Onderwijsbeleid en leerlingzaken

1. Bevorderen van kansengelijkheid in het onderwijs.

2. Het stimuleren van een passend, toegankelijk, gedifferentieerd en kwalitatief hoogwaardig onderwijsaanbod in de hele stad.

3. Voldoende goede leraren, pedagogisch medewerkers, schoolleiders en instructeurs.

4. Het verminderen van schooluitval.

Onderwijsbeleid en leerlingenzaken


Saldo incl. reserveringen	Begroting 2019	Begroting 2020	Raming 2021	Raming 2022	Raming 2023
Begroot	19,1	-66.253	21,1	22,2	23,1
Realisatie	19,2	-65.252	21,2	22,3	23,2
Afwijking	19,3	1.001	21,3	22,4	23,3

Op 31 januari 2019 is in het Rotterdamse onderwijsbeleid “Gelijke kansen voor elk talent” vastgesteld. Inmiddels is dit in uitvoering. In de bijbehorende subsidieregeling is onder andere aandacht voor het verkleinen van kwaliteitsverschillen tussen, burgerschap en leraren.
Eind 2019 is met vijf grote besturen in voortgezet onderwijs en mbo een actieplan veiligheid in het onderwijs opgesteld.
Om het bereik van de voorschool voor peuters onder de armoedegrens te vergroten worden concrete maatregelen uitgewerkt.
In 2019 is de subsidieregeling voorschoolse educatie 2020 aangepast zodat peuters die opgroeien in gezinnen met schulden per 1-1-2020 geen ouderbijdrage meer betalen voor de voorschool.
Met het Primair Passend Onderwijs Rotterdam (PPO) en samenwerkingsverband koers VO is samengewerkt om invulling te geven aan activiteiten met betrekking tot hoogbegaafdheid. Hiervoor is door PPO subsidie aangevraagd bij het ministerie van OCW.
In overleg met het Rotterdamse scholenveld is besloten om 2019 in te richten als dialoogjaar burgerschap. Voor de zomer organiseren we met het scholenveld een werksessie om kijken of en hoe we tot een breed gedeeld en richtinggevend burgerschapskader in het Rotterdams onderwijs kunnen komen. Daarnaast worden ondersteuning subsidies voor kleinschalige burgerschapsinitiatieven deskundigheidsbevordering van leraren en overige onderwijsprofessionals verstrekt.
Op dit moment vinden gesprekken plaats om een internationale campus te realiseren.
Aan het begin van het nieuwe schooljaar 2019-2020 is de Dagprogrammering op 30 scholen van de Children’s Zone en één daarbuiten, in Vreewijk, van start gegaan. Daarmee zagen circa 7.500 leerlingen van basisscholen op Rotterdam-Zuid het aantal uren dat zij een schoolprogramma volgen uitgebreid van 940 tot 1340 uur per jaar.
Om leerlingen (en ouders) te ondersteunen bij het bewust kiezen voor vervolgonderwijs, faciliteert de gemeente scholen en (welzijns)organisaties die extra hulp en begeleiding bieden.
Voor een goede aansluiting van onderwijs en jeugdhulp wordt met de samenwerkingsverbanden passend onderwijs een gezamenlijke opdracht geformuleerd in de ontwikkelagenda voor de actielijnen ‘Stevige basis’ ‘Leerecht’, ‘OZA’ en ‘thuiszitters’. Daarnaast wordt een gemeentelijke visie ontwikkeld op passende kinderopvang, omdat de ontwikkeling van kinderen in de voorschoolse periode van essentieel belang is voor de rest van hun leven.
Om tegemoet te komen aan optimale kansen op leren en ontwikkelen krijgen jeugdigen die (langdurig) niet naar volledig onderwijs kunnen een gecombineerd aanbod van zorg- en onderwijs.
In het kader van de realisatie van onderwijszorgarrangementen in 2019 zijn we gestart met de evaluatie van de onderwijszorgarrangementen. De resultaten van de evaluatie worden verwacht in het tweede kwartaal van 2020. Met regiogemeenten zijn maatwerkafspraken gemaakt over het “grensverkeer” (Rotterdamse kinderen die buiten Rotterdam naar school gaan). Er zijn een ontwikkelagenda en een werkagenda opgesteld met daarin de aanpak van de grootste knelpunten op gebied van oza. Verder zijn er met de oza middels maatwerkopdrachten 351 kinderen bereikt en via collectieve inzet nog eens ruim 400 kinderen.
Er is een gemeentelijke visie ontwikkeld op passende kinderopvang, omdat de ontwikkeling van kinderen in de voorschoolse periode van essentieel belang is voor de rest van hun leven.
Door de G4 thuiszittersaanpak zijn bij alle betrokken partijen het urgentiebesef en de alertheid toegenomen. Onderwijs- en zorgpartners en leerplicht scherpen hun werkwijzen aan, om zo vroeg mogelijk, samen met ouders, een goed aanbod te realiseren. Dit gebeurt aan de basis, zodra ziekteverzuim of thuiszitten geconstateerd wordt, maar ook waar sprake is van zeer complexe gevallen. In alle gevallen wordt intensief gezocht naar creatieve, passende oplossingen, die leerlingen en hun ouders verder helpen.
Bij de aanpak voortijdig schoolverlaters is gestart met de voorbereidingen voor het monitoren van leerlingen van po en vso scholen. Ook is een start gemaakt met de samenwerking met partijen uit het domein arbeid en met multidisciplinair werken. De regiopartners monitoren met elkaar het gebruik van het regionale verzuimprotocol voor het mbo. De pilot op Rotterdam Zuid voor de vernieuwde vsv aanpak is gestart.
Om uitval te voorkomen wordt ingezet op preventieve acties (voorlichtingen op school door de leerplichtambtenaar, inzet van projectteam Registratieve Ondersteuning Scholen, deelname aan gebiedsnetwerken, deelname aan zorgoverleggen op school). Daarnaast wordt in 100% van de meldingen ongeoorloofd verzuim actie ondernomen door leerplicht.
Het lerarentekort en de personeelstekorten in de kinderopvang zijn in 2019 toegenomen. De aanpak ‘leraren’ is daarom geïntensiveerd.
Bij het leerlingenvervoer constateren wij een grote groei. Wij zien een toename van het aantal afgegeven indicaties en stijging van duurdere vormen van vervoer. Er worden meer leerlingen vervoerd en er worden ook meer leerlingen in de duurdere vormen van vervoer vervoerd. Op dit moment worden er maatregelen genomen om de groei terug te dringen.

