Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ)

Regiodeal Rotterdam Zuid

1. Wat willen we bereiken?

In de periode 2018 tot en met 2021 vindt een versnelling plaats op vijf thema’s, waarvoor een integrale aanpak wordt nagestreefd om tot het grootste maatschappelijk effect te komen. De te behalen doelen van deze thema’s zijn:

• School: het aanpakken van onderwijsachterstanden, het vergroten van de ontwikkelkansen van kinderen en het toerusten van jongeren voor de arbeidsmarkt met name richting Techniek en Zorg.  Hiertoe wordt onder meer de verlengde schooltijd in Rotterdam Zuid uitgebreid naar andere wijken buiten de Children’s Zone en investeren we in onderwijshuisvesting van het voortgezet onderwijs.          
• Werk: het vergroten van de arbeidsparticipatie van bewoners van Rotterdam Zuid, waardoor het aantal mensen dat structureel afhankelijk is van de bijstand wordt verminderd.
• Wonen: ingrepen in de verouderde woningvoorraad van Rotterdam Zuid moeten ervoor zorgen dat gemengde woonmilieus gerealiseerd worden, zodat woonruimte beschikbaar komt voor sociale stijgers uit Zuid. Bij dit alles is verduurzaming een belangrijk uitgangspunt.
• Veiligheid: het effectiever signaleren, voorkomen en aanpakken van ondermijnende activiteiten.
• Cultuur: het verhogen van het voorzieningenniveau en het gebruik ervan, ter bevordering van de cultuurparticipatie, de aantrekkelijkheid van de leefomgeving en van de economische activiteit in Rotterdam Zuid.

 De te behalen resultaten zijn als volgt gedefinieerd:

• School: de huidige achterstand in onderwijsresultaten (PO/VO) op Zuid ten opzichte van het gemiddelde van de G4 is in 2022 relatief kleiner geworden. Verschil in cito-eindtoets groep 8 t.o.v. G4 wordt verder ingelopen tot de helft van het verschil in 2011, dus 531,9 in 2022 (2015/16: 530,8)
• Werk: een absolute daling van het aantal mensen in de bijstand op Zuid (c.q. van 15.200, stand maart 2018 naar 11.200 (streefwaarde eind 2031) en een trendbreuk in de bijstandsontwikkeling op Zuid: van disproportioneel (nu 40%) naar evenredig (31%) in 2031 (tussenwaarde 37,4% eind 2022).
• Wonen: ingrepen in de verouderde woningvoorraad die vooral bestaat uit kleine woningen moeten ervoor zorgen dat gemengde woonmilieus gerealiseerd worden, zodat woonruimte beschikbaar komt voor sociale stijgers uit Zuid en nieuwe bewoners met midden- en hoge inkomens. Bij dit alles is verduurzaming een belangrijk uitgangspunt.
• Veiligheid: de veiligheid in Rotterdam Zuid is in 2022 verbeterd door het versterken van een integrale aanpak van de problematiek. Belangrijke elementen daarin zijn het creëren van nieuwe/uitbreiden van bestaande (bestuurlijke) mogelijkheden, innovatie van de aanpak in de vorm van concrete pilots en het adresseren/wegnemen van knelpunten die daarbij naar voren komen.
• Cultuur: verhoging van de cultuurparticipatie en verbetering van het aanbod van culturele voorzieningen op Rotterdam Zuid, o.a. door het toewerken naar een nieuw beeldbepalend cultuur(wetenschappelijk) instituut.

Onder de verschillende beleidsprogramma’s in deze jaarrekening is de realisatie van de verschillende indicatoren opgenomen. Hierin zijn de indicatoren terug te vinden die ook betrekking hebben op het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, met uitzondering van het thema Veiligheid. In de tabel hieronder zijn deze indicatoren overzichtelijk opgenomen.

