Herstel naar een duurzame en veerkrachtige economie door werken aan cruciale en kansrijke sectoren in de stad en een toekomstbestendige arbeidsmarkt

Belangrijke economische sectoren in Rotterdam zijn onder andere de clusters Life Sciences and Health, maritieme economie, maakindustrie, logistiek, digitale dienstverleners en toerisme. Belangrijkste opgaven daarin zijn circulair, digitaal, energietransitie, inclusiviteit en talent. In de Herstel- en vernieuwingsagenda wordt het belang onderschreven van een arbeidsmarkt die aansluit bij de gevraagde vaardigheden in de (nieuwe) economie. Opleidingen leiden op voor die sectoren waar vraag en groei naar is, maar ook leven lang ontwikkelen en het behouden en aantrekken van talent is daarin cruciaal.

Vernieuwing door transitie naar de nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie

Rotterdam zet in op vernieuwing van de economie aan de hand van de economische transities op het gebied van digitalisering, energie en circulair. Nieuw ondernemerschap is daarbij nodig. De gemeente heeft de ambitie om de transitie naar de nieuwe economie te versnellen en wil innovatie op dit terrein stimuleren en faciliteren door de juiste randvoorwaarden te scheppen en geeft richting aan deze koers. Ondernemers nemen het voortouw in het ontwikkelen van nieuwe (bedrijfs)initiatieven en voeren die uit. De gemeente ondersteunt en zet hiervoor diverse instrumenten in. Omdat de economie niet stopt bij de gemeentegrens doet Rotterdam dat samen met de andere gemeenten in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), de provincie Zuid- Holland, InnovationQuarter en de Economic Board Zuid-Holland. Rotterdam The Hague Innovation Airport, waar gewerkt wordt aan duurzame luchtvaartinnovaties, is een concreet voorbeeld van in regionaal verband samenwerken aan de nieuwe economie en de gewenste transities.

We blijven inzetten op Rotterdam als de maritieme innovatie hoofdstad

De ambitie was aan het begin van het jaar om in 2030 de maritieme hoofdstad van Europa te zijn, wat betekent dat het meest complete en concurrerende maritieme ecosysteem zich in de Rotterdamse regio bevindt. In die richting zijn goede stappen gezet om dit al versneld te realiseren (in 2022). De uitdaging zal zijn om deze niet vanzelfsprekende positie te behouden. We blijven daarom onverminderd inzetten op het stimuleren en faciliteren van de maritieme economie met o.a. ook maritieme hoofdkantoorfuncties van rederijen en scheepsbouwbedrijven en commodity traders en innovatieve techbedrijven in het Central district. Hierbij is de duurzame, circulaire en digitale transitie en innovatie de focus.

Een belangrijk deel van de opgave om mondiaal concurrerend te kunnen blijven is de weg om het petrochemisch en energiecomplex als de transport en logistieke functie in het haven-industrieel cluster te verduurzamen en digitaliseren. Hiervoor is vanuit het programma energietransitie HIC2050 ingezet op het versterken van het netwerk, het ontsluiten van kennis en kunde nodig van bedrijven en kennisinstellingen op dit gebied en het betrekken van talenten uit de stad en de regio. Met de inzet op een waterstofeconomie is een belangrijk spoor binnen de energietransitie opgave gestart. Onderzoek is gedaan naar de mogelijkheden voor waterstof maakindustrie We zien de energietransitie in het havenindustrieel complex niet alleen als een duurzaamheids- en maatschappelijke opgave, maar vooral ook als een economische opgave.

Herstel en creëren van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat

De juiste stedelijke balans en ruimtelijke verdeling tussen bovenstaande factoren is essentieel en is in de omgevingsvisie omschreven als ‘goede groei’. Hierin zijn de ruimtelijk economische belangen als hoofdkeuzen opgenomen. Aantrekkelijkheid is sterk afhankelijk van lokale identiteit en kan daarom per plek sterk verschillen. In samenwerking met ondernemers- en eigenarencollectieven is dat zoeken naar de juiste ingrepen.

