Tijdens de coronacrisis zijn alternatieve vormen van jeugdhulp op grotere schaal gestart en is er meer ervaring opgedaan met de effectiviteit hiervan, bijvoorbeeld meer online contacten. In 2021 zijn alternatieve vormen van ambulante jeugdhulp verder ontwikkeld. Doordat de coronacrisis langer aanhoudt, constateren we een stijging in sociaal emotionele problematiek. Er wordt in 2021 meer hulp ingekocht om aan de stijgende vraag te voldoen.

 

Actieplan kwetsbare jongeren 16-27 jaar 2021- 2026
Op 30 september 2021 is het actieplan ‘Vastpakken en niet loslaten’ door de gemeenteraad vastgesteld. De komende vijf jaar gaan we aan de slag met een integrale aanpak voor de doelgroep jongeren met meervoudige problematiek en met een beperkt sociaal netwerk tussen 16 en 27 jaar (en voor de leeftijd vanaf 12 jaar als het gaat om jongeren die met het strafrecht in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen).

Het Actieplan Kwetsbare Jongeren is een integrale aanpak, wat betekent dat we niet vanuit systemen of kokers denken en werken, maar de jongere als geheel centraal stellen. Daarom is de aanpak breed en gericht op de volgende vijf pijlers van zelfredzaamheid: een sociaal netwerk, een dak boven je hoofd, werk of opleiding, financiën op orde en hulp/ ondersteuning indien nodig. Die pijlers moeten allemaal op orde zijn om ook de meest kwetsbare jongeren een kansrijke toekomst te kunnen geven. Ook beschrijft het actieplan de aanpak rond de preventie van jeugdcriminaliteit en recidive en acties op het vroegtijdig doorbreken van een criminele carrière.

Op 1 november jl. is een opgavemanager aangesteld om sturing te geven aan het Actieplan Kwetsbare Jongeren. Er is een uitvoeringsteam en stuurgroep samengesteld met leden uit de hele ambtelijke organisatie (W&I, wonen, wijkteams, veilig, onderwijs, jongerenloket, PGW&Z). Samen moeten we ervoor gaan zorgen dat de situatie van deze doelgroep verbetert door helpende regels en helpende dienstverlening vanuit de verschillende loketten en een integrale/ samenhangende aanpak op alle levensdomeinen.

Jongerenparticipatie loopt als een rode draad door de uitvoering van het Actieplan. Jongeren praten mee, denken mee en bepalen mee. We zijn met vier jongerenorganisaties in gesprek die jongeren gaan leveren voor een klankbordgroep en een audit-team. Op alle momenten in het proces worden zij betrokken om de kwaliteit te bewaken, mede de koers te bepalen en in de praktijk te testen of het werkt wat we bedenken.

Daarnaast wordt samengewerkt met tal van maatschappelijk partners, van welzijn tot onderwijs, van zorgaanbieders tot lokale initiatieven. Bij hen wordt opgehaald waar het schuurt en wat beter kan. Dit wordt meegenomen in de jaarplannen die ieder jaar worden gemaakt. Zodat we continu werken aan actuele en ambitieuze acties die voor jongeren echt het verschil gaan maken.

De voortgang van het Actieplan kwetsbare jongeren verloopt via de rapportages van ‘Heel de stad’.

 

Plan van aanpak nazorg na detentie 2021-2026
Op 15 juni 2021 is het plan van aanpak nazorg detentie (2021-2026) door het College van B en W vastgesteld. Met dit plan werken we aan het bieden van passende hulp en ondersteuning aan jongeren en volwassenen die uit detentie komen. Snelle en effectieve re-integratie tijdens en na detentie is de sleutel tot het voorkomen van recidive. Zonder afbreuk te doen aan de verantwoordelijkheid van de ex-gedetineerde zelf, neemt de gemeente hierin haar verantwoordelijkheid voor goede hulp en ondersteuning.  We beginnen al tijdens detentie om samen met de jongere (en waar mogelijk ouders) in kaart te brengen wat er nodig is als een jeugdige de gevangenis verlaat. Hierbij hebben we ook oog voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Ruim een derde kampt namelijk met een licht verstandelijke beperking en heeft specifieke hulp en ondersteuning nodig om succesvol te re-integreren. Dit alles vereist maatwerk en een optimale samenwerking tussen gemeenten, Raad voor de Kinderbescherming, de jeugd- en volwassenreclassering en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Vaak is de onderliggende problematiek aanleiding voor het plegen van criminele activiteiten en dit kan worden doorbroken door het duurzaam oplossen van deze problemen. Waar het kan op eigen kracht, waar het moet met hulp en ondersteuning.

