In de collegeperiode 2019-2022 is een target vastgesteld om ervoor te zorgen dat meer Rotterdammers vonden dat ze voldoenden konden mee denken en doen in Rotterdam (target 14). Om meer betrokkenheid en invloed voor Rotterdammers te stimuleren, is in maart 2020 het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad vastgesteld. Onderdeel van dit uitvoeringsprogramma zijn uitgangspunten voor participatie die gelden voor de hele gemeente:

1. Participatie is maatwerk

2. Betrokken bij de eigen leefomgeving

3. Heldere verwachtingen en goede terugkoppeling

4. Uitgaan van het initiatief

5. Beter en inclusiever

6. Participatie is een vak

Afgelopen periode hebben we ons samen met uw raad ingezet om deze ambitie te versterken en vorm te geven. Deze ambitie werd versterkt door de uitkomsten van de onderzoeken van Rekenkamer en ombudsman die eind 2020 zijn uitgegeven. De aanbevelingen uit beide onderzoeken zijn vastgelegd in het door uw raad vastgestelde plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ en verwerkt in het uitvoeringsprogramma ‘betrokken stad’.

Ondanks de tegenvallende resultaten van het eindpercentage van target 14, het percentage Rotterdammers dat mee wil doen/mee wil denken, zetten we onze ambitie onvermoeid door. Deze lage score werd mogelijkerwijs veroorzaakt door het moment van afnemen van de enquête (Lockdown maart 2021) waardoor er minder mogelijkheden voor fysieke participatie en ontmoetingen waren. Dit terwijl de behoefte tot fysieke ontmoeting en zichtbare participatie toenam in die periode. De afgelopen periode heeft ons gesterkt in onze ambitie om Rotterdammers meer invloed te geven op hun leefomgeving en hen meer te betrekken als gelijkwaardige gesprekspartner over wat er speelt in de wijk. Op hoofdlijnen zijn in het plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ en het uitvoeringsprogramma ‘Betrokken Stad’ zes sporen te onderscheiden waarop intensief wordt ingezet:

 

1. Doorontwikkeling initiatievenloket en initiatieventeam
In 2020 is een start gemaakt met een initiatievenloket en een initiatieventeam waarin alle clusters zijn vertegenwoordigd. Rotterdammers kunnen via het loket een initiatief indienen. Het initiatieventeam zorgt dat het bij de juiste contactpersoon van een bestaande subsidieregeling terechtkomt of neemt het initiatief zelf in behandeling als het nergens bij past. Om initiatiefnemers nog beter te ondersteunen bij de realisatie van hun ideeën is in 2021 het projectplan "Rotterdam Regelt" opgesteld. In 2022 wordt aan dit projectplan verder uitvoering gegeven zodat gekomen kan worden tot één basisproces voor initiatieven en hiermee alle mogelijke processen en subsidiemogelijkheden te stroomlijnen naar één in- en uitgang voor initiatiefrijke Rotterdammers. Hierbij wordt de aansluiting gezocht bij het nieuwe participatieplatform Mijn.rotterdam.nl. Bij het verder ontwerpen wordt samengewerkt met een extern onderzoeksbureau.

 

2. Digitale participatie
In 2021 is flink geïnvesteerd in digitale participatiemogelijkheden. Het doel van deze investering is de toegankelijkheid voor initiatiefrijke Rotterdammers te verbeteren en laagdrempeliger inspraak te faciliteren in de eigen leefomgeving. De pilot met het platform Sterker door nieuwe ideeën is in het eerste kwartaal van 2021 als zeer succesvol bestempeld na evaluatie. Deze pilot is versneld uitgerold om een bijdrage te leveren aan de lokale economie en sociale cohesie in de wijk n.a.v. de coronacrisis. De leerpunten en techniek zijn gebruikt voor de ontwikkeling van een generiek participatieplatform voor alle clusters en wijken. Het platform is dé virtuele plek om mee te denken, doen en beslissen. In 2021 is in een vijftal wijken geoefend met dit platform. Dit heeft geleid tot leerpunten voor het stads brede participatieplatform MijnRotterdam dat eind 2021 online gegaan is. Op dit platform kunnen Rotterdammers meebeslissen over welke bewonersinitiatieven in de wijk geld moeten krijgen. Ze kunnen meepraten en -denken over wat er belangrijk is bij gemeentelijke beleidsplannen en projecten. Ze kunnen op de hoogte gehouden worden van informatie wat er in de wijk gebeurt, welke initiatieven er allemaal zijn en per thema informatie ontvangen wat hen interesseert via een persoonlijk profiel. Tenslotte kunnen ze meebeslissen wat er in het wijkakkoord komt te staan. Daarnaast hebben de Rotterdammers tijdens de verkiezingen alle informatie op één plek kunnen vinden over welke wijkraadsleden meededen aan de verkiezingen.

