Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie

Het cultureel klimaat versterken.

De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen.

Baten en Lasten totaal taakveld


Saldo Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie incl. reserveringen		2020
Begroot		- 102.417
Realisatie		- 96.622
Afwijking		5.796

Sinds half maart 2020 verkeert de cultuursector als gevolg van Covid-19 in zwaar weer. De culturele instellingen zijn een zeer groot deel van 2020 gesloten of heel beperkt open geweest. Ze hebben te maken gehad met een groot aantal beperkingen en maatregelen. Vaste lasten lopen door, maar publieksinkomsten zijn er niet of nauwelijks. Zelfstandigen in de sector (kunstenaars, muzikanten, dansers, maar ook de mensen achter de schermen als technici, decorbouwers, cateraars) zagen hun inkomsten vrijwel volledig wegvallen.

Als gevolg van de beperkingen voor podia en het verbod op festivals en evenementen hebben de meeste meerjarig gesubsidieerde culturele instellingen hun prestatieafspraken in 2020 niet kunnen realiseren. De gemeente heeft de subsidies aan meerjarig gesubsidieerde instellingen gecontinueerd, is coulant bij het beoordelen van de prestaties en heeft uitstel verleend voor het betalen van huur en gemeentelijke heffingen. Ook het Rijk heeft steun verleend via de generieke regelingen en bijdragen vanuit het ministerie van OCW. Niettemin is de financiële schade voor de sector door het wegvallen van de publieksinkomsten enorm. Om te voorkomen dat belangrijke culturele organisaties door de coronacrisis verdwijnen heeft de gemeente in 2020 circa € 10 miljoen noodsteun verleend aan meerjarig gesubsidieerde instellingen waarvoor faillissement dreigde. Ook voor 2021 wordt noodsteun voorzien naast plannen voor herstart van het culturele leven.

Als gevolg van de – gedeeltelijke – sluiting van de scholen hebben cultuureducatieprogramma’s ook stilgelegen. Activiteiten zijn zoveel als mogelijk gecontinueerd, maar de inzet op het verhogen van het niveau van de cultuureducatie (volgens het Rotterdamse Cultuureducatie Model) heeft noodgedwongen op een lager pitje gestaan. Het resultaat zal naar verwachting achterblijven bij het streefcijfer voor 2020.

Ondanks dat zijn er ook positieve zaken te noemen:

De cultuursector heeft een enorme energie en veerkracht getoond om de Rotterdammers ondanks alle beperkingen toch te blijven voorzien van cultureel aanbod; daarbij is volop geëxperimenteerd met digitaal en ander aanbod.
Die inspanningen leverden voor het publiek onder moeilijke omstandigheden aanbod om je hart op te halen, te verpozen en verbinding te vinden.
Het Cultuurplan 2021-2024 is vastgesteld met als speerpunten inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit en met nadruk op fair practice, fair pay en diversiteit.
Het subsidie-instrumentarium is vernieuwd en verder gedifferentieerd, zodat het meer mogelijkheden biedt voor een grote diversiteit aan projecten en organisaties.

Het cultureel klimaat versterken

Optimale voorzieningen bieden voor de presentatie van een breed, artistiek hoogwaardig aanbod voor een divers publiek met in het bijzonder ruimte voor nieuw, divers talent.
Cultuurmakers stimuleren en in staat stellen hun talent te ontwikkelen en zich te professionaliseren, opdat zij mede zorgdragen voor een breed, artistiek hoogwaardig aanbod voor een divers publiek.
Zorgen voor een breed cultuuraanbod dat aansluit bij de diversiteit van de bevolking en de dynamiek van de stad zodat elke Rotterdammer iets van zijn gading kan vinden.
De aantrekkelijkheid van Rotterdam voor bewoners, bedrijven en bezoekers verder ontwikkelen zodat de stad ook op langere termijn nationaal en internationaal interessant is als vestigingsplaats en toeristische trekpleister.

Als gevolg van covid-19 zijn deze doelstellingen in 2020 op concreet niveau niet of nauwelijks gerealiseerd. Zij vormen wel de basis van het gemeentelijk handelen op het gebied van cultuur.

