Beheer overige gebouwen en gronden

Beleidskaders, -monitors en wetgeving

Vastgoed en gronden inzetten als middel voor behalen maatschappelijke doelen.

Goed rentmeesterschap uitoefenen: waarde behoud van bezittingen.

Sturing geven aan en handhaving van het gebruik van onroerend goed: met privaatrechtelijke instrumenten stuurt de gemeente op het gebruik van onroerende zaken die aan derden in erfpacht of in eigendom zijn of worden gegeven en handhaaft de contracten.

Voortgang 2020

Bestuursopdracht

Om in control te komen heeft het college op 16 juli 2019 de bestuursopdracht Toekomstbestendig sturen en begroten Vastgoed vastgesteld. Voor de Voorjaarsnota is een toekomstbestendige begroting gepresenteerd aan het college: voor 2020 is deze begroting verwerkt. Daarnaast is het financiële tekort nader onderzocht, zijn de financiële uitgangspunten verhelderd, is in kaart gebracht hoe groot de problematiek van de ‘niet kostendekkendheid’ is en zijn voorstellen gepresenteerd om tot een realistische meerjarenbegroting voor het gemeentelijk Vastgoed te komen, zowel bij de afdeling Vastgoed als bij de opdrachtgevende beleidsdirecties. Met dit eerste resultaat is een belangrijke stap gezet op weg naar toekomstbestendige sturing en begroting van het gemeentelijke vastgoed. In het tweede deel van de bestuursopdracht zal de focus met name liggen op het verder verbeteren van sturing op vastgoedportefeuilles door zowel afdeling Vastgoed als de opdrachtgevende beleidsdirecties, het vaststellen van spelregels en borgen van naleving ervan, nader invulling geven aan de strategische adviesrol van de afdeling Vastgoed en het borgen van de resultaten van de Bestuursopdracht in de organisatie

 

Verduurzaming portefeuille

De gemeente Rotterdam heeft ambitie om als organisatie CO2 neutraal te zijn in 2050 en daar hoort een duurzame porteuille bij. Het in beeld brengen van de kosten vormt een onderdeel van de Bestuursopdracht.  Bij het verduurzamen van een gebouwen hebben we te maken met een pakket aan wetten en regels. Naast het Bouwbesluit zijn dit bijvoorbeeld de Energie Prestatie Coëfficiënt eisen (EPC) en het verplichte energielabel. Overheidsgebouwen hebben volgens de Europese richtlijn Energy performance of buildings Directive (EPBD) een voorbeeldfunctie. Daarom moeten nieuwe overheidsgebouwen bij aanvraag van de omgevingsvergunning sinds 1 januari 2019 al aan de Bijna Energieneutrale Gebouwen eisen (BENG) voldoen. Ook moet rekening worden gehouden met de milieubelasting van toegepaste materialen.

De afdeling Vastgoed laat de kosten van de ambities voor de gehele portefeuille doorreken. Voor een deel van de portefeuille is vervanging een optie om de ambities te bereiken.  In mei is gestart met de pilot verduurzaming Meerjarenonderhoudsplan. Hierbij wordt inzichtelijk wat de financiële gevolgen zijn van om deze ambitie via het spoor onderhoud concreet voor een aantal objecten betekent. Een routekaart duurzaamheid wordt nu gemaakt. Vastgoed doet een energie-audit voor haar gebouwen volgens de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED) en levert de gegevens aan bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) eind 2020.

 

Risico’s

De uitbraak van het coronavirus heeft ook impact op Vastgoed. De mogelijke effecten voor de afdeling Vastgoed zijn hieronder opgenomen.

Het geplande onderhoud kan voor een deel door capaciteitsgebrek bij aannemers, niet meer op tijd worden uitgevoerd. Daarnaast kan onderhoud in een aantal gevallen niet gedaan worden omdat het niet conform de RIVM richtlijnen gedaan kan worden. Er wordt voor gezorgd dat de veiligheid niet in het geding komt.

De debiteurenpositie neemt toe door het besluit van B en W, om partijen die zich melden met een verzoek tot uitstel van betaling, 3 maanden uitstel te geven. Er zijn nu ca 185 partijen die zich gemeld hebben met een verzoek tot uitstel.

Een deel van de huurinkomsten van brandstofverkooppunten is omzet gerelateerd. Omdat er nu veel minder brandstof getankt wordt, daalt de omzet, en daarmee ook de inkomsten van Vastgoed.

De leegstand van commercieel en maatschappelijk vastgoed is momenteel niet hoog. Het zou kunnen dat de coronacrisis hierop een negatief effect gaat krijgen.

Door de uitbraak van het coronavirus en de daarmee samenhangende maatregelen moet er rekening worden gehouden dat de doelstelling van het aantal te verkopen objecten en de waarde van het vastgoed mogelijk onder druk komt te staan.