Het nieuw onderwijsbeleid 2019-2022 “Gelijke kansen voor elk talent” is vastgesteld in de gemeenteraad, inclusief de hierbij horende indicatoren. Aandachtspunten zijn onder meer:

beter bereik van (doelgroep)peuters in de voorscholen
grotere kansengelijkheid, door verhogen van de onderwijsresultaten, verminderen van kwaliteitsverschillen van scholen en versterken de doorgaande leerlijn in het onderwijs
streven naar de beste leraren voor de klas
meer aandacht voor burgerschap in het onderwijs
verbeteren van de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg
passend en toegankelijk onderwijs voor alle kinderen, waar door zij zicht maximaal kunnen ontwikkelen
Veiligheid in en om het onderwijs

Uitvoeren van nieuw onderwijsbeleid inclusief indicatoren. Dit is 31 januari 2019 vastgesteld in de gemeenteraad en start in het schooljaar 2019-2020.
Onderzoek naar de mogelijkheid om kosten van de voorschool te beperken voor peuters onder de armoedegrens.
M.i.v. 1-9-2019 is vooruitlopend op de landelijke wetgeving (per 1-8-2020) het aanbod aan uren voorschoolse educatie uitgebreid.
Stimuleren van de ontwikkeling en behoeften van excellente leerlingen. Inzetten op werving, instroom, doorstroom en uitstroom van de lerarenopleidingen.
Ontwikkelen van een werkwijze democratisch burgerschap met het onderwijsveld.
Stimuleren en waar mogelijk faciliteren van internationaal onderwijs en instellingen voor toponderwijs.
Met het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) investeert de gemeente samen met onze partners in goed onderwijs en meer schooltijd (dagprogrammering).
Versterking van loopbaanoriëntatie (LOB) op scholen.
Voor een goede aansluiting van onderwijs en jeugdhulp zorgen gemeente, schoolbesturen en de samenwerkingsverbanden passend onderwijs dat de basis op orde is. Voor elk kind is er passend onderwijs, een stevige ondersteuningsstructuur op school, een goed pedagogisch klimaat en een vroegtijdige signalering van problematiek.
We ontwikkelen een stedelijke leerrechtaanpak voor jeugdigen die langdurig of geheel niet kunnen toegroeien naar volledig onderwijs. Het gaat om: 1) Jeugdigen die op een kinderdagverblijf of ontwikkelcentrum staan ingeschreven, eventueel in combinatie met kinderen die in het speciaal onderwijs dreigen uit te vallen en 2) Jeugdigen die cognitief normaal tot hoog functioneren, maar die vanwege lichamelijke, psychische of psychiatrische redenen zeer beperkt onderwijs kunnen volgen.
Voortzetting van de Taskforce Thuiszitters met aanvullende zorgtafel en de G4 thuiszittersaanpak.
Preventieve aanpak van Thuiszitten door aandacht voor zorgelijk verzuim met de interventie PATS en de campagne OOG voor JOU.
In regionaal verband doorzetten van de aanpak voortijdig schoolverlaters (vsv).
Naast zoveel als mogelijk preventieve acties en gesprekken om uitval te voorkomen (door onder andere spreekuur op school, preventieve aanpak terugdringen schoolziekteverzuim), wordt in 100% van de gevallen bij wettelijke ongeoorloofd verzuimmeldingen actie ondernomen door leerplicht.