Na het vaststellen van het plan van aanpak wat is opgesteld met de input van ketenpartners en de doelgroep is er een gemeentelijk implementatieteam gestart met het oppakken van de acties op het gebied van de verschillende basisvoorwaarden. Deze acties leveren een bijdrage aan het voorkomen van recidive, integrale samenwerking en het voorspellen van trends. Voor de doelgroep tot 27 jaar zijn er reeds samenwerkingsafspraken gemaakt met justitiële jeugdinrichtingen (JJI), Penitentiaire Inrichtingen (PI) en de recentelijk geopende kleinschalige voorziening justitiële jeugd (KVJJ) in Krimpen ad IJssel.  Waar mogelijk gaan de gemeentelijke medewerkers van team Detentie en Re-integratie (D&R) de (jeugd)inrichtingen in om de jongeren te spreken aan de hand van een LVB proof praatplaat (Bajesbabbel). Bij inrichtingen die op grotere reisafstand liggen vinden de gesprekken met de jongeren bij voorkeur via beeldbellen plaats en indien dat niet mogelijk is per telefoon.

 

Doorbraakaanpak en verscherpt toezicht
De Inspectie Gezondheidzorg en Jeugd (IGJ) heeft op 5 juli 2021 het landelijke rapport “Kwetsbare kinderen onvoldoende beschermd” uitgebracht. Voor Rijnmond constateerde de IGJ dat met de inspanningen die gemeenten, jeugdhulpaanbieders, GI’s en GRJR in de periode van november 2020 tot april 2021, hebben geleverd nog onvoldoende resultaat was behaald. Het was wel gelukt om voor alle jeugdigen tijdig een jeugdbeschermer te organiseren, maar het was nog niet gelukt om voor alle kinderen die onder een maatregel vallen, tijdige (binnen 3 maanden) en passende zorg te realiseren.

De inspectie heeft daarom halverwege 2021 verscherpt toezicht ingesteld. Zij heeft in de periode van het verscherpt toezicht afspraken gemaakt over een effectievere aanpak van wachttijden. Het toezicht is uitgevoerd voor een periode van 6 maanden. Omdat het toezicht van de IGJ betrekking heeft op instellingen en GI’s, heeft het Rijk interbestuurlijk toezicht ingesteld parallel aan het toezicht van de IGJ.

Op 1 februari 2022 heeft de IGJ de regio laten weten het verscherpt toezicht te zullen beëindigen. De inspectie heeft geoordeeld dat er voldoende vertrouwen is dat de ingezette acties van de regio positieve gevolgen gaan hebben voor de wachtende jeugdigen met een kinderbeschermingsmaatregel. De publicatie van het definitieve rapport zal waarschijnlijk eind februari zijn. De inspectie zal, middels hun reguliere toezicht, contact met de regio onderhouden over de situatie in de jeugdhulp.

Over het vervolg van het interbestuurlijk toezicht door het ministerie van VWS volgt later deze maand uitspraak.

 

Intensivering Doorbraakaanpak en aanpak wachttijden specialistische jeugdhulp

De wachttijden worden o.a. veroorzaakt door financiële tekorten bij de gemeenten, de complexe arbeidsmarkt en de lastige doorstroom vanuit (vooral residentiële) jeugdhulp naar vervolghulp. Ook is te zien dat de gevolgen van corona en de diverse lockdowns hun weerslag hebben op de mentale gezondheid van jongeren en leiden tot verhoogd ziekteverzuim van zorgpersoneel.

Door extra middelen als gevolg van landelijke afspraken is het financiële vraagstuk voorlopig opgelost. Hieronder wordt aangegeven welke acties worden ondernomen om de beschikbaarheid van hulp te verbeteren.

Regio Rijnmond heeft voor de aanpak van wachttijden doelen gesteld voor kinderen met een maatregel en algemene doelen t.a.v. het oplossen van wachttijden:

1. Voor jeugdigen met een kinderbeschermingsmaatregel (3 maanden na uitspraak rechter) was, in het kader van de doorbraakaanpak, het streven dit per 1 januari 2022 gerealiseerd te hebben
2. Oplossen wachttijdproblematiek: per eind 2022 dient elke jeugdige binnen drie maanden passende hulp te ontvangen (of sneller wanneer nodig, zoals bij zorgen om de veiligheid van een jeugdige). De regio ontwikkelt met partners een structurele aanpak om te voorkomen dat de wachttijden weer oplopen.

Voor jeugdigen met een maatregel is het doel (zie 1) per januari nog niet gerealiseerd voor jeugdigen die opname of langdurig verblijf nodig hebben. 