2. Wat hebben we gedaan in 2019?

Pijler school

In het schooljaar 2019/2020 is Dagprogrammering in de Children’s Zone van start gegaan. De Children’s Zone is gericht op betere leerprestaties van kinderen. Voor de groepen 1 t/m 8 van het basisonderwijs is 10 uur extra leertijd gerealiseerd. Dagprogrammering kan naast extra lestijd ook extra activiteitsuren bevatten met als doel de onderwijsresultaten en sociaal-emotionele vaardigheden van de kinderen te verbeteren. Scholen kregen bij de start van het schooljaar 2019/2020 tot 1 januari 2020 de tijd om in te groeien naar 10 uur Dagprogrammering. De meeste scholen zijn het schooljaar gestart met een significant deel van die tien uur Dagprogrammering. Andere scholen zaten in november of december op het aanbod van 10 uur. Ook wijken buiten de Children’s Zone in Rotterdam-Zuid met vergelijkbare problematiek hebben baat bij een volledige Dagprogrammering. Hiertoe zijn we in gesprek met diverse scholen. In 2019 participeren 30 scholen in de Children’s Zone en één buiten de Children’s Zone aan Dagprogrammering.

 Om goede leraren te krijgen en te behouden op scholen in Rotterdam Zuid, zijn er middels 3 actielijnen ingezet op: verhogen instroom, beperken uitval en anders organiseren.

Vanuit de aanpak Beste Leraren wordt er extra geïnvesteerd in individuele leraren in het kader van behoud en professionalisering. Er zijn in 2019 totaal 44 lerarenbeurzen meer gehonoreerd op Zuid (113 t.o.v. 69 in 2018). Er zijn extra middelen vrijgekomen voor het intensiever begeleiden stagiaires en starters op Zuid en in het speciaal onderwijs, evenals extra stimuleringsmiddelen voor het opscholen van onderwijsassistenten. Toewijzing woningen voor leraren is uitgewerkt in het Actieplan Middenhuur (maart 2019). In 2020 zullen de eerste leraren voorrang kunnen krijgen op de huizenmarkt. Eind 2019 zijn de subsidieregelingen gepubliceerd t.b.v. schoolbesturen om aanvragen in te dienen op het thema ontzorgen personeel en het thema anders organiseren onderwijs en anders opleiden. Uitvoering start begin jaar 2020.

 

Pijler Werk

Om de ambities uit de Regio Deal te realiseren, is in 2019 het programma Samen voor Zuid ingericht. Samen voor Zuid richt zich op werk en zorg. Aandacht is daarbij het sleutelwoord. In de wetenschap dat veel werkzoekenden op Zuid veel verschillende problemen hebben die de overgang naar een werkend leven belemmeren wordt met behulp van de extra middelen vanuit de Regio Deal het aantal Rotterdammers dat één medewerker moet begeleiden aanzienlijk omlaag gebracht. Er wordt in Feijenoord, Charlois en IJsselmonde met een multidisciplinaire aanpak gewerkt. Zo zijn de faciliteiten voorhanden die nodig zijn om mensen in staat te stellen om stapje voor stapje aan het werk te gaan, of het nu gaat om jobcoaching, kinderopvang of taal. Indien nodig behoort ook de inzet van schulddienstverlening en zorg (via de wijkteams) tot de mogelijkheden.

Via de Leerwerkakkoorden – zijnde het koepelakkoord en de deelakkoorden voor Haven, MKB, Energietransitie Gebouwde Omgeving, Facilitaire Dienstverlening en Zorg – zijn afspraken gemaakt tussen werkgevers en onderwijsinstellingen en de lokale overheid in de arbeidsmarktregio Rotterdam Rijnmond om de aansluiting van school naar werk, van werk naar werk, en vanuit de uitkeringssituatie naar werk van de Rotterdamse beroepsbevolking te verbeteren. Een deel van deze afspraken wordt gerealiseerd in Rotterdam Zuid. Het meest in het oog springende initiatief zijn de AanDeBak-garanties, waarbij betrokken werkgevers jongeren van Zuid, die een arbeidsmarktrelevante opleiding op MBO-2, MBO3 of MBO-4 opleiding kiezen en deze met goed gevolg afronden, hun eerste arbeidscontract garanderen.  

Voor het onderzoeks- en professionaliseringsprogramma KNAP’RZ zijn in 2019 de contracten met de Erasmus Universiteit, de Hogeschool Rotterdam en SEOR afgesloten. KNAP’RZ is inmiddels gestart, maar er zijn nog geen kosten voor neergeslagen in deze jaarrekening.

