Overzicht baten en lasten

Toelichting overzicht baten en lasten

Baten
De baten bestaan voornamelijk uit rijksbijdragen in het kader van de Bundeling uitkeringen inkomensvoorzieningen gemeenten (BUIG) ten behoeve van de uitvoering van de Participatiewet. Vanuit deze bijdrage betaalt de gemeente bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies.

Lasten
De programmalasten bestaan voor het grootste deel uit de sociale uitkeringslasten. De participatiemiddelen, als integratie-uitkering in het Gemeentefonds, zijn bestemd voor re-integratie van werkzoekenden, werkzoekenden met een arbeidsbeperking en de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW).

Reserves
De reserves bestaan voornamelijk uit de bestemmingsreserve BUIG. Deze reserve wordt gebruikt voor het dekken van eventuele tekorten op de BUIG.

Meerjarig verloop
Het meerjarig verloop van de programmalasten en baten wordt vooral beïnvloed door de geraamde ontwikkeling van de uitkeringslasten en het BUIG-budget. De lasten van de sociale uitkeringen zijn voor twee jaren (2023 en 2024) geraamd op basis van volume en prijs. Het BUIG budget voor deze jaren is gebaseerd op de laatst verkregen informatie van het Rijk. Voor de jaren daarna wordt de ontwikkeling in de verwachte rijksbaten gelijkgesteld aan de ontwikkeling van de verwachte lasten, waarvoor we aansluiten bij CPB-ramingen van de ontwikkeling van het landelijke aantal bijstandsuitkeringen.

Het meerjarig verloop op de apparaatslasten wordt voornamelijk veroorzaakt door de mutatie in de formatie en de aan het personeelsbestand gerelateerde kosten (loonkosten, overige personele kosten, inhuur). De formatie van Werk en Inkomen is gebaseerd op de benodigde capaciteit voor het bedienen van het geraamde bijstandsvolume. Deze formatie wordt vervolgens vertaald in het benodigde loonkostenbudget. Omdat het bijstandsvolume over de jaren heen fluctueert wordt een deel van de formatie ingevuld met inhuur. Dit om frictiekosten te vermijden.

Financiële bijstellingen

Toelichting financiële bijstellingen

Hogere omzetdoelstelling en kostenbesparingen Rotterdam Inclusief
Het college stelt een aantal ambities bij om financiële ruimte te creëren. Om dit te bewerkstellingen wordt de omzetdoelstelling van Rotterdam Inclusief verhoogd door in te zetten op meer marktconforme prijzen en waar mogelijk een verschuiving naar het uitvoeren van meer rendabele werksoorten.

Versoberen inzet begeleiding jongeren (< 27 jaar)
Het college stelt een aantal ambities bij om financiële ruimte te creëren. Uitgangspunt blijft  het behalen van de collegetarget van 30.000 uitkeringen eind 2025. Om financiële ruimte te creëren wordt de dienstverlening versoberd voor de begeleiding van jongeren naar werk. 

Versoberen inzet begeleiding uitkeringsgerechtigden naar werk
Het college stelt een aantal ambities bij om financiële ruimte te creëren. Uitgangspunt blijft  het behalen van de collegetarget van 30.000 uitkeringen eind 2025. Om financiële ruimte te creëren is onder andere gekozen om minder re-integratie instrumenten in te zetten. Hierbij gaat het vooral om de doelgroepen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Ook is gekozen voor stopzetting en/of versobering van dienstverlening die minder direct bijdraagt aan de collegetarget van 30.000 uitkeringen eind 2025.

Versoberen op de aanpak menselijke maat en rechtmatigheid bijstandsverstrekking
Het college stelt een aantal ambities bij om financiële ruimte te creëren. De extra taakstelling resulteert in versobering van de dienstverlening en ook door minder controles op de kwaliteit van uitvoering. 

