Een transitie naar een nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie.

Deze nieuwe economie van Rotterdam is digitaal, circulair en onderscheidend doordat er slim gebruik gemaakt wordt van duurzaam opgewekte energie en de unieke positie van Rotterdam.  In deze economie werken bedrijven, overheden en kennisinstellingen veel meer samen en over grenzen heen. Gestuurd wordt op groei van die sectoren in de economie die deze vernieuwing brengen. De nieuwe economie is aantrekkelijk voor talenten, ondernemers en investeerders. De gemeente geeft richting aan deze koers. Ondernemers nemen het voortouw in het ontwikkelen van nieuwe bedrijfsinitiatieven en voeren uit. De gemeente ondersteunt. Omdat de economie niet stopt bij de gemeentegrens doet Rotterdam dat samen met de andere gemeenten in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Rotterdam pakt daarin als grootste stad haar verantwoordelijkheid om ontwikkelingen te stimuleren. De vijf transitiepaden uit de Roadmap Next Economie (RNE) geven richting aan een aantal samenhangende en elkaar versterkende (systeem)doorbraken op het gebied van digitalisering, energietransitie, circulaire economie en onderwijs en inclusieve samenleving. We werven bedrijven in de vernieuwende sectoren die passen bij het Rotterdamse DNA. Waar dat kan treden we op als launching customer of brengen we kennis samen van markt en overheid. Niet elke groei is daarom interessant: het gaat om de groei in de sectoren die de vernieuwing brengen.

De transitie uit zich door een bovengemiddelde groei van de economie in de prioritaire sectoren (groen, digitaal, circulair, energie) met gelijktijdige daling van de emissies.

Deze transformatie uit zich via een toename van aan maritieme bedrijvigheid gerelateerde vestigingen in de stad.

Samen met de vertegenwoordigers van het Rotterdamse bedrijfsleven en de kennisinstellingen zorgen we voor kennis en informatie voor ondernemers om het ondernemerschap te versterken. We brengen het bedrijfsleven en onderwijs dichter bij elkaar om de arbeidsmarkt weerbaar te maken. Daarnaast zorgen we dat de digitale infrastructuur en andere vestigingsvoorwaarden optimaal zijn geregeld. Specifiek worden gemeentelijke regels die innovatie, circulariteit in de weg staan aangepast of gestopt.

De vernieuwing uit zich door een groenere (emissieloze en schone) economie, een digitalere op diensten gebaseerde economie en een meer circulaire economie. De verbreding uit zich door de toename van kleine en grote ondernemersinitiatieven. De nadruk ligt daarbij op Toerisme, diensten, IT, Smart Logistics, maar ook de innovaties in de bouwsector gezien de grote opgaaf en de krapte aan materialen en mensen.
De veerkrachtverhoging uit zich in meer activiteiten van maatschappelijke instellingen en de kennisinstellingen om ondernemers actief aan sociaaleconomische veerkracht te laten winnen en beter en sterker uit shocks en stresses te komen. Het gaat om de kwaliteit en de weerbaarheid van de (toekomstige) beroepsbevolking. Het Leer Werk Akkoord is met name gericht op het formuleren van de eisen aan de toekomstige beroepsbevolking vanuit de toekomstige economie en de bedrijven. Het scholen van werkenden om aan de toekomstige eisen van de economie en het bedrijfsleven te kunnen voldoen, staat daarin centraal.

Een transitie naar een nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie.

• Bovengemiddelde duurzame groei:
  • We hebben samen met partners als Rotterdam Partners, Havenbedrijf en Innovation Quarters extra energie ingezet op het aantrekken van bedrijven die een rol spelen in en een bijdrage leveren aan de belangrijke ontwikkelingen van Rotterdam. Hierdoor ontstaat er een dubbelslag: meer bedrijvigheid en ontwikkeling in door Rotterdam gewenste duurzame richting. Met het vaststellen van de acquisitiestrategie hebben we keuzes gemaakt op welk soort bedrijvigheid we extra willen inzetten
  • Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen de gemeente Rotterdam en het Erasmus MC om de kansen voor de Health Technology Campus nabij het Erasmus MC te onderzoeken
  • Samen met onze kennispartners (o.a. Hogeschool Rotterdam en Zadkine) hebben we in 2019 een programma voor MKB ondernemers gemaakt, waarbij door iedere partner en in gezamenlijkheid tools en projecten worden geïnitieerd die het brede MKB met hun bedrijf helpen bij de ontwikkeling naar de nieuwe economie. Hierbij gaat het om informeren, stimuleren en activeren
  • Met het vaststellen van het programma UP!Rotterdam hebben we extra energie ingezet op de uitstraling van Rotterdam als innovatielaboratorium met veel plek en ruimte voor start-ups en nieuwe samenwerkingsverbanden.