Pijler Wonen

De middelen worden gebruikt als dekking voor projecten in de focuswijken, tuinsteden en tuindorpen in Rotterdam Zuid, die bijdragen aan de fysieke doelstellingen van het NPRZ-programma. De projecten zijn concreet opgezet om invulling te geven aan de gemeentelijke opgave binnen het NPRZ of dienen ter ondersteuning en facilitering van de opgave van derden (zoals woningcorporaties). Binnen de pijler Wonen is in 2019 ingezet op de drie thema’s die zijn opgenomen in de Regio Deal Rotterdam Zuid deze pijler.

Voor thema 1 (grondige aanpak particuliere voorraad) is in 2019 door de gemeenteraad besloten tot de grondige aanpak van 52 woningen om de verbinding tussen Carnisse en Hart van Zuid te verbeteren (Carnisse Poort) en de grondige aanpak van 18 woon- en winkeleenheden aan de Groningerstraat/Beijerlandselaan.

Voor thema 2 (woonmilieus: buitenruimte en winkelstraten) zijn in 2019 naar aanleiding van de motie ‘Wat gaan we doen met 23 mln’ vijf fietsverbindingen en vijf pleinen geselecteerd om te verbeteren. Bovendien zijn meerdere woningen en winkels aangekocht om het plan Hand in Hand voor de Boulevard Zuid vooruit te brengen.

Voor thema 3 (regionale spreiding) is in 2019 nog niets gerealiseerd. De reden is dat de provincie Zuid-Holland in 2019 een stimuleringsregeling zou vaststellen. Vanwege de vorming van een nieuw college van Gedeputeerde Staten is de vaststelling van de regeling vertraagd en wordt in de eerste helft van 2020 verwacht.

Pijler Cultuur

Grassrootsmakers zijn op Zuid sterk aanwezig. Hun projecten en activiteiten hebben een grote potentiële aansluiting met nieuw publiek. Dat biedt goede aanknopingspunten voor de versterking van cultuurparticipatie.In 2018 lanceerde de gemeente Rotterdam als experiment een nieuw subsidieformat in de vorm van een pitchavond.  Deze pitchavonden zijn bedoeld voor iedereen met een kunst- of cultuurproject in Rotterdam die niet terecht kan bij bestaande subsidieregelingen van de gemeente. Tijdens de pitchavond presenteren jonge makers hun projecten aan elkaar en vervolgens beoordelen zij elkaar ook. Het blijkt een goede manier om het grassroots-klimaat te versterken en te faciliteren. Het initiatief uit 2018 was succesvol en kon op veel waardering rekenen. Dit format kreeg een structureel vervolg met twee edities per jaar die op Zuid worden gehouden. In 2019 hebben twee van deze edities plaatsgevonden, waarbij de makers die een positieve beoordeling kregen een subsidie en een begeleidingstraject van IMPACT Rotterdam aangeboden hebben gekregen.

IMPACT Rotterdam is in 2019 gestart en functioneert als platform voor jong-professionele, vaak autodidacte, makers en ondersteuning biedt bij hun ontwikkeling en professionalisering. IMPACT stimuleert diversiteit, richt zich op het verbinden van makers, (gevestigde) culturele instellingen en de (financierings-)structuur en draagt zo bij aan het versterken van de culturele en maatschappelijke infrastructuur op Zuid.

Het project slaat een brug tussen de culturele instellingen op Rotterdam Zuid: Islemunda, Theater Zuidplein, Lantaren/Venster, Luxor Theater en Theater Walhalla. Deze instellingen investeren gezamenlijk in een nieuw traject. De samenwerking richt zich op een kwaliteitsimpuls aan hun programma-aanbod, publiek, netwerk en bedrijfsvoering. Daarvoor zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:

• het bereiken en bedienen van een groter en nieuw publiek (intercultureel, doelgroepen);
• het presenteren en bevorderen van een breder en nieuw aanbod (multidisciplinair, nieuwe makers);
• het versterken van het cultureel netwerk op Zuid (‘van de kweekvijver in de wijk naar de grote zalen op de Kop van Zuid’).  het efficiënt inzetten en verduurzamen van kapitaal (presentatieruimtes, faciliteiten). De start van IMPACT heeft ondersteuning gekregen middels een subsidie voor twee jaar uit de Regio Deal