De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen

Bijdragen aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren opdat zij beschikken over de benodigde 21ste-eeuwse vaardigheden om volwaardig te kunnen participeren in de Rotterdamse samenleving.

Het cultureel klimaat versterken

Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, ontwikkelt de gemeente op de genoemde deelterreinen beleid. Voor de uitvoering van dit beleid krijgt een aantal culturele organisaties meerjarige subsidies. Behalve om subsidies in het kader van het in november 2020 vastgestelde Cultuurplan 2021-2024 gaat het dan onder andere om een tweejarige Impulsregeling. Daarnaast verleent de gemeente eenmalige subsidies voor projecten, ondersteunt zij crowdfundingcampagnes en verleent zij via de landelijke organisatie Cultuur+Ondernemen laagrentende leningen. Een bijzondere vorm van subsidiëring is Pitcher Perfect010. Meer informatie over cultuursubsidies en andere ondersteuningsvormen is te vinden op de gemeentelijke website en gerelateerde pagina’s.

Covid-19 heeft een zware wissel getrokken op de plannen van veel culturele instellingen en de cultuursector in den brede. Toch is de uitvoering van een aantal beleidsvoornemens zoals vastgelegd in diverse nota’s (zo goed als) onveranderd uitgevoerd. Dat geldt bijvoorbeeld voor Beleidsvisie Creatieve Industrie en de nota Rotterdam Architectuurstad.

Als gevolg van covid-19 is het toerisme in 2020 vrijwel tot stilstand gekomen. Toerisme was tot dat moment een sterk groeiende economische sector in Rotterdam. De rode draad in het beleid is dat toerisme in Rotterdam in dienst moet staan van de stad en dat naast het centrum ook andere stadsdelen aantrekkelijk zijn voor bezoekers en toeristen. Werken aan een gastvrije stad met een open blik naar de wereld en de Rotterdammer centraal stellen in afwegingen rond nieuwe toeristische ontwikkelingen, blijft de lijn. De activiteiten van de gemeente zijn er in 2020 vooral op gericht geweest de toeristische sector zo snel als mogelijk een herstart te geven.

Cultuur en sport spelen in de positionering van Rotterdam als toeristische stad een belangrijke rol. Vanuit het oogpunt van de (toeristische) aantrekkelijkheid van de stad is het belang van een solide cultuur- en sportsector voor de gemeente, tijdens en na covid-19, dan ook evident.

In het cultuurbeleid voor 2020 en komende jaren staan inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit centraal:

• Cultuur is voor alle Rotterdammers bereikbaar en toegankelijk; alle Rotterdammers kunnen iets van hun gading vinden en meedoen.

• De gemeente geeft ruimte aan nieuwe makers, creatieven en talenten en stimuleren een sterkere verbinding tussen deze nieuwe makers, creatieven en talenten enerzijds en de bestaande culturele organisaties anderzijds.

• De gemeente streeft naar een compleet en evenwichtig cultureel ecosysteem in de stad dat de brede culturele sector intern verbindt en dat een stevige meerwaarde heeft voor vele andere sectoren.

Publieksbereik is een van de belangrijkste onderdelen van het cultuurbeleid. Onduidelijk is hoelang en hoezeer covid-19 de ontwikkelingen op dit gebied nog in de weg staat. Evident is dat de beperkingen in 2020 een zware wissel hebben getrokken op het publieksbereik in de cultuursector.

De gemeente vindt het verder noodzakelijk dat de cultuursector diversiteit, inclusiviteit, eerlijke beloning en good governance in praktijk brengt. De gemeente ziet daarop toe bij de verlening van subsidies. Voor de uitvoering van het beginsel van fair pay is het cultuurplanbudget in 2020 verhoogd.

Naast het vierjarige Cultuurplan heeft de gemeente besloten acht jonge, Rotterdamse culturele organisaties die zich willen ontwikkelen en professionaliseren, op te nemen in de tweejarige Impulsregeling. De subsidie geldt voor zowel de ontwikkel- als de artistieke activiteiten.