Er wordt verder gewerkt aan het verder integreren van bestaande (digitale) participatiemogelijkheden om te komen tot één ingang voor digitale participatie. Ook wordt gewerkt aan initiatieven zoals benoemd in het plan van aanpak als reactie op de aanbevelingen van de Rekenkamer en de Ombudsman. Het Initiatievenloket krijgt naar verwachting in het derde kwartaal van 2022 een plek op MijnRotterdam.
 

3. Cultuur & Training
​Vanuit het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad is een aantal initiatieven gestart, die ambtenaren beter faciliteren bij het samenwerken met initiatiefrijke Rotterdammers. Niet alleen door trainingen, maar ook binnen afdelingen wordt in personeelsgespreken aandacht gevraagd voor het onderwerp. Ook in 2022 wordt dit onvermoeid voorgezet:

• Training Meedenken Meedoen voor ambtenaren, bijvoorbeeld tijdens de Zomerschool, de maandelijkse trainingen en aantal maatwerktrainingen.
• In 2022 kunnen ambtenaren de leergang ‘Democratisch Vakmanschap’ volgen die samen met de G5 en BZK is opgezet en waar in 2021 de trainers voor zijn klaargestoomd.
• Eind 2020 is een start gemaakt met een Participatiepoule waarin collega’s hun kennis en expertise elders in de organisatie kunnen inzetten.
• Categoriseren van bestaande trainingen op gebied van inspraak en participatie en borgen in bestaande werkwijze zoals WSPR en het Onboarding programma voor nieuwe medewerkers en trainees.
• Thema participatie meer onder de aandacht brengen via gesprekken op de afdeling, zowel individueel als in groepsverband.

4. Onderzoek
De Rekenkamer geeft aan dat de gemeente te weinig stil staat bij de samenwerking met initiatiefrijke Rotterdammers en de toegevoegde waarde van deze initiatieven voor de stad. Om deze kennis uit te breiden zijn in 2021 drie onderzoeken gestart:

• De samenwerking met initiatiefrijke Rotterdammers vormt een belangrijke toegevoegde waarde voor de stad. Daarom is in 2021 een onderzoek gestart naar de impact van maatschappelijke initiatieven. Onderzoekers van de Hogeschool Rotterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam namen interviews af en benaderden initiatiefnemers met online vragenlijsten. Hierin konden de initiatiefnemers zelf het resultaat benoemen van de samenwerking met de partners en gemeente Rotterdam. In het 2e kwartaal van 2022 zijn de eerste onderzoeksresultaten beschikbaar. In het kader van de voortgangsrapportage Betrokken Stad worden de resultaten gedeeld met de gemeenteraad.

• Een onderzoek naar tevredenheid onder initiatiefnemers over de terugkoppeling tijdens de samenwerking op basis van de motie ‘Streven naar meer tevredenheid onder Rotterdamse initiatiefnemers’ (20bb017958) door de start van een tevredenheidsonderzoek onder initiatiefnemers. Door in kaart te brengen hoe Rotterdamse initiatiefnemers het initiatievenloket ervaren, kunnen we onze toekomstige dienstverlening verder verbeteren. In kader van dit onderzoek is tevens in kaart gebracht welke kwalitatieve ervaringen de initiatiefnemers hebben gehad met de dienstverlening van gemeente bij het initiatievenloket. In het 2e kwartaal van 2022 zijn de eerste onderzoeksresultaten beschikbaar. In kader van de voortgangsrapportage Betrokken Stad worden de resultaten van dit onderzoek gedeeld met de gemeenteraad.

