In 2021 werken we verder aan de Rotterdamse schuldenaanpak ‘Reset Rotterdam’ en de corona-aanpak: ‘Laat deze gezondheidscrisis geen armoedecrisis worden’. Centraal hierbij staat het voorkomen en aanpakken van schulden bij Rotterdammers en vooral bij jongeren. Er is vooral aandacht voor vroegsignalering van schulden, het beter toegankelijk maken van de schulddienstverlening. In 2021 start de nieuwe gemeentelijke afdeling Grip op Geldzaken. Daar worden Rotterdammers met schulden effectief begeleid naar een oplossing voor hun financiële problemen en wordt voortgebouwd op de ervaringen uit de pilots en van het Expertise Team Financiën en worden deze in deze nieuwe afdeling geborgd binnen de gemeentelijke organisatie.

Per 01-01-2021 is de nieuwe Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs) in werking getreden. De wet biedt een wettelijke grondslag aan ‘vastelasten leveranciers’ ogv water, energie, zorgverzekering en woningbouw om informatie over betalingsachterstanden met de gemeente te delen. De gemeente krijgt deze signalen nu binnen en daarom werken we aan de doorontwikkeling van de aanpak vroegsignalering waarin we op basis van ervaringen en nieuwe signalen meer differentiatie willen brengen in onze aanpak van effectief en outreachend werken.

Ook in 2021 hebben we nog te maken met een lockdown en corona-maatregelen. Door de beperkte mogelijkheid van ‘fysiek’ contact in verband met corona is het voor sommige kwetsbare Rotterdammers met financiële problemen moeilijker ondersteuning te vragen bij het aanpakken hiervan Outreachende, laagdrempelige (schuld)dienstverlening en stress sensitief werken wordt hierdoor extra belangrijk. De ondersteuning verloopt nu voornamelijk digitaal en via de telefoon. Het opbouwen van het noodzakelijke vertrouwen wordt hierdoor bemoeilijkt. Dit heeft effect gehad op de realisatie van de collegetarget in 2020. In 2021 zetten we in op het bereiken van de collegetarget door middel van het intensiveren van de samenwerking met gemeentelijke afdelingen (W&I) en externe partijen (bijv. UWV en werkgevers). We maken gebruik van de contactmomenten die daar zijn waardoor de stap naar de schulddienstverlening minder groot is. Dit jaar wordt het financiële educatieaanbod uitgebreid met nieuwe aanbieders die educatieve activiteiten realiseren die een aanvulling zijn op het huidige aanbod. Hiermee breiden we het aanbod uit, bereiken we nieuwe doelgroepen (zoals VO en HBO) en vergroten het bereik.

We hebben een kader sociaal incasseren opgesteld en werken nu aan de implementatie. Verder is de samenwerking tussen de invorderingsafdelingen en de schulddienstverlening verbeterd, waardoor er over en weer kan worden doorverwezen en we Rotterdammers beter kunnen helpen. Door aanpassing van de instroomcriteria vorig jaar zien we een toename in de toestroom van jongeren naar het perspectieffonds. We verwachten dat deze lijn zich voortzet. We maken gebruik van het wettelijke adviesrecht op schuldenbewinden (dienstverlening gemeente als voorliggende voorziening) dat sinds dit jaar mogelijk is en hebben vanaf 1 maart 2021 de eerste adviezen uitgebracht. In april zijn we gestart met de pilot ‘Interventie Versneld Schuldenregelen’. In de eerste fase van de pilot starten we met een kleine groep (10 deelnemers) van ondernemers, die hun onderneming willen stoppen en op zoek zijn naar betaald werk. Dit is zowel voor de gemeente, de schuldeisers, als de Rotterdammer een innovatieve aanpak. De publiekscampagne gericht op doorbreken van taboe rond armoede en schulden wordt in 2021 herhaald.

De verwachting is dat door de coronacrisis het aantal Rotterdammers met financiële problemen toeneemt. Er is geen zicht op hoelang de coronacrisis duurt. Het duurt echter even voordat mensen zich met financiële problemen bij de gemeente melden. Uit analyse van de economische crisis van 2008 blijkt dat het vaak zelfs vijf jaar duurt voordat mensen zich met financiële problemen bij de gemeente voor ondersteuning melden. Hierdoor is geen inschatting te maken wanneer en hoeveel Rotterdammers zich melden voor ondersteuning en wat voor financiële consequenties dit heeft voor de gemeente. We zetten daarom de komende periode in op vroegsignaleren (onder andere door middel van signalen van betalingsachterstanden vaste lasten) zodat we eerder Rotterdammers met (beginnende) schulden kunnen ondersteunen en voorkomen hiermee dat de schulden problematisch worden.

De kern van het schulddienstverleningsbeleid is het vergroten van de financiële zelfredzaamheid van Rotterdammers. Daar waar Rotterdammers nog niet voldoende financieel zelfredzaam zijn en problematische schulden hebben worden de schulden aangepakt en het verder oplopen hiervan voorkomen. Schulddienstverlening bestaat uit schuldpreventie, vroegsignalering van (problematische) schulden, ondersteuning bij het aanpakken van problematische schulden, stabilisatie van schulden, schuldbemiddeling door de Kredietbank Rotterdam (KBR) en het vergroten van de financiële zelfredzaamheid.

Er zijn geen exacte cijfers bekend van hoeveel Rotterdammers problematische schulden hebben. Als indicator wordt het hebben van een betalingsachterstand van zes maanden bij de zorgverzekering gehanteerd. Dit zijn ongeveer 22.500 Rotterdammers. De gevolgen van problematische schulden kunnen ingrijpend zijn. Er is een nauwe verwevenheid tussen armoede en schulden enerzijds en gezondheidsproblemen anderzijds. Onderzoek naar de samenhang tussen problematische schulden en gezondheid wijst bijvoorbeeld uit dat mensen met grote financiële problemen gemiddeld genomen vaker roken, kampen met overgewicht en last hebben van depressies. Daarnaast toont onderzoek aan dat geldstress door armoede en schulden van grote invloed is op het gedrag van mensen. Geldstress draagt eraan bij dat mensen: meer bij de dag gaan leven, minder goed in staat zijn om de aanpak van hun problemen te organiseren, verlangens en andere emoties minder goed kunnen reguleren.