Onderhoud kapitaalgoederen
De gemeente geeft jaarlijks circa € 160 mln uit aan het onderhouden van de kapitaalgoederen. Kapitaalgoederen moeten zo lang mogelijk gebruikt kunnen worden voor het doel waarvoor zij zijn aangeschaft of vervaardigd.
Ondanks de coronamaatregelen, zoals het houden van minimaal 1,5 meter afstand tussen medewerkers, zijn zowel het onderhoud als vervangingsinvesteringen uitgevoerd. Hierdoor zijn de Rotterdamse kapitaalgoederen veilig en beschikbaar.
Beleid
Beleidsmatig en financieel kader
De gemeente heeft veel onderhoudsgevoelige kapitaalgoederen: wegen, groen en bomen, oppervlaktewater, civiele kunstwerken, openbare verlichting, spelen, beeldende kunst en monumenten, parkeervoorzieningen, containers en gebouwen. Het beleid hiervoor is opgenomen in 2 nota’s;
- Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022
- Kadernota Vastgoed (2018
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen geeft een beeld van de technische staat van de kapitaalgoederen in de Rotterdamse buitenruimte waarbij de conclusie tweeledig is. Enerzijds zijn de Rotterdamse kapitaalgoederen in de openbare ruimte veilig en beschikbaar voor de gebruikers. Anderzijds zijn er achterstanden. Hiervoor heeft het college extra middelen beschikbaar gesteld, vanuit het Coalitieakkoord 2018. Voor het gemeentelijk vastgoed is de Kadernota Vastgoed van kracht.
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen maakt financieel onderdeel uit van de taakvelden 'Verkeer en vervoer - Beheer’ en ‘Openbaar groen en (openlucht). De Kadernota Vastgoed maakt financieel onderdeel uit van het taakveld ‘Beheer overige gebouwen en gronden’
Riolering heeft een eigen financiering en beleidskader. In 2020 verliep het Gemeentelijk Rioleringsplan 2015-2020. Het Gemeentelijk Rioleringsplan 5 (2021-2025) is in het eerste kwartaal 2021 door de gemeenteraad vastgesteld.
Bestuursopdracht vervangingsinvestering kapitaalgoederen openbare ruimte
Bij het vaststellen van de laatste Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 is aan Stadsbeheer de bestuursopdracht Vervangingsinvesteringen gegeven om het financiële perspectief voor investeringen voor de langere termijn (50 jaar) inzichtelijk te maken. Deze bestuursopdracht is op 7 juli 2020 vastgesteld. Het college heeft de raad hierover met een collegebrief geïnformeerd. Als vervolg op deze bestuursopdracht wordt een vier jaarlijkse ‘Nota Vervangingsinvesteringen Kapitaalgoederen’ opgesteld voor alle assetgroepen in de openbare ruimte. De eerste nota is begin 2021 gereed ten behoeve van de voorjaarsnota 2021 als onderdeel van de brede bestuursopdracht “Borging investeringsruimte voor vervanging, renovatie en restauratie van huidig bezit”. De resultaten zijn input voor de op te stellen Nota Onderhoud kapitaalgoederen 2023-2026.
Financiële consequenties
Exploitatie
Hieronder is een tabel opgenomen met de financiële omvang van de begrote en gerealiseerde lasten voor wat betreft onderhoud van kapitaalgoederen in de exploitatie.
