a. de welzijnspartijen heeft geleid tot nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld het gebruik van Huizen van de Wijk en hand en spandiensten door de welzijnspartijen.

Pilots in Delfshaven, Noord en Feijenoord stonden in het teken van intensieve kennismaking tussen Opzoomer Mee en de welzijnsaanbieder wat betreft missie, opdracht en werkwijzen en het verkennen van een samenwerkingsagenda voor een buurt. De gekozen buurten (circa tien Opzoomerstraten groot) zijn Coolhaveneiland, Kop van het Oude Noorden en de Riederbuurt in Hillesluis.

Opzoomer Mee heeft extra inzet gepleegd om, samen met de gebiedsorganisatie en de bestuursdienst, de nieuwe gebiedscommissies, wijkraden en -comités vertrouwd te maken met hun rol m.b.t. bewonersinitiatieven. Ook de invoering van het wijkgericht werken, met o.a. de komst van wijkmanagers en wijknetwerkers, vergde de nodige inzet

 

Sociaal ondernemers

Het aantal sociaal ondernemers groeit en daarmee ook de mogelijkheid meer maatschappelijke impact te realiseren.  Met de uitvoering van het Actieplan Sociaal Ondernemen is een belangrijke bijdrage geleverd aan de verbetering van het ondernemersklimaat voor sociaal ondernemers. 

De inzet voor 2018 op sociaal ondernemen vanuit de gemeente richtte zich o.a. op het verbinden van kennisinstellingen aan sociaal ondernemers, inzet op maatschappelijk verantwoord inkopen en het faciliteren van challenges door sociaal ondernemers op maatschappelijk relevante thema’s zoals bijvoorbeeld armoede en preventieve gezondheid.

De gemeente werkt samen met de Metropoolregio Rotterdam, Den Haag, de G4 en de G32.  De gemeente zet het partnerschap  met de MAEX Rotterdam ook in 2019 voort.

 

Tegenprestatie

Van Rotterdammers die langdurig een uitkering ontvangen (gemiddeld 11 jaar) en die geen re-integratievoorzieningen (meer) krijgen aangeboden gezien de (zeer) grote afstand tot de arbeidsmarkt, wordt een tegenprestatie verwacht. De doelgroep telt in 2018 ruim 20.000 werkzoekenden (ongeveer 55 % van de uitkeringspopulatie).  De tegenprestatie is het verrichten van (onbetaalde) maatschappelijk nuttige activiteiten en is voor 20 uur per week of naar vermogen. Werkzoekenden kunnen zelf een vorm van tegenprestatie voorstellen, passend bij zijn of haar interesses en talenten. Door het verrichten van een tegenprestatie voelt men zich meer gewaardeerd, zijn actiever en doen meer sociale contacten op. Na verloop van tijd komen ook meer werkzoekenden in aanmerking voor re-integratie naar de arbeidsmarkt.

De aanpak tegenprestatie is in 2011 gestart in 2 wijken en gaandeweg uitgebreid. In 2014 is de tegenprestatie tot collegetarget benoemd met het doel om de aanpak uit te breiden naar alle 42 wijken in 2018. Die target is behaald. Met het merendeel van de werkzoekenden die het betreft zijn afspraken gemaakt over het leveren van een tegenprestatie. Op dit moment leveren ruim 15.000 werkzoekenden een tegenprestatie, verdeeld over vrijwilligerswerk (ca. 5.000), mantelzorg (ca. 2.100), het doen van een taalcursus (ca. 1.800), eerst werken aan persoonlijke problematiek (ca. 3.000), of andere nuttige activiteiten (ca. 3.100). Bij de uitvoering van de aanpak tegenprestatie wordt nauw samengewerkt met gemeentelijke en maatschappelijke partners op tal van terreinen, zoals taal, sport, zorg, gezondheid, welzijn en schuldenaanpak.

Voor de huidige collegeperiode (2018-2021) is besloten de tegenprestatie door te zetten.