Indicatoren


Effectindicatoren		2017 (2016-17)	2018 (2017-18)	2019 (2018-19)	2020 (2019-20)	2021 (2020-21)	2022 (2021-22)
Collegetarget 6: Meer kinderen/jongeren bereiken een hoger onderwijsniveau
Doelgroep peuters	Streefwaarde		89%	89%	89%	89%
Doelgroep peuters	Realisatie	89%	80%
Referentie taal	Streefwaarde		55,3%	55,8%	56,3%	56,9%
Referentie taal	Realisatie	54,9%	58%
Referentie lezen	Streefwaarde		62,4%	63,9%	65,4%	67,4%
Referentie lezen	Realisatie	60,9%	67%
Referentie rekenen	Streefwaarde		35,5%	36,2%	37%	37,8%
Referentie rekenen	Realisatie	34,8%	36%
Derde leerjaar VO	Streefwaarde		77%	78%	79%	80%
Derde leerjaar VO	Realisatie	78%	77%	77%
Beroepsbegeleidende leerweg (bbl)	Streefwaarde		14%	15,5%	17%	18%
Beroepsbegeleidende leerweg (bbl)	Realisatie	13,5%	14%	16%
Aantal jongeren/kinderen dat langer dan 3 maanden thuiszit zonder passend aanbod van onderwijs- en/of zorg	Streefwaarde		N.v.t.	110 (2018-19)	55 (2019-20)	28 (2020-21)	14 (2021-22)
	Realisatie	N.v.t.	N.v.t.	280
NPRZ Onderwijsbeleid: Een hogere gemiddelde score op de Centrale Eindtoets	Streefwaarde					531,9 (2021-22)	531,9 (2021-22)
	Realisatie	532,5 (2016-17)

Toelichting effectindicatoren

De resultaten die in het verleden zijn behaald bij het verhogen van de Rotterdamse onderwijsprestaties geven aan dat we op de goede weg zijn. We weten ook uit tal van onderzoeksrapporten dat het opleidingsniveau in belangrijke mate van invloed is op toekomstige gezondheid, kansen op werk en andere maatschappelijke situaties waarin mensen verkeren (o.a. SCP, 2018). We streven naar een passend onderwijsniveau voor alle kinderen. Rotterdam heeft de afgelopen jaren een inhaalslag gemaakt, maar we zijn nog niet klaar. Het gemiddelde opleidingsniveau van Rotterdamse leerlingen loopt nog niet in de pas met het niveau in de G4 en/of de rest van Nederland. Het collegetarget is dan ook:

1. Meer kinderen/jongeren bereiken een hoger onderwijsniveau

Hieronder vallen vier meetbare subtargets voor de verschillende sectoren van de onderwijsportefeuille:

1. A. Het percentage 3-jarige doelgroeppeuters dat gebruik maakt van het extra aanbod ‘spelen en leren’ blijft minimaal gelijk.

Het percentage 3-jarige Rotterdamse doelgroeppeuters dat gebruik maakt van het extra aanbod ‘spelen en leren’ blijft minimaal gelijk (89% in 2017). Het extra aanbod spelen en leren is het wettelijk verplichte aanbod voorschoolse educatie aan peuters met het risico op een taalachterstand (zogenaamde doelgroeppeuters).

