Riolering
Beleidskaders, -monitors en wetgevingRotterdam, als grote stad in de delta, beheert en onderhoudt haar riolering en stedelijke watersysteem voortvarend om een gezonde en leefbare stad met droge voeten te blijven. Rotterdammers kunnen ondanks de al merkbare effecten van klimaatverandering daardoor vrij van gezondheidsrisico’s dicht op elkaar leven. De economische bedrijvigheid in de stad gaat tijdens en na hevige neerslag gewoon door. Samen met bewoners en partners pakken we kansen die bijdragen aan een circulaire economie en uitdagingen rondom klimaatverandering.
Voortgang 2020
Ga naar vorig P&C-documentCOVID-19
Uit onderzoek van het RIVM is gebleken dat het COVID-19 zich kan verspreiden via afvalwater. Het in stand houden van het functioneren van de riolering wordt in het kader van coronavirus als een vitaal proces beschouwd. De rioolvervagingsprojecten lopen door, en ook reinigings- en onderhoudswerkzaamheden vinden nog steeds plaats. Dit vraagt soms wel om een aanpassing in het uitvoeren van de werkzaamheden, hierbij valt te denken aan werken in kleinere ploegen en het dragen van extra beschermingsmiddelen. Dit heeft vooralsnog niet geleid tot vertraging.
Door het coronavirus is fysiek contact op dit moment nauwelijks mogelijk met de Rotterdammer. Toch blijven we door middel van digitale participatie en het gebruik van de media mensen stimuleren om hun eigen tuinen en straten te vergroenen en bewust te maken van de positieve effecten hiervan. Een recent voorbeeld is de aanleg van 1000 geveltuinen tijdens de zomer van 2020, waardoor Rotterdam het NK tegelwippen wist te winnen. Daarbij is er al veelvuldig gebruik gemaakt van de subsidieregeling klimaatadaptatie; Rotterdammers kunnen sinds 1 januari 2020 een subsidie aanvragen voor de aanleg van meer groen en het opvangen van regenwater.
BlueLabel
Één van de gestelde collegetargets is een stijging van het aantal panden in Rotterdam dat geen verhoogde kans heeft op wateroverlast bij een bui van 100 mm in 2 uur van 88% naar 90%. De eerste actualisatie van brongegevens is inmiddels gereed. Op dit moment worden de zogenaamde BlueLabels daarvan afgeleid. Eind september zijn de nieuwe labels bekend en geven we inzicht in de ontwikkeling op de target. In de toekomst volgt een jaarlijkse update van de brongegevens.
GRP
De voorbereidingen voor het nieuwe Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP5) lopen, zodat deze eind 2020 kan worden vastgesteld.
Ontwikkelingen 2021-2024
GRP
Eind 2020 wordt een nieuw GRP voor de planperiode 2021-2025 vastgesteld. Naast het vervullen van de huidige taken volgend uit de drie wettelijke zorgplichten, is de belangrijkste opgave voor de komende planperiode het verder vormgeven van het stedelijk watersysteem van de toekomst. We richten onze blik op en zoeken balans in het denken ‘Van buis naar buitenruimte’. Rotterdam kan dat niet alleen. Meer dan eerder zoeken we daarom de samenwerking met niet alleen onze traditionele partners in het stedelijk waterbeheer zoals de waterschappen, maar juist ook met de inwoners, de bedrijven, woningbouwcorporaties en vele anderen. We maken heldere afspraken en benutten daarvoor ook de instrumenten die de wet ons biedt zoals een Verordening beheer ondergrond, een hemelwaterverordening, het hanteren van uitgiftepeilen en na inwerkingtreding van de Omgevingswet, het omgevingsplan.
Eén van de belangrijkste pijlers in onze strategie is het slim beheer van de riolering. Het uitgangspunt blijft het vervangen van tweehonderd kilometer riool in de planperiode. Maar vanwege de integrale uitvoering van projecten is dit niet strikt veertig kilometer per jaar. Het uitgangspunt is dat rioolvervangingsprojecten zo integraal mogelijk uit te voeren. Hierbij worden niet alleen werkzaamheden aan de riolering uitgevoerd, maar gelijktijdig de gehele buitenruimte aangepakt en zoveel mogelijk klimaatbestendig ingericht.
