Onderhoud kapitaalgoederen
De gemeente reserveerde in 2022 circa € 445 mln voor (onderhoud en investeringen) kapitaalgoederen en realiseerde in 2022 circa € 310 mln. Kapitaalgoederen moeten zo lang mogelijk gebruikt kunnen worden voor het doel waarvoor zij zijn aangeschaft of vervaardigd. Hiervoor vindt gedurende de levensduur van de kapitaalgoederen het benodigde onderhoud plaats. Vervanging van kapitaalgoederen vindt plaats wanneer deze hun einde levensduur hebben bereikt.
Beleid
Beleidsmatig en financieel kader
De gemeente heeft veel onderhoudsgevoelige kapitaalgoederen: wegen, groen en bomen, oppervlaktewater, civiele kunstwerken, openbare verlichting, spelen, beeldende kunst en monumenten, parkeervoorzieningen, containers en gebouwen. Het beleid hiervoor is opgenomen in 2 nota’s;
- Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022
- Kadernota Vastgoed (2018)
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen geeft een beeld van de technische staat van de kapitaalgoederen in de Rotterdamse buitenruimte waarbij de conclusie tweeledig is. Enerzijds zijn de Rotterdamse kapitaalgoederen in de openbare ruimte veilig en beschikbaar voor de gebruikers. Anderzijds zijn er achterstanden. Hiervoor heeft het college eerder extra middelen beschikbaar gesteld, vanuit het Coalitieakkoord 2018. Voor het gemeentelijk vastgoed is de Kadernota Vastgoed van kracht.
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen maakt financieel onderdeel uit van de programma's Beheer van de stad. De Kadernota Vastgoed maakt financieel onderdeel uit van het programma Bestaande Stad.
Riolering heeft een eigen financiering en beleidskader. Het Gemeentelijk Rioleringsplan 5 (2021-2025) is in het eerste kwartaal 2021 door de gemeenteraad vastgesteld.
In 2022 is gestart met het opstellen van de nieuwe nota onderhoud kapitaalgoederen (2023-2026). De nieuwe nota onderhoud kapitaalgoederen wordt begin 2023 aan het bestuur voorgelegd. De daaruit voortvloeiende financiële consequenties worden na besluitvorming in de gemeentelijke begroting verwerkt.
Financiële consequenties
Exploitatie
Hieronder is een tabel opgenomen met de financiële omvang van de begrote en gerealiseerde lasten voor wat betreft onderhoud van kapitaalgoederen in de exploitatie.
| Onderdeel (product) (bedragen x € 1 mln) | Begroting 2022 | Begrotingsmutaties | Bijgestelde begroting 2022 | Realisatie 2022 | Verschil |
|---|---|---|---|---|---|
| Wegen | 41,8 | -0,9 | 40,9 | 51,3 | -10,4 |
| Groen en bomen | 39,0 | -0,5 | 38,5 | 39,4 | -0,9 |
| Oppervlaktewater | 5,7 | 2,4 | 8,1 | 8,3 | -0,2 |
| Civiele kunstwerken | 25,7 | -0,2 | 25,5 | 21,0 | 4,5 |
| Openbare verlichting | 6,3 | 0,0 | 6,3 | 6,1 | 0,2 |
| Spelen | 3,5 | 0,0 | 3,5 | 3,7 | -0,2 |
| Beeldende kunst en monumenten | 2,0 | 0,0 | 2,0 | 2,0 | 0,0 |
| Parkeervoorzieningen | 1,1 | 0,0 | 1,1 | 1,2 | -0,1 |
| Containers | 2,0 | 0,0 | 2,0 | 1,2 | 0,8 |
| Vastgoed | 37,6 | 3,8 | 41,4 | 28,6 | 12,8 |
| Totaal | 164,7 | 4,6 | 169,3 | 162,8 | 6,5 |
Toelichting
Het beheer en onderhoud van kapitaalgoederen gebeurt door middel van risicogestuurd assetmanagement waarbij conditie en urgentie een belangrijke rol spelen. Met het beschikbare budget wordt continu afgewogen welke assets op welke wijze te onderhouden. De financiële jaarverantwoording vindt uiteindelijk plaats op programmaniveau waarbij overschrijdingen binnen een programma gecompenseerd kunnen worden door onderschrijdingen binnen hetzelfde programma.
De gesaldeerde financiële afwijking ten opzichte van de bijgestelde begroting bedraagt € 6,5 mln. Voor wegen was extra inspanning benodigd om verdere verslechtering van het areaal te voorkomen. Deze overschrijding wordt deels gecompenseerd door de onderbesteding van civiele kunstwerken. De onderbesteding bij vastgoed bedragende € 12,8 mln wordt verklaard door lange levertijden van materialen en capaciteitsgebrek bij de aannemers. Ook heeft het opstarten van inkoopprocedures voor met name complexe werken in de praktijk meer tijd gekost dan verwacht. Dit heeft ertoe geleid dat er minder is gerealiseerd dan begroot en tot een lagere onttrekking aan de bestemmingsreserve groot onderhoud (MJOP).