• Bovengemiddelde werkgelegenheidsgroei:

  • We hebben extra energie ingezet op de groei van het bestaande bedrijfsleven (m.n. MKB) en het aantrekken van bedrijven met een behoorlijk werkgelegenheidspotentieel en die passen bij het Rotterdamse DNA in de nieuwe economie. In 2019 hebben 14 nieuwe maritieme bedrijven zich in Rotterdam gevestigd.

  • In 2019 is een Rotterdams Energie- en Klimaatakkoord gesloten, op basis van het landelijke akkoord, waarin overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties afspraken maken over het samen realiseren van een duurzame stad. Daarin staat specifiek voor bedrijven: hoe realiseren we samen een groene economie die draait op duurzame energie en emissie loos is in 2050. Belangrijke sectoren daarin: bouw (die de komende vier jaar in Rotterdam de start van 18.000 woningen moet realiseren en dat op een duurzame en circulaire wijze kan doen) en de energiesector (bedrijvigheid in opwek, opslag en transport van duurzame energie). In de haven zijn dat de vele bedrijven wiens business nu nog vrijwel geheel afhankelijk is van fossiele brandstoffen en een draai moeten maken naar nieuwe productietechnieken.

  • Er is actief gezocht naar bedrijven die een bijdrage kunnen leveren aan de twee cruciale elementen van de energietransitie: snelheid en schaal. Op beide terreinen worden bedrijven uitgedaagd hun rol te spelen. Zowel snelheid als schaalvergroting levert werkgelegenheid op.

Rotterdam wordt het centrum van maritieme technologie en dienstverlening Europa

• Wij hebben de komst van een IT-Campus gefaciliteerd en ondersteund, met op termijn een dependance in Rotterdam Zuid waar iedereen, van jong tot oud, kan leren programmeren
• UP! Rotterdam is gelanceerd waarmee we beginnende ondernemers (start-ups & scale-ups) stimuleren, adviseren en faciliteren
• De verdere uitbouw van de relatie Stad en Haven onder de noemer Maritime Capital of Europe als een ontwikkeling met een belangrijke groeipotentie.  In 2019 hebben we samen met partners als Rotterdam Partners, Havenbedrijf Rotterdam en de Drechtsteden gewerkt aan een hotspotstrategie waarbij we ons als maritieme duurzame regio gezamenlijk profileren ten behoeve van vestiging van nieuwe duurzame maritieme bedrijven. Het gaat hierbij om het verbinden van de havensectoren zoals transport en logistiek, chemie en energie  met zakelijke diensten in de stad, maar ook de technologische / IT diensten in en voor de haven (slimme haven, smart logistics e.d)
• In 2019 sloten wij een klimaatakkoord waarbij alle belangrijke bedrijven in de haven betrokken waren. Hierin zijn afspraken gemaakt over concrete projecten zoals onder andere het stoomproject Botlek, H-Vision en Wasted2Chemicals. Ook zijn er afspraken gemaakt om het Haven Industrieel Complex te faciliteren om projecten te versnellen. Dit wordt uitgewerkt in een investeringsagenda en een arbeidsmarktagenda, waarvoor de basis in 2019 is gelegd
• Ook is het initiatief genomen te komen tot uitwerking van een agenda op het gebied van (vergroening van) mobiliteit in de haven, waarbinnen diverse projecten worden opgestart (verduurzaming containerterminals, emissieloos varen, etc)
• In 2019 vond het Mare Forum Shipfinance plaats: een toonaangevende internationale conferentie in de maritieme zakelijke dienstverlening  in Rotterdam met >200 deelnemers groter dan ooit
• De IMLAM conferentie: grote internationale conferentie omtrent maritieme arbitrage vond dit jaar voor het eerst in Rotterdam plaats