| Onderdeel (product) (bedragen x € 1 mln) | Begroting 2020 | Begrotingsmutaties | Bijgestelde begroting 2020 | Realisatie 2020 | Verschil |
|---|---|---|---|---|---|
| Wegen (Verkeer en vervoer - beheer) | 41,29 | -3,64 | 37,65 | 42,53 | -4,88 |
| Groen en bomen (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 35,91 | 1,84 | 37,75 | 37,71 | 0,04 |
| Oppervlaktewater (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 4,70 | 2,34 | 7,04 | 9,58 | -2,54 |
| Civiele kunstwerken (Verkeer en vervoer - beheer) | 28,83 | -4,08 | 24,75 | 20,29 | 4,46 |
| Openbare verlichting (Verkeer en vervoer - beheer) | 8,08 | 0,46 | 8,53 | 7,12 | 1,42 |
| Spelen (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 2,57 | 0,27 | 2,83 | 3,07 | -0,23 |
| Beeldende kunst en monumenten (Cultureel erfgoed- archeologie) | 1,60 | 0,18 | 1,78 | 1,78 | 0,0 |
| Parkeervoorzieningen (Parkeerbelasting / Parkeren) | 1,13 | 0 | 1,13 | 1,12 | 0,01 |
| Containers (Afval - Grondstoffen) | 1,80 | 0 | 1,80 | 1,80 | 0 |
| Vastgoed | 33,47 | 7,9 | 41,37 | 32,44 | 8,93 |
| Totaal | 159,38 | 5,27 | 164,63 |
157,44 |
7,21 |
Toelichting aanpassing begroting
Het beheer en onderhoud van kapitaalgoederen gebeurt door middel van risico gestuurd assetmanagement waarbij conditie en urgentie een belangrijke rol spelen. Met het beschikbare budget wordt continu afgewogen welke assets op welke wijze te onderhouden. De financieel jaarverantwoording vindt uiteindelijk plaats op programmaniveau (en onderliggende taakvelden) waarbij overschrijdingen op programmaniveau gecompenseerd kunnen worden door onderschrijdingen.
De begrotingsaanpassing van per saldo 5,3 mln wordt voornamelijk veroorzaakt door verhoging van het onderhoudsbudget voor vastgoed met 7,9 mln en een verlaging van het onderhoudsbudget civiele kunstwerken. Eerder gealloceerde middelen “renovatie Maastunnel” waren niet meer benodigd. Deze middelen zijn ten gunste gekomen van de algemene middelen. Daarnaast hebben een aantal kleinere begrotingsallocaties gedurende het jaar plaatsgevonden.
Het verschil bij de jaarrekening bedraagt 7,2 mln, hoofdzakelijk veroorzaakt door lagere onderhoudskosten voor vastgoed. Voor vastgoed waren de onderhoudskosten 8,9 mln lager dan begroot. De redenen hiervoor zijn vertraging in inkoop- en aanbestedingstrajecten en het feit dat door de coronamaatregelen leveranciers minder onderhoudswerkzaamheden konden uitvoeren, daarnaast is een deel van dit onderhoud incidenteel onderhoud en vanwege de aard hiervan moeilijk te begroten. Incidenteel onderhoud betreft onderhoud dat niet in de reguliere onderhoudsprojecten is voorzien zoals bijvoorbeeld asbest, onderzoek loden leidingen en keuringen.
Wegen (onderdeel van Verkeer & Vervoer - beheer)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Gemeente Rotterdam hanteert de volgende richtlijn voor de technische kwaliteit verharding:
- minimaal 85% in de categorie A+, A en B
- maximaal 15% in de categorie C en D
De technische kwaliteit verharding wordt eens per twee jaar gemeten. De inspectie in 2018 toonde aan dat er sprake was van een sterke toename van het areaal met de categorie B (matig). Naar verwachting zou dit areaal binnen 5 jaar verder verslechteren naar categorie D (slecht). Ondanks dit slechte vooruitzicht en de werkomstandigheden als gevolg van corona, resulteert de meest recente inspectie van 2020 in een score van 83% niveau B of beter (gemiddelde van 2018 en van 2020). Hiermee wordt de norm van minimaal 85% niveau B of beter net niet gehaald.
In de uitwerking van de bestuursopdracht vervangingsinvesteringen is inzichtelijk gemaakt dat er sprake is van een groot wegenareaal dat einde levensduur nadert (veelal in de naoorlogse wijken door bodemdaling).Om het wegenareaal veilig en beschikbaar te houden blijft de inzet gericht op zowel de benodigde vervangingsinvesteringen als risico-gestuurd onderhoud. In 2021 wordt wederom de helft van het wegenareaal geïnspecteerd.
Groen en bomen (onderdeel van Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Verdere uitwerking staat in diverse beheerplannen; beheeraanpak openbaar groen, bomenstructuurvisie Rotterdam en de leidraad gedragscode bestendig groenbeheer.
