Wonen en bouwen

Afspraken wonen

Het Rijk, de provincie en de regio leggen sterke nadruk op de bouw van voldoende en betaalbare woningen. Het Rijk streeft daarbij naar een sterkere landelijke regie op de realisatie van de woningbouwopgave. Hiervoor zet het Rijk verschillende programma’s in, waaronder de programma’s  ‘Woningbouw’, ‘Een thuis voor iedereen’ en ‘Betaalbaar wonen’. In de zomer van 2022 hebben het Rijk en de woningcorporaties prestatieafspraken gemaakt. Die gaan over de inzet van de beschikbare financiën na afschaffing van de verhuurderheffing. In de tweede helft van 2022 volgen prestatieafspraken tussen Rijk en provincies over betaalbare woningbouw. Die afspraken moeten leiden tot regionale woondeals waarbij ook gemeenten en woningcorporaties zijn betrokken.

Woningbouwproductie

De nadruk ligt op de realisatie van voldoende woningen, en op een goede en langjarige borging van de betaalbaarheid daarvan. Door het sterk gestegen aantal te bouwen woningen, staat de schaarse beschikbare gemeentelijke capaciteit onder druk. De huidige krapte op de arbeidsmarkt maakt het bovendien ingewikkeld om de benodigde capaciteit aan te vullen. Deze krapte vraagt om stedelijke prioritering en een continue planning. Het uitgangspunt daarbij is een langjarige bouwstroom, met op korte termijn beperkte mogelijkheden voor nieuwe initiatieven. Waar mogelijk grijpt de gemeente kansen aan om bestaande regelgeving te versimpelen en efficiënter te werken. 

De sterke sturing op woningbouw doet het aantal vergunningverleningen opnieuw stijgen: in het 1e en 2e kwartaal van 2022 is voor ruim 3.100 woningen een vergunning verleend. Dat is een stijging van 59% ten opzichte van de eerste twee kwartalen in 2021. Tegelijkertijd staat de daadwerkelijke bouw van woningen, en vooral van betaalbare woningen, onder druk staat. Dit komt vooral door een combinatie van:

1. Stijgende bouwkosten door gebrek aan capaciteit vanwege de krappe arbeidsmarkt, en door schaarste in materialen als gevolg van verstoorde wereldhandel door de naweeën van de coronapandemie en de oorlog Oekraïne.
2. Afvlakkende woningmarkt: de sterk gestegen hypotheekrentes en hoge inflatie zorgen voor vermindering in koopkracht
3. Toenemende voorzichtigheid bij investeerders. Die is het gevolg van de aangekondigde regulering van de vrije sector. Het Rijk geeft geen duidelijkheid hoe deze maatregel uitpakt en in welke mate de maatregel de geplande investeringen in de vrije sector huur raakt.

In de eerste twee kwartalen van 2022 is de bouw gestart van meer dan 1.500 woningen: ongeveer 4% in het sociale segment, 19% in het middensegment, 40% in het hoger segment en 30% in het topsegment. Voor 7% van de woningen is het prijsniveau nog niet bekend. Met name het achterblijven van het betaalbaar segment (sociaal en midden) is zorgelijk en vraagt komende tijd extra maatregelen. Denk hierbij aan afspraken met corporaties, de plaatsing van flexwoningen en het verkopen van gemeentegrond met als voorwaarde dat er veel betaalbare woningen op worden gebouwd.

De zich nu snel op elkaar volgende negatieve ontwikkelingen op de woningmarkt hebben grote gevolgen voor de daadwerkelijke realisatie van betaalbare woningen in de eerste twee kwartalen van 2022. Wanneer het aantal gebouwde betaalbare woningen laag blijft, loopt de woningmarkt verder vast. Op basis van de mogelijk nog te starten projecten in de laatste maanden van 2022 is de verwachting dat het aandeel betaalbare te bouwen woningen in 2022 stijgt. Hoewel daarmee in 2022 het aandeel 20% sociaal en 35% midden niet geheel gerealiseerd wordt, is de verwachting dat de percentages over het geheel van de collegeperiode 2022 tot 2026 nog steeds behaald zullen worden.