Om de stad leefbaar te houden pakken we het woningtekort aan. Daarnaast geldt met ingang van 2022 in 16 wijken een opkoopbescherming zodat investeerders huizen niet zomaar kopen om te verhuren. Daarmee blijven meer koopwoningen beschikbaar voor mensen die er zelf in gaan wonen. 32.000 Rotterdamse huishoudens met een laag inkomen ontvingen een Gratis Energiebox010 om hun huis te verduurzamen en zo jaarlijks zo’n 180 euro te besparen op de energierekening. In 2022 daalde het aantal Rotterdammers in de bijstand van 34.624 naar 32.975.

Het is belangrijk om koers te houden in het realiseren van onze ambities: stimulering van investeringen in de werkgelegenheid met toekomstperspectief, vernieuwing van de economie, klimaataanpak en verruiming van het woningaanbod. Dit doen we samen met de gemeenteraad. Maar bovenal gaat het ons om te investeren in het meest waardevolle van onze stad: de Rotterdammers zelf. Investeringen zijn alleen mogelijk op basis van een visie op de toekomst en de bereidheid om verantwoording af te leggen over het afgelopen jaar. Dat laatste leest u in de jaarstukken.

We staan als stadsbestuur voor belangrijke keuzes om de komende jaren de uitdagingen voor Rotterdam aan te gaan. Dat doen wij met het vertrouwen in de veerkracht, saamhorigheid en wendbaarheid van de Rotterdammers. Samen zijn we één stad.

Maarten Struijvenberg, Wethouder Financiën, Organisatie, Dienstverlening en Grote Projecten

Financiële kengetallen

Hieronder worden de twee belangrijkste financiële kengetallen kort toegelicht. Wilt u meer weten over de financiële kengetallen, ga dan naar de paragraaf Financiële kengetallen.

Weerstandsvermogen

2021: 1,4

2022: 1,5

Het weerstandsvermogen geeft aan of de gemeente in staat is om financiële tegenvallers op te vangen. Er wordt gestuurd op een weerstandsvermogen van minimaal 1,0, passend bij de financiële risico’s die de gemeente loopt. Ultimo 2022 is het weerstandsvermogen op orde.

Structureel exploitatiesaldo

2021: 5,6%

2022: 1,7%

De financiën van de gemeente moeten structureel in evenwicht zijn. Dat is het geval als het structureel exploitatiesaldo positief is. In 2022 werden de structurele lasten gedekt door structurele baten. Het verschil van het structureel exploitatiesaldo 2022 ten opzichte van 2021 kan worden verklaard door een aanscherping van de kaders vanuit de provincie.

Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor (RIM)

In 2022 hebben twee grote woningcorporaties erfpachtcontracten afgekocht. Dat gebeurt ook in 2023. Bij een erfpachtconversie verkoopt de gemeente de grond waarop woningen van deze woningcorporaties staan aan de woningcorporaties. In 2022 vielen de opbrengsten € 140 mln hoger uit dan begroot. De opbrengsten van de verkoop komen terecht in de Rotterdamse Investeringsmotor (RIM). Een verdere toelichting staat bij Financiën.

Gemeentefonds

Het Rijk heeft in de decembercirculaire extra geld voor integratie- en decentralisatie-uitkeringen van € 41,8 mln aan Rotterdam toegekend. Dit is zo laat gebeurd, dat de gemeente dit geld, over het algemeen, in 2022 niet meer kon uitgeven. Hiertegenover staan lagere ontvangsten van € 15,1 mln aan algemene uitkeringen dan begroot. Het saldo van het Gemeentefonds bedraagt € 26,7 mln positief.

Het Rijk verandert in 2026 de systematiek voor het berekenen van de grootte van het gemeentefonds. Tot en met 2025 past het Rijk nog de bestaande systematiek toe: trap-op-trap-af maar staat het accres vast. Die systematiek vervalt vanaf 2026.

Sinds het voorjaar van 2022 bespreken gemeenten, het Rijk en andere betrokken partijen een nieuwe systematiek voor het gemeentefonds. Het Rijk heeft toegezegd in de meicirculaire 2023 meer duidelijkheid te geven. Een nadere toelichting staat in Gemeentefonds.  
 

Financiering

In 2022 heeft de gemeente minder geïnvesteerd dan was begroot. In de paragraaf Investeringen is een toelichting hierop opgenomen. Een van de gevolgen van de lagere investeringen is dat voor € 908.000 minder rente aan de programma’s en projecten is toegerekend dan was begroot. Daarnaast heeft het achterblijven van investeringen in 2022 geleid tot een lagere financieringsbehoefte, en daarmee tot lagere extern te betalen rentelasten van € 642.000 dan was geraamd. 

In 2020 verschenen drie studies over het koloniale verleden en het slavernijverleden van Rotterdam. De burgemeester bood in december 2021 namens het college excuses aan voor de betrokkenheid van Rotterdamse stadsbesturen bij kolonialisme en slavernij. In 2022 is het stadsprogramma Koloniaal en Slavernijverleden gestart om de woorden te voorzien van daden. Dit programma loopt tot en met 2024. Het doel is kennisverspreiding, bewustwording stimuleren en dialoogvoering over het verleden van slavernij en kolonialisme, en de doorwerking daarvan in het heden. Er is een onderwijsconferentie gehouden en er is - met subsidie – een brede dialoog in de stad gestart door projecten gericht op kennisdeling, bewustwording, uitingen in theatervorm enzovoort. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor het gedenkjaar 2023.

Inburgering

Op 1 januari 2022 ging de Wet inburgering (Wi2021) in. Deze wet maakt gemeenten verantwoordelijk voor de inburgering op het gebied van wonen, taal, werk en inkomen, en onderwijs. Ook geeft de wet de gemeente de regie hierop. De nieuwe wet is bedoeld voor inburgeraars en dit betreffen statushouders als gezin- en overige migranten.