Door uit te gaan van een integrale aanpak binnen rioolvervangingsprojecten, bestaat er een financieel risico; De financiële middelen voor de rioolvervanging zijn gedekt door de inkomsten van de rioolheffing. De aanpak van de overige assets zoals wegen, groen en openbare verlichting worden gedekt uit de algemene middelen. Door verschillende startdata en looptijden van de financiële verantwoordingsdocumenten, bestaat er de kans dat er gedurende de planperiode van het GRP onvoldoende middelen beschikbaar komen bij (een van) de overige assets.
Rotterdams WeerWoord
Met het Rotterdams WeerWoord versnellen en intensiveren we klimaatadaptatie, zodanig dat iedereen in Rotterdam in 2030 waterrobuust en klimaatbestendig handelt. In het najaar van 2020 wordt de uitvoeringsagenda aan de gemeenteraad aangeboden. Hierin wordt de benodigde opschaling en versnelling vertaald in praktische maatregelen en acties, die stadsbreed én wijkgestuurd uitgevoerd gaan worden. In de uitvoeringsagenda staan concrete maatregelen en activiteiten voor 2021-2022 beschreven. Het college heeft voor 2021 investeringsmiddelen toegekend, hiermee kunnen projecten gerealiseerd worden die nodig zijn om collegetarget 10 te behalen.
Omgevingswet
Onder de huidige wetgeving is het opstellen van een GRP verplicht. Met het in werking treden van de Omgevingswet vervalt de verplichting om periodiek een nieuw GRP (gemeentelijk rioleringsplan) op te stellen. Rotterdam vindt het echter belangrijk om visie, beleid en doelstellingen voor het stedelijk watersysteem vast te leggen. Ook biedt het GRP de onderbouwing voor de hoogte van de rioolheffing. Daarom blijft Rotterdam ook na invoering van de Omgevingswet werken met een GRP.
Wat willen we bereiken
Effect indicatoren
Gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem.
Het stedelijk watersysteem bestaat uit 3 componenten, die nauw met elkaar verweven zijn: de buitenruimte, de afvalwaterketen en het oppervlakte- en grondwatersysteem. Om een gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem te bereiken zorgen we ervoor dat:
- De volksgezondheid en het milieu beschermd worden door het doelmatig inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater.
- Wateroverlast wordt voorkomen door het doelmatig inzamelen, transporteren en verwerken van hemelwater.
- Structurele nadelige gevolgen van een hoge of lage grondwaterstand voorkomen of beperkt worden door doelmatige maatregelen in openbaar gebied.
Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaatadaptieve deltastad
Onze onder de zeespiegel gelegen stad blijft een aantrekkelijke en veilige plaats waarbij we zoveel mogelijk bestand zijn tegen extreme weersinvloeden en de sponswerking van de stad herstellen. Omdat slechts 40% van de stad openbare ruimte is, kunnen we deze veranderingen alleen realiseren met een langetermijnaanpak die we gezamenlijk en integraal met alle belanghebbenden uitvoeren.
Wat gaan we daar voor doen
Gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem.
- De gemeentelijke riolering beheren en onderhouden zodanig (d.m.v. assetmanagement) dat deze robuust, betrouwbaar en klimaatbestendig is en blijft.
- Er wordt een nieuw Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) voor de planperiode 2021-2025 opgesteld.
- Alle assets binnen het stedelijk watersysteem, waaronder de riolering, gemalen, persleidingen en kolken, worden aan de hand van inspecties, risicoanalyses en (rendements)berekeningen gemonitord en indien nodig gereinigd.
- De gebieden met een verhoogd risico voor grondwateronderlast krijgen prioriteit in het rioolvervangingsprogramma. Om grondwateroverlast na rioolvervanging te voorkomen, wordt indien mogelijk gelijktijdig drainage naar oppervlaktewater aangelegd in openbaar gebied.
