Cultureel erfgoed - Monumenten | Jaarstukken Rotterdam 2021

De gemeente Rotterdam draagt zorg voor haar gebouwde en aangelegde cultuurhistorisch erfgoed waaronder de beschermde monumenten en stadsgezichten. Dit wordt bereikt door middel van drie hoofdthema’s: Bescherming en instandhouding, Kennisontwikkeling en Kennisoverdracht. De thema's zijn samengebracht in de Erfgoedagenda Rotterdam.

De gemeente Rotterdam zet gebouwd erfgoed in als aanjager bij transformaties en gebiedsontwikkelingen.

Saldo Cultureel erfgoed - Monumenten incl. reserveringen		2021
Begroot		-1.456
Realisatie		-1.289
Afwijking		167

In 2021 is gewerkt met de Rotterdamse Erfgoedagenda. De Erfgoedagenda, zet de koers en schetst de concrete activiteiten rond het gebouwde cultuurhistorisch erfgoed van Rotterdam. Naast de vergunningverlening betreft dit projecten die direct verbonden zijn met de bescherming en instandhouding van erfgoed.

In het kader van de ‘Aanpak religieuze gebouwen’ (Kerkenvisie) vindt onderzoek plaats en wordt gewerkt aan kennisdeling en draagvlakverbreding rond de herbestemming en verduurzaming van religieuze gebouwen. Als eerste aanspreekpunt voor de religieuze gemeenschappen is een ‘Kerkenloods’ benaderbaar.

In de aangenomen motie ‘Versnelde toekomst voor erfgoed’ is door de gemeenteraad gevraagd om een versnelling in het aanwijzen van gemeentelijke monumenten vanuit de bestaande selectielijsten. Eind 2021 heeft het College de meeste objecten op de selectielijst aangewezen. Voor een aantal objecten zal de procedure in 2022 worden afgerond.

In het kader van de toekomstige gestructureerde uitbreiding van het gemeentelijk monumentenbestand is in het vierde kwartaal van 2021 gestart met cultuurhistorisch onderzoek naar schoolgebouwen in Rotterdam en naar de waardevolle bebouwing uit de periode na 1965. Dit onderzoek zal in de jaren 2022 en 2023 worden voortgezet en leiden tot een cultuurhistorisch waarderingskader en een selectie ten behoeve van een mogelijke aanwijzing van objecten als beschermd gemeentelijk monument.

De nieuwe Erfgoedverordening Rotterdam is door de gemeenteraad in 2021 vastgesteld. Deze is zoveel mogelijk voorbereid op de inwerkingtreding van de Omgevingswet in het najaar van 2022 of in 2023. In het kader van de Omgevingswet hebben er in 2021 ook diverse andere voorbereidende werkzaamheden plaatsgevonden. Het onderwerp cultuurhistorie is bijvoorbeeld opgenomen in de Rotterdamse Omgevingsvisie die in december 2021 is vastgesteld. Het voortbouwen op erfgoed en bestaande kwaliteiten is één van de drie principes van goede groei waarop alle toekomstige ontwikkelingen gebaseerd moeten zijn.

Er is in 2021 gewerkt aan de actualisatie van de Erfgoedagenda Rotterdam die in het eerste kwartaal van 2022 zal worden aangeboden.

Bescherming en instandhouding

Bescherming en instandhouding van het gebouwde en aangelegde cultuurhistorisch erfgoed waaronder de beschermde monumenten en stadsgezichten (thema 1 van de Erfgoedagenda).

Kennisontwikkeling: Geschiedenis in beeld

Gericht op het toepassen van instrumenten voor stadsonderzoek en het inzichtelijk maken van cultuurhistorische waarden (thema 2 van de Erfgoedagenda).

Kennisoverdracht: Het vertelde verhaal

Gericht op het ontsluiten en verspreiden van cultuurhistorische informatie en het verbreden van draagvlak (thema 3 van de Erfgoedagenda).