Het laatste kwartaal van 2022 begonnen steeds meer statushouders met een inburgeringscursus in een zogeheten ‘leerroute’ die past bij hun situatie en leerbaarheid. De eerste maanden van 2022 was er een vertraging bij de landelijke organisatie DUO. Die vertraging is verholpen. Hierdoor kregen gemeenten pas later door welke inburgeraars onder de nieuwe wet vielen en hierdoor kon het proces van inburgeren pas later gestart worden. Daarnaast zijn er binnen de B1 leerroute nu ook lessen in de avond gestart zodat statushouders, die al werken, hun inburgering beter kunnen combineren met werk. Nieuw is de start van een avondgroep voor inburgeraars op B1-taalniveau. Daarmee kunnen inburgeraars taallessen combineren met hun werk.

Opvang Oekraïense vluchtelingen

Rotterdam heeft snel kunnen handelen toen door de inval van Rusland in Oekraïne in maart vele vluchtelingen naar onze stad kwamen. De eerste opvang was in sporthal de Wielewaal en vervolgens in hotels. Tegelijkertijd is de verbouwing van kantoren en voormalige verzorgingshuizen in gang gezet. De gemeente ging met sociaal begeleiders en schoolbesturen in gesprek over de opvang in bredere zin. Op verzoek van de Oekraïense gemeenschap is eind maart het Oekraïens Huis geopend, een belangrijke informatie- en ontmoetingsplek voor vluchtelingen.

Begin april meerde de Volendam aan in Rotterdam. Daar kregen 1.400 vluchtelingen onderdak. Nadat de Holland America Lijn (HAL) had aangegeven het schip per half september nodig te hebben voor eigen gebruik, is door stad en regio gewerkt aan de herhuisvesting van elk 700 vluchtelingen. Inmiddels heeft Rotterdam 1.000 gemeentelijke plekken voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne, op 18 locaties verspreid over de stad. Iedere locatie heeft een accounthouder van de gemeente die de sociale begeleiding aanstuurt. Daarnaast verblijven 1.400 vluchtelingen bij ongeveer 600 gasthuishoudens.

Opvang asielzoekers

Rotterdam heeft in 2022 de noodopvang voor asielzoekers opgehoogd naar 500 plekken, verdeeld over 5 riviercruiseschepen, verspreid over de stad. Er is samenwerking met het COA, Slaapschepen en de stichting Mano om kwalitatief goede, kleinschalige opvang te bieden.

Uitrol wijkcontainers inzameling groente-, fruit- en etensresten (GFE)

In september 2021 is gestart met de plaatsing van wijkcontainers voor gescheiden inzameling van groente-, fruit- en etensresten (gfe) in wijken met veel flats en appartementen. In 2022 zijn er 69 wijkcontainers gerealiseerd. De snelheid waarmee deze ambitie gerealiseerd wordt, hangt af van tijdige levering van staal en chips, en van beschikbare software-updates. Momenteel is er sprake van vertraagde levering.

Wijkgerichte en flexibele inzameling grofvuil

In 2022 zijn er 85 pop-up milieuparken georganiseerd. Daarnaast zijn de openingstijden van de milieuparken verruimd. In september jl. startte een proef het de zondagsopenstelling van milieupark Delfshaven (9:00-13:00 uur). Ook konden inwoners kosteloos elektrische bakfietsen of aanhangwagens lenen. Deze proef was succesvol. Er is dan ook besloten is om hiermee door te gaan.

Participatie en educatie Schoon

In 2022 waren er 1.368 bewoners die een container adopteerden. Dat is een toename van 63 ten opzichte van 2021. Via Goedbezig vroegen 629 Rotterdammers een schoonmaakpakket aan om in hun omgeving zwerfafval op te ruimen. Daarnaast is er een aantal mensen dat een afvalknijper heeft aangevraagd via de wijkconciërges. In 2022 is er ook geëxperimenteerd met een knijperkast in Crooswijk. Deze kast met afvalknijpers en afvalzakken dient vooral een sociaal doel en zorgt ervoor dat de wijkconciërge meer contacten kreeg in de wijk. De kast is positief ontvangen door bewoners en er is goed gebruik van gemaakt, maar mag nog wat meer bekendheid krijgen. Deze proef loopt door in 2023 en krijgt waarschijnlijk een vervolg.  

Voor de educatie ontwikkelde de gemeente een menukaart met het lesaanbod voor scholen. Op de menukaart staan 14 activiteiten die zich richten op circulariteit, het voorkomen van zwerfafval en scheiding van afval. 

Zero- emissionvoertuigen

De gemeente wil in 2030 een emissieloos wagenpark. De verduurzaming van personenwagens en bedrijfswagens ligt op schema: personenwagens zijn 76% emissieloos; doel eind 2023 volledig emissieloos, en lichte bedrijfsvoertuigen zijn 35% emissieloos; doel eind 2025 volledig emissieloos. Momenteel is 9% van de zware bedrijfswagens emissieloos. Het doel dat eind 2030 alle zware bedrijfsvoertuigen emissieloos zijn, staat onder druk. Er zijn nog diverse uitdagingen, zoals voldoende dekking van de meerkosten van deze werkvoertuigen en voldoende laadvoorzieningen op de huisvestingslocaties. Met het oog op de invoering van Zero Emissie Zone Stadslogistiek per 1 januari 2025 is het van groot belang de doelstelling te halen. 

Circulaire projecten

In 2022 hebben diverse circulaire projecten bijgedragen aan bewustwording en gedragsverandering van bewoners, ondernemers en de gemeentelijke organisatie. Er zijn 25 weggeefkasten gerealiseerd waaruit bewoners houdbare levensmiddelen en hygiënische producten gratis kunnen meenemen als zij die nodig hebben. Vanwege het grote succes is besloten om in 2023 nogmaals 25 weggeefkasten te plaatsen. Andere projecten waren gericht tegen voedselverspilling in Delfshaven; circulaire ondernemers kregen subsidie, trainingen en een speciaal loket voor vragen over afval.