Er is ingezet op de vernieuwing van de economie door:

• Vergroening van de bedrijven over de hele linie: elk bedrijf zal een bijdrage moeten leveren door energiezuiniger te worden, zelf energie op te wekken en op te slaan, energie onderling uit te wisselen en de omgeving van het bedrijf te vergroenen
• Het aantrekken en inzetten van bedrijven in de digitale economie en Smart City toepassingen
• Met behulp van de Summerschool010 van Rotterdam E Health Academy, gekoppeld aan het Leer Werk Akkoord Zorg in 2019 te zetten op het verbreden van digitale kennis en vaardigheden bij professionals
• In te zetten op het aantrekken en inzetten van bedrijven in de circulaire economie met daarin nadruk op het verwaarden van reststromen / zero waste en inzet op afval als grondstof voor anderen. Ook is ingezet op reductie, hergebruik/reparatie en recycling van kleinschalig naar groot. Sluiten van bouwketens, hergebruik bouwmaterialen. In 2019 zijn diverse circulaire innovatieve initiatieven ondersteund, o.a. richting kapitaal en subsidiemiddelen
• In te zetten op het aantrekken van bedrijven die bijdragen leveren aan een klimaatbestendige economie met daarin nadruk op watertechnologie, hittestress-technologie en diensten en technologieën die helpen bij doorstaan van shocks en stress
• De huidige clusteraanpak aan te pakken op de nieuwe prioriteiten: de focus ligt nu op Cleantech, Life Sciences & Health, Maritieme dienstverlening en Food, terwijl ITen energie- en klimaattechnologie op dit moment de dragers zijn van de grootste transities. Met 25 bedrijven op het gebied van Life Sciences & Health is gestart met gerichte netwerkbijeenkomsten waarbij voor hen relevante vraagstukken zijn geagendeerd.
   

Er is ingezet op de verbreding van de economie door:

• De groei in de producenten- en consumentendiensten in de regio die na de crisis duidelijk zichtbaar is geworden, te versterken
• Ruimte te bieden aan kleine en grote ondernemersinitiatieven die bijdragen aan het imago van “Rotterdam als het laboratorium van Nederland”. Daarbij sturen we als gemeente voortdurend op de verbinding tussen sociale en economische vraagstukken
• In te zetten op cross-overs binnen het economisch DNA van de regio. In het afgelopen jaar hebben we weer netwerken opgebouwd in de belangrijkste economische clusters van de regionale stedelijke economie. We brengen actief deze netwerken met elkaar in verband.
   

Er is ingezet op het versterken van de veerkracht van de economie door:

