Economische ontwikkeling

Beleidskaders, -monitors en wetgeving

Dit taakveld betreft het versterken van de economische bedrijvigheid door:

Het versterken van relevante sectoren zoals Maritiem, maakindustrie, Toerisme en Life Sciences & Health;

Stimulering van (samenwerkings-)projecten van onderzoeksinstellingen en bedrijven en versterken van de economische structuur gericht op de transitiepaden digitaal, circulair, energie;

Samenwerking met bedrijfsleven en kennis- en onderzoeksinstellingen en het ontwikkelen van stedelijke en wijkgerichte economische programma's;

Werken aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt door uitwerken human capital. Inzet op LWA, aantrekken en behouden van talent zijn hier onder meer onderdeel van.;

Ontwikkelen van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat.

 

De coronacrisis heeft grote impact op de Rotterdamse economie. Het ondernemersklimaat is zwaar 
aangetast en daarmee staat toekomstige economische groei onder druk. De gevolgen voor de Rotterdamse economie zijn fors.  De impact verschilt per sector, maar onder meer de horeca, toerisme, de petrochemische industrie, de culturele sector, het maritieme cluster en de specifieke bedrijfsgroepen ZZP’ers, sociaal ondernemers en start-ups & scale ups ondervinden nadelige gevolgen van de contactbeperkende maatregelen voor vraag naar producten, het stilleggen van productieprocessen en het tot stilstand komen van de (internationale) handel. Ook de ontmoetingsfunctie en aantrekkelijkheid van de stad is aangetast. Dat betekent dat veel activiteiten van Economie erop gericht zijn op het herstellen van de economie op de korte en lange termijn. Voor de korte en middellange termijn zijn onder andere de volgende aanvullende activiteiten in 2020 opgestart en geïntensiveerd en zetten we door in 2021: 

  • Intensivering van inzet op innovatie ondersteuning van het MKB langs de lijnen van digitalisering, duurzaam en circulair ondernemerschap door voorlichting van het MKB, uitvoeren van bedrijfsscans en het aanbieden van workshops en trainingen;
  • Organiseren van de vervolgaanpak ten behoeve van vitale kerngebieden zoals uit het gedeelde toekomstbeeld van de taskforce retail voortvloeit;
  • Het faciliteren van de 1,5 meter economie in sectoren zoals de horeca en het beschikbaar stellen van horecavouchers om ondernemers te ondersteunen bij de heropening;
  • Intensivering van de inzet op de Smart Health Tech Campus als aanjager van het LS&H cluster; ondersteuning Pandemic and Disaster Preparedness Center (PDPC);
  • De druktemeter voor spreiding van bezoekersstromen in de stad wordt waar nodig verder verbeterd;
  • Intensivering van het programma Rotterdam Digitaal door o.a.
    o Uitvoering handvest Rotterdam Digitaal inclusief digitale spelregels
    o Opzetten en uitvoeren van het programma platformeconomie
    o Invoeren antennebeleid en telecommunicatiewet 2021
    o Faciliteren van de uitrol glasvezel in Rotterdam;
  • De integrale werkwijze van het Coronaloket, waarbij initiatieven van ondernemers snel en vanuit een positieve grondhouding getoetst worden op mogelijkheid en wenselijkheid, heeft goede resultaten opgeleverd. Er wordtgewerkt om deze werkwijze ook na Covid-19 voort te zetten
  • Inzet op de maakindustrie, onder andere ten aanzien van creëren van fysieke ruimte voor de maakindustrie in samenwerking met de markt
  1. Werken vanuit bestaand beleid, bestaand instrumentarium en programma’s zoveel mogelijk richten op maakbedrijven (innovatievouchers, vergunningen, koppelen materiaal, omscholen, launching customer) en koppeling business cases groeifonds
  2. Uitwerken van de inhoudelijke proposities op de maakindustrie: in beeld krijgen welke maakindustrie kansrijk is en de meeste groeipotentie heeft, ook in cross-overs naar andere sectoren (in eerste instantie maritiem en health). Om vervolgens te bekijken welke rol wij als overheid hierin moeten pakken, en welke concrete acties hierbij horen.