In oktober was de gemeente Rotterdam onderdeel van de Dutch Design Week in Eindhoven. Daar liet een kunstenaar ontwerpen zien met wol gemaakt van Rotterdamse schapen. Hiermee toonde zij aan dat wol geen afval is, maar een grondstof voor uiteenlopende toepassingen.

Tot slot geeft de gemeente zelf het goede voorbeeld door circulaire inkoop van kantoormeubilair en het zoeken van plekken voor de opslag van eigen materialen.

Aanpak plaagdieren

In de zomer van 2022 is in heel Rotterdam een stadsbreed voederverbod ingegaan. Tegelijkertijd is er veel gecommuniceerd over de relatie tussen voedsel op straat en rattenoverlast. Om dit extra aandacht te geven, zijn her en der in de stad op stoepen met milkpaint tijdelijke afbeeldingen aangebracht. Vanaf 2023 is er in iedere wijk een vaste medewerker voor plaagdierbeheersing.

Logiesbelasting

Na de coronapandemie steeg in 2022 de bezettingsgraad van hotels en vakantiewoningen. Meer toeristen hebben in Rotterdam overnacht dan vooraf was verwacht. Coronamaatregelen zijn dit najaar uitgebleven.

Niet alleen het aantal overnachtingen nam toe. Ook de overnachtingsprijs steeg in 2022, gemiddeld met 15%. Hierdoor viel de opbrengst van de logiesbelasting € 1,8 mln hoger uit dan was begroot. Vanaf 2023 is de begroting in lijn met de jaren voor corona. 

Betaalgedrag

Meer Rotterdammers hebben moeite om hun belastingaanslagen te betalen. Dat is te zien aan het aantal betalingsregelingen. Dat steeg in 2022 steeg met ongeveer 7.500 (9%). Ook het aantal aanmaningen steeg in 2022, en wel met 8%. De gemeente moet nu meer werkzaamheden verrichten om belasting te kunnen innen; in sommige gevallen lukt het innen van belasting niet. Dit leidt tot een groter risico op de inning van alle opgelegde belastingen.

Sinds december 2022 krijgen alle belastingplichtigen eerst een kosteloze herinnering zonder dat de gemeente al extra kosten in rekening brengt. Dit is een van de maatregelen in het kader van armoedebestrijding.  

Bouw- en woningtoezicht: voor een toekomstbestendige stad

Goed Huren Verhuren en Opkoopbescherming

Bescherming van de betaalbare particuliere woningvoorraad en de mensen die daarop zijn aangewezen is het hoofddoel van de aanpak Goed Huren en Verhuren. In 2022 is hiertoe een groot aantal acties uitgevoerd. Zo is sinds mei 2022 stadsbreed een Huurteam beschikbaar om huurders te ondersteunen bij het halen van hun huurrecht bij de Huurcommissie. Ook is een platform Particuliere verhuurders met vertegenwoordiging vanuit de grotere Rotterdamse verhuurders met een gezamenlijk bezit van ca. 11.000 woningen en de gemeente opgericht waar goed verhuurderschap en de verduurzamingsopgave op de agenda staan. Verder zijn voorbereidingen getroffen op de komst van de Wet goed verhuurderschap (verwacht 1 juli 2023). Met deze wet worden toezicht op en handhaving van goed verhuurderschap een kerntaak van de gemeente.

2022 was het eerste jaar van de Opkoopbescherming voor woningen met een WOZ-waarde tot € 355.000. Hiervoor zijn 16 wijken aangewezen. Van 6 van de 16 wijken zijn in 2022 onderzoeksresultaten bekend gemaakt en is gebleken dat het percentage woningen dat door beleggers is gekocht af is genomen van 69% in 2021 tot 44% in de 1ste helft van 2022. Mensen kregen hierdoor een grotere kans op een eigen woning. In 2023 worden de resultaten bekend gemaakt van alle 16 wijken over 2022.

Bouwopgave

De Omgevingswet treedt door uitstel pas in werking op 1 januari 2024. In 2022 heeft de gemeente de komst van deze wet verder voorbereid, met onder meer het gereed maken van de wettelijke beleidskaders, het vullen van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en het aanpassen van werkprocessen en systemen van Bouw- en Woningtoezicht. Het nieuwe digitale loket moet het een particulier of ontwikkelaar makkelijker maken een project te starten. Over de periode 2022 zijn er 2.256 omgevingsvergunningen verleend. De bouw gerelateerde vergunningen maken de bouw of transformatie van circa 4.000 woningen mogelijk.

Erfgoed en eigenheid

In 2022 is gewerkt met de Rotterdamse Erfgoedagenda. In 2022 was er voor wat betreft de beschermde monumenten sprake van 186 aanvragen voor een omgevingsvergunning en zijn er 64 formele vooroverleggen en 76 oriëntatiegesprekken gevoerd. Het aantal en omvang van de initiatieven en aanvragen zit in een stijgende lijn. In 2022 zijn ook de werkzaamheden in het kader van de motie ‘Versnelde toekomst voor erfgoed’ afgerond. Eind 2022 is de procedure voor de meeste objecten definitief afgerond en zijn nog 7 gemeentelijke monumenten aangewezen. In 2022 is verder vanuit het team Monumenten gewerkt aan de totstandkoming van 10 gebiedsgerichte Cultuurhistorische Verkenningen, waarvan er in het lopende jaar 3 bestuurlijk zijn vastgesteld.

Vitale wijken

Wijkgerichte aanpak funderingsproblematiek (aantal woningen)

In het kader van de wijkgerichte aanpak funderingsonderzoek zijn in 2022 de eigenaren van 5.300 woningen geïnformeerd en bewust gemaakt over funderingsproblemen. Vervolgens is hen de mogelijkheid geboden om gesubsidieerd funderingsonderzoek te laten uitvoeren. In 2022 hebben de eigenaren van 307 woningen funderingsonderzoek uitgevoerd. Voor de eigenaren van 1.778 woningen zijn middelen gereserveerd omdat zij hebben aangeven hebben voornemens te zijn om funderingsonderzoek uit te voeren.

