Gezond010: het akkoord
In januari 2020 heeft de raad Gezond010: het akkoord vastgesteld, de Rotterdamse uitwerking van het landelijk preventieakkoord plus het gezondheidsbeleid 2020-2024.

De maatregelen die zijn getroffen m.b.t. de uitbraak van het COVID-19 hebben een groot effect op de opstart en voortgang van de activiteiten uit Gezond010: het akkoord. Deze bestaan immers voor een groot deel uit het organiseren van bijeenkomsten/activiteiten/ evenementen voor en met partners uit de stad, zoals de masterclasses voor werkgevers over vitaliteit op de werkvloer en het opstarten van nieuwe satellieten binnen het netwerk Gezond010 over mentale gezondheid. Deze evenementen zijn tot nu toe op een alternatieve manier ingevuld (digitaal) of uitgesteld vanwege de genomen maatregelen. Andere activiteiten/interventies uit het akkoord worden uitgevoerd met en/of door niet-vitale beroepsgroepen, die nu weinig/geen klantcontact hebben, bijvoorbeeld de Proeftuin Gezond Gewicht. Onze samenwerkingspartners uit de eerstelijnszorg en andere vitale beroepen hebben op dit moment andere prioriteiten. Dat betekent dat een aantal activiteiten uit Gezond010: het akkoord stagneert.

Tegelijkertijd zijn zowel partners als gemeente volop bezig om in te spelen op wat er nu nodig is in de stad en om alvast voor te bereiden op de fase ná de huidige maatregelen. Op dit moment wordt gewerkt aan:

• Waar mogelijk afspraken zoveel als mogelijk door te laten gaan en verder uit te werken, bijvoorbeeld waar er afspraken gepland stonden met partners over hun bijdrage aan het netwerk Gezond010. Er wordt proactief gezocht naar alternatieve invullingen van (grootschalige/publieke) activiteiten, bijvoorbeeld voor de FitFestivals. Sommige planningen verschuiven, zodat bijvoorbeeld onderzoeken of voorbereidingen vast gestart kunnen worden.
• Er worden volop voorbereidingen getroffen voor activiteiten, zodat deze zo veel en goed mogelijk van start kunnen gaan vanaf het moment dat dit weer mogelijk is. Er zijn nieuwe momenten ingepland en voorbereid voor evenementen die gepland stonden voor de eerste helft van 2020. Inmiddels lijkt ook het najaar een niet haalbare planning, gezien de aanscherping van maatregelen in de regio Rotterdam.

In Q2 is ingezet op de uitwerking van acties uit Gezond010: het akkoord, binnen de randvoorwaarden van de maatregelen als gevolg van COVID-19. Een aantal voorbeelden:

• Voorbereiding DigiDeal010 en organisatie presentatie en online ondertekening op 17 juli met bestuurders van zorg, welzijn en jeugdhulp.
• De Proeftuin Gezond Gewicht is van start gegaan in 4 wijken
• Rookvrije Generatie: na de evaluatie met de pilot rookvrije zone rondom het Erasmus MC is gewerkt aan de voorbereiding van de rookvrije zone op de Wilhelminakade en een rookvrij gemeentelijk concern
• Organisatie webinar Gezond010 in juni 2020. Ruim 45 partners namen deel aan dit webinar over gezondheid en leefstijl in tijden van Corona en wisselden informatie en ervaringen uit
• De podcast ‘Lekker in je vel 010’ over mentale gezondheid ten tijde van Corona is opgenomen
• De voorbereidingen voor het uitwerken van een integraal voedselbeleid, met de clusters MO, SO en SB zijn gestart. Daarnaast is onderzoek gestart naar de juridische en financiele mogelijkheden en consequenties bij het inzetten van beperkende maatregelen t.a.v. ongezond voedselaanbod in de stad (w.o. fastfood).
• Een aantal onderzoeken is gestart of vervroegd, aangezien deze acties wel mogelijk zijn binnen de beperkende maatregelen. Het gaat dan o.a. om een onderzoek naar de gezondheidseffecten van verruimde openingstijden van casino’s, onderzoek naar de werking en effectiviteit van het netwerk Gezond010, onderzoek/quick-scan naar het gebruik van eHealth toepassingen door Rotterdamse zorg- en welzijnsorganisaties.
• Verdieping samenwerking met zorgverzekeraars – Zilveren Kruis irt wijkpreventieketen en VGZ irt preventie in het Rotterdampakket.