Het uitvoeren van het regulier onderhoud aan het groen is in de corona periode 2020 doorgegaan zoals gepland met inachtneming van de ingestelde maatregelen. Klimaatinvloeden zoals hitte, droogte en stormen hebben steeds meer invloed op het onderhoud in de buitenruimte. Ook is er continue aandacht voor de beheersing van ziektes, plagen en invasieve exoten zoals de eikenprocessierups, Japanse duizendknoop en essentaksterfte. Er zal de komende jaren bij groenbeheer meer rekening worden gehouden met het veranderende klimaat. Een voorbeeld hiervan is de keuze om een robuuster en klimaatbestendiger grasareaal te realiseren. Door het gras minder vaak kort te maaien blijft het langer groen tijdens de steeds langer wordende droge periodes. In de CROW methodiek wordt hier echter geen rekening mee gehouden. Dit resulteert erin dat de norm “beeldkwaliteit heel” in 2020 niet is gerealiseerd. Als deze beeldmaatlat voor gras buiten beschouwing wordt gelaten, dan zou het percentage voor "beeldkwaliteit heel" in 2020 wel op 90% uitkomen en is de CROW-norm gehaald.
| Areaal Groen en bomen | Areaal (m2) |
|---|---|
| Gazon | 8.520.000 |
| Bloemrijk gras | 6.855.000 |
| Moeras en oevervegetatie | 253.000 |
| Bosplantsoen | 5.311.000 |
| Bodembedekkers | 148.000 |
| Hagen | 198.000 |
| Heesters | 1.152.000 |
| Sierbeplanting | 131.000 |
| Overig(parkverharding, water, mobiel groen, zelfbeheer) | 1.420.000 |
| Totaal |
23.988.000 |
| Bomen | 167.251 |
Oppervlaktewater (onderdeel van Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer)
De beleidsmatige uitgangspunten staan in het Waterplan 2. Het onderhoud in 2020 betrof baggeren (in overleg met waterschappen), reinigen van duikers, maaien, krozen en vuilvissen. In 2020 is er eveneens een beeldbestek voor het maaien & krozen ingevoerd. Een beeldbestek schrijft niet voor wanneer werkzaamheden uitgevoerd moeten worden zoals in een frequentiebestek, maar geeft alleen het beeld weer waaraan voldaan moet worden. Door de invoering van het beeldbestek voor het maaien & krozen is het afgesproken beeld het hele jaar gewaarborgd voor de watergangen.
Civiele kunstwerken (onderdeel van Verkeer & Vervoer - beheer)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Met de uitvoering van het meerjarenprogramma voor civiele kunstwerken wordt door tijdig en planmatig inspecteren en onderhouden voorkomen dat deze onveilig en niet beschikbaar zijn. Naast beschikbaarheid zijn imago, veiligheid, milieu en gezondheid, wet- en regelgeving en weerbaarheid belangrijke kernwaarden voor het areaal. In 2020 is er extra inzet geweest vanuit de beheerorganisatie vanwege de renovatie van de Maastunnel.
| Areaal Civiele kunstwerken | Aantal |
|---|---|
| Beweegbare bruggen & sluizen | 45 |
| Sluizen | 11 |
|
Vaste bruggen , fiets- / voetgangersbrug |
713 |
| Vaste bruggen, verkeersbrug | 301 |
| Viaducten | 44 |
| Onderdoorgangen incl Maastunnel-trace | 48 |
| Maastunnel-trace | 1 |
| Keermuren | 15 km |
| Vlonders en steiger | 185 |
| Kademuren en glooiingen | 49 km |
| Overig havenmeubilair | 76 |
Openbare verlichting (onderdeel van Verkeer & Vervoer - beheer)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Het borgen van de wijkveiligheid door goed functionerende openbare verlichting wordt gemeten aan de hand van het aantal brandende lampen. In november 2019 is de uitvoering van het project ledtransitie gestart. Tijdens de ledtransitie worden alle conventionele armaturen vervangen door led-armaturen uitgerust met telemanagement. Het nieuwe telemanagementsysteem maakt het mogelijk om storingen proactief te signaleren, zonder dat hierbij een burgermelding nodig is. In 2020 zijn in totaal 15.500 armaturen in de gebieden Prins Alexander en Hoogvliet vervangen.
