Herziening gemeentefonds
De beheerders van het gemeentefonds - de minister van BZK en de staatssecretaris van Financiën - hebben besloten om de nieuwe, herijkte verdeling van het gemeentefonds per 1 januari 2023 in te voeren. De nieuwe verdeling zal langs de volgende lijnen worden ingevoerd: 

• De ingroeiperiode wordt ingekort naar 3 jaar;
• De herverdeeleffecten in het eerste jaar worden beperkt tot € 7,50 per inwoner. Na 3 jaar is het maximale herverdeeleffect € 37,50 per inwoner. Dit is onderdeel voor het basispad van de coalitie-onderhandelingen;
• Jaarlijks zullen de fondsbeheerders monitoren of de nieuwe verdeling de kosten in het sociaal domein goed blijft volgen; 
• De fondsbeheerders zullen de door de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) voorgestelde onderzoeksagenda uitvoeren en zo nodig aanvullende onderzoeken doen en de ROB en gemeenten hier nauw bij betrekken. De komende tijd wordt onderzoek gedaan naar de omvang van extra en/of grootstedelijke taken en daaraan gerelateerde uitgaven en inkomsten van de G4-gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) in vergelijking met een aantal geselecteerde 100.000+ gemeenten; 
• Voor een beperkte groep gemeenten met beperkte financiële draagkracht en een lage sociaal-economische status komt er een aangepast ingroeipad;
• In 2025 wordt de invoering van het nieuwe model geëvalueerd.

 

Kabinetsformatie/coalitieakkoord
In het coalitieakkoord kondigt het kabinet een nieuw financieringssystematiek aan, ingaande 2026, waarbij de mogelijkheid voor een groter eigen belastinggebied wordt betrokken. Deze nieuwe financieringssystematiek moet ervoor zorgen dat gemeenten meer stabiliteit en autonomie krijgen. De nieuwe financieringssystematiek dient nog uitgewerkt te worden. Er is daarom voor gekozen om vanaf 2026 het accres niet te berekenen maar vast te zetten op een plus van € 1 miljard t.o.v. de miljoenennota 2022 voor gemeenten en provincies samen. 
In de ledenbrief van 21 december jl. wijst de VNG er op dat vanaf 2026 het accres hierdoor een forse teruggang laat zien. Bevestiging hiervan betekent grote consequenties voor gemeenten. Dit heeft gevolgen voor de ambities die gemeenten tijdens hun nieuwe bestuursperiode willen nastreven. 
Gemeenten dringen aan dat er zo snel mogelijk een oplossing komt voor 2026 en verder. Dit sluit aan bij het advies van de Raad van State (RvS). Zij adviseert het kabinet om dit voorjaar te komen tot een meerjarig budgettair kader voor medeoverheden en zo nieuwe colleges meer financiële zekerheid te geven.  De VNG heeft bij de fondsbeheerders aangedrongen om duidelijkheid in de Voorjaarsnota van het Rijk (uiterlijk 1 juni) te geven. Deze duidelijkheid gaat over de vormgeving van de nieuwe systematiek zelf, maar gaat ook over de additionele financiële ruimte die ermee gepaard gaat.
 

Tot het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds behoren de uitkeringen uit het gemeentefonds. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron voor gemeenten. De ontwikkeling van het gemeentefonds bepaalt in belangrijke mate onze financiële ruimte. Gemeenten kunnen zelfstandig beleid voeren met het geld dat het Rijk beschikbaar stelt uit het gemeentefonds. Gemeenten moeten echter wel de hen wettelijk opgedragen taken bekostigen met het geld dat zij uit het gemeentefonds ontvangen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de uitvoering van de Jeugdzorg en het verstrekken van bijstandsuitkeringen.

Drie keer per jaar informeert het Rijk de gemeenten met een circulaire over het gemeentefonds:

• in mei/juni op basis van de Voorjaarsnota van het Rijk
• in september op basis van de Miljoenennota van het Rijk
• in december op basis van de Najaarsnota van het Rijk