Voortgang 2022
Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie
In het eerste kwartaal van 2022 kwam een einde aan de coronacrisis. Voor culturele instellingen waren er toen geen restricties meer voor het aantal bezoekers. Eind maart 2022 was de cultuursector dan ook weer volledig ‘geopend’. Helaas blijven sindsdien de bezoekersaantallen voor sommige groepen achter. De verwachting is dat ‘terug naar normaal' nog tijd nodig heeft.
In de loop van 2022 waren er nieuwe ontwikkelingen die ook stevig ingrijpen op de sector. Denk aan de hoge inflatie, stijgende energieprijzen en huren. Daardoor staat goed werkgeverschap bij instellingen onder druk. De gemeente levert waar mogelijk maatwerk en is coulant met de afspraken over het aantal presentaties en producties dat instellingen moeten leveren.
In 2022 zagen we opnieuw een groot aantal aanvragen voor projectsubsidie, waardoor het beschikbare budget van € 1,6 mln ruimschoots werd overvraagd. Ook de kosten per project stegen als gevolg van hogere lasten en fair pay (redelijke beloning voor verricht werk).
Herstel en transitie na de coronacrisis
De gemeente wilde de cultuursector na de coronapandemie zo snel mogelijk laten opstarten. In 2022 zijn deze herstartcampagne plus het bijbehorend wijkenprogramma afgerond. Meer informatie over het wijkenprogramma staat in de paragraaf ‘Kunst en cultuur in de wijken’.
De herstartcampagne kwam tot stand na aanbevelingen van de Denktank New Deal Cultuur Rotterdam aan het college in het voorjaar van 2021. De aanbevelingen hadden twee doelen:
- de cultuursector zo lang het nodig was met noodsteun overeind houden;
- de cultuursector na het einde van de coronapandemie zo snel mogelijk laten herstarten en een transitie mogelijk maken. Het is namelijk van groot belang dat de sector weerbaarder, wendbaarder en veerkrachtiger wordt.
In oktober 2022 vond een werkconferentie plaats met een brede groep makers, kunstenaars en instellingen uit de stad. Deze zijn vervolgens samen met de gemeente begonnen aan de uitwerking van samenhangende ‘new deals’. Deze dragen bij aan de transitie van de culturele sector naar een bloeiend geheel. Voor de uitvoering van deze ‘new deals’ heeft het college voor 2023 ongeveer € 2,3 mln beschikbaar gesteld.
Kunst en cultuur in de wijken
Naast de stedelijke campagne adviseerde de Denktank ook de activiteiten in de wijken snel te herstarten. Dit wijkenprogramma startte in maart 2022 en bestond uit verschillende initiatieven. Zo heeft er een zogenoemd winterwijkenprogramma gedraaid met 18 shows in 16 wijken en was er een zesdelige serie ‘Maak mee in je wijk’ op OPEN Rotterdam. Ook konden lokale initiatieven een aanvraag doen voor een eenmalige regeling ‘Cultuur Boost’. Vanuit deze regeling kregen vooral jongeren extra aandacht. Tot slot werden er talentenjachten georganiseerd.
De activiteiten in de wijken hebben zwaar geleden onder de coronamaatregelen. Een groot aantal initiatieven is in 2021 gecanceld, afgeschaald of uitgesteld naar 2022. In het grootste deel van de gebieden is daardoor in 2022 het budget voor Lokale Culturele Programmering overschreden. In plaats van de begrote € 1,2 mln werd € 1,4 mln besteed.
Cultuureducatie
De gemeente wil alle kinderen de kans geven met cultuur in aanraking te komen. Daarom bleef zij ook in 2022 inzetten op structureel en kwalitatief goed cultuuronderwijs met professionele docenten op alle Rotterdamse scholen, waarbij ook de nadruk wordt gelegd op het bevorderen van gelijke kansen en talentontwikkeling.
In 2022 moest 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen zijn in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Dat was de indicator voor cultuureducatie uit het coalitieakkoord 2018-2022. Het percentage geeft het aantal scholen aan dat een stap heeft gezet in het structureel verankeren van cultuuronderwijs in de school.
Dit streefpercentage is in 2022 ruimschoots behaald: 43% van de scholen is een of meer niveaus gestegen. Na de stagnatie in 2021 door COVID-19, hebben scholen in 2022 een sprong gemaakt. Veel scholen zijn overgegaan van ‘aanbod afnemen’ naar ‘aanbod vormgeven in samenwerking met een culturele partij’. De door de gemeente aangeboden programma’s als KunstPakt en de Cultuurcoachregeling hebben hieraan bijgedragen. Er zijn vrijwel geen scholen Primair Onderwijs meer in Rotterdam die niet samenwerken met culturele partners of die geen aanbod afnemen.