De website en de social mediakanalen van Gezond010 zijn belangrijke communicatiemiddelen om de activiteiten uit het akkoord en de betrokken partners een podium te (blijven) geven.

 

GGD
In januari werd bekend dat het Coronavirus in China slachtoffers maakte. De GGD heeft een Outbreak Management Team ingesteld en de verspreiding van het virus actief gevolgd. Op 27 februari is de eerste Corona besmetting in Nederland vastgesteld. De eerste Coronapatiënt in een Rotterdams ziekenhuis dateert van 1 maart.
Op12 maart is in de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond vanwege het coronavirus opgeschaald naar een GRIP-4 structuur. Hierbij is een Regionaal Beleidsteam (RBT) actief onder voorzitterschap van de burgemeester van Rotterdam. Politie en gemeente kunnen hierdoor makkelijker optreden als een van de maatregelen tegen het virus wordt overtreden. De veiligheidsregio geeft hiermee vorm aan de maatregelen vanuit de Rijksoverheid voor de regio.
Om goed om te kunnen gaan met de grote toename aan werk met het coronavirus, werkt de GGD vanaf 1 juli met een programmaorganisatie corona. De reguliere organisatie heeft haar handen vrij voor niet corona gerelateerde activiteiten zoals medische milieukunde, TBC, infectieziekte uitbraken en -meldingen anders dan corona, reizigerszorg, technische hygiëne zorg en seksuele gezondheid. Inzet van het programma is om tijdens deze pandemie tot en met vaccinatie, de gezondheid en het welzijn van de inwoners van regio Rotterdam-Rijnmond te behouden. De programmaorganisatie besteedt extra aandacht aan kwetsbare groepen, locaties en gebeurtenissen. Dit doen we met de werkzaamheden die we al deden gericht op corona:

• Snel en effectief corona-uitbraken opsporen en bestrijden (testen, traceren, isoleren, rapporteren), onder andere door:
  • Testen om zicht te krijgen op het aantal besmettingen.
  • Bron- en contactonderzoeken om zicht te krijgen op de verspreiding van het virus en zo verdere verspreiding te voorkomen.
• Monitoring en bewaking van de zorgcontinuïteit binnen het zorgnetwerk. Dit op basis van early warning systems en andere data, verzameld door team coronadata.
• Advies over de corona-aanpak uitbrengen aan diverse stakeholders en samenwerkingspartners.
• Snel kunnen op- en afschalen wanneer de situatie daar om vraagt.
• Governance. In het najaar vindt bestuurlijk overleg plaats met staatssecretaris Blokhuis en minister De Jonge over de complicaties die de ‘dubbele aansturing’ (regionaal bestuur en minister vanuit A-ziekte) geeft voor GGD’en, en hoe daarin een balans kan worden gevonden.

Begin april richt de GGD een corona teststraat in voor zorgpersoneel met klachten. Toen half mei de scholen van start gingen en de test beschikbaar kwam voor docenten en sportbegeleiders, stond de teststraat ook voor hen open. Per 1 juni kan iedereen in Nederland met klachten, zich zonder verwijzing van een arts laten testen op corona. De GGD heeft de teststraat op Rotterdam-zuid uitgebreid, en in Rotterdam Alexander een teststraat ingericht. Ook in Schiedam, Goeree-Overflakkee en Nissewaard is een teststraat. Een mobiele testunit gaat naar Hoek van Holland en Maassluis.
Het loopt in juni geen storm op de teststraat, maar dat verandert in de loop van juli. Het aantal besmettingen neemt half juli toe met Rotterdam als koploper. De verwachting dat het virus zich zou gedragen als een griepvirus, dat in de zomermaanden minder opspeelt vanwege hogere
temperaturen en omdat mensen meer buiten zijn, wordt de kop ingedrukt.
Het trouw volgen van maatregelen zoals in het voorjaar is niet langer vanzelfsprekend. De bron- en contactopsporing wordt bemoeilijkt doordat mensen niet altijd meewerken. Sommige mensen nemen de telefoon niet op wanneer de GGD belt, positief geteste mensen gaan naar buiten en (nauwe) contacten worden verzwegen. Hierdoor kost de bron- en contactopsporing meer tijd en vraagt meer capaciteit van de GGD.