Voor de op specialistische ambulante jeugdhulp wachtende jeugdigen zijn behoorlijke verbeteringen zichtbaar. De gemiddelde wachttijd is eind 2021 verkort van 29 naar 15 weken. Voorzien wordt dat dit verder gaat dalen wanneer maatregelen, w.o. extra inkoop van ambulante hulp (zowel specialistische hulp als uitbreiding van lokaal aanbod) en stevige sturing op het proces van plaatsing, effectief worden.

Op 1 februari 2021 is bij Team Zorgbemiddeling wachtlijstbemiddeling voor ambulante hulp gestart. Hier werken aanbieders en gemeenten samen om voor wachtende jeugdigen zo spoedig mogelijk passend aanbod te realiseren. Hetzij specialistische jeugdhulp, hetzij lokaal ingekochte jeugdhulp.

Op 31 december 2021 wachtten 61 Rotterdamse jeugdigen met een kinderbeschermingsmaatregel langer dan 3 maanden op hulp. Er worden maatregelen genomen om op zeer korte termijn tijdelijk extra residentiele hulp te realiseren. Daarnaast gaan aanbieders op zoek naar intensieve ambulante alternatieven voor een uithuisplaatsing. De meeste jeugdigen die wachten op opname of langdurig verblijf hebben al wel een andere vorm van hulp, maar nog niet de best passende.

 

Extra middelen jeugdhulp

Het kabinet heeft dit jaar € 613 mln extra beschikbaar gesteld aan gemeenten voor het oplossen van de acute problematiek in de jeugdzorg. Hiervan komt € 29 mln. beschikbaar voor Rotterdam in 2021 en € 62 mln in 2022. We gebruiken dit voor de financiering van nieuwe intensiveringen, reeds eerder dit jaar aangekondigde intensiveringen en voor het rondkrijgen van de reguliere begroting.

Begin dit jaar zijn we, onder andere door de pandemie, geconfronteerd met een urgente situatie in de vraag naar jeugdhulp, die vroeg om direct in te grijpen. Dit resulteerde in extra inzet op de spoedhulp GGZ en aanpak wachtlijsten bij de GRJR (regionaal ingekochte) jeugdhulp. Deze aanpak wordt in GRJR verband in de tweede helft van 2021 uitgebreid en moet medio 2022 leiden tot acceptabele wachttijden. Recent is het toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd gestopt. Dit betekent dat de doorbraakaanpak indaalt in het project aanpak wachttijden voor reguliere jeugdhulp. Het interbestuurlijke toezicht van het Rijk loopt nog even door, met gewijzigde afspraken die aansluiten bij de voortgang die is geboekt. De resultaten van de wachtlijstaanpak zijn tot nu toe bemoedigend. Het streven is nog steeds om te zorgen dat voor de start van de nieuwe regionale contracten voor specialistische jeugdhulp (in 2023) de wachttijden binnen de Treeknorm vallen.

Naast deze regionale uitbreidingen wordt ook dit jaar in de lokale hulp extra hulp ingekocht. Zowel op de basis GGZ als de lokale inkoop voor de doelgroep Jeugd met Beperking wordt al in 2021 extra hulp beschikbaar gesteld en dit loopt door in 2022.

De bevolkingsgroei van Rotterdam, de groeiende vraag naar ondersteuning vanuit de wijkteams en de oplopende wachttijden als gevolg van de coronacrisis leiden ertoe dat de ingekochte formatie van de wijkteams nu niet meer aansluit op de opgave. Hiervoor breiden we structureel de formatie uit.

Tot slot wordt met extra middelen ook ingezet in de uitbreiding van extra jongerencoaches in wijken met veel jongeren, de uitbreiding van jeugdhulp op scholen door onderwijszorgarrangementen en extra inzet op het preventiekader Jeugd. Zo verwachten wij op termijn een dempend effect op de zorgkosten. Met de resterende extra middelen gaan we meer inzet plegen op de POH en we versterken de GGZ consultatiefunctie.

Binnen het taakveld Geëscaleerde zorg 18- gaat het om situaties waarbij de sociale en/of fysieke veiligheid van een jeugdige in het geding kan zijn. In die gevallen kan het nodig zijn effectieve en efficiënte jeugdhulp te bieden en/of samenhangende hulp te organiseren rond de jeugdige en/of het gezin. In sommige situaties is het zelfs noodzakelijk dat de jeugdige naar een residentieel verblijf (24-uurs verblijf + jeugdhulp) gaat.

Vormen van jeugdhulp die onder dit taakveld vallen worden uitgevoerd binnen het samenwerkingsverband Jeugdhulp Rijnmond. Het gaat dan om o.a. Jeugdbescherming, Veilig Thuis, crisishulp, gesloten Jeugdzorg, jeugd-GGZ.