Stimuleren van de inzet van erfgoed als aanjager bij transformaties en gebiedsontwikkelingen

De gemeente Rotterdam zet gebouwd erfgoed in als ontwikkelkracht bij de belangrijke transities in de stad.

Bescherming en instandhouding

Beoordeling en advisering over bouwinitiatieven, de vergunningverlening bij beschermde monumenten en stadsgezichten.
Het aanwijzingen van nieuwe gemeentelijke monumenten waaronder de Maassilo, het bedrijfsverzamelgebouw Zuidplein en de directeurswoningen van de voormalige gevangenis aan de Noordsingel.
Cultuurhistorische Verkenningen voor gebieden, zoals bijvoorbeeld Kralingen en Hoogvliet.
Inbrengen van cultuurhistorische kennis bij plan- en gebiedsontwikkeling en bestemmingsplannen, zie ook bij de Cultuurhistorische Verkenningen die dit jaar zijn gemaakt.
Inpassen van cultuurhistorische kennis binnen de ontwikkelingen rondom de Omgevingswet.
Het siteholderschap van de Van Nellefabriek UNESCO Werelderfgoed.
Structureel contact onderhouden met de Rotterdamse erfgoedpartners en burgers.
De uitvoering van de Erfgoedagenda als onderdeel van het monumentenbeleid. Deze bouwt voort op het bestaande wettelijk instrumentarium, waaraan nieuwe op de Rotterdamse situatie toegesneden projecten zijn toegevoegd. Ze zijn samengebracht in thema’s.

Kennisontwikkeling: Geschiedenis in beeld

Religieus Erfgoed - thematisch onderzoek, inventarisatie, waardering, kennisverbreding en onderzoek naar draagvlak
Schoolgebouwen - thematisch onderzoek, inventarisatie, waardering, kennisverbreding en onderzoek naar draagvlak.
Post 65 - voorbereidingen thematisch onderzoek, inventarisatie, waardering, kennisverbreding en onderzoek naar draagvlak. In 2021 is gestart met een voor iedereen raadpleegbare en aanvulbare inventarisatie (https://wakelet.com/@post65010)

Kennisoverdracht: Het vertelde verhaal

De publicaties in de serie Rotterdams Erfgoed zijn voortgezet. Deze uitgaven brengen een gebouw, gebied of moment onder de aandacht en verbinden dit met een actuele gebeurtenis. Eind 2021 is er een boekje verschenen over de Beijerlandselaan in het kader van het verbeteren van de uitstraling en de veiligheid van deze historische straat door de Alliantie Hand in Hand. Gelijktijdig met de Open Monumentendag verscheen eerder dit jaar een boekje over de Rotterdamse koopmanshuizen.
Het aanbrengen van het Rotterdams monumentenschildje op monumentale panden die in het bezit zijn van de gemeente. Particuliere eigenaren van monumenten worden uitgenodigd om ook zelf een schildje aan te brengen. Deze worden gratis ter beschikking gesteld. Hiermee maakt Rotterdam haar erfgoed beter zichtbaar in de stad.
Gemeente Rotterdam is betrokken bij de totstandkoming van de jaarlijkse Open Monumentendag Rotterdam die in 2021 het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam als hoofdthema had.
In het kader van het religieuze erfgoed is er in de Architectuurmaand 2021 een bijeenkomst geweest als voorbereiding op de themaweek over Rotterdamse gebedshuizen in 2022.
In 2021 is een aantal maal overleg gevoerd met de Stichting Platform Wederopbouw Rotterdam en is mede redactie gevoerd over de artikelen in het Rotterdams Jaarboekje van Roterodamum.

Stimuleren van de inzet van erfgoed als aanjager bij transformaties en gebiedsontwikkelingen

Ook in de nota Rotterdam Architectuurstad wordt het gebouwde erfgoed in Rotterdam nadrukkelijk geprofileerd als aanjager en inspiratiebron voor nieuwe ontwikkelingen in de stad. Daarnaast zijn in de in december vastgestelde Omgevingsvisie het voortbouwen op erfgoed en identiteit als principe van goede groei opgenomen. Zo wordt gestimuleerd dat ook bij de grote gebiedsontwikkelingen en transities het erfgoed en de eigenheid in een vroeg stadium wordt meegenomen.