Film, media en bibliotheek
Vanaf 2019 zet de gemeente in op versterking van het Rotterdamse film- en mediaklimaat. In 2022 bleef dit onverminderd de ambitie. De Film- en Mediavisie (2019) vormt hiervoor de beleidscontext. Ook in 2022 waren er weer meer langlopende producties met een Rotterdams verhaal, in een herkenbaar Rotterdams decor.
In juli 2022 is het winnende schetsontwerp van de nieuwe Centrale Bibliotheek bekendgemaakt. Het winnende ontwerpteam heeft tot midden 2023 de tijd om de schets uit te werken tot een voorlopig ontwerp. Naar verwachting beschikt Rotterdam dan rond 2029 over een nieuwe Centrale Bibliotheek die klaar is voor de toekomst. De nieuwe bieb is een visitekaartje voor de stad, een huiskamer voor alle Rotterdammers en een voorbeeld voor de bibliotheekwereld. Tijdens de verbouwing, van 2025 tot en met de oplevering in 2029, krijgt de bibliotheek een tijdelijke huisvesting aan de Librijesteeg.
Musea
De musea hebben in het najaar weer meer publiek weten te trekken. Toch zijn de bezoekersaantallen nog niet overal terug op het niveau van vóór de pandemie. Zo zitten een aantal musea eind 2022 grotendeels weer op een bezoekersniveau van voor corona; bij andere musea is het beeld ongunstiger.
In 2021 en de eerste maanden van 2022 is er noodsteun beschikbaar gesteld aan Rotterdamse culturele instellingen, waaronder een aantal musea. De laatste ronde liep in maart 2022 af. De verwachting is dat het herstel enige tijd nodig heeft en langzaam maar zeker zal doorzetten. Intussen zien de musea zich voor nieuwe problemen gesteld: de inflatie en de fors gestegen energielasten hebben een ongunstig effect op de bedrijfsvoering.
Museum Boijmans van Beuningen
Museum Boijmans van Beuningen is voor renovatie gesloten tot 2029. De gemeente is eigenaar van het gebouw van Museum Boijmans van Beuningen en grotendeels eigenaar van de collectie van het museum. Het museumgebouw bevatte namelijk asbest en voldoet in technisch en functioneel opzicht niet meer aan de eisen. Daarom stemde de gemeenteraad in december 2021 in met een breed gedragen plan voor de renovatie van het museum. Ook moet de vernieuwing het museum meer bezoekers laten trekken. In 2022 is al het asbest uit het gebouw bijna geheel verwijderd.
Stadsmuseale functie
De gemeenteraad heeft het college in 2020 gevraagd een visie te ontwikkelen voor een nieuw stadsmuseum. De visie is gepresenteerd in het rapport ‘Ook van Jou! Het verhaal van Rotterdam’. Op verzoek van de gemeenteraad is dit in 2022 verder uitgewerkt in een concreet plan, gepresenteerd in het rapport ‘Naar een nieuw stadsmuseum voor Rotterdam’, met adviezen voor:
- het inhoudelijke profiel,
- de governance (bestuur, taken en verantwoordelijkheden),
- scenario’s voor tijdelijke en definitieve (locaties voor) huisvesting; en
- programmering.
Het college heeft het rapport in december 2022 besproken. In de voorjaarsnota wordt een besluit genomen over tijdelijke en definitieve huisvesting van het museum.
De programmamaker van het museum heeft in 2022 op verschillende plekken in de stad gezorgd voor experimentele programmering en participatie rondom de collectie van het museum.
Rotterdamse raad voor kunst en cultuur / Adviesfunctie
Op 31 mei 2022 heeft het college besloten de Verordening Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur (RRKC) per 1 januari 2023 in te trekken. De evaluatie van de RRKC heeft duidelijk gemaakt dat een fundamentele koerswijziging in de advisering over cultuurbeleid noodzakelijk is. Om nader invulling te geven aan de koerswijziging is in de zomer van 2022 een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd onder een brede groep betrokkenen en experts. De resultaten hebben najaar 2022 geleid tot een rapport waarin de start van een transitieproces als belangrijkste aanbeveling wordt gepresenteerd. Beschreven zijn de stappen om te komen tot een bloeiend samenspel tussen alle partijen die in de cultuur werken én partijen die daarbij in lotsverbondenheid betrokken kunnen worden (het ecosysteem). De gemeente heeft deze richting omarmd en werkt samen met partijen aan de implementatie van deze transitie. Het langjarige transitieproces wordt niet vermengd met de organisatie en dynamiek van het komende cultuurplanproces. Voor het Cultuurplan 2025 – 2028 wordt een procedure ingericht, vergelijkbaar met de het vorige periode. Voor de uitvoering wordt na aanbesteding een extern bureau gevraagd commissies van deskundigen in te richten en de beoordeling van alle ingediende initiatieven te organiseren.