De reguliere 25 fte voor infectieziekten is inmiddels flink uitgebreid, veelal door tijdelijk inhuur en met inzet van collega’s uit de gemeenten. Dit speelt bij alle GGD’en in Nederland. De GGD-voorzitters hebben de minister gevraagd om de meerkosten ten behoeve van coronabestrijding te dekken vanuit het Rijk.
De minister heeft vergoeding van de kosten die de GGD maakt toegezegd. Onzeker is of dit de gehele rekening vereffent, of dat er een restbedrag voor de GGD overschiet. Daarnaast is de GGD-RR in overleg met de Veiligheidsregio, welk deel van gemaakte koste ten laste zijn van de GGD en welke ten laste van de Veiligheidsregio. Er zijn veel activiteiten gezamenlijk uitgevoerd en opgezet.
Alle gemeenten moeten voor 2020 rekening houden met een naheffing. In het laatste overleg van de wethouders volksgezondheid van de regio in april, is afgesproken dat in de vergadering van september een proces wordt afgesproken over de meerkosten en eventuele dekking.

 

Waarborgen van de kwaliteit van de kinderopvangvoorzieningen

Door de corona maatregelen zag het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvangvoorzieningen er vanaf 16 maart tot 29 juni anders uit. De reguliere toezicht en handhaving zijn in deze periode vervangen door vinger aan de pols toezicht. Door de coronamaatregelen zijn de jaarlijkse onderzoeken tijdelijk stopgezet en per 29 juni, onder voorwaarden, weer van start gegaan. Dit gaat inhouden dat de 100% norm niet zal worden behaald. Over de consequenties hiervan worden op dit moment gesprekken gevoerd tussen de landelijke partijen. De Inspectie van het Onderwijs heeft aangegeven coulant om te zullen gaan met de jaarverantwoording 2020.

 

Kinderen gezond, veilig en kansrijk op laten groeien tot zelfstandige, zelfredzame en participerende burgers

De gemeente bewaakt en bevordert de gezondheid van haar bewoners en grijpt, indien nodig, in om de gezondheid te beschermen.

Hoe doen we dat? Rotterdammers werken in de eerste plaats zelf aan hun gezondheid. De gemeente stimuleert, ondersteunt en beschermt hen waar nodig. Voor de bevordering van de gezondheid en het veilig en kansrijk opgroeien van kinderen en jongeren voert CJG Rijnmond de wettelijke basistaak jeugdgezondheidszorg (JGZ) uit.

Vanwege de coronamaatregelen staan de afspraken over de uitvoering van deze basistaak JGZ onder druk. CJG Rijnmond heeft in afstemming met de gemeente prioriteit gelegd bij de doelgroep 0-4 jaar en alle kinderen en hun gezinnen die door CJG worden aangemerkt als aandachtkinderen en risicokinderen (in deze uitsnede zit ook de doelgroep kwetsbare kinderen ikv de coronamaatregelen). Dit betekent dat de meeste consulten 0-4 jaar gewoon doorgaan en de consulten 4-18 plaatsvinden aan de hand van risicosignalen van ouders zelf, scholen en netwerkpartners. Nu de scholen weer open kan het bereik van de doelgroep 4-18 jaar weer gerealiseerd worden via de aanwezigheid van de JGZ op scholen en de reguliere contactmomenten JGZ voor groep 2, groep 7 en VO2. Voor het contactmoment groep 7 basisonderwijs is het initiatief tijdelijk bij de ouders gelegd om hier gebruik van te maken (dit contactmoment wordt momenteel nieuw ontwikkeld in samenspraak met de doelgroep). Nu de belasting van het thuisonderwijs afneemt is de verwachting dat ouders weer meer initiatief zullen nemen voor een contactmoment voor hun kind in de (leeftijd van) groep 7.

 

Vaccinatiegraad voor kinderziektes

De vaccinatiedagen voor de vaccinaties vanaf 9 jaar zijn afgezegd en vooralsnog verplaatst naar het najaar. Vanwege een uitbraakmaatregel van het RIVM wordt voor de meningokokken vaccinatie voor 14 jarigen een plan gemaakt voor nieuwe vaccinatiemomenten vóór 1 juli 2020.

De prognose is dat het bereik op de doelgroep 4-18 door de coronamaatregelen beneden het afgesproken minimum van 95% zal komen te liggen. De verwachting is dat weliswaar niet alle kinderen in beeld zullen zijn gebracht maar wel de meest kwetsbare.