Digitalisering als randvoorwaarde en als onderdeel van herstel en vernieuwing

De al aanwezige digitale infrastructuren hebben ervoor gezorgd dat de economie van Rotterdam voor een belangrijk deel snel over konden stappen op het op afstand werken. Juist de digitale economie is sterk gegroeid, waarbij niet alleen de verbindingen maar ook datacenters belangrijke elementen in zijn. In deze groeiende sector zijn goed opgeleide werknemers essentieel, en het tekort daaraan is verder opgelopen. De toenemende aandacht voor digitale ondermijning van ondernemers komt steeds hoger op de agenda. Door een toenemend aantal diensten, die via apps afgenomen worden (denk daarbij aan deelmobiliteit of bezorgservices), wordt de concurrentie voor bestaande ondernemers groter en moet door het ongelijke speelveld goed nagedacht worden welke rol de gemeente heeft om de positieve gevolgen te stimuleren, maar tegelijkertijd de ook vaak oneerlijke elementen tegen te gaan.

Herstel naar een duurzame en veerkrachtige economie door werken aan cruciale en kansrijke sectoren in de stad en een toekomstbestendige arbeidsmarkt

• We werkten samen met het Erasmus MC aan de ontwikkeling van de Erasmus MC Campus, een gebiedsontwikkeling waar meer en meer innovatieve Lifesciences and Healthbedrijven en zorginstellingen hun plek zullen vinden. Door de stichting Rotterdam Square financieel te ondersteunen met een subsidie, ondersteunen we het organiserend vermogen van de Erasmus MC Campus. Een businessplan met een communicatie- en acquisitiestrategie zijn de eerste producten;
• We werkten aan de zichtbaarheid en het versterken van het LSH netwerk door o.a. deelname aan beurzen (I4H, WOHC), het organiseren van events zoals de LSH010 ontbijten, HealthyFunding en Health Innovation School;
• Onder de noemer Revival maakindustrie benutten we de mogelijkheden voor het versterken, faciliteren en aantrekken van bedrijven in de maakindustrie, zoals het uitvoeren van een investeringsstrategie voor de Spaanse polder en op gebiedsniveau waar mogelijk in een functiemix in vitale kernen;
• Met het bedrijfsleven hebben we een brede Rotterdamse human capital agenda opgezet, aansluitend en aanvullend op bestaande inzet. Er zijn diverse LWA's gesloten met bedrijfsleven en onderwijs rond onder andere de haven, MKB en energietransitie gebouwde omgeving. Er wordt nog gewerkt aan LWA's rond Bouw, Facilitair, Transport & Logistiek, Zorg, Horeca en Toerisme;
• Samen met regionale partners als de provincie Zuid-Holland, Innovation Quarter en Rotterdam The Hague Airport werkten we mee aan de uitbouw en ontwikkeling van Rotterdam The Hague Innovation Airport. Hoogwaardige werkgelegenheid, het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid en bijdragen aan de verduurzaming van de luchtvaart is hierbij ons doel. Dit heeft in 2021 onder andere geresulteerd in nieuwe samenwerkingsovereenkomsten met onder andere. Transavia, AeroDelft, i-Labs ten behoeve van het verder uitbreiden van het netwerk van partners en het initiëren van innovatieve projecten, Start van een 14MWp zonnepark op RTHA;
• Met het oog op het deels blijvende digitale op afstand werken is gezorgd voor een versnelling van de investeringen in het upgraden van glasvezelnetwerken. Zo zijn er in 2021 vier verschillende partijen die glasvezel aanleggen in Rotterdam, waaronder een partij die zich ook richt op bedrijventerreinen;
• Via het programma MKB010>Next is ingezet op het versneld digivaardig maken van het MKB, zowel qua economische activiteiten (zoals webshops en social marketing) alsook het versneld digiveilig maken van ondernemers;
• Met de IT Campus is opgetrokken om een talent ontwikkelingsprogramma op te zetten voor digitale professionals in cruciale sectoren in de stad en om uitvallers van ICT opleidingen toch te behouden voor de digitale arbeidsmarkt;
• De gemeente heeft in 2021 zich ingezet voor de digitale economie als stimulator, facilitator of regulator zijn voor nieuwe digitale ontwikkelingen en innovaties, specifiek door onder andere opstellen van een afwegingskader voor het verantwoord toepassen van sensoren, data-toepassingen en algoritmes in de openbare ruimte en beleid vaststellen voor het plaatsen van antennes. KPN en andere partijen begonnen met de aanleg van glasvezel, Verder is het aantal lokale datacenters gegroeid en heeft de Amsterdam Internet Exchange zich gevestigd in Rotterdam;
• Het jaar 2021 kenmerkte zich eveneens door een verdere toename van circulaire bedrijvigheid; zo is het chemische testcentrum PlantOne in de Botlek volledig bezet met innovatieve bedrijven. Ook zijn 105 innovaties en ondernemersinitiatieven gestimuleerd, waarmee de doelstelling van 40 te stimuleren innovaties en ondernemersinitiatieven in deze collegeperiode ruimschoots is gehaald;
• In november 2021 is de CIRCO Hub Zuid-Holland in Bluecity officieel van start gegaan met de doelstelling om 10 CIRCO- tracks in een jaar uit te voeren. De gemeente is samen met de Rabobank, MKB Rotterdam Rijnmond, de Provincie Zuid Holland en CIRCO (ministerie I&W) partner van de CIRCO Hub Zuid Holland. Met CIRCO tracks worden (MKB) bedrijven in 3 dagen op weg geholpen met de ontwikkeling van circulaire producten, diensten en businessmodellen. De gezamenlijke partners maken de tracks financieel mogelijk en verbinden netwerken. Er zijn onder ndere al CIRCO-tracks geweest voor de sector bouw en congresaccommodaties.

