Afval - Grondstoffen
Beleidskaders, -monitors en wetgevingDe gebruikers van de stad in staat stellen om gescheiden en verantwoord afval als grondstof aan te bieden, door professionele oplossingen in te zetten passend bij het gebied.
De Grondstoffennota en het programma Rotterdam Circulair zijn separaat vastgesteld en bevatten aanvullende kaders en maatregelen voor de periode 2019-2022.
Voortgang 2020
Ga naar vorig P&C-documentDe effecten van de coronacrisis zijn terug te zien in de cijfers van het aangeboden huisvuil. In vergelijking met 2019 is er over het gehele jaar 2020 een toename zichtbaar van ruim 7% huishoudelijk restafval. Tijdens de eerste golf van de coronacrisis was dat verschil zelfs 10%. De hoeveelheid aangeboden grofvuil is met bijna 32% toegenomen ten opzichte van 2019. Dat heeft ook geleid tot meer grofvuilafspraken en grote drukte bij milieuparken. Ook zagen we in bepaalde gebieden meer naastplaatsingen en meer meldingen daarover.
In 2020 steeg door toedoen van de coronacrisis het aandeel huishoudelijk restafval naar 296 kg per inwoner. Daarmee zijn we terug op het niveau van 2018. In 2019 daalde het aandeel huishoudelijk restafval nog naar 276 kg per inwoner. De totale hoeveelheid gescheiden grondstoffen waaronder glas, oud papier en karton en plastic en metalendrankverpakkingen (PMD) is wel met bijna 10% toegenomen ten opzichte van 2019. Het scheidingspercentage van het huishoudelijk afval komt daarmee op 36,0% in 2020. Dit is 0,6 procentpunt hoger in vergelijking met 2019.
De toename van het afval werkte ook financieel door doordat er over een grotere hoeveelheid afval afvalbelasting en verwerkingskosten betaald moet worden en er meer inhuur was om het afval in te zamelen. De hogere kosten in 2020 bedroegen € 4,5 mln. Voor (een deel van) deze kosten wordt compensatie vanuit het Rijk ontvangen. Een ander financieel gevolg van de coronacrisis was dat bedrijven die aangeslagen worden voor bedrijfsreingingsrecht voor de periode dat zij verplicht gesloten dienden te zijn niet zijn aangeslagen.
In 2020 is het proces afgesloten waarbij de activiteiten van de Piekfijnketen over worden gedaan aan marktpartij 'Het Goed'. Deze overgang is per 1 september afgerond.
Ondanks het coronavirus ging de uitvoering van de programma's Circulair, Grondstoffennota en Naastplaatsingen 'In de bak' door. Verschillende projecten werden soms ernstig bemoeilijkt door de getroffen maatregelen om de coronacrisis in te perken. Vanzelfsprekend gold (en geldt) het adagium 'veiligheid boven alles' met tot gevolg: gewijzigde planningen, vernieuwende communicatielijnen en nieuwe vormen van afstemming met bewoners om de dienstverlening waar mogelijk weer (opnieuw) invulling te geven. Voor de verschillende programma's zijn in het eerste kwartaal van 2021 aparte voortgangsrapportages aan de gemeenteraad gestuurd waarin per programma en project meer gedetailleerd wordt ingegaan op de voortgang en de behaalde resultaten.
Wat hebben we bereikt?
In 2050 wil Rotterdam een stad zonder afval zijn. Om dat te bereiken is het terugbrengen van de totale hoeveelheid afval en het scheiden van huishoudelijk afval van groot belang. In de Grondstoffennota en het programma Rotterdam Circulair zijn maatregelen opgenomen om dit te stimuleren.
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Prestatie indicatorenGrondstoffen
- Stadsbeheer zamelde het huishoudelijk afval van Rotterdammers gescheiden in. Het fijn huishoudelijk afval is ingezameld aan huis of nabij de huishoudens met huis- of wijkcontainers. Voor het grof huishoudelijk afval konden Rotterdammers gebruik maken van: één van de 7 milieuparken, een grofvuilafspraak of de kringloopwinkels van Het Goed in het geval van herbruikbare goederen.
-
Met behulp van een nieuw model ondergrondse afvalcontainers geven wij een innovatieve en circulaire impuls aan die basis op orde. In oktober 2020 zijn de eerste exemplaren op straat geplaatst. Productontwerpers hebben in opdracht van Stadsbeheer een nieuwe ondergrondse container ontwikkeld. Bij het ontwerp zijn de wensen en ervaringen van bewoners nadrukkelijk meegenomen. De nieuwe afvalcontainer is eenvoudiger te openen, de vuilniszak past er beter in en glijdt makkelijker naar de container. Ook de papiercontainer is verbeterd waardoor karton minder blijft steken. Ledverlichting op de container geeft aan of de container nog ruimte heeft of vol is.