Aanpassing baten WerkgeversServicePunt
Het WerkgeversServicePunt ontvangt een vergoeding voor de personele inzet voor het Regionaal Mobiliteitsteam Rijnmond. Daarnaast zijn er kosten die de gemeente kan declareren bij het UWV. De te ontvangen vergoedingen en de lasten zijn verwerkt in de begroting. Deze bijstelling is per saldo neutraal.

Budget Garantiebanen.
In 2022 kwam aanvullend budget beschikbaar om de salarissen van medewerkers met een gemeentelijke garantiebaan te verhogen naar het wettelijk minimumloon. Dit budget was niet juist verwerkt in de begroting en wordt met deze bijstelling hersteld; deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Effecten nieuwe cao
Sinds april 2023 is er een nieuw cao-akkoord 2023. De gevolgen hiervan voor 2023 zijn verdeeld over de programma's en bedragen in totaal € 35 mln. Voor het jaar 2024 en verder vindt de verwerking plaats bij de Begroting 2024.

Formatieaanpassing op basis van ontwikkeling bijstandsvolume
De benodigde omvang van de formatie voor de afhandeling van bijstandsaanvragen is gekoppeld aan de verwachte ontwikkeling van het bijstandsvolume (de zogenaamde 'Berenschotnorm'). Uitgaande van de jaarlijkse streefwaarden om te komen tot de collegetarget van 30.000 bijstandsuitkeringen eind 2025 is de benodigde formatie voor de jaren 2023 en 2024 naar beneden aangepast.

Herverdeling begroting WerkgeversServicepunt 
Binnen de begroting van het WerkgeversServicePunt heeft een herverdeling plaatsgevonden in zowel de lasten als de baten. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Kostenstijging energie - Overig
De wereldwijde energiecrises heeft geleid tot prijsstijgingen in 2023 van de energieproducten. Deze zijn fors hoger uitgevallen dan geraamd werd aan het begin van de energiecrisis. Voor 2024 worden dit jaar de volumes ingekocht. De huidige marktprijzen zijn lager, waardoor verwacht wordt dat de omvang van energiekosten stijging lager zal uitkomen ten opzichte van 2023.

Mutaties Regionaal Bureau Zelfstandigen
Binnen de begroting van het Regionaal Bureau Zelfstandigen, een onderdeel van het WerkgeversServicePunt, zijn de apparaatslasten verhoogd naar de benodigde bezetting. Deze aanvullende lasten zijn gefinancierd met een verhoging van de baten contractgemeenten en een verlaging van de programmalasten. Hierdoor is deze bijstelling per saldo budgetneutraal.

Toegenomen vraag schuldhulpverlening
Het gaat hierbij om een uitbreiding van de formatie voor onder andere inkomensconsulenten als gevolg van de toegenomen vraag naar schuldhulpverlening (bijzondere bijstand, individuele inkomenstoeslag en individuele bijzondere bijstand energiekosten)

Formaliseren formatie maatschappelijke ontwikkeling
Er vindt uitbreiding plaats van formatie voor activiteiten rondom maatschappelijke ontwikkeling.

Inburgering - Handhaving aanpak en begeleiding statushouders
Het gaat hierbij om de extra inzet voor werkconsulenten zodat de bestaande specialistische aanpak voor de begeleiding van statushouders naar werk kan worden voortgezet.

Inburgering - hogere instroom statushouders
Als gevolg van verhoogde taakstelling statushouders (instroom: 1.650) is aanvullend budget en capaciteit nodig voor handhaving van de aanpak statushouders en de begeleiding. ​

Vulling fonds Rijnmonds Arbeidsmarkt Perspectieffonds
In het coalitieakkoord is afgesproken om een Rijnmonds Arbeidsmarkt Perspectieffonds (RAP) op te richten. Dat gebeurt samen met partners uit het onderwijs en het bedrijfsleven. Hiermee investeren we in projecten die zorgen voor meer instroom in en behoud van kundig personeel in maatschappelijk cruciale sectoren of de drie grote economische transities. Om met het fonds te kunnen starten en de eerste aanvragen / proposities positief te kunnen beantwoorden wordt het fonds gevuld met een bedrag van jaarlijks € 2,25 mln. Vanuit de arbeidsmarktregio is via de bestemmingsreserve Regionale middelen Crisisdienstverlening € 2 mln beschikbaar gesteld als startkapitaal voor 2023. 