De reclameopbrengsten vormen ook een risico maar het effect is nog niet in te schatten. Dit geldt ook voor de parkeeropbrengsten. Dit heeft voor de afdeling Vastgoed geen financiële gevolgen.

 

Wat willen we bereiken

Effect indicatoren

Goed rentmeesterschap uitoefenen

Sturing geven aan en handhaving van het gebruik van onroerend goed

Wat gaan we daar voor doen

Goed rentmeesterschap uitoefenen

Privaatrechtelijke instrument inzetten als middel voor het behalen van ruimtelijke, maatschappelijke en economische doelen

Effectindicatoren  201820192020202120222023
Aantal te verkopen objecten commerciële portefeuille Streefwaarde   94 150      
Realisatie 65 68 35*      
* De realisatie 2020 betreft het aantal gesloten verkoopovereenkomsten tot en met juni 2020.

Toelichting indicatoren

Met de streefwaarde wordt bedoeld het aantal objecten dat de gemeente voornemens is te verkopen in het betreffende jaartal. Voor 2020 zijn dit 150 objecten. Door de uitbraak van het coronavirus en de daarmee samenhangende maatregelen moet er rekening worden gehouden dat het aantal van 150 objecten mogelijk onder druk komt te staan. De financiële prognose van circa € 16 mln is gekoppeld aan de verkoop van 150 objecten. De realisatie betreft de objecten die feitelijk zijn verkocht en zodoende geen onderdeel meer zijn van de gemeentelijke vastgoedportefeuille.

Wat kost het

Overzicht van baten en lasten Beheer overige gebouwen en grondenRealisatie 2019Begroting
2020
Begroting
2021
Raming
2022
Raming
2023
Raming
2024
Baten exclusief reserves187.596155.676127.830125.527123.116123.116

Bijdragen rijk en medeoverheden 106 0 0 0 0 0
Financieringsbaten 0 0 0 0 0 0
Overige opbrengsten derden 187.158 155.526 127.680 125.377 122.966 122.966
Overige baten 332 150 150 150 150 150
Lasten exclusief reserves127.561142.79197.77391.38693.81893.818

Apparaatslasten 10.892 11.282 12.335 12.328 12.213 12.213
Inhuur 2.136 1.214 2.509 2.502 2.502 0
Overige apparaatslasten 251 190 193 193 193 0
Personeel 8.505 9.878 9.633 9.633 9.518 0
Intern resultaat -109.607 -109.630 -109.117 -113.867 -118.481 -118.481
Intern resultaat -109.607 -109.630 -109.117 -113.867 -118.481 0
Programmalasten 226.275 241.139 194.555 192.925 200.086 200.086
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 108.042 126.132 88.917 82.831 83.920 0
Kapitaallasten 99.180 98.160 86.795 91.023 97.110 0
Overige programmalasten 19.054 16.690 18.844 19.071 19.055 0
Subsidies en inkomensoverdrachten 0 157 0 0 0 0
Saldo voor vpb en reserveringen 60.035 12.885 30.057 34.142 29.298 29.298
Saldo voor reserveringen 60.035 12.885 30.057 34.142 29.298 29.298
Reserves2.1008.5122.0982.0732.0732.073

Onttrekking reserves 4.300 6.282 2.298 2.273 2.273 2.273
Toevoeging reserves 2.200 200 200 200 200 0
Vrijval reserves 0 2.430 0 0 0 0
Saldo 62.135 21.397 32.156 36.215 31.372 31.372

Financiële bijstellingen

Bijstellingen Beheer overige gebouwen en grondenBegroting 2020
Oorspronkelijke begroting 2020 28.805
Bijstellingen Eerste Herziening 2020 -7.408
Actualisatie kapitaallasten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0
Afboeking verzelfstandigingsbijdrage Theater Zuidplein Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -1.074
Asbest en brandveiligheid De Doelen Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -1.020
Collectiegebouw Boijmans van Beuningen Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -6.477
Kostendekkende huur Concernhuisvesting Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 3.428
Renovatie museum Boijmans van Beuningen Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -2.120
Bestemmingsreserve Aanloopkosten Depot Collectiegebouw Reserves 0
Bestemmingsreserve Groot onderhoud (MJOP) Reserves 0
Technische wijzigingen Technische wijzigingen -145
Begroting na wijzigingen 21.397

Toelichting financiële bijstellingen

Actualisatie kapitaallasten

De kapitaallasten zijn aangepast op basis van geactualiseerde grondwaardes erfpacht en de geactualiseerde stand van de vooruitontvangen afkoopsommen erfpacht, verwachte verkopen vastgoedobjecten, daadwerkelijke activeringen in 2019, bijgestelde investeringskredieten alsmede geactualiseerde ramingen en de bouwrente van de jaarschijf 2020. Wijzigingen hebben zich onder andere voorgedaan bij krediet Onderwijshuisvesting en Museum Boijmans van Beuningen. Een volledig beeld van de kredieten is opgenomen in de paragraaf Investeringen. Dit is een saldo neutrale bijstelling omdat het effect binnen het taakveld wordt opgevangen.