-
Om de hoeveelheid oud papier te verminderen, is vanaf november 2020 de opt-in regeling van kracht: verspreiders van reclamedrukwerk mogen hun folders in Rotterdam alleen nog bezorgen bij bewoners die expliciet toestemming geven met een ja/ja-sticker.
-
Ook is meer groente-, fruit- en tuinafval (gft) gescheiden door bewoners in de laagbouw. In 2021 wordt de uitbreiding van gescheiden inzameling in de laagbouw van Groot IJsselmonde en Kralingen voorbereid met een potentieel om bij 13.200 huishoudens gft in te zamelen.
- Er zijn voorbereidingen getroffen voor de invoering van gescheiden inzameling van groente-, fruit- en etensresten (gfe) in de hoogbouw, waaronder onderzoek naar gedragsbepalende factoren in de wijken en een basispakket met instrumenten voor de introductie per wijk. Ook is gewerkt aan een nieuw Rotterdams inzamelmiddel voor gfe bij hoogbouwlocaties. In 2021 gaat de inzameling in de eerste gebieden van start: Hoek van Holland, Pernis, Blijdorp en vier wijken in Prins Alexander.
- In G4-verband is in 2020 vooronderzoek gedaan naar de toepassing van voedselvermalers in hoogbouw. In 2021 krijgt dit een vervolg met een pilot.
- Sinds februari 2020 zijn de milieuparken Melanchtonweg in Hillegersberg-Schiebroek en Aploniastraat in Charlois op maandag geopend. Een evaluatie van deze uitbreiding van de openingstijden volgt in het tweede kwartaal van 2021.
- Er is een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar de upcycle mall, waar van oude producten weer bruikbare nieuwe worden gemaakt. De upcycle mall is een onderdeel van het toekomstige milieupark aan de Soesterbergstraat, waar het circulair denken en handelen tot in de details is doorgevoerd.
- Begin 2020 is ervaring opgedaan met de inzet van pop-up milieuparken in de wijken. In 2021 wordt hier vervolg aangegeven binnen de geldende coronamaatregelen.
- In 2020 is samenwerking gezocht met diverse onderwijs- en kinderopvanginstellingen en zijn educatieve interventies opgezet. In 2021 wordt ingezet om de diverse inspanningen voor en met scholen en kinderopvanglocaties zichtbaar te maken.
Circulair
- De jaarlijkse monitor in het kader van het programma 'Van Zooi naar Mooi' laat zien hoe circulair Rotterdammers zijn. Het percentage Rotterdammers dat ook echt in grote mate circulair gedrag vertoont (de circulair actieven) blijft in 2020 22%. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor de komende periode.
- In 2020 is een doelgroepenonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek geeft inzicht in de motivatie voor Rotterdammers om wel of niet circulair te handelen. Met deze inzichten scherpen we onze communicatiestrategie, de wijkaanpak en verschillende projecten aan.
- Als onderdeel van het Rotterdams Klimaatakkoord werken we vanuit Rotterdam Circulair mee aan de klimaattafel Circulaire Consumptie. Onder de vlag van de Klimaattafel werken we aan verschillende deals met partijen in de stad om de productie, het aanbod en de consumptie van verschillende productgroepen te verduurzamen.
- In 2020 is de online talkshow Studio Circulair gestart. In deze talkshow stond elke keer een circulair thema centraal. Samen met inspirerende initiatiefnemers werd de talkshow vormgegeven.
- In 2020 is de eerste stap gezet in de ontwikkeling van een monitoringstool. Deze monitoring geeft ons de komende jaren steeds meer inzicht in de vermindering van de stedelijke materiaalvoetafdruk. In 2021 werken we aan een verdere ontwikkeling van deze monitoringstool.
- De komende periode zetten we stevig in op onder andere het nog beter bereiken van de Rotterdammers via onze wijkaanpak, onze circulaire bouwopgaven en het stimuleren van circulair ondernemerschap. Onze rol als opdrachtgevende organisatie blijft hierin essentieel. Vanuit onze manier van ontwikkelen en inkopen stimuleren we circulaire innovatie en bedrijvigheid en laten we zien waar we voorstaan.