Daarnaast heeft de gemeente acht voormalige cultuurplanorganisaties ondergebracht in de zogeheten Rotterdamse Culturele Basis. Tot deze groep behoren culturele instellingen met draagkracht, ervaring en capaciteit. Van hen wordt verwacht dat zij in staat zijn verantwoordelijkheid voor de gehele sector te nemen en een bijdrage kunnen leveren aan de aanpak van de stedelijke opgaven van Rotterdam. Met behulp van deze instellingen wil de gemeente de cultuursector als geheel de ruimte en gelegenheid geven om haar strategische rol verder te versterken.

De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen

Bij vergroten en verbreden van het publieksbereik gaat het niet alleen om het bezoek aan stedelijke culturele voorzieningen als musea en theaters, maar ook om actieve deelname aan culturele activiteiten in de wijk. De gemeente stimuleert de organisatie van activiteiten, programma’s en evenementen die aansluiten bij de vraag van de Rotterdammers. Samen met de culturele sector neemt de gemeente initiatieven om de kennis bij de diverse betrokkenen over het bereiken van nieuw publiek te vergroten. Het in 2018 begonnen onderzoek naar publieksbereik, waaraan alle meerjarig gesubsidieerde Rotterdamse culturele organisaties deelnemen, heeft in 2020 een aantal resultaten en aanbevelingen opgeleverd. Op basis daarvan is besloten het programma te continueren in de periode 2021-2024. De aanbevelingen uit de rapportage over de eerste fase in combinatie met de aanbevelingen van de Rekenkamer Rotterdam hebben geleid tot enkele wijzigingen en verbeteringen in het proces worden aangebracht. Focusgroepen voor de komende jaren zijn de Wijkgerichte Vrijetijdgenieters en de Stedelijke Toekomstbouwers (Rotterdam Festivals, De Rotterdamse culturele doelgroepen).
De noodzaak van het ontwikkelen van creatieve vaardigheden en innovatieve kracht (bij jongeren en op economisch terrein) wordt steeds meer onderkend. Nieuwe technologieën en de inzet van creatieve vaardigheden bij de ontwikkeling en uitvoering van productieprocessen blijken onmisbaar. Cultuureducatie, mede gericht op de ontwikkeling van creatieve en 21ste-eeuwse vaardigheden, verdient een stevige positie in het geheel van het onderwijs.
Om alle kinderen de kans te geven met cultuur in aanraking te komen, zet de gemeente onverkort in op cultuuronderwijs met (professionele) docenten op alle Rotterdamse scholen. Het streven is dat alle basisschoolleerlingen in Rotterdam in 2022 kwalitatief goede cultuureducatie krijgen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs. Doordat het Rijk per 2020 de Brede Regeling Combinatiefuncties heeft verlengd en uitgebreid, werken inmiddels 60 scholen met een of meerdere cultuurcoaches en is de inzet van cultuurcoaches uitgebreid naar mbo en speciaal onderwijs. In het lopende coalitieakkoord is voor cultuureducatie als indicator opgenomen dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Voor 2020 was het streefcijfer 22%. Het resultaat wordt bekend in april 2021, maar zal naar verwachting als gevolg van corona achterblijven bij het streefcijfer.


Prestatie-indicatoren		2018	2019	2020	2021	2022
In 2022 is dertig procent van de basisscholen een of meer niveaus gestegen in het Rotterdamse Cultuureducatie Model*.	Streefwaarde	N.v.t.	15%	22%	28%	30%
	Realisatie	N.v.t.	18%
* Bij deze streefgetallen dient aangemerkt te worden dat ze mede afhankelijk zijn van landelijke subsidieregelingen en bijvoorbeeld de wijze waarop de dagprogrammering op Zuid wordt ingericht en aangestuurd vanuit de afdeling Onderwijs.
In het Coalitieakkoord 2018-2022 is opgenomen dat de gemeente wil dat alle kinderen cultuureducatie krijgen. Omdat cultuureducatie opgenomen is in de kerndoelen en eindtermen van het onderwijs, heeft de gemeente deze indicator geformuleerd. Deze stijging toont aan dat de kwaliteit van cultuureducatie is gestegen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs, een noodzakelijkheid voor goede cultuureducatie voor alle Rotterdamse kinderen.

