Openbaar groen en (openlucht) recreatie - Beheer
Beleidskaders, -monitors en wetgevingEen mooie, diverse en uitnodigende openbare ruimte met een goed gespreid en toegankelijk recreatief aanbod houdt de stad gezond, leefbaar en aantrekkelijk in de verdichtende omgeving. Onze kenmerkende rivieren, parken, singels, plantsoenen, groen en recreatiegebieden hebben iedere Rotterdammer iets te bieden. Samen met bewoners en partners pakken we uitdagingen rondom klimaatverandering.
Ontwikkelingen en voortgang
Ga naar vorig P&C-documentAanbesteding van het groenonderhoud in de stad
De nieuwe aanbesteding van het groenonderhoud is in 2019 geweest en is geldend vanaf 1 maart 2020 voor een periode van zes jaar. In de aanbesteding zijn aannemers uitgedaagd om circulair om te gaan met reststromen. In de uitvoering stuurt de gemeente hierop.
Beheersing ziekte, plagen en invasieve exoten
Rotterdam kende afgelopen jaar diverse ontwikkelingen op het gebied van ziekte, plagen en invasieve exoten in het groen. Hierbij valt te denken aan de eikenprocessierups en de Japanse duizendknoop. Door toename van de eikenprocessierups heeft de gemeente Rotterdam afgelopen jaar extra inzet gepleegd om deze te bestrijden en locaties in de stad veilig en beschikbaar te houden. De verwachting is dat ook de komende jaren geld en inzet nodig is om de eikenprocessierups te bestrijden.
Om de Japanse duizendknoop te beheersen is apart maaibeheer toegepast, waarbij het maaisel van de exoot gescheiden is van andere reststromen en apart is verwerkt. Voor deze aanpak is gebruik gemaakt van landelijke kennisnetwerken en wordt de exoot niet bestreden, maar beheerst.
PFAS in baggerwerkzaamheden
De landelijke Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) problematiek is van invloed geweest op de verwerking en afvoer van bagger. Door gebruik te maken van alternatieve baggerdepots op locaties buiten stad, zijn de werkzaamheden niet gestagneerd. Wel waren daardoor de kosten voor de afvoer en verwerking van de bagger hoger.
Beheer en onderhoud Landtong Rozenburg
Afgelopen jaar was de start van het beheer en onderhoud Landtong Rozenburg. Voorheen was dit belegd in het Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg. Het beheer stemt Stadsbeheer af met andere eigenaren van de Landtong, zoals het Gemeentelijk Havenbedrijf en Rijkswaterstaat. Met als gezamenlijk doel het continueren van het gebruik van het gebied.
Klimaatinvloeden
Klimaatinvloeden zoals hitte en droogte hebben steeds meer invloed op het onderhoud in de buitenruimte. Effecten van deze invloeden op de kwaliteit van het groen zijn niet altijd te voorspellen. Afgelopen jaar zijn hierdoor extra herstel werkzaamheden gedaan in verband met de schade door de droogte in het jaar 2018. Hierbij valt te denken aan extra snoeironde platanen in verband met dood hout en extra inboet van verdroogde planten.
Kralingse Plas
In 2019 is invulling gegeven aan het Plan van Aanpak. Diverse beheersmatige maatregelen zijn gerealiseerd. Naar aanleiding van de expertmeeting is besloten om nader onderzoek te laten doen naar de toepassing van Phoslock in de Kralingse Plas.Tevens zijn stappen gezet bij de beperking van de externe fosfaatbronnen. Er is nader onderzoek gestart over de verplaatsing van defosfateringsinstallatie en het maaibeleid. In het afgelopen jaar is ook veel aandacht besteed aan communicatie met stakeholders.
Wat willen we bereiken?
Een aantrekkelijke, veilige, duurzame en prettig leefbare stad voor iedereen.
Door groen, parken, singels en verblijfs-en speelplekken beschikbaar en veilig te houden dragen we bij een prettige leefbare stad voor iedereen. Ook willen we met ons aanbod aansluiten op de behoefte van de Rotterdammers om zo een aantrekkelijk en gezonde stad te zijn. Zo willen we het gebruik en de tevredenheid vergroten.
Een onderhoudbare stad die veilig en beschikbaar is voor gebruik
Door het ontwerp af te stemmen op de vastgestelde beheergroepen, zodat het ontwerp past binnen het reguliere beheer. Andersom wordt het reguliere beheer aangepast op specifieke inrichtingsplannen. Daarnaast wil het college ook de materiaal- en ontwerpkeuzes afstemmen op het beoogde gebruik, zodat het langer veilig en beschikbaar blijft voor gebruik.