• In april 2021 is het CLEAR-onderzoeksrapport door de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences afgerond. Het rapport bevat aanbevelingen voor de onderzochte participatie-instrumenten en het participatie instrumentarium als geheel. De bevindingen en aanbevelingen zijn besproken met de 17 betreffende proceseigenaren van de instrumenten en gebruikt om ontwerpprincipes voor nieuwe instrumenten op te stellen. Ook zijn de aanbevelingen benut om lopende projecten te verbeteren binnen de Betrokken stad en het implementatieplan van Wijk aan zet.
   

5. Communicatie
Een vijfde voornemen is om de communicatie over participatiemogelijkheden te verbeteren. Niet alleen voor Rotterdammers maar ook voor ambtenaren. Er wordt geïnvesteerd in een brede overkoepelende communicatieaanpak om aan de ene kant Rotterdammers beter te informeren over de participatiemogelijkheden en aan de andere kant de clusters te helpen om collega’s beter te inspireren en faciliteren om meer samen te werken met Rotterdammers. Hier wordt gewerkt aan meer integrale benadering tussen de thema’s Betrokken Stad, Werken in stad en wijk, Wijk aan Zet, de Menselijke maat en Anders Werken. Het platform mijnrotterdam is daarin het uitgangspunt van het '1-ingangsprincipe'.

 

6. Jongeren
Binnen uitvoeringsprogramma Betrokken Stad valt ook de ambitie om de kracht van jongere Rotterdammers te benutten. In maart 2022 is de eerste Rotterdamse kinderburgemeester verkozen. Deze kinderburgemeester geeft kinderen een stem binnen de gemeente. De taken van de kinderburgemeester bestaan uit:

• Aandacht vragen en praten met beleidsmakers over belangrijke thema’s voor kinderen. Denk aan: pesten, speelvoorzieningen, het klimaat, schone straten of meer bewegen.
• Een lintje doorknippen bij een belangrijke opening of een evenement.
• Een praatje houden bij bijeenkomsten en evenementen.
• Luisterend oor zijn voor kinderen als zij ideeën hebben voor de gemeente.

 

Rotterdammers aan zet in nieuwe wijkdemocratie ‘De Wijk aan Zet!’
Op 17 juni 2021 heeft de raad het nieuwe bestuursmodel vastgesteld en hebben we de afgelopen periode hard gewerkt aan het toewerken naar de wijkraadsverkiezingen van maart 2022. In 2022 zetten we ons onvermoeid in voor meer zeggenschap voor Rotterdammers over hun eigen wijk. De stad ontwikkelt zich razendsnel. De opgaven waar we als stad voor staan worden steeds groter, waarbij de schaalgrootte toeneemt doordat de stad steeds meer groeit, terwijl het effect van deze ontwikkelingen in de wijken zichtbaar en voelbaar is. Tegelijkertijd zien we dat de vraag naar directe democratie over onderwerpen die Rotterdammers zelf bezighouden toeneemt. Rotterdammers willen meedenken, meedoen en meebeslissen over alles wat in hun leefomgeving speelt (blijkt onder meer uit onderzoek Rekenkamer en de gemeentelijke ombudsman). Waar het nodig is, steken inwoners met elkaar de handen uit de mouwen en hebben toegang tot oneindige bronnen aan informatie en kennis. De rol van de overheid en verhouding tot bewoners is veranderd en vraagt om herbezinning. De overheid moet mee in deze ontwikkeling om aan te sluiten bij de behoefte vanuit de wijken. Het meer netwerkgericht, participatief en met ketenpartners aanpakken van maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelen van beleid verhoogt draagvlak, efficiëntie/effectiviteit en legitimiteit.

Dit vraagt een overheid die dicht bij de Rotterdammer staat, die direct aanspreekbaar en zichtbaar is, die bereid is zeggenschap en bevoegdheden te delen, die met de Rotterdammer werkt aan (gemeenschappelijke) uitdagingen (wijkakkoorden), continu in (digitale) dialoog met de stad, luistert en zorgvuldig de verschillende belangen afweegt. Om dit te bereiken moeten we als overheid investeren in het versterken van inclusieve vormen van participatie, verbinden van de wijk om te bouwen aan sterke gemeenschappen die we activeren en ruimte bieden aan goede initiatieven in de wijk. Hierbij horen directere vormen van participatie om wijkbewoners en hun netwerk bij plannen te betrekken. Deze beweging wordt ook onderschreven door de VNG in het Thorbecke pamflet. Binnen de gemeente Rotterdam zijn we vorige collegeperiode vanuit dat gedachtegoed gestart met het uitvoeringsprogramma ‘De Betrokken stad’, dat ook in de volgende collegeperiode door zal gaan met de opgave.