1.B. Het aantal Rotterdamse basisschoolleerlingen op het streefniveau van de referentieniveaus stijgt in 2021 naar het landelijk gemiddelde van 2017.

De referentieniveaus beschrijven welke basiskennis en -vaardigheden leerlingen moeten beheersen voor taal, rekenen en lezen. Het streven is als volgt:

voor taal: stijging van 54,9% naar 56,9%
voor lezen: stijging van 60,9% naar 67,4%
voor rekenen: stijging van 34,8% naar 37,8%

1.C. Het percentage leerlingen in het derde leerjaar van het vo dat zit op het niveau van het advies van de basisschool of hoger stijgt van 77% in 2017 naar 80% in 2021.

Eén van de problemen in het onderwijs is de afstroom van leerlingen in het voortgezet onderwijs (leerlingen zakken een niveau in het onderwijs, bijvoorbeeld van havo naar vmbo). Met dit subtarget focussen we op het voorkomen van afstroom.

1.D. Het aandeel Rotterdamse jongeren dat de beroepsbegeleidende leerweg volgt aan een Rotterdamse mbo-instelling stijgt.

Het aandeel Rotterdamse jongeren dat de beroepsbegeleidende leerweg volgt aan een Rotterdamse mbo-instelling stijgt van 13,5% in 2017 naar 18,0% in 2021.

2. Aantal jongeren/kinderen dat langer dan 3 maanden thuis zit zonder passend aanbod van onderwijs- en /of zorg

Dit is het totaal aantal jeugdigen van 5-18 jaar dat langer dan 3 maanden thuiszat: of een passend aanbod hebben gekregen van onderwijs- en/of zorg. In 2018 waren er 280 jeugdigen thuis; toen is niet gemeten of zij passend aanbod hebben gekregen.

3. NPRZ Onderwijsbeleid: Een hogere gemiddelde score op de Centrale Eindtoets

Het hoofddoel van de pijler school van het NPRZ is hoger onderwijsresultaten. Op dit moment houden we vast aan de cito-eindtoets als indicator, maar de wens is om over stappen naar een betere indicatoren (lang niet iedere school hanteert de cito eindtoets). Deze indicator zal op termijn worden aangepast. Voorlopig is het doel om de gemiddelde score op de Centrale Eindtoets te verhogen naar 531,9 (was 530,8 in schooljaar 15-16).


Prestatie-indicatoren		2017	2018	2019	2020	2021	2022
Actie leerplichtambtenaar op ongeoorloofd verzuimmelding po en vo	Streefwaarde		100%	100%	100%	100%	100%
	Realisatie	N.v.t.	100%
Actie leerplichtambtenaar op ongeoorloofd verzuimmelding mbo	Streefwaarde		100%	100%	100%	100%	100%
	Realisatie	N.v.t.	100%
Alle Rotterdamse vsv-ers zijn in beeld en we werken met hen aan een passende vervolgstap.	Streefwaarde		100%	100%	100%	100%	100%
	Realisatie	N.v.t.	100%

Wat heeft het gekost?

Overzicht baten en lasten


Overzicht van baten en lasten Onderwijsbeleid en leerlingzaken	Oorspr. Begroting 2019	Bijgestelde Begroting 2019	Realisatie 2019	Afwijking
Baten exclusief reserves	65.731	64.228	58.669	-5.559
Bijdragen rijk en medeoverheden	65.402	63.945	58.622	-5.323
Overige opbrengsten derden	329	283	47	-236
Overige baten	0	0	0	0
Lasten exclusief reserves	126.981	131.394	124.598	-6.797
Apparaatslasten	11.372	13.417	12.959	-458
Inhuur	57	509	589	80
Overige apparaatslasten	239	326	323	-3
Personeel	11.076	12.582	12.046	-536
Interne resultaat	9.887	9.798	9.573	-224
Interne resultaat	9.887	9.798	9.573	-224
Programmalasten	105.722	108.180	102.066	-6.114