- Rotterdam werkt in de afvalwaterketen (RoSA: Rotterdamse samenwerking in de Afvalwaterketen) aan het stedelijk watersysteem van de toekomst.
- Rotterdammers zijn steeds meer betrokken bij de openbare ruimte in hun straat of buurt. Dit willen we stimuleren door bij rioolvervangingsprojecten op voorhand samen te werken en bewoners gedeeld ‘eigenaarschap’ te geven over een klimaatrobuuste inrichting van de buitenruimte.
Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaatadaptieve deltastad
- Het aantal panden dat een verhoogde kans op wateroverlast bij hevige regen heeft moet omlaag. Om dit te monitoren wordt gebruik gemaakt van Bluelabel. Bluelabel vertaalt de impact van een heftige bui naar de gevolgen voor elk afzonderlijk pand en is vergelijkbaar met het energielabel van een woning.
- Met het programma Rotterdams WeerWoord zetten we een beweging in gang zetten om samen met de Rotterdammers de stad voor te bereiden op klimaatverandering. Als aanvulling op de grootschalige klimaatadaptieve projecten, nemen we samen met de Rotterdammers kleinschalige maatregelen op straatniveau, op openbaar en privaat terrein. Ook motiveren we vastgoedontwikkelaars, gebouweigenaren en woningcorporaties om klimaatadaptieve maatregelen te nemen (subsidie klimaatadaptatie). Waarbij we kansen zien om tegelijkertijd de leefbaarheid in buurten en wijken te verbeteren, biodiversiteit in de stad te vergroten en de betrokkenheid en actieve deelname van Rotterdammers aan de samenleving toe te laten nemen. Zo zorgen hevige neerslag, bodemdaling, droogte en hitte niet voor achteruitgang van de leefkwaliteit in onze stad.
- Om de gevolgen van veranderende weersomstandigheden op te kunnen vangen, is op sommige plekken een aanpassing van de buitenruimte nodig. Hier worden bewoners actief bij betrokken en hun wensen worden meegenomen in de afweging.
- We stimuleren bewoners om hun eigen tuinen en straten te vergroenen door hen bewust te maken van de positieve effecten hiervan. Op deze manier werken we aan bewustwording op het gebied van het klimaatbestendig inrichten van tuinen en straten. Het programma Rotterdams Weerwoord biedt hiervoor onder andere klimaatbouwstenen en een stimuleringsregeling.
Effectindicatoren | 2018 | 2019 |
2020 voorlopig | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Het percentage panden met BlueLabel A of B, daarmee geen verhoogde kans op wateroverlast bij hevige regen heeft | Streefwaarde | 88% | 88% | 89% | 90% | 90% | |
Realisatie | 88% | ||||||
Cumulatief aantal kilometer vervangen riolering in periode 2016-2020 | Streefwaarde | 200 | |||||
Realisatie | 118,6 | 157,5 | 178,1 |
Toelichting indicatoren
BlueLabel
Het college van B&W van de gemeente Rotterdam heeft college targets bepaald. Nummer 10 van de collegetargets is een stijging van het aantal panden in Rotterdam dat geen verhoogde kans heeft op wateroverlast bij een bui van 100 mm in 2 uur van 88% naar 90%. Deze collegetarget is gebaseerd op BlueLabel, een labelingsystematiek per gebouw voor wateroverlast.
BlueLabel is een digitale tool voor risicoanalyse die gebieden in de stad lokaliseert die kwetsbaar zijn voor overstroming als gevolg van hevige regen. BlueLabel vertaalt het overstromingsgevaar in een eenvoudig te begrijpen rangschikking met behulp van label A tot en met E. Dit is vergelijkbaar met het energie-label. Elk pand conform de BAG-registratie in Rotterdam heeft een label gekregen. Label A en B betekenen geen tot zeer weinig overlast. Vanaf label C oplopend tot E is er wel sprake van natte vloeren in het pand.