Op 20 april 2022 zijn in Rotterdam 39 wijkraden geïnstalleerd. De wijkraden vormen een belangrijke spil in de wijk om bewoners en ondernemers in Rotterdam in hun kracht zetten. De leden van de wijkraad halen op wat er leeft in de buurt. Zij zorgen ervoor dat iedereen die dat wil kan meedenken. De wijkraad verzamelt ideeën en maakt samen met bewoners, wijkorganisaties en gemeente plannen welke landen in het wijkakkoord. Dit wijkakkoord wordt onder andere door de gemeente uitgevoerd. De wijkraad ziet hierop toe en adviseert de gemeente over alles dat voor de wijk van belang is. Deze vorm van vertegenwoordiging ondersteunt de directe vormen van betrokkenheid en versterkt, activeert en verbindt de wijk om zelf directer mee te doen, te denken en te beslissen over hun eigen leefomgeving. Randvoorwaardelijk is een gemeente die signaleert, de stad goed leest, maatwerk levert en slagkracht toont.

Organisatie in ontwikkeling
Een nieuwe invulling van het bestuursmodel vraagt om een vernieuwde manier van werken van de gemeentelijke organisatie. Voor het verankeren van de doelstellingen van Wijk aan Zet versterken we het werken in de wijken. Dit vraagt van de organisatie herbezinning en kanteling op twee manieren die we de afgelopen periode al zijn ingezet. Allereerst op beleid, programma’s en projecten. Deze zijn dienstbaar aan wat de buitenwereld van ons vraagt. Buiten bepaalt wat binnen gebeurt. Belangrijkste vraag hier is wat ervoor nodig is om beleid, programma’s en projecten meer wijkgericht te maken, integraal te bezien en vooraf na te denken over de impact op wijken. En ten tweede een kanteling op integrale opgaven. Zowel opgaven in stad als wijk staan centraal. Wijkopgaven zijn net zo belangrijk als stedelijke opgaven. Dat betekent vroegtijdige participatie van de wijk bij stedelijke opgaven. Hierbij werken we gezamenlijk aan integrale opgaven in stad en wijk. Zo maken we samen betere plannen voor alle Rotterdammers die passen bij de wijk en bij de stad met passende inzet en middelen. Belangrijke onderdelen hierin zijn:

1. Een onderdeel van Wijk aan Zet is werken met wijkwethouders. Het vorig college is gestart met experimenteren en uit te vinden wat een goede invulling is van deze rol. Alle wethouders hebben een wijk geadopteerd waarbij zij nauw hebben samengewerkt met medewerkers in de wijken. Hierdoor kunnen de wethouders niet alleen integraal invulling geven aan opgaven in de wijk. Het is aan het volgend college om het wijkwethouderschap voort te zetten en per wethouder een wijk te adopteren.
2. In het eerste jaar van de wijkraden worden de wijkakkoorden opgesteld. Dit vormt de basis van samenwerking in de wijk. In een wijkakkoord staan de wijkvisie en jaaractieplannen. Én hoe de wijk gaat participeren bij grote stedelijke opgaven en beleid. Het is van, voor en door de wijk. Wijkwethouders wordt geadviseerd een keer aan te sluiten bij deze participatiesessies i.v.m. onderschrijven van het belang. In de verordening is opgenomen dat de wijkwethouders minimaal 2 keer per jaar samen zitten met de wijkraden om de voortgang van de wijkakkoorden en zaken die spelen in de wijk te bespreken.
3. Een aantal stedelijke opgaven worden op basis van artikel 23 in de Verordening op de wijkraden 2022 uitgesloten van de reikwijdte van de taken en bevoegdheden van een wijkraad. Een lijst met stedelijke opgaven is door het huidig college vastgesteld. In de verordening op de wijkraden is vastgelegd dat het college de mogelijkheid heeft deze lijst twee keer per jaar te actualiseren. Het college heeft hierdoor de ruimte om een toets te doen op deze eerder vastgestelde lijst. Na het opnieuw vaststellen of wijzigen vanuit het college zal dit kenbaar gemaakt moeten worden aan de gemeenteraad en de wijkraden die het raakt.
4. Belangrijk onderdeel van Wijk aan Zet is het continue in gesprek willen zijn met de inwoners en dat bewoners een stem krijgen in de bewonersinitiatieven. Rotterdammers bepalen zelf aan welk initiatief geld wordt besteed. Hiervoor kunnen zij online via het digitaal participatieplatform Mijn Rotterdam een initiatief indienen en hun stem uitbrengen. Er wordt ook voorzien in de mogelijkheden voor het indienen en stemmen voor niet digitaal vaardige Rotterdammers. Mijn Rotterdam is de digitale ingang voor Rotterdammers die mee willen doen en denken. Op dit platform staan, naast de bewonersinitiatieven ook andere participatiemogelijkheden die plaatsvinden in of rondom de wijk. Hierdoor faciliteren we het continue in gesprek kunnen zijn met de wijk. Uiteraard zijn er voor minder digitaal vaardige Rotterdammers offlinemogelijkheden of hulp. Het college nemen we actief mee in de eerste resultaten en ervaringen van Rotterdammers. Eind 2022 dient voor 2023 een set nieuwe regels vastgesteld te worden door college.