 Het gaat dan om:

  • het uitwerken van maakkansen in de waterstof keten
  • het regionaal verder brengen van 3D printing, inclusief gedeelde databank en intellectueel eigendom
  • evaluatie op basis van informatie van RP waarom bedrijven niet voor Rotterdam hebben gekozen en lessons learned
  • scheepsbouw
  • Faciliteren van herstel van de aantrekkingskracht van de stad onder meer door uitbreiding van terrassen in de stad te faciliteren, het uitvoeren van een promotiecampagne gericht op regionale en landelijke bezoekers en inzet op voorkoming van leegstand en verschraling van het aanbod in de stad;
  • Acties op het gebied van crowdmanagement, afstand houden in de winkelstraten en bedrijfsruimte, publiekscampagnes, uitbreiding van de capaciteit van de Ondernemersbalie;
  • Tijdelijk ruimere mogelijkheden voor opdrachtverstrekking vanuit de gemeente aan Rotterdamse ondernemers

 

Ontwikkelingen 2022-2025

Om in te spelen op de effecten van de Coronacrisis is in samenspraak met stakeholders in de stad en regio de Herstel- en vernieuwingsagenda Rotterdamse Economie voor de langere termijn opgesteld. De komende jaren wordt gewerkt aan herstel en vernieuwing van de Rotterdamse economie aan de hand van zes sporen. .

  1. Human capital: naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt;
  2. Brede sectorstructuur: naar een veerkrachtige en weerbare economie; 
  3. Versnelling transitiepaden (duigutaal, energie, circulair): naar vernieuwing van de economie;
  4. Aantrekkelijke stad: herstellen van de ontmoetingsfunctie en aantrekkingskracht van de stad; 
  5. Ondernemerschap en innovatie ecosysteem: Herstellen en versnellen van de vernieuwing van de economie; 
  6. Dienstverlening en launching customer: gemeentelijke dienstverlening en rol als leading en launching customer. 

Activiteiten onder dit taakveld wordt ondergebracht bij de sporen van de Herstel- en vernieuwingsagenda Rotterdamse Economie. In 2021 blijven we de ontwikkelingen in de economie continu monitoren en bekijken we of onze inzet hierop aangepast moet worden. De eerste monitor van de Herstel- en vernieuwingsagenda komt eind tweede kwartaal beschikbaar.

Wat willen we bereiken

Herstel naar een duurzame en veerkrachtige economie door werken aan cruciale en kansrijke sectoren in de stad en een toekomstbestendige arbeidsmarkt

Vernieuwing door transitie naar de nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie

We blijven inzetten op Rotterdam als de innoverende maritieme hoofdstad

Herstel en creëren van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat

Digitalisering als randvoorwaarde en als onderdeel van herstel en vernieuwing

Wat gaan we daar voor doen

Prestatie indicatoren

Herstel naar een duurzame en veerkrachtige economie door werken aan cruciale en kansrijke sectoren in de stad en een toekomstbestendige arbeidsmarkt

Vernieuwing door transitie naar de nieuwe economie voor Rotterdam: digitaal, circulair en gebruik makend van duurzaam opgewekte energie

We blijven inzetten op Rotterdam als de innoverende maritieme hoofdstad

Herstel en creëren van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat

Digitalisering als randvoorwaarde en als onderdeel van herstel en vernieuwing

Prestatie-indicatoren 201820192020202120222023
Transformatie kantoren: het (laten) transformeren en/of onttrekken van tenminste 180.000 m2 bruto vloeroppervlak uit de voorraad kantoren in Rotterdam gedurende de periode van 1 januari 2018 tot 1 november 2021 Streefwaarde (ultimo) > 45.000 m2 > 90.000 m2 > 135.000 m2 > 180.000 m2**    

Realisatie

cumulatief

45.000 m2

102.500
m2

159.000 (tm Q2 2020) 289.000 m2 (tm Q1 2021)    
Transformeren van winkels: 4 pilot-gebieden waarvan 3 transformatie gebieden  (10 panden per jaar voor een periode van 3 jaar, totaal 90)  Streefwaarde 30 30 30      

Realisatie

cumulatief

n.v.t.

69 168 nog niet bekend *    
Verduurzaming Kantoren Streefwaarde            
Realisatie n.v.t.          
Economische Clusterontwikkeling: investeringen, FTE, nieuwe vestigers door inzet fondsmiddelen en inzet van de gemeente Streefwaarde         € 700 mln investeringen / 2000 FTE / 50 nieuwe vestigers additioneel  

Realisatie

cumulatief

n.v.t.