Wat kost het?


Overzicht van baten en lasten Cultureel erfgoed - Monumenten	Oorspronkelijke begroting 2021	Bijgestelde begroting 2021	Realisatie 2021	Afwijking
Baten exclusief reserves	0	0	25	25
Overige opbrengsten derden	0	0	25	25
Lasten exclusief reserves	609	743	526	-217
Intern resultaat	223	247	161	-86
Intern resultaat	223	247	161	-86
Programmalasten	386	496	365	-132
Inkopen en uitbestede werkzaamheden	267	300	198	-102
Subsidies en inkomensoverdrachten	119	196	166	-29

Saldo voor vpb en reserveringen	-609	-743	-501	242
Saldo voor reserveringen	-609	-743	-501	242
Reserves	0	-713	-788	-75
Onttrekking reserves	0	75	0	-75
Toevoeging reserves	0	788	788	0
Saldo	-609	-1.456	-1.289	167


Vergelijking begrotingssaldi Cultureel erfgoed - Monumenten	2021
Oorspronkelijke Begroting 2021	- 609
Eerste Herziening 2021	- 1.450
Begroting 2022 / Tweede Herziening 2021	- 1.456
10-maandsrapportage 2021	- 1.456
Realisatie 2021	- 1.289

Toelichting overzicht baten en lasten


Overzicht afwijkingen taakveld	Afwijking baten	Afwijking lasten	Afwijking reserves	Afwijking saldo
1. Diverse afwijkingen	25	-217	-75	167
2. Invullen	Invullen	Invullen	Invullen	Invullen
3. Invullen	Invullen	Invullen	Invullen	Invullen
4. Invullen	Invullen	Invullen	Invullen	Invullen
5. Invullen	Invullen	Invullen	Invullen	Invullen
Totaal afwijkingen	Invullen	Invullen	Invullen	Invullen

Het saldo van dit taakveld bedraagt … voordelig/nadelig. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:

1. Diverse afwijkingen

Het budget op het taakveld Cultureel erfgoed - Monumenten kent in 2021 een klein positief resultaat van € 167 door minder interne lasten, minder programmalasten en een lagere onttrekking uit de reserve Muziekkoepel.

Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving

Rotterdam staat internationaal weliswaar bekend als stad van moderne architectuur, maar er is in de stad ook een volwassen monumententraditie. De rijksmonumenten, de gemeentelijke monumenten, beeldbepalende panden, beschermde stadsgezichten én een UNESCO Werelderfgoedlocatie vertellen het verhaal van de bijzondere geschiedenis van Rotterdam. Gebouwd in het verleden, maar klaar voor de toekomst.

De cultuurhistorische verantwoordelijkheid van de gemeente heeft een basis in de wettelijke taken in het kader van de vergunningverlening en de instandhouding van monumenten en beschermde stadsgezichten. Sinds 1986 is er sprake van een Rotterdams monumentenbeleid. Anno 2021 wordt dit verwoord in de Erfgoedagenda Rotterdam.

In de Erfgoedagenda Rotterdam worden de ambities en activiteiten rond het gebouwde en aangelegde erfgoed van Rotterdam beschreven. De Erfgoedagenda wordt elke vier jaar geactualiseerd, verbreed en vernieuwd. De geactualiseerde Erfgoedagenda Rotterdam 2022-2026 wordt in 2022 aangeboden en vormt de basis voor de invulling van het monumentenbeleid voor de jaren daaropvolgend. De activiteiten zijn gericht op de invulling van wettelijke taken vanuit de landelijke en gemeentelijke regelgeving (thema Bescherming en Instandhouding) en aangevuld met specifieke activiteiten binnen de thema’s Kennisontwikkeling en Kennisoverdracht. Ieder jaar wordt de gemeenteraad inhoudelijk gerapporteerd via het college van B&W.