Deze manier van samenwerken met de stad behoort tot een bredere beweging zoals benoemd in de eerste paragraaf. Steeds meer zien we dat deze behoefte een plek krijgt in wet- en regelgeving wanneer de impact van een veranderingen voelbaar is in de directie leefomgeving. Een voorbeeld hiervan is de implementatie van de omgevingswet dat de aankomende periode gaat spelen en vraagt om directie inspraak en participatiemogelijkheden.

 

CityLab010
Voor de ronde in 2022 zijn nadere regels vastgesteld. In 2022 is de laatste ronde van CityLab010 gestart met een budget van € 3,1 mln. Er zijn in 2022 ruim 250 deelnemers die mee doen met een plan om een subsidie te krijgen. In het laatste kwartaal van 2022 geeft de Stadsjury CityLab010 een advies aan het college welke plannen in aanmerking komen voor een subsidie. Het volgend college kan kijken of het wenselijk is om, en zo ja op welke wijze, de ondersteuning van deze groep initiatiefnemers te continueren.

 

Wijkbedrijf (Wijk BV)
In 2022 wordt gewerkt aan het verstevigen van de bestaande Wijkbedrijven. Dit betekent dat er geïnvesteerd wordt in:

• Het verkrijgen van een stabiele opdrachten portefeuille.
• Het doorgroeien van het aantal aandeelhouders.
• Het investeren in uitbreiden en vergroten van een breed netwerk van relaties en opdrachtgevers (Gemeenten, hogere overheden, waterschappen, particulieren, fondsen)

 

Kleine Kernen Aanpak
De gebieden Rozenburg, Pernis en Hoek van Holland hebben sinds begin 2020 een eigen programma: de Kleine Kernen Aanpak. Deze aanpak heeft als doel om binnen de looptijd van 10 jaar de gebieden weer vitaal en aantrekkelijk te maken, voor zowel de huidige als toekomstige generaties. Het programma heeft vorm gekregen aan de hand van vijf verbindende thema’s:

1. Zelfbewuste dorpen in de regio
2. Duurzaamheid en energietransitie
3. Vitaliteit
4. Aantrekkelijkheid
5. Infrastructuur en bereikbaarheid

Het afgelopen jaar zijn gesprekken gevoerd met zowel interne als externe stakeholders van de Kleine Kernen Aanpak zoals de woningbouwvereniging, cultuurinstellingen, het Havenbedrijf, maar ook met omliggende gemeenten zoals het Westland. Met deze input is een Ambitiedocument 2022-2026 ontstaan met kansen en risico’s voor de gebieden. Dit ambitiedocument speelt een belangrijke rol in 2022.

Dit taakveld omvat de werkzaamheden van de wijkraden. Zij organiseren de betrokkenheid van inwoners en ondernemers bij de gemeentelijke besluiten over onderwerpen die hen aangaan. 

Het taakveld omvat ook de ontwikkeling en toepassing van instrumenten en werkwijzen, die tot meer betrokkenheid en participatie van inwoners en ondernemers leiden.