Basiskwaliteit woningen (aantal woningen)

De gemeente heeft in 2022 vele projecten uitgevoerd om de kwaliteit van de woningen op pijl te houden of te verhogen. Via het programma Steigers op Zuid krijgen kwetsbare eigenaren hulp als ze het onderhoud van hun woningen willen verbeteren. Per collegeperiode gaat het om 3.000 woningen, waarvan er 778 zijn uitgevoerd in 2022.

Op 28 maart nam de gemeenteraad in de oude samenstelling afscheid en op 30 maart vond de installatie plaats van de gemeenteraad in de nieuwe samenstelling. De 45 leden van de gemeenteraad zijn afkomstig uit 14 politieke partijen. Naar de achtergrond van de lage opkomst heeft de gemeenteraad een onderzoek ingesteld; in de loop van 2023 worden de resultaten bekend.

Commissies

Tot aan de verkiezingen waren er 7 commissies en 2 subcommissies. Tijdens de vorming van de coalitie waren er 3 tijdelijke commissies actief.  De gemeenteraad heeft kort voor het zomerreces, na de presentatie van het coalitieakkoord, 6 nieuwe commissies en 2 subcommissies ingesteld:

• Commissie Bestuur, Organisatie, Financiën en Veiligheid (BOFV)
• Commissie Zorg, Welzijn, Cultuur en Sport (ZWCS)
• Commissie Werk en Inkomen, Onderwijs, Samenleven Schuldhulpverlening, Armoedebestrijding en Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) (WIOSSAN) + Subcommissie Bestuur Openbaar Onderwijs Rotterdam (BOOR)
• Commissie Bouwen, Wonen en Buitenruimte (BWB) + Subcommissie Bestemmingsplannen
• Commissie Mobiliteit, Haven, Economie en Klimaat (MHEK)
• Commissie tot Onderzoek van de Rekening (COR)

Fractiekosten

Alle raadsfracties ontvangen een vaste vergoeding. Het aantal gemeenteraadsfracties steeg in 2022 van 13 naar 14. De extra kosten die dit meebracht zijn voor 2022 opgevangen in de lopende begroting.

Film, media en bibliotheek

Vanaf 2019 zet de gemeente in op versterking van het Rotterdamse film- en mediaklimaat. In 2022 bleef dit onverminderd de ambitie. De Film- en Mediavisie (2019) vormt hiervoor de beleidscontext. Ook in 2022 waren er weer meer langlopende producties met een Rotterdams verhaal, in een herkenbaar Rotterdams decor.

In juli 2022 is het winnende schetsontwerp van de nieuwe Centrale Bibliotheek bekendgemaakt. Het winnende ontwerpteam heeft tot midden 2023 de tijd om de schets uit te werken tot een voorlopig ontwerp. Naar verwachting beschikt Rotterdam dan rond 2029 over een nieuwe Centrale Bibliotheek die klaar is voor de toekomst. De nieuwe bieb is een visitekaartje voor de stad, een huiskamer voor alle Rotterdammers en een voorbeeld voor de bibliotheekwereld. Tijdens de verbouwing, van 2025 tot en met de oplevering in 2029, krijgt de bibliotheek een tijdelijke huisvesting aan de Librijesteeg.

Musea

De musea hebben in het najaar weer meer publiek weten te trekken. Toch zijn de bezoekersaantallen nog niet overal terug op het niveau van vóór de pandemie. Zo zitten een aantal musea eind 2022 grotendeels weer op een bezoekersniveau van voor corona; bij andere musea is het beeld ongunstiger.

In 2021 en de eerste maanden van 2022 is er noodsteun beschikbaar gesteld aan Rotterdamse culturele instellingen, waaronder een aantal musea. De laatste ronde liep in maart 2022 af. De verwachting is dat het herstel enige tijd nodig heeft en langzaam maar zeker zal doorzetten. Intussen zien de musea zich voor nieuwe problemen gesteld: de inflatie en de fors gestegen energielasten hebben een ongunstig effect op de bedrijfsvoering.

Museum Boijmans van Beuningen

Museum Boijmans van Beuningen is voor renovatie gesloten tot 2029. De gemeente is eigenaar van het gebouw van Museum Boijmans van Beuningen en grotendeels eigenaar van de collectie van het museum. Het museumgebouw bevatte namelijk asbest en voldoet in technisch en functioneel opzicht niet meer aan de eisen. Daarom stemde de gemeenteraad in december 2021 in met een breed gedragen plan voor de renovatie van het museum. Ook moet de vernieuwing het museum meer bezoekers laten trekken. In 2022 is al het asbest uit het gebouw bijna geheel verwijderd.

Stadsmuseale functie

De gemeenteraad heeft het college in 2020 gevraagd een visie te ontwikkelen voor een nieuw stadsmuseum. De visie is gepresenteerd in het rapport ‘Ook van Jou! Het verhaal van Rotterdam’. Op verzoek van de gemeenteraad is dit in 2022 verder uitgewerkt in een concreet plan, gepresenteerd in het rapport ‘Naar een nieuw stadsmuseum voor Rotterdam’, met adviezen voor:

• het inhoudelijke profiel,
• de governance (bestuur, taken en verantwoordelijkheden),
• scenario’s voor tijdelijke en definitieve (locaties voor) huisvesting; en
• programmering.

Het college heeft het rapport in december 2022 besproken. In de voorjaarsnota wordt een besluit genomen over tijdelijke en definitieve huisvesting van het museum.

De programmamaker van het museum heeft in 2022 op verschillende plekken in de stad gezorgd voor experimentele programmering en participatie rondom de collectie van het museum.