Wegen
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. De gemeente Rotterdam hanteert de volgende richtlijn voor de technische kwaliteit verharding:
- minimaal 85% in de categorie A+, A en B
- maximaal 15% in de categorie C en D
De technische kwaliteit verhardingen scoort over de hele stad 83% niveau B of beter. Hiermee voldoet het areaal net niet aan de Rotterdamse norm van minimaal 85% niveau B of beter. De overschrijding van het budget 2022 is het gevolg van extra uitgevoerd onderhoud aan de meest slechte wegen, waaronder voetpaden (niveau C en D). Wanneer deze extra inzet niet was uitgevoerd had de wegenkwaliteit er slechter uitgezien.
Groen en bomen
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Verdere uitwerking staat in diverse beheerplannen; beheeraanpak openbaar groen, bomenstructuurvisie Rotterdam, leidraad gedragscode bestendig groenbeheer en uitvoeringsagenda biodiversiteit. In 2022 is er derhalve wederom volop onderhoud aan groen en bomen uitgevoerd. Noemenswaardig hierbij waren de stormen in 2022 wat resulteerde in divers herstelonderhoud aan bomen en bosplantsoen.
Het Rotterdamse doel is tevens om minimaal 90% van het groen aan beeldkwaliteitsniveau B (= CROW norm) te laten voldoen. Dit doel is in de eerste kwartalen van 2022 niet behaald. De meting in het laatste kwartaal 2022 resulteerde in een uitkomst van 92% waarmee de doelstelling van 90% is behaald.
| Areaal Groen en bomen | Areaal (m2) |
|---|---|
| Gazon | 8.520.000 |
| Bloemrijk gras | 6.855.000 |
| Moeras en oevervegetatie | 253.000 |
| Bosplantsoen | 5.311.000 |
| Bodembedekkers | 148.000 |
| Hagen | 198.000 |
| Heesters | 1.152.000 |
| Sierbeplanting | 131.000 |
| Overig(parkverharding, water, mobiel groen, zelfbeheer) | 1.420.000 |
| Totaal |
23.988.000 |
| Bomen | 167.251 |
Oppervlaktewater
De beleidsmatige uitgangspunten staan in het Waterplan 2. Het onderhoud in 2022 betrof baggeren (in overleg met waterschappen), reinigen van duikers, maaien, krozen en vuilvissen. In het kader van de bestrijding van blauwalg in de Kralingse Plas is in november 2021 Phoslock toegediend. Uit intensieve monitoring bleek dat de concentratie fosfaat volgens verwachting sterk verlaagd is (ca. 90%). Een jaar na toepassing van Phoslock blijkt dat de concentratie fosfaat nog steeds zeer laag is. Ondanks gunstige omstandigheden voor blauwalg om te groeien, was er in 2022 geen sprake van een blauwalg uitbraak. Dit in tegenstelling tot veel anderen wateren in de regio.
Civiele kunstwerken
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. Met de uitvoering van het meerjarenprogramma voor civiele kunstwerken wordt door tijdig en planmatig inspectie en onderhoud voorkomen dat deze onveilig en niet beschikbaar zijn. Naast beschikbaarheid zijn imago, veiligheid, milieu en gezondheid, wet- en regelgeving en weerbaarheid belangrijke kernwaarden voor het areaal.
In 2022 is de reparatie aan de Lage Erfbrug uitgevoerd waarbij de draaipunten met dikke ijzeren platen zijn versterkt. De brug werd in geopende stand gerepareerd zodat het scheepvaartverkeer kon blijven doorstromen. De Schie is namelijk een belangrijk route voor zandtransport en afvoer van huisvuil.
Uit inspecties en onderzoek aan de 1e Coolhavenbrug blijkt dat alle vier de draaipunten vervangen moeten worden. In 2022 is de brug opengezet en gefixeerd waarna de herstelwerkzaamheden zijn opgestart. De verwachting is dat de werkzaamheden in het tweede kwartaal van 2023 worden afgerond.
| Areaal Civiele kunstwerken | Aantal |
|---|---|
| Beweegbare bruggen en sluizen | 45 |
| Sluizen | 11 |
| Vaste bruggen, fiets- of voetgangersbrug | 713 |
| Vaste bruggen, verkeersbrug | 301 |
| Viaducten | 44 |
| Onderdoorgangen incl. Maastunnel-tracé | 48 |
| Maastunnel-tracé | 1 |
| Keermuren | 15 km |
| Vlonders en steiger | 185 |
| Kademuren en glooiingen | 49 km |
| Overig havenmeubilair | 76 |
Openbare verlichting
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. In november 2019 is gestart met de LED transitie waarbij alle conventionele armaturen worden vervangen door led-armaturen uitgerust met telemanagement. Het nieuwe telemanagementsysteem maakt het mogelijk om storingen proactief te signaleren, zonder dat hierbij een burgermelding nodig is. In 2021 zijn de meeste armaturen in de woonwijken vervangen voor LED. In 2022 is begonnen met het vervangen van de armaturen langs de doorgaande wegen gevolgd door de specials. Er zijn nu totaal 60.000 van de 90.000 armaturen vervangen. De verwachting is dat het project in 2025 kan worden afgerond.