 

Afboeking verzelfstandigingsbijdrage Theater Zuidplein

Bij de verzelfstandiging van de culturele instellingen in 2006 zijn de instellingen een lening bij de gemeente aangegaan bedoeld voor de bekostiging van de inrichting van het gebouw. In de verzelfstandigingsovereenkomst is opgenomen dat deze lening de komende 30 jaar afgeschreven wordt en aflossing onderdeel wordt van de huur. Het huidige pand van Theater Zuidplein (inclusief inbouw) wordt gesloopt en in 2020 verhuist het theater naar een nieuw gebouw (het Kunstenpand). Het restantbedrag op deze lening (circa € 1,1 mln) wordt daarom afgeboekt.


Asbest en brandveiligheid De Doelen

De Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR) heeft de gemeente in 2010 aangeschreven op het niet voldoen aan wet- en regelgeving voor het gehele gebouw van De Doelen. In samenspraak met de VRR is een plan van aanpak opgesteld om gefaseerd de aanschrijving op te lossen. Het voldoen aan wet- en regelgeving, verwijderen van asbest en het noodzakelijk onderhoud in het Jurriaanse Kwartier is begroot op circa € 4,7 mln. Naast het Jurriaanse Kwartier is ook de brandcompartimentering niet goed in het volledige gebouw. De noodzakelijke aanpassingen zijn aanzienlijk, met hoge kosten tot gevolg. De kosten bedragen circa € 4,8 mln. Omdat noodzakelijk onderhoud onderdeel uitmaakt van deze werkzaamheden en er daarnaast ook al deels een asbestsanering plaatsvindt is er gedeeltelijke dekking gevonden voor € 1,9 mln waardoor de totale claim uitkomt op € 7,6 mln. Hiervan is in 2020 € 1,0 mln nodig. Indien het plan van aanpak niet wordt uitgevoerd, wordt er niet voldaan aan wet- en regelgeving, hetgeen leidt tot een (gedeeltelijke) sluiting van De Doelen. De aanbesteding van een groot deel van de werkzaamheden moet direct na besluitvorming starten en loopt dan tot augustus. Deze planning is afgesproken en afgestemd met De Doelen. Na de aanbesteding volgt dan de uitwerking van de diverse disciplines op het gebied van brandveiligheid. De eerste contracten zijn dan eind 2020 een feit.

 

Collectiegebouw Boijmans van Beuningen

Bouwkosten

Kostenoverschrijdingen bij de bouw van het Depot hebben ervoor gezorgd dat eerdere reserveringen niet voldoende blijken te zijn. Dit is veroorzaakt door een administratieve fout van € 1,55 mln rondom de oplevering en door meerwerk van € 2,4 mln. Voornaamste redenen hiervoor zijn aanpassingen aan de 6e verdieping (restaurantverdieping), aanpassing montage van de armaturen en plaatsing depotkasten en rekken tijdens de bouw. Om die reden stellen wij voor om de begroting 2020 met € 3,95 mln bij te stellen.

Tijdelijke exploitatie en beheer

In mei 2020 is het gebouw opgeleverd door de aannemer. In de maanden tot september 2020 wordt het klimaat ingeregeld, de kunstlift geplaatst en verder gewerkt aan de beveiligingsinstallatie. Per september 2020 gaat het huurcontract tussen gemeente en het museum Boijmans van Beuningen in. Voor de periode van mei tot en met september 2020 ligt het tijdelijk beheer bij het bouwproject. Daarbij horen onder andere zaken als opstal- en glasverzekering, onderhoud, energiekosten en beveiligingskosten. De kosten hiervan bedragen € 535. In de bestaande begroting is hier geen rekening mee gehouden. Naast het tijdelijk beheer is in de huidige begroting onvoldoende rekening gehouden met onroerendezaakbelasting en gemeentelijke huurverplichting. In navolging op het in de 10-Maandsrapportage 2019 gemelde knelpunt voor 2019 levert deze gemeentelijke huurverplichting vooruitlopend op de verhuur aan het museum ook een knelpunt op in 2020. Het knelpunt voor de gemeentelijke exploitatie in 2020 komt hiermee op € 1,9 mln. Om deze redenen stellen wij voor om de begroting in 2020 eenmalig met € 2,52 mln bij te stellen zodat aan deze verplichtingen kan worden voldaan

 

Kostendekkende huur Concernhuisvesting

De kostendekkende huur voor Concernhuisvesting is opnieuw door Vastgoed berekend aan de hand van de kaders die daarvoor zijn. Hiervoor zijn de verschillende componenten van de kostendekkende huur geactualiseerd. De stijging van de kostendekkende huur levert een knelpunt op van € 3,4 mln in 2020. Deze herberekening heeft een structureel effect, dit wordt meegenomen in de bestuursopdracht Vastgoed.