€ 247 mln uitgelokte investeringen  1.586 FTE
156 vestigers

€ 716 mln uitgelokte investeringen 2.395 FTE
175 vestigers  

€ 720 mln uitgelokte investeringen
2.505 FTE
187 vestigers

   
MKB RNE proof: In deze collegeperiode worden er  minimaal 5000 MKB'ers gesproken, waarbij de mogelijkheden van de nieuwe economie voor hun bedrijfsvoering worden belicht Streefwaarde         5.000  

Realisatie

cumulatief

185 779 1.516  2.122 (tm Q1 2021)    
 

Toelichting indicatoren

Transformatie kantoren

Uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen blijkt dat de voorraad kantoren jaarlijks krimpt.
Nieuwbouw is zeldzaam, terwijl de transformatie fors doorzet. Hierin speelt ook mee dat de formele transformatiedatum bij grote complexe projecten vaak later is dan de opleveringsdatum.

Zo telt de transformatie van Europoint 2 met 33.000 m2 substantieel mee. De oplevering
onder de nieuwe naam Lee Towers dateert al van 2018.

 

Transformatie winkels
De actuele cijfers over transformatie winkels volgen bij de eerstvolgende halfjaarregistratie per 1 juli 2021.


Verduurzaming Kantoren
Verduurzaming van Rotterdamse kantoren om in 2022 tenminste te voldoen aan Energielabel C: na het
inventariseren van de huidige energielabels starten we een campagne richting eigenaren om ze bewust te maken van hun verantwoordelijkheid in deze verbeteringsopgave zodat ze stappen gaan ondernemen hierin:

  • Op basis van de verduurzaming intentie in het Convenant Kantoren Transformatie onderzoeken we binnen de prioritaire concentratiegebieden met de eigenaren welke actie nodig zijn om deze intenties uit te voeren en maken we afspraken hierover;
  • De Pilot WKO ( Warmte koude opslag) in het Rotterdam Central District is gerealiseerd in 2020. In een tijdlijn zijn voor de verschillende gebouwen de momenten opgenomen waarop deze eigenaren kunnen instappen in de aansluiting op het WKO systeem. Voor de gebouwen Delftse Poort en het nieuw te bouwen Treehouse wordt de aansluiting uitgewerkt.       

Economische clusterontwikkeling

Bovenstaande cijfers zijn tot stand gekomen door uitgelokte private investeringen in de clusters om een versnellingsimpuls te geven naar een nieuwe economie, waarbij de gemeente samenwerkt met onder meer Innovation Quarter en Rotterdam Partners.

De ambitie om zoveel mogelijk investeringen uit de markt te halen blijft overeind. Of de streefwaarden van de investeringen in 2022 gehaald worden is door de huidige economische situatie onzeker. Uitspraken doen over wat wel haalbaar is overigens ook. Het principe dat we als gemeente inzetten op het uitlokken van private investeringen, vestigingen en nieuwe banen, gericht op de nieuwe economie blijft staan, ook als we werken aan een veerkrachtig en duurzaam herstel.

MKB RNE proof maken

In beide gevallen gaat het om het faciliteren van zowel nieuwe als bestaande ondernemers op die terreinen die voor de economische transitie relevant zijn: digitaal, circulair en energieneutraal.

Inmiddels zijn we gestart met het programma MKB010>>next met als doel samen met partners door inspireren-informeren- activeren 5.000 MKB-bedrijven te bereiken teneinde ze te stimuleren om digitaal, duurzaam en circulair te ondernemen. Samen met onze partners zorgen we dat aanwezige kennis, middelen en netwerken zo laagdrempelig mogelijk worden aangeboden om het Rotterdamse MKB vooruit te helpen.