Meer Rotterdammers in beweging: spelen, sporten, ontmoeten en recreëren
Ons college zet in op een divers en aantrekkelijk aanbod die aansluit bij de behoefte, waardoor naar verwachting het gebruik zal toenemen. Dit draagt bij aan de gezondheid en vitaliteit van alle Rotterdammers.
Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaat adaptieve deltastad
Een robuuste en aaneengesloten groenvoorziening zorgt in samenhang met water mede voor klimaatadaptatie en vermindert hittestress. Ook zorgen aaneengesloten groen en de bergingen voor opvang bij extreme regenval. Parken, bomen en plantsoenen worden duurzaam onderhouden; diversiteit is noodzakelijk tegen ziekten en plagen.
Samenwerking met betrokken bewoners versterken in het groen en gedeeld eigenaarschap stimuleren
Bewoners werken steeds vaker met de gemeente samen. Dit willen we stimuleren door zelfbeheer in het groen te bevorderen en bewoners gedeeld 'eigenaarschap' te geven. Met het Rotterdams WeerWoord motiveren we bewoners om hun eigen woning, tuin en straat klimaatbestendig in te richten. Op deze manier willen we bijdragen aan de medeverantwoordelijkheid, betrokkenheid en de gezondheid van de Rotterdammers.
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Een aantrekkelijke, veilige, duurzame en prettig leefbare stad voor iedereen.
Risico gestuurd beheer en onderhoud
- Beheer- en onderhoudsplannen zijn opgesteld en uitgevoerd voor de assets openbaar groen, bomen, speelvoorzieningen en water, waarbij de balans tussen prestaties, risico’s en kosten optimaal is afgewogen;
- Een risicoregister is opgesteld voor het risico gestuurd beheer en onderhoud van de groenwerkzaamheden. Op basis hiervan is gestuurd op het minimaliseren van risico’s in de uitvoering van beheer en onderhoud aan groen;
- Door meer te differentiëren in het groenbeheer en onderhoudswerkzaamheden is meer ecologische waarde toegevoegd aan de stad, bijvoorbeeld door maaifrequenties op bepaalde locaties te verlagen om meer ruimte te geven aan insecten;
- Er is bewust omgegaan met onze logistieke stromen vanuit een circulaire gedachte, zoals die van de afvalstromen van groenafval dat gebruikt wordt als compost in de groenstroken;
- Er is samengewerkt met de waterschappen in het programma 'onderhoud watergangen', waar baggeren een onderdeel van uitmaakt. Er is vanuit een integrale aanpak naar de uitvoering van de werkzaamheden gekeken op en om de watergangen voor de stad. De doelstelling is om de singels en watergangen op voldoende diepte te houden en zo een goede doorstroming te bewerkstelligen, mede om de waterkwaliteit op peil te houden.
Beheersing ziekte, plagen en invasieve exoten
- Voor het bestrijden van de eikenprocessierups is een plan van aanpak geschreven en met diverse partijen samengewerkt om de natuurlijke vijand meer ruimte te geven en aan te trekken. Hiervoor zijn bijvoorbeeld nestkasten gemaakt met basisschoolkinderen en opgehangen voor koolmezen en vleermuizen. Daarnaast zijn ook bloembollen geplant die natuurlijke vijanden lokt. Ook is er rondom dit onderwerp extra publieksvoorlichting gegevens voor bewustwording bij de Rotterdammers.
- In het najaar van 2019 is er een plan van aanpak gepresenteerd, waarin opgenomen is hoe Rotterdam om gaat met de beheersing van de Japanse duizendknoop. Ook heeft monitoring plaatsgevonden en is aan publieksvoorlichting gedaan.
Een onderhoudbare stad die veilig en beschikbaar is voor gebruik
Inspecteren en schouwen
- Alle assets zijn meerdere keren per jaar beoordeeld op onderhoudsbehoefte en afgesproken beeldkwaliteit met als doel het opstellen van beheer- en onderhoudsplannen;
- Verder zijn alle bomen en plantsoenelementen geschouwd op inboetbehoefte en veiligheid. Hiermee is de veiligheid en vitaliteit van het groen gewaarborgd.
- Beschoeiingen zijn vervangen daar waar sprake was van een potentieel gevaarlijke situatie.
Uitvoeren projectmatig onderhoud
- Assets zijn vervangen, die aan het einde zijn van hun technisch levensduur.