Vernieuwing door transitie naar de nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie

• In 2021 zijn we gestart met een integrale aanpak, waarbij we sectorale beleidslijnen voor typen werklocaties (zoals kantoren, bedrijventerreinen, detailhandel etcetera) en gebiedsgerichte praktische vertalingen integreren naar een handzaam en praktisch kader en plan, zoals bijvoorbeeld een kaart van de stad, waarin bepaalde vestigingsmilieus benoemd worden;
• We hebben ingezet op de uitstraling van Rotterdam als innovatielaboratorium met veel plek en ruimte voor startups, scale-ups en nieuwe samenwerkingsverbanden. Dat doen we via het programma Up! Rotterdam en het Upstreamfestival;
• De rol van lokale overheid als launching customer voor herstel en innovatie gaven we verder vorm, dit doen we gemeente breed, door bedrijven uit te dagen de benodigde technologieën en diensten gericht in te zetten;
• We bleven samenwerken met marktpartijen om 5G, glasvezel en andere IT-randvoorwaarden op een verantwoorde manier snel beschikbaar te maken voor iedereen in de stad;
• We versterkten het economisch vestigingsklimaat in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) door middel van onder andere een stevige digitale agenda, waarin wordt gewerkt aan gemeente-overstijgende digitale voorwaarden met betrekking tot digitale infrastructuren (glasvezel en 5G), kennisdeling, fieldlabs en datacenters;
• We faciliteerden en ondersteunden de IT-Campus als verbindende partij om onderwijs en bedrijfsleven te versterken op het gebied van leren en werken in de digitale sector, zowel qua toeleiding van jongeren naar ICT-onderwijs, verbeteren van de doorstroming van jongeren naar hoger ICT- onderwijs inclusief talentontwikkeling en versterking van de ICT-sector in het algemeen;
• We hebben de tweede editie van Upstream georganiseerd, een vijf-daags scale-up festival met 38 events verspreid over de stad, dat 2.233 bezoekers aantrok en door bezoekers met een gemiddelde van 4,5 uit 5 werd gewaardeerd. Er zijn 51 co-creatieve partners (regionaal, nationaal en internationaal) actief betrokken bij Upstream. Daarnaast waren er 8 corporates en 8 landen vertegenwoordigd
• We hebben www.hackyourcareer.com gelanceerd, een gerichte vacature site met doorlopend meer dan 1000 actieve vacatures bij startups en scaleups. In de eerste 4 maanden hadden we 6,5 miljoen views.