Rotterdamse raad voor kunst en cultuur / Adviesfunctie

Op 31 mei 2022 heeft het college besloten de Verordening Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur (RRKC) per 1 januari 2023 in te trekken. De evaluatie van de RRKC heeft duidelijk gemaakt dat een fundamentele koerswijziging in de advisering over cultuurbeleid noodzakelijk is. Om nader invulling te geven aan de koerswijziging is in de zomer van 2022 een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd onder een brede groep betrokkenen en experts. De resultaten hebben najaar 2022 geleid tot een rapport waarin de start van een transitieproces als belangrijkste aanbeveling wordt gepresenteerd. Beschreven zijn de stappen om te komen tot een bloeiend samenspel tussen alle partijen die in de cultuur werken én partijen die daarbij in lotsverbondenheid betrokken kunnen worden (het ecosysteem). De gemeente heeft deze richting omarmd en werkt samen met partijen aan de implementatie van deze transitie. Het langjarige transitieproces wordt niet vermengd met de organisatie en dynamiek van het komende cultuurplanproces. Voor het Cultuurplan 2025 – 2028 wordt een procedure ingericht, vergelijkbaar met de het vorige periode. Voor de uitvoering wordt na aanbesteding een extern bureau gevraagd commissies van deskundigen in te richten en de beoordeling van alle ingediende initiatieven te organiseren.

Tevredenheid concerndienstverlening

Collegetarget tevredenheid concerndienstverlening: We willen dat aan het eind van de collegeperiode 2023-2026 minder Rotterdammers ontevreden (≤6) zijn over hun contact met de gemeente Rotterdam. In 2025 is het percentage Rotterdammers dat ontevreden is over hun contact met de gemeente met 30% gedaald.

Halverwege 2022 heeft de gemeente een nieuwe collegedoelstelling vastgesteld: minder Rotterdammers zijn ontevreden (rapportcijfer 6 of lager) over hun contact met de gemeente. De doelstelling was om eind 2022 een daling van 4% te realiseren ten opzichte van 2021.  Gemiddeld over 2022 bleek 85% van de Rotterdammers tevreden (rapportcijfer 7 of hoger) en 15% ontevreden over het contact met de gemeente. Daarmee was er in plaats van een daling van ontevreden Rotterdammers sprake van een stijging ten opzichte van 2021 (van 12%). De gemeentelijke dienstverlening kreeg gemiddeld een 8. Rotterdammers zijn vooral tevreden over duidelijkheid en vriendelijkheid.

De gemeten ontevredenheid was vooral van maart tot en met mei hoog. Die maanden was het erg druk in de stadswinkels en aan de telefoon. De na-ijleffecten van de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne hebben daar een rol in gespeeld.  Uit de analyse komen enkele signalen naar voren die de ontevredenheid kunnen duiden. De drie belangrijkste zijn:

• Rotterdammers vinden dat zij te lang moeten wachten om een afspraak te maken, of om opgeroepen te worden voor een afspraak aan de balie.
• Rotterdammers vinden dat zij aan de telefoon te lang moeten wachten.
• Rotterdammers geven aan dat de gemeente telefonisch gemaakte afspraken te laat, of niet nakomt.

De gemeente wil de stijging van het percentage ontevreden Rotterdammers omzetten in een daling. Wat hier allemaal voor moet gebeuren, heeft de gemeente in 2022 concreet uitgewerkt in ‘de Rotterdamse Dienstverlening 2023-2026’. Deze opgave vormt de leidraad voor de doorontwikkeling van de dienstverlening in de komende jaren. De Rotterdammer staat centraal in deze opgave en de gemeente werkt aan een betere dienstverlening van ‘buiten naar binnen’: persoonlijk, betrouwbaar en eigentijds contact. 

Right 2 Challenge

Right 2 Challenge biedt Rotterdammers de mogelijkheid om gemeentelijke taken over te nemen. Daarvoor stelt de gemeente het geld beschikbaar dat zij op de begroting voor de ‘gechallengde’ taak heeft staan. Het uitgangspunt is dat actieve Rotterdammers en de gemeente samen tot het beste resultaat komen. In 2022 waren er 4 nieuwe challenges:

• 8 straten prikschoon houden met mensen uit de buurt in de Pupillenbuurt: € 5.000, -.
• Rituele wassing in de sociale uitvaart. Dit is de eerste challenge op een onderaannemer: € 250,- per rituele bewassing.
• Gebied naast Taka Tuka Tuin prikschoonhouden met mensen van Pameijer: € 7.000, -.
• Groenonderhoud en schoonhouden van de Gijsingstraat: € 6.000, -.

Het totaal aantal challenges in Rotterdam staat nu op 15.

Om meer mogelijkheden te bieden, wordt Right 2 Challenge ook in aanbestedingen opgenomen. De mogelijkheid van de challenge is in 2022 opgenomen in de onderstaande opdrachten:

• De welzijnsopdracht
• Instrumenten voor arbeidsontwikkeling voor werkzoekenden
• De sociale uitvaart

Kleine Kernen Aanpak

In januari 2022 presenteerden de dorpsraden het document ‘Nieuwe buitenkansen’. Dit vormt het kader van de aanpak Kleine kernen en bevat maatregelen voor de levensloopbestendigheid van de kernen en een aantrekkelijk en aangenaam woonklimaat. De dorps- en wijkraden zijn hierbij de belangrijkste partners.

De voortgangsrapportage 2022 is besproken met de werkgroepen en dorpsraden uit de Kleine kernen en met de klankbordgroep Kleine kernen.  

Stadsarchief

In 2022 is de toekomstvisie ‘Investeren in maatschappelijke meerwaarde’ uitgewerkt. Er kwamen onder meer nieuwe teams. De samenwerking met het Noord-Hollands Archief en Erfgoed Leiden & Omstreken is bekrachtigd. Het 165-jarig bestaan van het Stadsarchief is gevierd.
De digitale dienstverlening kreeg de gratis publieksservice ‘Digitaliseren op verzoek’. Het stadsarchief werkt vraaggericht en werkt tegelijkertijd aan de digitale toegankelijkheid van archieven. Hierdoor hoeven steeds minder mensen een bezoek aan de Hofdijk te brengen. De service blijkt een groot succes. 