Spelen
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. De Rotterdamse norm buitenspeelruimte regelt voldoende ruimte, inrichting van speelplekken en schrijft kwalitatieve voorwaarden voor een goed functionerende buitenspeelruimte voor, zoals: veiligheid, bescherming, maatvoering en variatie. In 2022 heeft het reguliere onderhoud plaatsgevonden. De komende jaren zullen meerdere speelopbjecten worden vervangen.
Beeldende kunst en monumenten
De Nota Onderhoud Kapitaalgoederen 2019-2022 gaat ervan uit dat assets veilig en beschikbaar zijn. In 2022 heeft het reguliere beheer- en onderhoud plaatsgevonden.
| Areaal Beeldende kunst en monumenten | Aantal |
| Beeldende kunst - Topcollectie | 105 |
| Beeldende kunst - A-collectie | 88 |
| Beeldende kunst - B-collectie | 53 |
| Beeldende kunst - C-collectie | 41 |
| Beeldende kunst - D-collectie | 24 |
| Beeldende kunst - Gedenktekens | 77 |
| Monumenten - Torens | 7 |
| Monumenten - Poorten en pleinen | 6 |
| Monumenten - Monumentale fonteinen | 3 |
| Monumenten - Overige | 6 |
| Bijzondere voorzieningen - Fonteinen | 119 |
| Bijzondere voorzieningen - Watertappunten | 61 |
| Bijzondere voorzieningen - Toiletvoorzieningen | 33 |
| Bijzondere voorzieningen - Overige | 15 |
Investeringen
Hieronder is een tabel opgenomen met de financiële omvang van de begrote en gerealiseerde lasten voor wat betreft onderhoud van kapitaalgoederen als investeringen.
| Onderdeel (taakveld) (bedragen x € 1 mln) | Begroting 2022 | Begrotings mutaties | Aangepaste begroting 2022 | Realisatie 2022 | Verschil |
|---|---|---|---|---|---|
| Wegen | 25,4 | 6,4 | 31,8 | 24,5 | 7,3 |
| Groen en bomen | 8,7 | 5,0 | 13,7 | 14,6 | -0,9 |
| Oppervlaktewater | 7,2 | 0,6 | 7,8 | 4,9 | 2,9 |
| Civiele Kunstwerken | 15,4 | 0,0 | 15,4 | 7,2 | 8,2 |
| Openbare verlichting | 3,4 | 0,3 | 3,7 | 3,6 | 0,1 |
| Spelen | 1,8 | 0,5 | 2,4 | 2,1 | 0,3 |
| Containers | 2,9 | 4,6 | 7,5 | 7,9 | -0,4 |
| Vastgoed | 149,6 | 45,0 | 194,6 | 82,0 | 112,6 |
| Totaal | 214,4 | 62,5 | 276,9 | 146,8 | 130,1 |
Toelichting
De financiële afwijking ten opzichte van de begroting 2022 bedraagt gesaldeerd € 130,1 mln waarvan € 113 mln toe te schrijven is aan vastgoed.
De onderbesteding van vastgoed is het gevolg van de huidige economische situatie waarbij aanbestedingen zijn vertraagd, diverse discussie omtrent prijsontwikkelingen- worden gevoerd en werkzaamheden door aannemers vertraagd zijn opgestart. In 2023 worden de werkzaamheden voortgezet.
De onderbesteding van assetgroep wegen wordt voornamelijk veroorzaakt vanwege het integrale karakter met de rioolvervanging. Complexiteit vanwege diverse transitieopgaven resulteerden in minder rioolvervanging wat ook een effect heeft gehad op de vervangingsinvesteringen wegen.
Het oorspronkelijk investeringsbudget van de asset oppervlaktewater was toenertijd bepaald op basis van een theoretische onderhoudsbehoefte van duikers. na uitgebreid veldonderzoek bleek het aantal gevallen waarin volledige vervanging noodzakelijk is beperkt te zijn. Kleine ingrepen zoals levensduur verlengende maatregelen of correctieve maatregelen bleken vaak voldoende effectief te zijn. Dit resulteert derhalve in een onderbesteding van € 2,9 mln.
De onderbesteding van civiele kunstwerken bedragende € 7,2 mln wordt voornamelijk veroorzaakt door de maastunnelrenovatie. Het volledige budget is begroot in 2022 terwijl de werkzaamheden aan de vluchtdeuren en roltrappen worden voorgezet in 2023.
In 2022 is bovenop het regulier plaatsen en vervangen van containers opnieuw een slag gemaakt in het vervangen van half verdiepte containers door ondergrondse containers. De capaciteit van ondergrondse containers is twee keer zo groot wat bijdraagt aan minder naastplaatsingen. Dit vergt extra werkzaamheden zoals bodemonderzoek, materialen en het verleggen van kabels en leidingen. Dit gecombineerd met prijsstijgingen resulteert in een geringe overbesteding van het budget.