In 2019 zijn voorbereidingen getroffen om het Theater Zuidplein en de Bibliotheek in 2020 intrek te laten nemen in het nieuwe Kunstenpand, dat onderdeel is van Hart van Zuid.  Daarbij is ruimte vrijgemaakt voor aanvullende programmering op het Theater Zuidplein en de Bibliotheek. Dit biedt een unieke kans om nieuwe samenwerkingsverbanden in het gebied aan te gaan en zowel het werken aan de maatschappelijk brede opgave voort te zetten, als dit structureel te verankeren in het gebied. Het Theater Zuidplein heeft de ambitie om in dit nieuwe pand fors te groeien. Dit moet gebeuren door ten eerste het aanbod te verbreden, en hierbij andere culturele en educatieve activiteiten te programmeren. Daarnaast moeten nieuwe concepten worden aangeboden, zoals een laagdrempelig open podium, een co-creating place, flexibiliteit in zalen en het (co)produceren van festivals en een gezamenlijke programmering in  het kader van Hart van Zuid.  Voor zowel de ontwikkeling van het Kunstenpand als de beoogde uitbreiding en verbreding van het publiek is aan Theater Zuidplein subsidie vanuit de Regio Deal verstrekt.

Met betrekking tot de cultuurcampus is in de zomer van 2019 een advies aangeboden aan het College van burgemeesters en wethouders. Hieruit volgde een opdracht van het College de haalbaarheid van het advies te onderzoeken. De uitkomst van dit onderzoek wordt verwacht in het eerste deel van 2020. Tot dusver zijn de reacties positief, worden bouwstenen voor de haalbaarheid ontwikkeld en zijn er draagvlak en partners gevonden.    

3. Wat heeft het gekost?

Het Rijk stelt in de periode 2018-2021 jaar in totaal € 130 mln uit de Regio Deal-gelden ter beschikking, de gemeente Rotterdam dient tenminste hetzelfde bedrag te cofinancieren. Conform de getekende Regio Deal zouden deze middelen in de periode 2018 t/m 2021 als decentralisatie-uitkering in jaartranches via het gemeentefonds aan de gemeente Rotterdam ter beschikking worden gesteld.

De Algemene Rekenkamer van het Rijk heeft in haar Verantwoordingsonderzoek 2018 aangegeven dat aan een decentralisatie-uitkering geen specifieke verantwoordingseisen kunnen worden gesteld. Voor de beschikbaar gestelde middelen vindt het Rijk dat wel gewenst. Daarom zijn het Rijk en de gemeente Rotterdam overeengekomen om de middelen van de Regiodeal te wijzigen van decentralisatie-uitkering (DUK) naar een specifieke uitkering (SPUK). Deze wijziging is vastgelegd in de wijzigingsovereenkomst Regiodeal Rotterdam (ondertekend dd. 8 januari 2020) en het Rijk heeft bij besluit (beschikking van 10 december 2019) de specifieke uitkering Regio Deal Rotterdam Zuid toegekend. Deze wijziging leidt er onder andere toe dat er sprake is van een verzwaring van de verantwoordingseisen (via SISA) en dat er op basis van realisatie van bestedingen (en verplichtingen) gerapporteerd moet worden. Dit is nieuw en leidt daarom tot een trendbreuk in de cijfers.

Onderstaand zal per pijler inzicht worden gegeven in de financiële realisatie ten opzichte van de begroting.

 

 

De activiteiten binnen de pijler onderwijs maken onderdeel uit van het nieuwe onderwijsbeleid “gelijke kansen voor elk talent”. Het nieuwe onderwijsbeleid gaat in per schooljaar 2019-2020. Vanaf 1 mei 2019 konden de scholen subsidieaanvragen indienen: ook voor de Regiodeal onderdelen dagprogrammering en leraren. De subsidieaanvragen worden op dit moment beoordeeld. De verwachting is dat rond oktober alle subsidies zijn verleend. Op het moment dat de verleningsbeschikking wordt ondertekend en verstuurd, wordt de subsidie als verplichting opgenomen. Op dit moment zijn de verplichtingen voor 2019 dus laag, omdat de meeste subsidiebeschikkingen nog niet verleend zijn; dat geldt ook voor de investeringskosten bij het onderdeel “Herstructurering VO”. Bij dat onderdeel is nu 1 beschikking afgegeven. Voor de totstandkoming van en de ontwikkeling en realisatie van het Zuidergymnasium in het Poortgebouw (school en gymzaal) is een beschikking afgegeven van € 14,4 mln totale investeringskosten.