De archieven en collecties zijn vaak gebruikt voor tentoonstellingen, onderzoeken en publicaties. Een aansprekend voorbeeld was de viering van 150 jaar Nieuwe Waterweg, met de buitententoonstelling REUZENARBEID in Hoek van Holland. Een mijlpaal in 2022 was verder de mogelijkheid alle passagierslijsten van de Holland-Amerika Lijn (HAL) digitaal op naam te doorzoeken. De afronding van het onderzoek naar slachtoffers van het bombardement op 14 mei 1940, in samenwerking met Stichting Voorouder, maakte het mogelijk om tijdens een herdenking in de Laurenskerk de namen van alle slachtoffers voor te lezen.

Digitalisering Burgerzakenproducten

Inwoners en ondernemers kunnen steeds meer producten en diensten van burgerzaken 24/7 digitaal regelen en volgen. Het gaat bijvoorbeeld om het doorgeven van een verhuizing of aangifte van een voorgenomen huwelijk. Sinds 2022 kunnen ouders hun kind volledig digitaal laten inschrijven in de gemeentelijke bevolkingsadministratie. Een afspraak is niet meer nodig.  

Andere opvallende resultaten in 2022 zijn:

• Rotterdam is uitgeroepen tot Maritime Capital of Europe
• Rotterdam is ook uitgeroepen als 2e maritieme stad van de wereld, achter Singapore (lijst van Menon Economics, gerenommeerd internationaal onderzoeksbureau)
• De Rotterdamse Do-rist campagne is door Columbus Travel Magazine genomineerd als een van de beste toerismecampagnes voor binnenlandse bestemmingen. De campagne is uitgevoerd door Rotterdam Partners en krijgt een reguliere voortzetting
• De gemeente heeft de walstroominstallatie in Rozenburg in gebruik genomen. Andere successen zijn de samenwerking met veel kleine innovatieve bedrijven in en om de haven, de succesvolle topconferentie over waterstof (World Hydrogen Summit) in Rotterdam en de investeringsbeslissingen voor twee grote electrolyzers op de Tweede Maasvlakte. Electrolyzers zetten elektrische energie om in waterstof
• Van 2018 tot 2022 zijn bedrijven gestimuleerd te investeren in de Rotterdamse economie. Dit leverde een totaalbedrag op van ruim € 1.1 miljard aan investeringen en 2.500 nieuwe banen
• Aanzienlijke terugdringen van leegstand op de markt. Het gaat hierbij om marktplaatsen zonder vaste standplaatshouder. Het resultaat is bereikt door in november en december 2022 zoveel mogelijk marktplaatsen als vaste plaats uit te geven. Kramen met nieuwe producten kregen hierbij voorrang.  

Collegetarget bedrijfsruimte

De doelstelling voor deze collegeperiode is voldoende bedrijfsruimte door te zorgen dat de omvang m² bedrijfsruimte gelijk blijft aan het huidige niveau.

Nulmeting 2022: 4.269.525 m²

• Het gemeentelijk wagenpark: de gemeente verschoont het eigen wagenpark. Inmiddels is 76% van de personenauto's volledig elektrisch, 35% van de lichte - en 9% van de zware bedrijfsvoertuigen uitstootvrij.
• Laadinfrastructuur: volgens de Nationale Aanpak Laadinfrastructuur (NAL) zorgt de gemeente voor een dekkend en groeiend netwerk van laadinfrastructuur. Die moet de overgang naar elektrisch rijden mogelijk maken. In 2022 zijn er 771 openbare laadpunten bijgekomen. Het gebruik daarvan is met 74% toegenomen (uitgedrukt in kWh) ten opzichte van 2021. Bij een gedeelte van de publieke laadpunten is gestart met slim laden. In 2022 is een aanbesteding voor de realisatie van snelladers gestart en is het eerste snellaadstation voor bestelbussen geopend.

De gemeente werkt ook aan verschoning van mobiele werktuigen. Met diverse proeven is ervaring opgedaan en de markt gestimuleerd voor het gebruik van zero emissie mobiele werktuigen. In grote raamwerkcontracten van de gemeente is stevig ingezet op het werken met zero-emissieapparatuur. Daarnaast is een pilot uitgevoerd waarbij grote apparaten zijn getest. Het blijkt dat hier veel mogelijkheden liggen voor vermindering van de uitstoot van CO2 en andere luchtvervuilende stoffen. Een vervolgaanpak is in voorbereiding.

Energietransitie in de gebouwde omgeving

In 2022 ging Rotterdam door met bevordering van de energietransitie in de bestaande woningvoorraad. Met 23 Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) is begonnen met de begeleiding naar een groen meerjarenonderhoudsplan (MJOP) en duurzame investeringen. Met de begeleiding voor eengezinswoningen zijn 136 woningen overgegaan op verduurzaming. Met verschillende subsidies zijn isolatiemaatregelen in woningen aangebracht. Daarnaast zijn 32.000 dozen met energiebesparende middelen uitgereikt. Medio 2023 is informatie over de voortgang op het gebied van aardgasvrij in 2022 beschikbaar.  De voortgang in de gebiedsaanpakken is al wel bekend.

In Heindijk zijn in 2022 volgens planning 300 woningen aangesloten op stadsverwarming. In 2023 volgen de overige 70 woningen en nog een aantal utiliteitsgebouwen. In Pendrecht-Zuid en Reyeroord-West kregen gebouweigenaren het aanbod over te stappen op stadsverwarming. Beide aanpakken stonden in 2022 op pauze vanwege de ontwikkelingen rondom Warmtebedrijf Rotterdam (WbR). In het najaar van 2022 besloot het kabinet om warmtenetten meer publiek te maken. Daardoor krijgt de overheid een grotere rol. Vattenfall reageerde door de aanpak in Pendrecht en Reyeroord tijdelijk te pauzeren. Het bedrijf gaf aan niet zeker te weten of het zijn investering kan terugverdienen. De gemeente overlegt nu met Vattenfall en het ministerie van Economische zaken over het vervolg.