 

Renovatie museum Boijmans van Beuningen

Gebouwbeheer museum Boijmans van Beuningen

Uit onderzoek van het ingenieursbureau DGMR (expertise brandveiligheid) wordt geadviseerd dat de met ingang van 2019 toegepaste inzet van brandwachten tot start van de asbestsanering wordt gecontinueerd. Daarnaast worden meerkosten van gebouwbeheer en regulier onderhoud uit lopende contracten geclaimd. Deze lasten waren niet voorzien bij toekenning van het exploitatiebudget van circa € 12 mln en bedragen in totaal € 1,62 mln. Dit leidt tot een onvermijdbaar knelpunt.

Renovatie museum Boijmans van Beuningen

In de Voorjaarsnota 2019 zijn voor de incidentele lasten van asbestsaneringsmaatregelen, onderhoud van installaties gedurende de verbouwing, voorbereiding en uithuizing van het pand toegekende middelen in de begroting verwerkt. In 2019 is gebleken dat de aanvangsdatum van de asbestsanering is verschoven waardoor de verwachte aanwending van de beschikbare middelen (€ 1,2 mln) in 2019 is achtergebleven bij de begroting. Hierdoor is in 2019 € 0,5 mln vrijgevallen ten gunste van de algemene middelen. In 2020 blijkt het volledige toegekende meerjarenbudget voor de asbestsanering nog altijd nodig zodat dit geen beleidsmatige effecten heeft. Dit leidt tot een onvermijdbaar knelpunt.
 

Bestemmingsreserve Aanloopkosten Depot Collectiegebouw

De middelen uit de bestemmingsreserve worden ingezet ter dekking van de bouwkostenoverschrijding.
 

Bestemmingsreserve Groot onderhoud (MJOP)

Bij de 1e herziening in 2019 is ingestemd met de vrijval van de bestemmingsreserve voor € 2,4 mln. Administratief was deze boeking echter als onttrekking in de begroting opgevoerd. Dit wordt gecorrigeerd. Tegelijkertijd wordt ook een onttrekking aan de bestemmingreserve opgevoerd voor € 2,0 mln ter dekking van het van 2019 naar 2020 doorgeschoven onderhoud.

 

Technische wijzigingen

Op taakveld Beheer overige gebouwen en gronden zijn er diverse technische wijzigingen geweest. Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven. De grootste wijzigingen zijn het met recente inzichten in lijn brengen van verkoopopbrengsten (€ 0), veilingopbrengsten brandstofverkooppunten (€ 0) en huurbaten (€ 0), aan de lastenkant het verhogen van de budgetten voor onderhoud (€ 0), huurkosten (€ 0) en overige kosten (€ 0), het aanpassen van de interne leveringen met o.a. onderwijs en sport (€ 0), het verhogen van het apparaatsbudget door verlaging van het inhuurbudget (€ 0) en diverse kleine technische wijzigingen (- € 145).

Omschrijving taakveld

De gemeente Rotterdam heeft in 2020 zowel maatschappelijke als commerciële vastgoedobjecten in portefeuille. Vastgoed en gronden in gemeentelijk bezit worden ingezet ten bate van maatschappelijke doelstellingen en worden dusdanig beheerd dat ze toekomstbestendig zijn. Het bezit is geen doel op zich. Het verhogen van de kwaliteit van het Rotterdamse voorzieningenaanbod is wél een doel. De inzet is om hiertoe alleen de zogenaamde kernportefeuille aan gebouwen en gronden aan te houden, waarmee de maatschappelijk gewenste waarde kan worden gecreëerd. Dit betekent dat het gemeentelijke vastgoed moet bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen uit het coalitieakkoord en aan doelstellingen die zijn neergelegd in wet- en regelgeving (die zijn door vertaald in beleidsprogramma’s, zoals bij onderwijshuisvesting). Deze collegedoelstellingen zijn en worden vorm gegeven in plannen en programma’s die leiden tot vragen naar (gemeentelijk) vastgoed. De kaders waarbinnen dit gebeurt met betrekking tot vastgoed zijn vastgesteld in de kadernota Vastgoed. Door het hanteren van functioneel grondbeleid beheert de gemeente ruim 42.000 (grond)contracten van onroerende zaken die in erfpacht of in eigendom zijn uitgegeven door de gemeente.