Wat kost het

Eerste HerzieningVoorjaarsnota
Overzicht van baten en lasten Economische ontwikkelingRealisatie
2020
Begroting
2021
Raming
2022
Raming
2023
Raming
2024
Raming
2025
Baten exclusief reserves5171940000

Bijdragen rijk en medeoverheden 507 194 0 0 0 0
Overige opbrengsten derden 10 0 0 0 0 0
Overige baten 0 0 0 0 0 0
Lasten exclusief reserves14.82516.44814.5359.7035.9415.941

Apparaatslasten 2.949 4.249 4.203 4.203 3.999 3.999
Inhuur 77 241 274 274 137 137
Overige apparaatslasten 42 93 104 104 103 103
Personeel 2.831 3.915 3.825 3.825 3.759 3.759
Intern resultaat 862 628 628 628 628 628
Intern resultaat 862 628 628 628 628 628
Programmalasten 11.013 11.571 9.703 4.871 1.314 1.314
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 7.293 8.539 9.119 4.713 1.155 1.155
Overige programmalasten 2 0 0 0 0 0
Subsidies en inkomensoverdrachten 3.718 3.032 583 158 158 158
Saldo voor vpb en reserveringen -14.308 -16.255 -14.535 -9.703 -5.941 -5.941
Saldo voor reserveringen -14.308 -16.255 -14.535 -9.703 -5.941 -5.941
Reserves4.1413.1651.096000

Onttrekking reserves 4.141 3.165 1.096 0 0 0
Saldo -10.167 -13.090 -13.439 -9.703 -5.941 -5.941

Financiële bijstellingen

Eerste
Herziening
Voorjaarsnota
Bijstellingen Economische ontwikkelingBegroting
2021
Raming
2022
Raming
2023
Raming
2024
Raming
2025
Oorspronkelijke begroting 2021 -13.723 -12.217 -9.396 -7.631 -7.631
Bijstellingen Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2021 633 -1.223 -307 1.690 1.690
Herstel aantrekkingskracht (Binnen)stad Intensiveringen 0 -950 -950 0 0
Ruimte voor maakbedrijven Intensiveringen -588 -2.338 -1.838 0 0
Onderbesteding dienstreizen en opleidingen Ramingsbijstellingen onvermijdbaar 11 0 0 0 0
Technische correctie jaarschijf 2025: Digitale voorbeeldstad 2025/CDO office Ramingsbijstellingen onvermijdbaar 0 0 0 0 1.000
Terrasvouchers Rotterdamse Horeca Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Cofinanciering Europese subsidies Reserves 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Energietransitie Reserves 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Taakmutaties Gemeentefonds Reserves 0 0 0 0 0
Bestemmingsreserve Werklocaties Reserves 0 0 0 0 0
Technische wijzigingen Technische wijzigingen 1.210 2.065 2.480 1.690 690
Begroting na wijzigingen -13.090 -13.439 -9.703 -5.941 -5.941

Toelichting financiële bijstellingen

Herstel aantrekkingskracht (Binnen)stad

Voor de opgave van herstel van de aantrekkingskracht van de stad is er op drie actielijnen extra inzet nodig ten opzichte van de al in de Herstel- en vernieuwingsagenda benoemde projecten. Het gaat hierbij om drie actielijnen:

  1. Innovatie & acquisitie: intensievere inzet acquisitie en ondersteuning innovatie bedrijven en events voor nieuwe verdienmodellen;
  2. Levendige stad: behouden en creëren werkgelegenheid en levendigheid door aantrekken bezoekers;
  3. Transformatie & leegstand: integrale aanpak leegstand, verschraling en transformatie op cruciale plekken voor behoud levendigheid en ter voorkoming van ondermijning -> fonds leegstandsaanpak.

 

Ruimte voor maakbedrijven

De wens van het college om meer ruimte en intensiever in te zetten op Maakindustrie is ingegeven door Corona. De gedachte erachter is onder andere kortere ketens en banen voor Rotterdammers. De Maakindustrie draagt ook bij aan de transitie naar de nieuwe economie en richt zich op het creëren van ruimte voor maakbedrijven, als onderdeel van een breder programma Maakindustrie. Voor de revival Maakindustrie zijn 3 actielijnen opgesteld:

  1. Oplossingen vinden voor het ruimtevraagstuk;
  2. Bestaand beleid, bestaand instrumentarium en programma's zoveel mogelijk richten op maakbedrijven (innovatievouchers, vergunningen, koppelen materiaal, omscholing, launching costumer) en koppelen business cases groeifonds;
  3. Intensivering innovatieprogramma Maakindustrie: pilot project start rondom 3d print hub - medisch/maritiem/energy tech (protheses, scheepsschroeven, offshore wind constructies).