Actualisatie BUIG - dekking exploitatierekening, onttrekking en toevoeging reserve
Dit begrotingsvoorstel stelt voor 2023 en 2024 de begrote uitgaven en inkomsten bij voor de verstrekking van bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies (het BUIG-budget).
Voor de verstrekking van bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies ontvangt Rotterdam BUIG-budget van het Rijk. Voor de inkomsten is uitgegaan van het nader voorlopig budget 2023 en een indicatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) over de toename van het budget door de verhoging van het wettelijk minimumloon. Het college begroot de verwachte BUIG-inkomsten op € 546,9 mln. Dit is lager dan wat in de Begroting 2023 was geraamd. Dat komt doordat Rotterdam een lager aandeel heeft in het totale macrobudget, namelijk van 9,02% in 2022 dalend naar 8,58% in 2023. Meer toelichting staat in de volgende raadsinformatiebrief (link toevoegen). Het lagere aandeel in het macrobudget leidt tot een financiële tegenvaller van € 23 mln in 2023. Het verdeelmodel voor het macrobudget in 2023 lijkt te zijn verstoord door de gevolgen van corona in de arbeidsmarktgegevens en zou daarmee incidenteel zijn. Daarom is voor het BUIG-budget in 2024 aangenomen dat het geringere aandeel van Rotterdam deels wordt teruggedraaid.
Voor de raming van de uitkeringslasten gaat het college uit van de jaarlijkse streefwaarden om te komen tot de collegetarget van 30.000 bijstandsuitkeringen eind 2025. Dit blijft ook het uitgangspunt voor 2023, namelijk 32.325 bijstandsuitkeringen aan het einde van het jaar. Ten opzichte van de ramingen van het landelijke bijstandsvolume van het CPB (Centraal Economisch Plan, gepubliceerd in maart 2023) presteert Rotterdam 1,6% beter dan het landelijk gemiddelde. Ook voor de begrote uitkeringslasten in 2024 wordt uitgegaan dat, net als in 2023, Rotterdam 1,6% beter presteert dan de landelijk ontwikkeling.
Naast enkele technische verrekeningen leidt dit tot een verwacht tekort van € 22,6 mln in 2023 en € 1,2 mln in 2024.
De tekorten in 2023 en 2024 worden gedekt uit de bestemmingsreserve BUIG. De omvang van de bestemmingsreserve bedroeg met de stand van jaarrekening 2022 € 19,4 mln. Om de tekorten te kunnen dekken én om de reserve eind 2023 op het gewenste niveau van € 25 mln te laten uitkomen, voegt het college uit de algemene middelen in 2023 € 28,1 mln en in 2024 € 1,2 mln toe aan de bestemmingsreserve BUIG.

Begeleiding naar werk voor Statushouders
Voor voortzetting van de aanpak begeleiding statushouders naar werk wordt in 2023 een onttrekking begroot aan de bestemmingsreserve Statushouders van € 1 mln. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Bestemmingsreserve Crisisdienstverlening
Voor 2023 is een onttrekking van € 5,2 mln begroot voor 2023 en € 500.000 voor 2024. Dit wordt gebruikt om de inzet te bekostigen van extra personeel, de aanpak van jeugdwerkloosheid, de nazorg van mbo’ers en steun aan uitgestroomde mbo’ers. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal. Daarnaast zet Rotterdam € 2 mln in voor de vulling van het Rijnmonds Arbeidsmarkt Perspectieffonds in 2023.

Bestemmingsreserve Doorlopende werkzaamheden Tozo-regeling
Het begrote meerjarig verloop van de bestemmingsreserve loopt met deze bijstelling in 2027 af tot nihil.