De totale begrote kosten voor het Herontwerp VO op Zuid bedragen ca. € 80 mln. Naast de dekking van de regiodeal is ook de co-financiering (schoolbesturen) geregeld. Voor deze middelen wordt een bestemmingsreserve gevormd. De middelen worden pas aan het einde van de regio deal looptijd gerealiseerd bij oplevering van de nieuwe objecten door het afboeken van boekwaarde.

Binnen de Dagprogrammering heeft één deelnemende school buiten de Children’s Zone deelgenomen. Omdat de kosten hiervoor dermate laag zijn geweest, zijn deze niet zichtbaar in de realisatie.

De activiteiten binnen thema werk beginnen inmiddels op stoom te raken. Waar het voornamelijk de inzet van menskracht betreft voor de begeleiding van werkzoekenden, zoals bij de versterking van de aanbodkant en de inzet op de vraagkant loopt dit goed. De bezetting voor de begeleiding begint op orde te raken en daar waar nodig worden ingekochte trajecten ter ondersteuning ingezet.

Voor het LeerWerkakkoord geldt dat de start is gemaakt en dat nu de plannen uitgewerkt worden. De aanpak betekent dat nu wordt geïnvesteerd in het sluiten van Leerwerk-deelakkoorden. Veel kosten zullen dan ook pas volgend jaar gemaakt worden.

Voor het Onderzoek geldt dat er een opdracht is geformuleerd die wordt uitgevoerd in samenwerking met de Hogeschool en de Erasmus universiteit. De opdracht beslaat de gehele periode.

Het resultaat tot nu toe bestaat voornamelijk uit de aanpak Prestatie 010, het inzetten van extra reïntegratievoorzieningen en de verlaging van de caseload bij de casemanagers. Dat geldt voor de inzet op de vraagkant en de aanbodkant, de eerste 3 onderdelen van de pijler Werk. Daarnaast worden binnen de onderdelen ook trajecten ingezet.

De kosten voor het LeerWerkakkoord hebben betrekking op de voorbereiding op de afspraken met werkgevers. Voor onderzoek geldt dat het doorlopende onderzoek aan de hand van de inzet van uren wordt afgerekend. 

1. Binnen de grondige aanpak via sloop-nieuwbouw is er voor het jaar 2019 voor € 15,95 mln verplicht en deels besteed:

• Uitvoeringsproject Groningerstraat; raadsbesluit 6 juni 2019, starten van een grondexploitatie voor de sloop-nieuwbouw van 16 woningen en 5 bedrijfsruimtes aan de Beijerlandselaan-Groningerstraat in Hillesluis-Feijenoord, NPRZ bijdrage € 3,3 mln

• Uitvoeringsproject Carnisse Poort; het startbesluit is op 2 april 2019 bestuurlijk (door college BenW) bekrachtigd. Raadsbesluit 27 juni 2019, starten van grondexploitatie inclusief de doorbraak tussen de wijk Carnisse en het Hart van Zuid, aanpak ca. 150 woningen, NPRZ bijdrage € 10,3 mln. In december 2019 is de rijksbijdrage vanuit de Regiodeal Rotterdam Zuid gewijzigd van decentrale uitkering naar specifieke uitkering. Daardoor is - op basis van geldende BBV regelgeving – ook de declaratiewijze veranderd. Wanneer vanuit de decentrale uitkering een bijdrage aan een grondexploitatie is verleend, worden deze middelen gebruikt voor het vormen van een verliesvoorziening voor deze grondexploitatie, wanneer einde jaar een tekort in het betreffende exploitatiesaldo (NCW) werd berekend. Voor grondexploitatie Carnissepoort was in de begroting 2019 een onttrekking geraamd t.b.v. het vormen van een verliesvoorziening. Nu de bijdrage vanuit de specifieke uitkering is verleend zal declaratie op basis van feitelijk gerealiseerde subsidiabele lasten plaatsvinden. Daarom is er in 2019 veel minder onttrokken dan begroot. De raad is hierover per brief geïnformeerd (kenmerk: 20bb001483)