- Met gedragsinterventies en nudging proberen we het gedrag van bewoners duurzaam te veranderen. Meerdere tuintjes om containers zijn geplaatst in bijvoorbeeld Oud-Charlois, Bospolder-Tussendijken en Noord. Ook is geëxperimenteerd met sensorische stimulering. Citroengeur wordt verspreid bij containers die zichtbaar gereinigd zijn. De geur stimuleert bewoners om de omgeving schoon te houden. In november is geëxperimenteerd met verwijzingen op containers en op de grond naar de dichtstbijzijnde containers met als doel om bewoners te stimuleren om hun afval daarin te gooien.
- De hotspotgebieden worden voortdurend geanalyseerd en met passende maatregelen is ingespeeld op de behoeften in de gebieden. Bijvoorbeeld in Schiebroek-Zuid werkte de gemeente samen met bewoners en woningcorporaties aan een gezamenlijke aanpak. Dit heeft geresulteerd in drie pop-up milieuparken en een uitbreiding van het informatiepakket aan nieuwe huurders. Er zijn aanvullend nog tien verschillende acties benoemd die in wisselende samenstellingen uitgevoerd gaan worden.
- In het eerste deel van 2020 is de handhavingsinzet noodzakelijkerwijs vooral gericht geweest op de genomen coronamaatregelen. In de zomer is de handhaving op naastplaatsingen hervat middels het openen van vuilniszakken. In het vierde kwartaal kwamen daar de inzet van boa’s in burgerkleding en de inzet van flying squads met behulp van cameratoezicht bij.
Toelichting indicatoren
* Dit betreft de realisatie van de indicator per eind 2019.
In de loop van 2019 is na onder meer een onderzoek van OBI en op basis van een CROW-nulmeting een indicator naastplaatsingen bepaald:
- Ten minste 80% van de containers scoort een A+ of A als CROW-score
- Waarvan ten minste 50% van de containers een A+ als CROW-score heeft
Verklaring van de CROW-score:
- A+ = 0 naastplaatsingen
- A = 1 naastplaatsing
- B = 2 of 3 naastplaatsingen
- C = 4 of 5 naastplaatsingen
- D = > 5 naastplaatsingen
In 2020 is de streefwaarde niet gehaald, hoewel het percentage A+ scores met 10% is toegenomen en de streefwaarde voor A+ behaald is. De verklaring hiervoor is dat er in 2020 als gevolg van de coronamaatregelen veel meer huishoudelijk afval is aangeboden, wat ook resulteerde in meer naastplaatsingen. Tegelijkertijd is de handhavingsinzet in de eerste helft van 2020 vooral gericht geweest op het handhaven van de coronamaatregelen.
Wat heeft het gekost?
Overzicht van baten en lasten Afval - Grondstoffen | Oorspr. Begroting 2020 | Bijgestelde Begroting 2020 | Realisatie 2020 | Afwijking | |
---|---|---|---|---|---|
Baten exclusief reserves | 105.884 | 106.795 | 102.925 | -3.871 |
|
Bijdragen rijk en medeoverheden | 0 | 3.014 | -13 | -3.027 | |
Overige opbrengsten derden | 105.884 | 103.782 | 102.937 | -845 | |
Overige baten | 0 | 0 | 1 | 1 | |
Lasten exclusief reserves | 83.934 | 89.284 | 90.341 | 1.057 |
|
Apparaatslasten | 21.133 | 23.298 | 23.830 | 532 | |
Inhuur | 4.746 | 5.909 | 6.549 | 640 | |
Overige apparaatslasten | -215 | 626 | 910 | 284 | |
Personeel | 16.602 | 16.763 | 16.371 | -392 | |
Intern resultaat | 14.003 | 15.999 | 16.752 | 753 | |
Intern resultaat | 14.003 | 15.999 | 16.752 | 753 | |
Programmalasten | 48.797 | 49.986 | 49.759 | -227 | |
Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 42.473 | 44.167 | 43.772 | -395 | |
Kapitaallasten | 6.324 | 5.781 | 5.803 | 22 | |
Overige programmalasten | 0 | 0 | 29 | 29 | |
Salariskosten WSW en WIW | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Subsidies en inkomensoverdrachten | 0 | 38 | 155 | 117 | |
Saldo voor vpb en reserveringen | 21.950 | 17.512 | 12.584 | -4.928 | |
Saldo voor reserveringen | 21.950 | 17.512 | 12.584 | -4.928 | |
Reserves | 2.650 | 3.900 | 3.413 | -487 |
|
Onttrekking reserves | 2.650 | 3.900 | 3.413 | -487 | |
Saldo | 24.600 | 21.412 | 15.997 | -5.415 |
Overzicht afwijkingen
Overzicht afwijkingen | Afwijking baten | Afwijking lasten | Afwijking reserves | Afwijking saldo |
---|---|---|---|---|
1. Stelpost compensatie minder baten en extra lasten Afvalinzameling | -3.000 | -3.000 | ||
2. Minder baten Piekfijn winkels | -775 | -775 | ||
3. Hogere kosten corona Afvalinzameling | 1.500 | -1.500 | ||
4. Bestemmingsreserve Herstelmaatregelen Corona korte termijn | -400 | -400 | ||
5. Diverse afwijkingen | -96 | -443 | -87 | 260 |
Totaal afwijkingen | -3.871 | 1.057 | -487 | -5.415 |
Toelichting overzicht afwijkingen
1. Stelpost compensatie minder baten en extra lasten Afvalinzameling
Vanuit het Rijk worden gemeenten op verschillende vlakken gecompenseerd voor minder baten of hogere lasten als gevolg van de coronacrisis. De verwachte compensatie is eerder in het jaar als baat opgenomen op taakveld Afval. Echter, de werkelijke compensatie zal in 2021 landen op het Gemeentefonds en niet op taakveld Afval. Dit veroorzaakt een afwijking van - € 3,0 mln.