Bestemmingsreserve Impuls baankansen speciaal voortgezet onderwijs
Om het instrument HalloWerk toegankelijk te maken voor jongeren in het praktijk onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs is in 2023 een onttrekking begroot. Hiervoor wordt € 115.000 onttrokken vanuit de bestemmingsreserve Impuls baankansen voor speciaal voortgezet onderwijs. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Bestemmingsreserve Regionaal Werkbedrijf
De gemeente Rotterdam vervult voor de Arbeidsmarktregio Rijnmond de rol van centrumgemeente. Rotterdam faciliteert de regionale samenwerking op het gebied van werkgeversdienstverlening. Ook beheert zijn de financiële middelen die beschikbaar zijn gesteld vanuit het Rijk. Hiervoor wordt € 318.000 onttrokken vanuit de bestemmingsreserve Actieplan arbeidsmarktregio Rijnmond. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Bestemmingsreserve Rotterdams Scholingsfonds
Voor het Rotterdams Scholingsfonds (RSF) zijn de uitvoeringslasten voor 2023 geraamd. Het benodigde geld wordt voor de helft onttrokken aan de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor (€ 315.000). Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Bestemmingsreserve Uitvoeringskosten kwijtschelding - Toeslagenaffaire
Voor de toeslagenaffaire maakt de gemeente kosten voor de kwijtschelding van schulden. Deze lasten worden gedekt door een onttrekking uit de bestemmingsreserve van € 140.000 in 2023. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Bestemmingsreserve VSO-Pro
Om het instrument HalloWerk toegankelijk te maken voor jongeren in het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs is in 2023 een onttrekking begroot van € 310.000 uit de bestemmingsreserve HalloWerk VSO-Pro. Deze bijstelling is per saldo budgetneutraal.

Participatie IPS-regeling
Voor de Regeling vergoeding Individuele plaatsing en steun (IPS) voor de gemeentelijke doelgroep is landelijk € 21,5 miljoen beschikbaar. Volgens een bestuurlijke afspraak dragen gemeenten de helft bij van de lasten van de subsidie. Daarom wordt in 2023 landelijk eenmalig € 10,8 miljoen uitgenomen uit het gemeentefonds (cluster Participatie). Dit programmageld is bestemd voor de inzet van IPS trajecten voor de re-integratie van mensen. Voor Rotterdam betekent dit een afroming van het gemeentefonds van € 794.000 in 2023 en € 6 voor het jaar 2024 en verder.

Taakmutatie Integratie Uitkering Participatie
Er heeft een herziening van middelen plaatsgevonden van de medewerkers in de Wet sociale werkvoorziening (WSW) voor een bedrag van € 1,8 mln voor de jaarschijf 2027. Deze herziening is gebaseerd op de afbouw van het aantal medewerkers.

Technische wijzigingen
In dit programma zijn er diverse technische wijzigingen. Het gaat om de volgende wijzigingen:

• Budgetoverheveling van programma Maatschappelijke Ontwikkeling naar programma Werk en Inkomen voor de inzet van conciërges. Het gaat om -€ 1,2 mln structureel vanaf 2023.
• Voor de dekking van de structurele (beheer)kosten van de succesvolle projecten uit het programma Goed Geregeld 2019-2022, wordt vanaf 2023 een bijdrage overgeheveld naar het programma Dienstverlening (van € 233.000 in 2023 tot € 294.000 in 2027).
• Voor de dekking van de administratieve en inhoudelijke ondersteuning bij inkomende bijdragen en subsidies, wordt structureel vanaf 2023 een bijdrage overgeheveld van € 27.000 naar het programma Stedelijke ontwikkeling.
• Budgetoverheveling van programma Werk en Inkomen naar Maatschappelijke Ontwikkeling voor de begeleiding van trajecten basisvaardigheden (van € 500.000 voor de jaren 2023 en 2024).
• Budgetoverheveling van programma Werk en Inkomen naar programma Overhead voor de inzet van ontwikkelaars (van € 291.000 in 2023 tot € 12.000 in 2027).
• Diverse technische wijzigingen (van -€ 154.000 in 2023 tot -€ 679.000 in 2027).