Toelichtingen ontwikkelingen

Beleidskader taal

In het coalitieakkoord 2018 – 2022 is een stevige ambitie opgenomen over het aanpakken van taalachterstanden. Hiervoor zijn ook extra middelen beschikbaar gesteld. De ambitie is om een duurzame aanpak en een trendbreuk te realiseren om geen nieuwe generatie laaggeletterden op te laten groeien. Naar aanleiding hiervan is in 2018 een begin gemaakt met het ontwikkelen van het nieuwe taalbeleid voor de huidige collegeperiode. Het nieuwe kader wordt in het eerste kwartaal van 2019 gepresenteerd.

 

Opzoomer Mee

In 2019 worden de Opzoomercampagnes meer thema- en doelgroepgericht ingezet zodat deze (nog) meer bijdragen aan de doelstellingen van het nieuwe college. In het Coalitieakkoord zijn daarvoor diverse mogelijkheden zoals: Veiligheid, tolerantie en burgerschap, Duurzaamheid en buitenruimte, Ouderen, Taal en Preventieve gezondheid.

Met wijknetwerkers/wijkmanagers, welzijnswerkers, sterke bewonersinitiatieven, wijkplatforms, gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités gaat Opzoomer Mee per wijk/gebied de bewonersondersteuning onder de loep nemen. Dit moet leiden tot een verbetering van de ondersteuning van bewonersinitiatieven. Waar kunnen bewoners terecht met vragen en als er problemen zijn tijdens de uitvoering van hun initiatief? Hoe zorg je dat ook andere bewoners dan ‘de bekende gezichten’ initiatieven ontwikkelen? En hoe kunnen Rotterdammers initiatieven ontwikkelen die ook bijdragen aan de realisatie van de wijkagenda’s?

 

Sociaal ondernemers

Ter ondersteuning van het netwerk voor sociaal- en impact ondernemen is begin 2019 de Voor Goed Agency opgericht. Belangrijke aanleiding hiervoor is de ambitie om Rotterdam op de kaart te zetten als impact city. De opdracht en taken van deze stichting sluiten aan bij de inzet van de gemeente vanuit het Actieplan Sociaal ondernemen. De Voor Goed Agency richt zich vooral op de professionalisering van sociaal ondernemers door organisatie van een awareness campagne, impacthubs en spreekuren.

Wat heeft het gekost?

Toelichting op overzicht van afwijkingen

1. Integratie                                                       

Bij de jaarrekening 2017 zijn gelden voor Maatschappelijke begeleiding asielgerechtigden in een reserve gestort ter dekking van uitgaven in de komende jaren. Deze extra gelden zijn geheel begroot in 2018, terwijl dit maar voor een gedeelte benodigd is. Door de lager dan geraamde uitgaven in 2018 is ook de onttrekking aan de reserve € 2.285 lager dan begroot.
                           

2. Diverse afwijkingen                                                   

Dit is het saldo van diverse kleine over- en onderbestedingen.  
 

3. Bestemmingsreserve Taakmutaties Gemeentefonds (Asielakkoord)

Bij de jaarrekening 2017 zijn gelden voor Maatschappelijke begeleiding asielgerechtigden in een reserve gestort ter dekking van uitgaven in de komende jaren. De onttrekking is geheel begroot in 2018, terwijl dit maar voor een gedeelte benodigd is. Door de lager dan geraamde uitgaven in 2018 is ook de onttrekking aan de reserve € 2.285 lager dan begroot.

 

4. Overige reserves

Aan de bestemmingsreserve Taaleis is € 200 minder onttrokken om de doorlopende activiteiten te kunnen financieren.

Toelichting op overzicht van bijstellingen

 

Extra kosten maatwerkvoorzieningen                                               

Het Rijk en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben in het Interbestuurlijk Programma afgesproken dat gemeenten de kostenstijging als gevolg van het nieuwe eigen bijdrage beleid (abonnementstarief) en de nieuwe loonschaal voor huishoudelijke hulp moeten betalen uit de jaarlijkse indexatie van de algemene uitkering van het Gemeentefonds. De bijstelling is conform gerealiseerd.

 

Actualisering budgetten

Met een correctie in de doorbelasting van apparaatslasten is een meer evenredige belasting van deze lasten op de programma's gerealiseerd.