- Binnen de asset spelen is bij een nieuwe inrichting van verblijfplekken gezorgd dat deze aansluiten bij de ambities rondom variatie, verblijf en vrije ruimte op de plek. Dit zorgt voor een gevarieerd aanbod dat aansluit op de verschillende doelgroepen en de verschillende wensen voor activiteiten.
- Ons college heeft oog voor de kinderen en volwassen met een beperking. De speel- en sportplekken die vervangen zijn werden bewuster ingericht op toegankelijkheid en samenspelen.
- Daar waar mogelijk zijn bij herinrichtingsprojecten meer groenvoorzieningen en bomen gerealiseerd. Hierbij is extra aandacht voor ecologische diversiteit, toekomstbestendigheid, variatie en spreiding in de wijk en stad.
- Bij (her)inrichtingsprojecten zijn kansen benut voor extra wateropvangmogelijkheden, zoals bijvoorbeeld rondom de Bloklandstraat in Rotterdam Noord waar waterpasserende verharding is aangelegd. Hierdoor kan het regenwater tussen de stenen door de ondergrond in. We verbinden groen en water waar dit mogelijk is.
- Bagger-, maai en krooswerkzaamheden rondom de watergangen hebben bijgedragen aan het op voldoende diepte houden van de watergangen en het kunnen garanderen van een goede doorstroming. Daar waar noodzakelijk zijn duikers hersteld en/of doorgespoten.
Meer Rotterdammers in beweging: spelen, sporten, ontmoeten en recreëren
Flexibele en tijdelijke inrichtingen
- Door het inzetten van flexibele en tijdelijke producten, zoals Plug & Play en de Move-fit (verplaatsbare bootcamp locaties) hebben we voorzien in een steeds veranderende behoefte op het gebied van sport en spel. Om zo de Rotterdammers te blijven stimuleren om te bewegen en te recreëren.
Opgavekaart
- We zijn gestart om binnen het Rotterdams WeerWoord de opgaven voor de stad die volgen uit de klimaatverandering in beeld te brengen. Aan de hand van de opgavekaart op wijkniveau worden keuzes voor spelen, sporten, bewegen, klimaatadaptatie en ontmoeten gezamenlijk gemaakt en prioriteiten gesteld.
Monitoren van gebruiker
- Afgelopen jaar zijn verder ontwikkelingen en samenwerkingen verkend om het monitoren van gebruik op verblijfsplekken beter inzichtelijk te maken op bestaande speel- en sportplekken. Met als doel om deze data te gaan gebruiken bij ontwerp- en vervangingsvraagstukken en voor het programmeren van het speel- en sportaanbod.
Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaat adaptieve deltastad
Rotterdams WeerWoord opstellen en uitvoeren
- Als aanvulling op grootschalige klimaatadaptieve projecten uit het Rotterdams WeerWoord, nemen we samen met de Rotterdammers kleinschalige maatregelen op straatniveau, op openbaar en privaat terrein. Waarbij kansen zijn om tegelijkertijd de leefbaarheid in buurten en wijken te verbeteren, de biodiversiteit in de stad te vergroten en de betrokkenheid en actieve deelname van Rotterdammers aan de samenleving toe te laten nemen.
- Er zijn vier waterpleinen aangelegd: Koningsveldeplein, Staringplein, Spitsenhagen en Platostraat. Samen zorgen zij voor circa 590 m3 waterberging.
- Op diverse plekken in de stad zijn waterpasserendeverharding aangelegd. Hierdoor kan het regenwater in de ondergrond infiltreren en wordt de sponswerking van de stad vergroot. Er is in 2019 vier hectare aangelegd.
- Bij het Heliport wooncomplex is samen met de bewoners en stichting Tussentuin de binnentuin getransformeerd naar een klimaatbestendige en waterbergende stadstuin.
- In samenwerking met woningcorporatie Havensteder en bewoners zijn drie woonblokken aangepakt. Daarbij is de stenige binnentuin vervangen door meer groen en waterberging. Het gaat om de Terentiustuin, de Spetterflat en Schans Watergeus.
- In de Afrikaanderwijk en het Oude Noorden is gestart met de wijkaanpak in het kader van het Rotterdams WeerWoord. Op het Afrikaanderplein is met de bewoners de tuin van de wijk aangelegd.
- De Akeleistraat heeft een transformatie ondergaan. De buren in de straat hebben met elkaar XXL geveltuinen aangelegd. Hierdoor ontstaat een prettige leefomgeving die verkoelend en waterbergend werkt.