• Uitvoeringsproject Bonaventurastraat; voor de grondige aanpak van de woningen in de bouwblokken rondom de Bonaventurastraat is – na een tender – op 26 juni 2019 een samenwerkingsovereenkomst getekend tussen gemeente Rotterdam en vastgoedontwikkelaar Trotz Vastgoed. Doel is dat binnen 5 jaar 51 woningen worden samengevoegd, gerenoveerd en verbeterd tot 33 woningen. NPRZ bijdrage is maximaal € 2,1 mln

• Uitvoeringsproject Verhuren in Carnisse; doel van dit project is het ontwikkelen van een intensievere beheeraanpak in Carnisse, gericht op het minimaliseren van de disfunctionele aspecten van de vastgoedmarkt voor huur en verhuur. De aanpak moet reproduceerbaar zijn in andere wijken met soortgelijke problematiek. NPRZ bijdrage € 0,25 mln (1e van 4 jaar)  

Het streven is om in de loop van 2019 nog één of meerdere overeenkomsten te sluiten in het kader van de samenvoegaanpak en om een projectbesluit voor de Vogelbuurt voor te leggen voor bestuurlijke besluitvorming. Zodoende verwachten we de begrote € 30 mln aan verplichtingen voor de grondige aanpak particuliere woningvoorraad te kunnen benaderen.

2. Binnen de meerjarige en integrale aanpak woonmilieus:  winkelstraten en buitenruimte is voor het project Beijerlandselaan – Groene Hilledijk het startbesluit voor het programma “Hand in Hand”  op 2 maart 2019 bestuurlijk (college BenW) bekrachtigd. Met een NPRZ budget van € 6 mln voor dit programma kunnen in de periode 2019 -2022 ca. 40 winkelpanden worden aangepakt. Het startbesluit is inmiddels door de raad vastgesteld. Uitvoering kan dus snel ter hand genomen worden.

Nota bene: in de financiële tabel t.b.v. Voorjaarsnota 2019 stond deze verplichting ten onrechte opgenomen in de rubriek 1. Grondige aanpak PV.

3. Binnen de regionale Spreiding werkt de provincie Zuid-Holland aan een wortel/stok beleid om met name de ontwikkeling van de goedkope voorraad in de regio te borgen. Onderdeel hiervan is een financiële incentive in het kader van de opgave in Rotterdam Zuid voor díe regiogemeenten waar extra DAEB-woningen worden gerealiseerd. De financiering van deze stimuleringsmaatregel bestaat naast de provinciale inbreng (€ 4 mln) uit een bijdrage vanuit de regiodeal Rotterdam Zuid van € 1 mln. De beoogde ingangsdatum van de regeling (1 januari 2019) is vertraagd vanwege vorming nieuw college Gedeputeerde Staten (GS), maar zal naar verwachting later in 2019  zijn. Zodra de regeling van kracht wordt zal Rotterdam zijn bijdrage van € 1 mln formeel per wethoudersbrief aan de provincie bevestigen en de eerste € 500 (50%) naar de provincie overboeken.

 

 

1. De verplichtingen die zijn aangegaan bij het subonderdeel Culturele programmering komen voort uit subsidies binnen de subsidieregeling Pitcher Perfect 010 en een subsidie aan Theater Zuidplein. Deze subsidies zijn gericht op verbetering van de culturele infrastructuur op Zuid, op verbreding van het aanbod en verhoging van het publieksbereik.

2. De verplichtingen die zijn aangegaan bij het subonderdeel Talentontwikkeling bestaan o.a. uit subsidie aan het tweejarig pilotprogramma IMPACT waarmee een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een toekomstbestendige cultuursector en aan Rotterdam Zuid als de plek voor creatieve makers wordt geleverd.

3. Bij de 1e herziening was opgenomen dat er € 0,1 mln aan verplichtingen was aangeven voor het subonderdeel planvorming NCWI. Het bleek echter dat er deze verplichting betrekking had op de andere onderdelen uit dit thema. Dat is in deze 2e herziening gecorrigeerd.