Prestatie
A = geen kans op wateroverlast
B = water tegen de gevel, maar weinig kans op wateroverlast
C = kans op wateroverlast aanwezig
D = grote kans op wateroverlast
E = water stroomt pand in, er ontstaat wateroverlast
Prestatie-indicator
De panden met de labels A, B bij elkaar opgeteld, is het percentage panden dat geen risico op wateroverlast in huis heeft. Deze labels samen beslaat afgerond 88% van alle panden in Rotterdam. De target stelt als doel 2% verbetering van panden met een label C, D of E naar label A of B. Het percentage panden dat geen risico op wateroverlast in huis heeft stijgt conform de target naar 90% in maart 2022.
De eerste actualisatie van brongegevens is inmiddels gereed. Op dit moment worden de zogenaamde BlueLabels daarvan afgeleid. Eind september zijn de nieuwe labels bekend en geven we inzicht in de ontwikkeling op de target. In de toekomst volgt een jaarlijkse update van de brongegevens.
Vervanging riolering
Als gevolg van de vele nieuwbouw in Rotterdam, na 1950, zou er vanaf ongeveer 2015 een vervangingspiek ontstaan oplopend tot ongeveer 60 tot 80 km riolering per jaar. In het GRP 2000-2005 is daarom de huidige strategie voor rioolvervanging geformuleerd. Deze strategie betekent dat vanaf 2010 jaarlijks structureel 40km riool vervangen dient te wordenom een goed functionerend rioolstelsel te kunnen waarborgen en het verder te kunnen verduurzamen.
De afspraak is om in de planperiode van het GRP4 200 km vrijvervalriolering te vervangen. Met 200 km rioolvervanging in vijf jaar (gemiddeld jaarlijks 40km) wordt voorgesorteerd op de vervangingspiek.
Wat kost het
Overzicht van baten en lasten Riolering | Realisatie 2019 | Begroting 2020 | Begroting 2021 | Raming 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Baten exclusief reserves | 75.439 | 78.462 | 82.834 | 85.669 | 88.458 | 91.278 |
|
Bijdragen rijk en medeoverheden | 265 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Belastingen | 74.566 | 77.506 | 82.176 | 85.011 | 87.800 | 90.620 | |
Overige opbrengsten derden | 608 | 956 | 658 | 658 | 658 | 658 | |
Overige baten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Lasten exclusief reserves | 60.171 | 63.248 | 64.526 | 67.332 | 70.146 | 72.979 |
|
Apparaatslasten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Overige apparaatslasten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Intern resultaat | 13.756 | 12.962 | 12.278 | 12.278 | 12.278 | 12.278 | |
Intern resultaat | 13.756 | 12.962 | 12.278 | 12.278 | 12.278 | 12.278 | |
Programmalasten | 46.415 | 50.286 | 52.248 | 55.054 | 57.868 | 60.701 | |
Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 11.103 | 14.187 | 13.941 | 14.101 | 14.423 | 14.558 | |
Kapitaallasten | 6.127 | 6.209 | 7.236 | 8.526 | 9.505 | 10.503 | |
Overige programmalasten | 29.185 | 29.891 | 31.071 | 32.427 | 33.940 | 35.639 | |
Subsidies en inkomensoverdrachten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Saldo voor vpb en reserveringen | 15.268 | 15.214 | 18.308 | 18.337 | 18.311 | 18.299 | |
Saldo voor reserveringen | 15.268 | 15.214 | 18.308 | 18.337 | 18.311 | 18.299 | |
Saldo | 15.268 | 15.214 | 18.308 | 18.337 | 18.311 | 18.299 |
Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving
Omschrijving taakveld
We willen de volgende effecten in de stad bereiken:
- gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem
- herstellen van sponswerking van de stad op zowel niet openbaar publiek als privaat terrein
- voorkomen van ontwrichting door klimaatverandering
Tot dit taakveld behoren de gemeentelijke zorgplichten ten aanzien van afvalwater, hemelwater en grondwater:
- inzameling en verwerking van hemelwater
- inzameling en transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater
- voorkomen van grondwaterproblemen
- bestrijding verontreiniging oppervlaktewater
- baten rioolheffing via categorieën 2.2.1 (voor niet-woningen) en 2.2.2 (voor woningen)
- kosten van de heffing en invordering van de rioolheffing