Wat heeft het gekost?


Overzicht van baten en lasten Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	Oorspr. Begroting 2020	Bijgestelde Begroting 2020	Realisatie 2020	Afwijking
Baten exclusief reserves	139	867	1.437	570
Bijdragen rijk en medeoverheden	0	800	1.046	246
Overige opbrengsten derden	139	67	391	324
Overige baten	0	0	0	0
Lasten exclusief reserves	91.111	96.584	92.079	-4.505
Apparaatslasten	2.476	2.487	2.314	-172
Inhuur	81	117	88	-29
Overige apparaatslasten	94	65	38	-27
Personeel	2.301	2.305	2.189	-116
Intern resultaat	-697	-511	-407	104
Intern resultaat	-697	-511	-407	104
Programmalasten	89.331	94.608	90.171	-4.437

Inkopen en uitbestede werkzaamheden	10.840	8.698	5.768	-2.930
Kapitaallasten	0	0	0	0
Overige programmalasten	39	93	90	-4
Subsidies en inkomensoverdrachten	78.452	85.817	84.313	-1.504
Saldo voor vpb en reserveringen	-90.971	-95.717	-90.642	5.075
Saldo voor reserveringen	-90.971	-95.717	-90.642	5.075
Reserves	-200	-6.700	-5.979	721
Onttrekking reserves	800	7.050	7.771	721
Toevoeging reserves	1.000	13.750	13.750	0
Vrijval reserves	0	0	0	0
Saldo	-91.171	-102.417	-96.622	5.796

Overzicht afwijkingen


Overzicht afwijkingen	Afwijking baten	Afwijking lasten	Afwijking reserves	Afwijking saldo
1. Eurovisie Songfestival	770	-4.762	0	5.532
2. Noodfonds Sport en Cultuur		721	721	0
3. Overige afwijkingen	-200	-464		264
Totaal afwijkingen	570	-4.505	721	5.796

Toelichting overzicht afwijkingen

1. Eurovisie Songfestival

Door het doorschuiven van het Eurovisie Songfestival naar 2021, is een groot deel van het bijbehorende budget (€4,8 mln. inclusief eerder verstrekte subsidies) in 2020 niet aangewend. Daarnaast is een deel van de externe bijdragen (€ 770) aan het Eurovisie Songfestival wel al in 2020 ontvangen, maar niet (volledig) begroot.

2. Noodfonds Sport en Cultuur

Bij het verlenen van de Noodsteun aan culturele en sport instellingen is vooraf een indicatieve verdeling over de verschillende taakvelden gemaakt. In realiteit is het bedrag op programmaniveau onder dat van de begroting gebleven, maar op dit taakveld is sprake van hogere uitgaven dan begroot. Hierdoor valt ook de onttrekking aan de bestemmingsreserve hoger uit.

3. Overige afwijkingen

Diverse kleine afwijkingen onder dit taakveld.

Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving

Het gemeentebestuur werkt aan een stad met een sterk cultureel klimaat. Cultuur is van groot belang voor de economische positie van Rotterdam in binnen- en buitenland, maakt de stad aantrekkelijk voor bewoners, bezoekers en bedrijven en draagt bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren.

Het gemeentebestuur wil, omwille van een sterk cultureel klimaat, optimale omstandigheden creëren voor de productie van kunst en cultuur, voor de toegankelijkheid ervan en voor het delen van informatie, kennis en middelen. Onder kunst en cultuur verstaan we meer dan alleen beeldende kunst, theater, dans, muziek, musea en film. Ook de bibliotheek, culturele evenementen, de creatieve industrie en het beleidsveld Toerisme behoren tot het culturele domein.

Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, maakt de gemeente beleid, zoals het bibliotheekbeleid, (gemeentelijk) collectiebeleid, architectuurbeleid, toeristisch beleid en het vierjaarlijkse Cultuurplan.