2. Minder baten Piekfijnwinkels
Een deel van de Piekfijnwinkels waren gesloten vanwege corona. Hierdoor zijn minder baten gerealiseerd. Daarnaast zijn de Piekfijnwinkels per 1 september 2020 overgedragen aan het Goed, terwijl de begrote baten voor het hele jaar op dit taakveld blijven. Dit veroorzaakt een afwijking van - € 775, omdat er als gevolg van de overdracht met ingang van 1-9-20 geen directe baten meer waren uit de verkoop van herbruikbare goederen via de kringloopwinkels.
3. Hogere kosten corona Afvalinzameling
Vanwege de coronacrisis was er een groter aanbod van afval. Dit heeft geleid tot meer verwerkingskosten en inhuur van derden € 1,5 mln. Zonder de (verwachte) compensatie vanuit het Rijk van 3,0 mln, zoals benoemd in punt 1, zijn de hogere kosten door corona uitgekomen op een totaal van € 4,5 mln.
4. Bestemmingsreserve Herstelmaatregelen Corona korte termijn
Voor het project Circulaire Vlonders zijn kosten gemaakt ten laste van de Bestemmingsreserve Herstelmaatregelen. Het project is uitgevoerd vanuit het programma Rotterdam Circulair. De kosten zijn lager uitgevallen dan het beschikbare budget. De gemeente heeft met het project gratis vlonders verstrekt aan (horeca) ondernemers om de terrassen uit te breiden. Dit veroorzaakt een afwijking van - € 400.
5. Diverse afwijkingen
Op diverse budgetten zijn kleine afwijkingen.
Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving
- Ambitiedocument 'Van Zooi naar Mooi' Rotterdam Circulair 2019-2023
- Afvalstoffenverordening
- Wet milieubeheer
- Landelijk Afvalbeheerplan 3
- Grondstoffennota 2019 - 2022
Omschrijving taakveld
Het taakveld Grondstoffen omvat alle inspanningen die de gemeente verricht voor de gescheiden inzameling van grondstoffen, zowel bij huishoudens als bij bedrijven. De fysieke handelingen van het gescheiden inzamelen en afvoeren bij de desbetreffende verwerkingsbedrijven vallen onder dit taakveld, evenals de kosten voor de invordering van de afvalstoffenheffing en reinigingsrechten.
- afvalscheiding en recycling
- vuilophaal en -afvoer
- vuilstort en -verwerking
- baten afvalstoffenheffing en reinigingsrechten
- kosten van de heffing en invordering van de afvalstoffenheffing
Tot dit taakveld behoren niet:
- aanpak van zwerfvuil en veegdiensten
Zoals in het programma Beheer van de Stad is opgenomen, vormt de omvang van het huishoudelijk restafval (in kilo's) per inwoner per jaar de indicator voor de prestaties op dit taakveld. Er vindt bij overheden net als binnen de bredere maatschappij een ontwikkeling plaats in de richting van een circulaire economie waarin afval niet meer bestaat. Op Europees, nationaal en lokaal niveau wordt beleid gepresenteerd dat hier naartoe werkt. Ook in Rotterdam is beleid hiertoe ontwikkeld in de vorm van het programma Rotterdam Circulair en specifiek ten aanzien van huishoudelijk afval de Grondstoffennota 2019-2022. De ingezette beleidslijn leidt ertoe dat Rotterdammers bewuster met hun afval omgaan en naar verwachting minder grondstoffen in het restafval laten.