Ontwikkelen innovatieve klimaatadaptieve concepten
- Door gezamenlijk innovatieve oplossingen te ontwikkelen en te testen willen we een meer klimaat adaptieve stad. Zo zijn we in de voedseltuin al samen met particuliere initiatiefnemers een experiment gestart. Hierin onderzoeken we de effecten op de vegetatie in verschillende bodemprofielen. Met als doel om passende vegetatie te hebben die goed bestand is tegen extreme droogte en natte periodes.
Bewuste keuze ondergronden
- Door het aanleggen van ondergronden op speel- en sportvelden bestaande uit gras, boomschors en zand is bijgedragen aan de wateropgave en tegen de hittestress.
Aandacht voor circulair
-
In 2019 is de aanbesteding voor het groenonderhoud geweest. In de aanbesteding zijn aannemers uitgedaagd om circulair om te gaan met reststromen. Vanaf 1 maart 2020 gaat dit nieuwe groencontract in en zal in de uitvoering hierop worden gestuurd. Andere thema’s waren ook participatie en emissievrije logistiek.
- Gebruik boomdepot: Bomen die binnen een project niet gehandhaafd konden worden, maar die kwalitatief nog goed waren, en verplantbaar zijn naar andere locaties in de stad verplaatst of naar het bomendepot, totdat er een definitieve nieuwe locatie beschikbaar is;
- Gebruik speeldepot: Te vervangen toestellen binnen herinrichtingsprojecten zijn, wanneer deze in goede staat verkeren, opgenomen binnen het speeldepot om deze materialen en toestellen te kunnen hergebruiken. Organisch afval zoals boomstammen, houtsnippers hebben een herbestemming gekregen. Enkele voorbeelden hiervan zijn meubilair, klimbomen, verhardingsmateriaal voor wandelpaden.
Samenwerking met betrokken bewoners versterken in het groen en gedeeld eigenaarschap stimuleren
Samenwerkingen met betrokken bewoners
- We hebben zelfbeheer gestimuleerd en gefaciliteerd door onder andere met vrijwilligersgroepen in parken samen te werken en bewoners gedeeld ‘eigenaarschap’ te geven. Een voorbeeld hiervan is de Botanische Tuin in Feijenoord;
- Bewoners zijn gestimuleerd om hun eigen tuinen en straten te vergroenen en bewust te maken van de positieve effecten hiervan met onder andere acties rondom ‘tegel eruit, groen erin’. Hiervoor zijn in de wijken tuincoaches ingezet. Hierdoor ontstaat een prettige leefomgeving die verkoelend en waterbergend werkt.
Organiseren (kinder)participatiesessies bij speelprojecten
- Rotterdammers zijn steeds meer betrokken bij ontwikkelingen in hun buurt. We geven kinderen, jongeren en volwassenen de gelegenheid om aan te geven waar zij behoefte aan hebben en wat zij graag zouden willen doen in de openbare ruimte. Hierbij maken we voor de speel- en sportprojecten gebruik van de ontwikkelde kinderparticipatie toolbox.
Wat heeft het gekost?
Overzicht baten en lasten
Overzicht van baten en lasten Openbaar groen en (openlucht) recreatie - Beheer | Oorspr. Begroting 2019 | Bijgestelde Begroting 2019 | Realisatie 2019 | Afwijking | |
---|---|---|---|---|---|
Baten exclusief reserves | 1.000 | 31 | 1.502 | 1.472 |
|
Bijdragen rijk en medeoverheden | 1.000 | 31 | 159 | 129 | |
Overige opbrengsten derden | 0 | 0 | 1.343 | 1.343 | |
Overige baten | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Lasten exclusief reserves | 50.917 | 41.726 | 47.521 | 5.795 |
|
Apparaatslasten | 5.180 | 5.370 | 5.758 | 389 | |
Inhuur | 8 | 9 | 14 | 4 | |
Overige apparaatslasten | 182 | 228 | 143 | -85 | |
Personeel | 4.990 | 5.132 | 5.602 | 470 | |
Interne resultaat | 10.624 | 7.746 | 6.229 | -1.517 | |
Interne resultaat | 10.624 | 7.746 | 6.229 | -1.517 | |
Programmalasten | 35.113 | 28.610 | 35.533 | 6.923 | |
Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 33.635 | 26.501 | 33.331 | 6.830 | |
Kapitaallasten | 976 | 1.584 | 1.617 | 33 | |
Overige programmalasten | 501 | 526 | 546 | 20 | |
Salariskosten WSW en WIW | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Subsidies en inkomensoverdrachten | 0 | 0 | 40 | 40 | |