Spelen (onderdeel van Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. De Rotterdamse norm buitenspeelruimte regelt voldoende ruimte, inrichting van speelplekken en schrijft kwalitatieve voorwaarden voor een goed functionerende buitenspeelruimte voor, zoals: veiligheid, bescherming, maatvoering en variatie. Komende jaren zal de concrete uitwerking van de integrale speelvisie bestaan uit het toepassen van de ambities verblijf, variatie en vrije ruimte in de verschillende typen ruimtes. Hierbij bestaat nog steeds de ambitie om het gebruik op verblijfsplekken te meten voor beter inzicht in het huidig gebruik van bestaande speel- en sportplekken.
Beeldende kunst en monumenten (onderdeel van Cultureel erfgoed - Archelogie)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn.
| Areaal Beeldende kunst en monumenten | Aantal |
| Beeldende kunst - Topcollectie | 105 |
| Beeldende kunst - A-collectie | 88 |
| Beeldende kunst - B-collectie | 53 |
| Beeldende kunst - C-collectie | 41 |
| Beeldende kunst - D-collectie | 24 |
| Beeldende kunst - Gedenktekens | 77 |
| Monumenten - Torens | 7 |
| Monumenten - Poorten en pleinen | 6 |
| Monumenten - Monumentale fonteinen | 3 |
| Monumenten - Overige | 6 |
| Bijzondere voorzieningen - Fonteinen | 119 |
| Bijzondere voorzieningen - Watertappunten | 61 |
| Bijzondere voorzieningen - Toiletvoorzieningen | 33 |
| Bijzondere voorzieningen - Overige | 15 |
Investeringen
Hieronder is een tabel opgenomen met de financiële omvang van de begrote en gerealiseerde lasten voor wat betreft onderhoud van kapitaalgoederen als investeringen.
| Onderdeel (taakveld) (bedragen x € 1 mln) | Begroting 2020 | Beleidsmatige aanpassingen | Aangepaste begroting 2020 | Realisatie 2020 | Verschil |
|---|---|---|---|---|---|
| Wegen (Verkeer en vervoer - beheer) | 15,2 | 3,7 | 18,9 | 17,6 | 1,3 |
| Groen en bomen (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 3,6 | 1,8 | 5,4 | 4,6 | 0,8 |
| Oppervlaktewater (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 3,0 | -1,6 | 1,4 | 0,6 | 0,8 |
| Openbare verlichting (Verkeer en vervoer - beheer) | 1,8 | 0,8 | 2,6 | 2,1 | 0,5 |
| Spelen (Openbaar groen en (openlucht) recreatie - beheer) | 1,8 | 0,3 | 2,1 | 2,2 | -0,1 |
| Containers | 4,6 | 1,2 | 5,8 | 4,2 | 1,6 |
| Vastgoed | 115,4 | -47 | 68,5 | 58,5 | 10 |
| Totaal | 145,4 | -40,7 | 104,7 | 89,8 | 14,9 |
Toelichting
De grote afwijking tussen oorspronkelijke begroting en realisatie is grotendeels te verklaren door de lagere realisatie bij vastgoed. Bij het opstellen van de oorspronkelijke begroting van diverse projecten was verwacht dat de uitvoeringsfase was begonnen en/of oplevering was gerealiseerd in 2020. Juist in de uitvoeringsfase t/m oplevering worden de meeste kosten gemaakt en geactiveerd.
De budgetten voor de kapitaalgoederen in de buitenruimte kennen dezelfde looptijd als de Nota Kapitaalgoederen Onderhoud Kapitaalgoederen, namelijk t/m 2022. Het financieel resultaat van 2019 is derhalve van invloed op het beschikbare budget in 2020. Verder zijn er in 2020 middelen beschikbaar gesteld voor een aantal kleinschalige investeringen en zijn budgetten meerjarig geactualiseerd. Er wordt gestuurd om de vervangingsinvesteringen binnen de looptijd van het budget te realiseren.