We blijven inzetten op Rotterdam als de maritieme innovatie hoofdstad

In 2021 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd:

• In 2021 hebben 10 bedrijven deelgenomen aan het Rotterdamse innovatie- en acceleratie-programma van PortXL 2021. Het intensieve programma van PortXL helpt startups een vliegende start te maken wanneer ze de markt betreden;
• Daarnaast hebben we succesvol bijgedragen aan de totstandkoming van de werkgroep Haven en Maritiem van de Nederlandse AI Coalitie. De werkgroep heeft de ambitie in de komende vijf jaar de sector als geheel een versnelling te laten doormaken op de thema’s Dataficering en Artificial Intelligence;
• Gemeente Rotterdam is mede-initiatiefnemer van het Nederlands Forum Smart Shipping, SMASH! In 2021 is door SMASH! De digitale Roadmap Smart Shipping gelanceerd die inzicht geeft in de kansen en uitdagingen die de maritieme sector op het gebied van smart shipping zal tegenkomen tot 2030;
• In 2021 zijn is het LWA Haven verder gekoppeld aan het maritieme cluster en in uitvoering gebracht;
• Vanaf 2020 werkt een gelegenheidscoalitie aan de imagoversterking en internationale marketing & acquisitie van maritieme cluster: bestaande uit vertegenwoordigers DEAL!, Havenbedrijf, Rotterdam Partners en de gemeente Rotterdam. In 2021 hebben zich 10 nieuwe maritieme bedrijven gevestigd in Rotterdam en regio en zijn er 3 marketingcampagnes ingezet met als doel het positief beïnvloeden van het imago van de regio Rotterdam op het gebied van innovatieve maritieme technologie met focus op autonoom- en emissie loos varen en maritieme business services.

Herstel en creëren van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat

• In 2021 is de Taskforce Retail Rotterdam doorontwikkeld naar een Aanpak Vitale Kerngebieden, waarbinnen intensieve samenwerking plaatsvindt tussen stakeholders in de betreffende gebieden (in het bijzonder de ‘gouden driehoek’) en tussen onderdelen van het concern. Er zijn 10 (focus)gebieden naar voren gehaald waar de eerste resultaten kunnen worden behaald of waar werk met werk kan worden gemaakt;
• We hebben ingezet op voldoende ruimte voor nieuwe en bestaande bedrijven in de stad (werklocaties) door ruimtelijk beleid uit te voeren en uitvoeringsplannen op prioritaire locaties te realiseren.

Digitalisering als randvoorwaarde en als onderdeel van herstel en vernieuwing

Digitalisering is een randvoorwaarde voor alle opgaven van deze economische agenda.  De gemeente heeft in 2021 zich ingezet voor de digitale economie als stimulator, facilitator of regulator voor nieuwe digitale ontwikkelingen en innovaties, specifiek door.: 

• Een kwantitatief onderzoek naar de digitale economie,
• Opstellen van een afwegingskader voor het verantwoord toepassen van sensoren, data-toepassingen en algoritmes in de openbare ruimte;
• Beleid vastgesteld voor het plaatsen van antennes;   
• Start aanleg van glasvezel.

Verder is het aantal lokale datacenters gegroeid en heeft de Amsterdam Internet Exchange zich gevestigd in Rotterdam. Met de eerdergenoemde regionale partijen is vormgegeven aan de regionale digitale agenda.