Saldo voor vpb en reserveringen | -49.917 | -41.696 | -46.019 | -4.323 | |
Saldo voor reserveringen | -49.917 | -41.696 | -46.019 | -4.323 | |
Reserves | 579 | -1.071 | -1.904 | -833 |
|
Onttrekking reserves | 579 | 1.379 | 546 | -833 | |
Toevoeging reserves | 0 | 2.450 | 2.450 | 0 | |
Vrijval Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Saldo | -49.339 | -42.767 | -47.923 | -5.156 |
Overzicht afwijkingen
Overzicht afwijkingen | Afwijking baten | Afwijking lasten | Afwijking reserves | Afwijking saldo |
---|---|---|---|---|
1. Watergangen (baggeren) | 514 | 1.514 | 0 | -1.000 |
2. Maatregelen Groen | 914 | 3.480 | 0 | -2.566 |
3. Voorbereiding Blauwalg Kralingse plas | 0 | 792 | 0 | -792 |
4. Energie | 0 | 153 | 0 | -153 |
5. Reserve Blauwalg Kralingse plas | 0 | -700 | -700 | 0 |
6. Diverse onttrekkingen | 0 | -133 | -133 | 0 |
7. Diverse afwijkingen | 44 | 689 | 0 | -645 |
Totaal afwijkingen | 1.472 | 5.795 | -833 | -5.156 |
Toelichting overzicht afwijkingen
1. Watergangen (baggeren)
De landelijke poly- en perfluoroalkylstof (PFAS) problematiek is van invloed geweest op de verwerking en afvoer van bagger. Door gebruik te maken van alternatieve baggerdepots op locaties buiten de stad, zijn de werkzaamheden niet gestagneerd. Wel waren daardoor de kosten voor de afvoer en verwerking van de bagger hoger.
2. Maatregelen Groen
Het warme weer had meer maaiwerk en het verwijderen van extra kroos tot gevolg. Daarnaast waren er onvoorziene kosten voor maatregelen tegen de Eikenprocessierups, Japanse duizendknoop en de gevolgen van de droogte.
3. Voorbereiding Blauwalg Kralingse plas
Om tot een structurele oplossing te komen van de blauwalg problematiek zijn er aanvullende onderzoeken en voorbereidingen uitgevoerd.
4. Energie
De belastingtarieven 2019 voor zowel elektra als gas zijn voor groot zakelijk gebruik fors gestegen ten opzichte van 2018. Daarnaast is er ook sprake geweest van een negatief effect als gevolg van de tariefstijging voor de levering van elektra, gas en transportkosten. Dit heeft in combinatie met de energie afrekening 2018 geresulteerd in een overschrijding.
5. Reserve Blauwalg Kralingse plas
De begrote onttrekking voor het bestrijden van blauwalg heeft als gevolg van de lopende voorbereidingen en onderzoeken niet plaatsgevonden.
6. Diverse onttrekkingen
De bestemmingsreserves zijn voor € 133 minder onttrokken dan begroot. Hier staan ook € 133 lagere lasten tegenover.
7. Diverse afwijkingen
Diverse geringe afwijkingen waaronder een nadelig effect dat veroorzaakt wordt door een correctie op grond van verslaggevingsvoorschriften. Deze correctie betreft aan projecten toegerekende apparaatslasten. Bij het taakveld Activering overhead is meer te lezen over deze correctie.
Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving
- Beheeraanpak openbaar groen
- Bomenstructuurvisie 2009
- CROW beeldsystematiek 2017
- Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie
- Erfgoedagenda Rotterdam 2017-2020
- Erfgoedwet
- Handboek Openbare ruimte Rotterdamse Stijl
- Leidraad bestendig groenbeheer (2018)
- Leggers oppervlaktewatersystemen van HHSK
- Leggers oppervlaktewatersystemen van WSHD
- Leggers oppervlaktewatersystemen van HHD
- Natuurkaart Rotterdam
- Programma Rivieroevers
- Rotterdam Staat van de Stad
- Rotterdams Weerwoord
- Rotterdamse Adaptatie Strategie
- Speelvisie Kom op naar buiten!
- Stadsvisie
- Strategisch Assetmanagementplan Stadsbeheer
- Verhaal van de stad
- Visie Openbare Ruimte Binnenstad Rotterdam
- (Herijking) Waterplan 2
- Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
- Wet milieubeheer
- Wet Natuurbescherming
- Wet ruimtelijke ordening
Omschrijving taakveld
Tot dit Rotterdamse taakveld behoren:
- Beheer en onderhoud van openbaar groen
- Beheer en onderhoud van openbaar water: vijvers en kleine watergangen, waaronder het schoonhouden van sloten, onderhouden van taluds en beschoeiing
- Beheer en onderhoud van speelvoorzieningen