• In het coalitieakkoord is de ambitie uitgesproken dat de werkgelegenheid in Rotterdam structureel stijgt en dat het onderwijs en de arbeidsmarkt beter op elkaar aansluiten. Om dit te realiseren is afgesproken dat er een Leerwerkakkoord (LWA) komt. Het LWA dat op 5 februari 2019 is afgesloten richt zich op de arbeidsmarktregio Rotterdam Rijnmond en is een samenwerking van 6 jaar tussen diverse partners uit onderwijs en bedrijfsleven. In het overall LWA zijn afspraken gemaakt aan de hand van de drie pijlers: Van school naar werk, Van werk naar werk en Weer aan het werk. Op 5 februari 2019 is het LWA Haven en het LWA Energietransitie gebouwde omgeving gestart, op 31 oktober 2019 het LWA Facilitaire dienstverlening en op 9 december 2019 het LWA Zorg
• Voort te bouwen op de overeenkomst met de vier TU’s in Nederland over resilient engineering; hoe zorgen we dat nieuwe technologieën in de toepassingssfeer veerkrachtig zijn en bestendig tegen shocks en stress
• Met het in november 2019 vastgestelde Uitvoeringsprogramma Werklocaties (UPW) zetten we actief in op het beschikbaar houden en maken van werkplekken in kantoren, winkelgebieden en bedrijfslocaties
• Begin 2019 meldden vijf nieuwe gebieden zich aan voor het vormen van een Bedrijven Investeringszone (BIZ). Drie gebieden meldden zich voor een verlenging. Alle acht gebieden rondden de draagvlakmeting van eind 2019 met een positief resultaat af
• Samen met ondernemers en vastgoedeigenaren te verkennen welke instrumenten er zijn om betaalbaarheid van werkmilieus voor kleine ondernemers te kunnen borgen. Dit gaan we doen aan de hand van een actieplan waarbij we testen welke instrumenten hiervoor geschikt zijn. Deze testen gaan in 2020 van start
• We hebben ingezet op een kleinere maar krachtige, toekomstbestendige winkelstructuur, waarbij de behoefte van de consument centraal staat, door het stimuleren van het transformeren van winkelpanden buiten de concentratiegebieden naar duurzame bedrijfsruimte (of woningen). Daarbij ging het zowel om winkelpanden buiten de huidige winkelgebieden als om delen van te grote winkelgebieden.
  In de drie gebieden Katendrechtse Lagendijk/ Wolphaertsbocht, de omgeving van de Noorderboulevard en de omgeving van de Boulevard Zuid wordt een pilot uitgevoerd om het transformeren van winkelpanden te stimuleren. Die pilot is gestart in mei 2018 en duurt 3 jaar. Aan deze pilot is een college indicator van 90 transformaties tot 31 december 2020 gekoppeld. Per eind 2019 zijn binnen de drie pilotgebieden 69 transformaties gerealiseerd. De prognose is dat de indicator aan het einde van de pilot zal worden gehaald. Momenteel wordt onderzocht of de aanpak en instrumenten uit de pilots kunnen worden vertaald naar een stedelijke aanpak. Bij de te grote winkelgebieden is vooral aandacht voor de Boulevard Zuid (Groene Hilledijk), de Schiedamseweg, de Bergse Dorpsstraat en de Crooswijkseweg (verbreding van een mix aan functies). We faciliteren buiten alle concentratiegebieden partijen die winkelpanden willen transformeren
• Te sturen op het transformeren van 180.000 m2 kantoorruimte naar wooneenheden en andere economische functies, samen met en op initiatief van marktpartijen. In 2019 is ca. 57.000 m2 bvo kantoorruimte getransformeerd, met name naar wooneenheden. Met ca. 45.000 m2 bvo in 2018 loopt de transformatiedoelstelling op schema.
• In 2019 hebben we een transformatiecongres georganiseerd en een reeks masterclasses met actuele onderwerpen, waaronder erfpacht en omgevingsvisie
• In de Spaanse Polder (incl Noord-West) hebben we in 2019 de omslag gemaakt van veiligheidsaanpak naar ruimtelijk-economische ontwikkeling. De ondernemers-verenigingen hebben gezamenlijk een parkmanager aangesteld voor 2 jaar. Het aantal leden van de verenigingen stijgt daardoor. Er is een Bedrijvenraad in oprichting om de stem van de ondernemers structureel te verankeren in ons democratisch stelsel. Daaraan gekoppeld is er een gebiedsorganisatie opgericht met een wijkmanager en gebiedsnetwerker die aan de slag zijn. Samen met die actieve ondernemers is nu een integrale gebiedsvisie in de maak. En er zijn verschillende ondernemers fors aan het investeren in CO2 reductie, door bijvoorbeeld zon op daken te installeren en kantoren naar energielabel A te brengen
• In samenwerking met TU Delft is een intern ontwikkeltraject georganiseerd waardoor integrale gebiedsontwikkeling, met behoud van werklocaties in de stad, beter lukt. De toolbox hiervoor is nog in ontwikkeling
• Op het thema Ruimte voor bedrijven in de stad heeft een bijeenkomst plaatsgevonden waarbij 80 ondernemers met het bestuur in gesprek zijn gegaan over zorgen en kansen. Dit krijgt ook in 2020 een vervolg
• Het Holland United States Bridge programma waarbij de provincie Zuid Holland en de gemeente Rotterdam samenwerken, heeft 25 bedrijven op het gebied van Life Sciences & Health gescout en is met 6 bedrijven aan de slag gegaan om hun bedrijfsvoering uit te breiden naar Amerika. Een Rotterdams bedrijf is nu actief in gesprek met Amerikaanse investeerders.