In Bospolder-Tussendijken zijn 436 woningen van Havensteder aangesloten op stadsverwarming. In Prinsenland – Het Lage Land is voortgang geboekt met de aanbesteding van aanleg, beheer en exploitatie van een warmtenet. In Rozenburg is nog niet met de aanbesteding begonnen vanwege de ontwikkelingen rond het Warmtebedrijf Rotterdam. Een verkenning moet uitwijzen of de ontwikkeling van een warmtenet mogelijk is door een meer publiek warmtebedrijf.

In januari 2022 kreeg de gemeente de specifieke uitkering (SPUK) energiearmoede van het Rijk. Met dit geld betaalt de gemeente projecten om de energierekening van bewoners te verlagen. De uitvoering van verschillende projecten is gestart.

• Sinds de herfst van 2022 kunnen huishoudens met een laag inkomen een energieklusser aanvragen. Deze energieklusser geeft advies en brengt direct kleine energiebesparende maatregelen in de woning aan.
• Oprichting van het Duurzaam Witgoedfonds: Rotterdammers met een laag inkomen kunnen via een hulpverlener, energieklusser of budgetmaatje gratis een energiezuinig apparaat ontvangen.
• Eind december 2022: een convenant is gesloten met woningcorporaties; de corporaties nemen extra maatregelen om de energierekening van hun huurders verlagen.
• Energiebank Rotterdam deed collectieve energiecoaching bij bewonersgroepen.
• OpZoomer hield in het najaar van 2022 een proef waarbij in 5 straten in Feijenoord buurtbewoners in gesprek gingen over energiebesparing. Ze werken hierbij samen met de Energiebank Rotterdam.

In 2022 werkte de gemeente aan een regionale arbeidsmarkt agenda (RAA). De energietransitie, circulaire economie en digitalisering zijn de belangrijkste opgaven. De RAA biedt hierbij een kapstok voor alle acties. Rapporten van TNO dienden als basis voor de RAA. Uit de rapporten bleek dat de werkgelegenheid bij de aanleg van het warmtenet groot en divers is. In een aantal wijken waar nu werkzaamheden lopen voor de aanleg van een warmtenet, startten projecten om mensen uit de wijk op te leiden. In het Energiehuis in Heindijk startte bijvoorbeeld de opleiding voor plaatsing van de warmte-afleversets. Verder is een Kansen voor West 3 subsidie toegekend om in verschillende wijken Leer Praktijk Centra op te zetten. Hierbij ligt de nadruk op technische beroepen in de verduurzaming.

In 2022 enthousiasmeerde de interactieve theatervoorstelling Huis van Sarah bedrijven, werkzoekenden en leerlingen om aan de slag te gaan of een opleiding te kiezen in de verduurzaming.

Duurzame en schone haven en industrie

In 2022 verbruikten de chemische industrie en de aardolie-industrie al 10 tot 20% minder aardgas. Dit is een gevolg van de ontwikkelingen op de internationale energiemarkt. Daar staat een hoger gebruik van kolen tegenover. De gemeente heeft de walstroominstallatie in Rozenburg in gebruik genomen. Andere successen zijn de samenwerking met veel kleine innovatieve bedrijven in en om de haven, de succesvolle World Hydrogen Summit (topconferentie over waterstof) in Rotterdam en de investeringsbeslissingen voor twee grote electrolyzers op de Tweede Maasvlakte. Electrolyzers zetten elektrische energie om in waterstof.

Aansluiting onderwijs en jeugdhulp
Om te zorgen voor passend onderwijsaanbod of jeugdhulp is in 2022 de aanpak Thuiszitters verfijnd. Het wijkteam sluit nu aan bij de Taskforce Thuiszitters. Daarnaast zet de gemeente in op preventie om te voorkomen dat schoolverzuim leidt tot thuiszitten. In het kader van het Nationaal Programma Onderwijs zijn schoolzorgteams opgestart. Hiermee sluit de inzet van de verschillende zorgprofessionals beter aan bij wat een school nodig heeft. Er zijn 45 schoolzorgteams actief in heel Rotterdam sinds eind 2022. 

Talentontwikkeling
Om talenten beter te benutten, werken we in het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid (NPRZ) collectief aan tien uur dagprogrammering. Het zijn uren met een aanbod van extra activiteiten voor onder meer taal en rekenen, techniek, loopbaanoriëntatie, sport, cultuur en natuur. Binnen het NPRZ-gebied bieden 36 basisscholen en 8 scholen voor voortgezet onderwijs een dagprogrammering aan: basisscholen tien uur en de scholen in het voortgezet onderwijs zes extra uren per week. 

Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
De gemeente stimuleert activiteiten rond de aansluiting van onderwijs naar arbeidsmarkt. Er is extra aandacht voor kansrijke banen en sectoren. Hiervoor zijn in 2022 33 subsidieaanvragen toegekend. De inzet voor digitale vaardigheden in het onderwijs (IT-campus) en de beroepsbegeleide leerweg (bbl) is voortgezet. 

Leraren 
De Rotterdamse aanpak leraren is gericht op beperking van het lerarentekort en van de personeelstekorten in de kinderopvang. Hieronder enkele voorbeelden van in 2022 genomen maatregelen:

• Uitbreiding van het aantal opleidingsplaatsen bij de Opleidingsschool van 591 naar 830. In de Opleidingsschool werken lerarenopleidingen en scholen samen om leraren voor te bereiden op de onderwijspraktijk.
• Voortzetting van subsidies voor vermindering van de werkdruk en begeleiding van starters en stagiair(e)s. Alle studenten van de lerarenopleiding kregen mede hierdoor een stageplaats.
• Informeren van potentiële leraren over de mogelijkheden om in het onderwijs aan de slag te gaan via het project ‘Leraar van buiten’.
• Scholing gestart voor vakleerkrachten uit de kunst- en cultuursector. Het doel is vakleerkrachten beter inzetbaar te maken in het onderwijs, zodat ze meer uren onderwijs kunnen verzorgen.
• Inzet op voordelen voor leraren: Er zijn 9.980 Rotterdampassen en 510 lerarenbeurzen toegekend aan leraren en medewerkers kinderopvang. 