Hiervoor is in de voorjaarsnota 2021 op het programma Economische zaken - € 650 in 2021, - € 2,5 mln in 2022 en - € 2,0 mln in 2023 aan middelen beschikbaar gesteld, waarvan - € 588 in 2021, - € 2,3 mln in 2022 en - € 1,8 mln in 2023 op dit taakveld landen.

 

Onderbesteding dienstreizen en opleidingen

Vanwege corona wordt er in 2021 minder gebruik gemaakt van het budget voor opleidingen en dienstreizen. De begroting is hierop aangepast.

 

Technische correctie jaarschijf 2025: Digitale voorbeeldstad 2025/CDO Office

Het budget van het programma Digitale voorbeeldstad/CDO Office was incidenteel tot en met 2024, maar is bij de begroting ten onrechte gekopieerd naar 2025. Middels deze wijziging wordt het budget voor jaarschijf 2025 teruggedraaid.

 

Bestemmingsreserve Cofinanciering Europese subsidies

Deze reserve wordt gebruikt om de vereiste cofinanciering voor EFRO subsidies te dekken. Hierin hebben de volgende ontwikkelingen plaats gevonden. Voor het project Airport Technology Lab van het programma Rotterdam The Hague Innovation Airport worden de lasten en de onttrekking aan de bestemmingsreserve met € 82 in 2021 en € 88 in 2022 opgehoogd. Voor het project EdiCitNet is de Cofinanciering Europese subsidies beëindigd in 2021. De lasten en onttrekking aan de bestemmingsreserve worden met - € 75 in 2021 en - € 50 in 2022 verlaagd.

 

Bestemmingsreserve Energietransitie

Middels deze begrotingswijziging brengen wij de begroting in overeenstemming met het goedgekeurde uitvoeringsplan en de op 16 maart 2021 toegevoegde projecten, zoals beschreven in het addendum bij het uitvoeringsplan. Een aantal wijzigingen betreft het doorschuiven van budgetten van 2020 naar 2021, zoals project "Hardt Hyperloop" en project "Bleekaarde". Daarnaast zijn nieuwe projecten toegevoegd, zoals project "Selectieve Plastic Extractie" en project "Asbetter2". De lasten en de onttrekking aan de bestemmingsreserve worden met - € 281 in 2021 en - € 2,1 mln in 2022 verlaagd.

 

Bestemmingsreserve Taakmutaties Gemeentefonds

Dit betreft een technische verschuiving voor Pieken in de Delta binnen het programma Economische zaken.

 

Bestemmingsreserve Werklocaties

Doorschuif profiel van de straat

In verband met Covid-19 gerelateerde maatregelen is het traject voor de gebieden Noorderboulevard en Plein 1953 uitgesteld in 2020 en doorgeschoven naar 2021 en 2022. De lasten en de onttrekking aan de bestemmingsreserve worden met € 60 in 2021 en € 20 in 2022 opgehoogd.

 

Technische wijzigingen

Op taakveld Economische ontwikkeling zijn er diverse technische wijzigingen geweest (€ 1,2 mln in 2021 tot € 690 in 2025). Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven.

De grootste wijzigingen zijn budgetverschuivingen binnen programma Economische zaken (€ 1,5 mln in 2021 tot € 430 in 2025), Economische verkenning naar programma Stedelijke inrichting en ontwikkeling (€ 350 structureel) en van taken voor Toerisme van programma Cultuur, sport en recreatie (- € 414 in 2021 en 2022), actualisatie formatieplan (- € 337 in 2021 tot - € 248 in 2025) en diverse kleine technische wijzigingen (€ 157 in 2021 tot € 149 in 2025).

Omschrijving taakveld

Dit taakveld betreft het versterken van de economische bedrijvigheid door:

  • Het versterken van relevante sectoren zoals Maritiem, maakindustrie, Toerisme en Life Sciences & Health;
  • Stimulering van (samenwerkings-)projecten van onderzoeksinstellingen en bedrijven en versterken van de economische structuur gericht op de transitiepaden digitaal, circulair, energie;
  • Samenwerking met bedrijfsleven en kennis- en onderzoeksinstellingen en het ontwikkelen van stedelijke en wijkgerichte economische programma's;
  • Werken aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt door uitwerken human capital agenda. inzet op LWA, aantrekken en behouden van talent zijn hier onder meer onderdeel van;
  • Ontwikkelen van een aantrekkelijke stad en vestigingsklimaat.