Gezond010: het akkoord
Eind 2020 wordt een jaarlijkse voortgang opgesteld van de bereikte resultaten van de activiteiten van Gezond010: het akkoord plus een doorkijk naar de activiteiten uit het akkoord die voorzien zijn voor komende periode. Hierover wordt aan de gemeenteraad gerapporteerd. Belangrijkste risicofactor is het aanblijven van de Corona-maatregelen waardoor bijeenkomsten/activiteiten/evenementen niet of beperkt mogelijk zijn. De kracht van het akkoord zit immers in het versterken van het netwerk van partners om vanuit hun doelstellingen een bijdrage te leveren aan een gezond en vitaal Rotterdam. De komende periode wordt verder bekeken welke alternatieven er mogelijk zijn, waar er evenementen toch nog in de oorspronkelijk geplande vorm door kunnen gaan.

 

GGD
Door het oprichten van de coronaorganisatie is het reguliere GGD-werk veiliggesteld. Het is niet verantwoord TBC-bestrijding en bevordering seksuele gezondheid tijdens de pandemie op de waakvlam te zetten. Ook de reguliere meldingen en uitbraken infectieziekten (hepatitis B, schurft, meningokokken) vragen aandacht.
De ervaringen uit de corona programmaorganisatie biedt inzichten voor het adequaat opvangen van toekomstige epidemieën of pandemieën. GGD- en GHOR-organisaties in Rotterdam Rijnmond en samenwerkingspartners nemen deze mee in de reguliere organisaties.

Er worden door de GGD veel extra kosten gemaakt om het coronavirus in te dammen. Omdat het aantal infecties in juli en augustus toeneemt, is afbouw van de coronaorganisatie verre van in zicht. Of er in het najaar een 2e golf corona komt vergelijkbaar met die van het voorjaar, valt niet te zeggen. Dit maakt het moeilijk voorspellingen te doen voor 2021-2024.
Of er structurele kosten bijkomen voor 2021 en verder, is nog niet helder. Dat is afhankelijk van de conclusies die getrokken worden uit de evaluaties die na de corona crisis plaatsvinden. Maar de verwachting is dat er landelijk een versteviging van de infectieziektebestrijding zal worden voorgesteld.

 

CJG

Door de Coronamaatregelen is CJG Next in een versnelling geraakt en is er ervaring opgedaan met een gewijzigde dienstverlening en het bijzonder op maat aanbieden van dienstverlening. De laatste periode gaf inzicht in voor welke activiteiten fysiek contact nodig is en welke activiteiten (ook) op een andere manier of op een ander moment aangeboden kunnen worden. De gewijzigde dienstverlening wordt nog geëvalueerd en de ervaringen en resultaten van de evaluatie zullen meegenomen worden in de verdere ontwikkeling van CJG Next. Om het bereik JGZ ondanks Corona te kunnen blijven realiseren (weliswaar met extra inzet) zullen een aantal prestaties uit het aanvullende pakket niet of beperkt worden uitgevoerd in 2020. CJG is bezig met een plan voor een ‘Corona proof’ gewijzigde inzet in 2021. De focus in 2021 zal onverminderd komen te liggen op de contactmomenten en vaccinaties voor de doelgroep 0-4 jaar en de extra consulten voor alle kinderen en hun gezinnen die door CJG worden aangemerkt als aandachts- en risicokinderen én de kinderen en gezinnen waarover risicosignalen zijn van ouders, scholen en netwerkpartners.

De verwachting is dat door de Coronamaatregelen de kosten van de (regionale) wettelijke basistaak JGZ zullen toenemen. Om de huidige preventieve rol van het CJG te behouden zijn aanvullende investeringen in de meerjarenbegroting noodzakelijk gezien de stijgende kosten van de wettelijke taken. Deze investeringen zijn nodig voor de rol van de JGZ in het preventieve wijknetwerk en de prenatale keten, zodat de doelstellingen rond Kansrijk Opgroeien en het versterken van de wijken worden gerealiseerd.

De gemeente bewaakt en bevordert de gezondheid van haar bewoners en grijpt, indien nodig, in om de gezondheid te beschermen.

Rotterdammers werken in de eerste plaats zelf aan hun gezondheid. De gemeente stimuleert, ondersteunt en beschermt hen waar nodig. Dit doet de gemeente samen met tal van partners. Onder dit taakveld vallen de taken van de GGD op het gebied van gezondheidsbescherming, de jeugdgezondheidszorg van de Centra Jeugd en Gezin, en de gemeentelijke gezondheidspreventie.

Het taakveld omvat de taken waarvoor de gemeente verantwoordelijk is met betrekking tot de uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van gezondheidsbescherming, de jeugdgezondheidszorg en de gezondheidsbevordering.