Financieringslasten	500	500	0	-500
Inkopen en uitbestede werkzaamheden	7.817	9.397	7.842	-1.555
Kapitaallasten	0	0	0	0
Overige programmalasten	0	0	1	1
Salariskosten WSW en WIW	0	0	0	0
Sociale uitkeringen	7.066	11.621	12.296	674
Subsidies en inkomensoverdrachten	90.339	86.662	81.928	-4.734
Saldo voor vpb en reserveringen	-61.250	-67.166	-65.928	1.238
Saldo voor reserveringen	-61.250	-67.166	-65.928	1.238
Reserves	655	913	676	-237
Onttrekking reserves	655	913	676	-237
Toevoeging reserves	0	0	0	0
Vrijval Reserves	0	0	0	0
Saldo	-60.596	-66.253	-65.252	1.001

Tabel vergelijking begrotingssaldi


Vergelijking begrotingssaldi	2019
Oorspronkelijke begroting 2019	-60.596
Omissieregeling 2019	-61.717
Voorjaarsnota / Eerste herziening 2019	-65.684
Begroting 2020 / Tweede herziening 2019	-73.487
10-maandsrapportage 2019	-66.253
Realisatie 2019	-65.252

Overzicht afwijkingen


Overzicht afwijkingen	Afwijking baten	Afwijking lasten	Afwijking reserves	Afwijking saldo
1. Voor- en vroegschoolse educatie	-3.063	-3.535	0	472
2. Regio Deal Rotterdam Zuid	-2.022	-4.065	0	2.043
3. Leerlingenvervoer	0	648	0	-648
4. Diverse afwijkingen	-474	398	0	-872
5. Bestemmingsreserve Leertijduitbreiding	0	-243	-237	6
Totaal afwijkingen	-5.559	-6.797	-237	1.001

Toelichting overzicht afwijkingen

1. Voor- en vroegschoolse educatie (vve)

Het onderwijsbeleid kent de rijksuitkering onderwijsachterstandenbeleid. Het grootste deel van de middelen wordt ingezet voor de voor- en vroegschoolse educatie. De prognose is gericht op het uitvoeren van de wettelijke vve-taak van de gemeente voor doelgroeppeuters en niet-Kinderopvangtoeslag-gerechtigde peuters. De lagere lasten worden hoofdzakelijk veroorzaakt door minder vve-groepen. Daarnaast zijn de lasten lager omdat de wettelijke uitbreiding van vve-uren in peuteropvang en kinderdagopvang in 2019 minder snel kon worden doorgevoerd en de ouderbijdragen van de voor- en vroegschoolse educatie zijn hoger uitgevallen dan geprognotiseerd. De rijksregeling onderwijsachterstandenbeleid loopt van 2019 tot en met 2022. Het niet-bestede deel van de specifieke uitkering over een bepaald jaar mag doorgeschoven worden naar een volgend jaar binnen dat tijdvak. Dit verklaart grotendeels de lagere realisatie van baten en lasten.

2. Regio Deal Rotterdam Zuid

De Regio Deal Rotterdam Zuid bevat een samenhangende aanpak van Rijk en regio om de verschillende opgaven in Rotterdam Zuid aan te pakken voor de periode 2019 tot en met 2025. Vanuit het onderwijsbeleid zijn er middelen beschikbaar gesteld voor de Dagprogrammering en Aanpak van het lerarentekort. De lagere lasten worden veroorzaakt doordat de daadwerkelijke uitvoering pas medio 2019 is gestart vanaf schooljaar 2019-2020. Vanwege de lagere lasten zijn er ook minder rijksbaten ingezet voor dit jaar.

3. Leerlingenvervoer

De lasten van het leerlingenvervoer zijn gestegen door een stijging van het aantal afgegeven indicaties.

4. Diverse afwijkingen

Dit is het saldo van diverse over- en onderbestedingen.

5. Bestemmingsreserve Leertijduitbreiding

In het kader van Leertijduitbreiding in de Children's Zone is er minder gerealiseerd in 2019. De uitvoering van het geplande project start namelijk in 2020.

Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving

Binnen het Programma Onderwijs voert de gemeente wettelijke taken uit, zoals leerlingenvervoer, voor- en vroegschoolse educatie (vve), voortijdig schoolverlaten (vsv) en onderwijs aan kinderen van statushouders en asielzoekers en onderwijshuisvesting. Daarnaast ontwikkelt de gemeente stedelijk beleid waarvoor zowel gemeentelijke middelen als rijksmiddelen worden ingezet. Ook heeft de gemeente een stedelijk beleid schoolzwemmen.