Voortijdig schoolverlaten 

• Het programma VSV Rijnmond 2020-2024 (voortijdig schoolverlaten) loopt. Het programmadoel is vermindering van het aantal voortijdige schoolverlaters en meer kansen voor jongeren om talenten te ontplooien en om een passend diploma te halen.
• Mbo-scholen bieden met gemeentelijke steun extra begeleiding aan hun studenten en werken in en rond de klas nauw samen met zorgorganisaties.
• De regionale pilot VSV-coach (voortijdig schoolverlaten) is op vijf locaties begonnen. De coach benadert jongeren eerder, gaat eventueel op huisbezoek, en biedt begeleiding.
• Het Jongerenloket startte een aanpak voor snelle toeleiding naar werk. Daarvan konden ook voortijdig schoolverlaters gebruikmaken.
• Het projectteam ‘Oud VSV’ benaderde begin 2022 1.489 oud-voortijdig schoolverlaters en hen is waar nodig een aanbod voor ondersteuning gedaan.

Collegetarget Schil om de school: In het schooljaar 2025/2026 hebben 100 basisscholen en voortgezet onderwijs scholen, met een achterstandsscore hoger dan 0, een schil om de school waarin minimaal 1 van onderstaande interventies is opgenomen:

- Tutoren

- Mentoren

- Schoolzorgteams

- Preventief Jongerenwerk op school

- Slim organiseren met Kunstvakdocenten

- Expeditie Digitaal

Voor een uitgebreide toelichting op de voortgang van het collegetarget Schil om de School zie het Doel: Verhogen kwaliteit onderwijs.

Toekomstbestendige en vitale sport-, speeltuin- en scoutingverenigingen

Het Actieprogramma Verenigingen is in 2022 verder uitgevoerd. Acties zijn ingezet voor:

• flexibele lidmaatschappen
• multisportaanbod
• e-sports bij verenigingen
• nieuwe organisatievormen, en
• de inzet van verenigingsconsulenten van Sportsupport.

In het Vitaliteitsonderzoek 2022 van Rotterdam Sportsupport noemt 9 van de 10 verenigingen zichzelf vitaal. De verenigingen scoorden gemiddeld 77 op een schaal van 0 tot 100.

De pilots en acties uit het Uitvoeringsprogramma Speeltuinverenigingen zijn in 2022 verder uitgewerkt. De stichting Buurt- en Speeltuinwerk Rotterdam (BSW) en het landelijke kennisinstituut van speeltuinen NUSO/LOS werken hierbij samen.

Alle speeltuinverenigingen zijn vitaal op 3 na. Deze 3 kregen hulp van BSW. De speeltuin Hillesluis is in juni opnieuw geopend na herinrichting met groen en ondergrondse wateropvang. Deze speeltuin is nu ook geschikt voor kinderen met een beperking. Als vervolg komt er inzet op het samen spelen door kinderen met en zonder beperking op meer speeltuinen.

Sportaccommodaties

Voor de sportaccommodaties is de eerste en de tweede tranche uitgevoerd van het Uitvoeringsprogramma IHP Sport 2021-2025. Voor de eerste tranche is 1 project afgerond: de omzetting van de bestaande topsporthal naar een trainingsfaciliteit voor het turnprogramma van TeamNL. Andere acties zijn gestart.

In de tweede tranche zijn twee kunstgrasvelden gerealiseerd en projecten gestart voor bijvoorbeeld renovatie of vervanging van sporthallen en clubgebouwen, en de invoering van ledverlichting.

Subsidies

Binnen de Een-derderegeling (1/3-regeling) zijn subsidies verleend om verenigingen te helpen hun accommodaties te verbeteren en te verduurzamen. In 2022 zijn 19 subsidies verleend, met een totaalbedrag van € 350.000. Verder heeft het Mulier Instituut adviezen gegeven over de toegankelijkheid van Rotterdamse sportaccommodaties. De adviezen krijgen een plek in het beleid en de uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) Sport.

Optimalisatie bezettingsgraad en gebruik van sportaccommodaties

Rotterdam wil sportaccommodaties optimaal laten gebruiken. Voor de bezettingsgraad van gymzalen en buitensportaccommodaties zijn prestatieafspraken vastgelegd met Sportbedrijf Rotterdam. De Bouwstenenvisie Sportcomplex van de Toekomst is vastgelegd..

Natuur- en milieueducatie (NME)

De beleidsnota Natuur-en milieueducatie is op hoofdlijnen gereed voor bestuurlijke besluitvorming. Die is voorzien in de eerste helft van 2023.

Ook in 2022 hebben hebben basisscholen van Stichting Natuurstad les gekregen over natuur en milieu. Een aantal scholen heeft daarnaast meegedaan aan het programma schooltuinieren. 19 organisaties in Rotterdam hebben andere activiteiten in het kader van NME georganiseerd. 

De bouw van een nieuw dierenasiel aan de Abraham van Stolkweg is gestart. De gebouwen op het terrein zijn hiervoor gesloopt. De overeenkomst voor de wettelijke taak dierenopvang is per 1 juli 2022 ingegaan.

Collegetarget verbeteren verkeersveiligheid: We verbeteren de verkeersveiligheid in Rotterdam door effectieve maatregelen te treffen op de dertig meest verkeersonveilige locaties in de stad.

Er is geen mijlpaal voor 2022.

Realisatie 2022: 10 blackspots

De jaarlijkse aanpak van de meest verkeersonveilige locaties heeft in 2022 plaatsgevonden op basis van programmering zoals beschreven in het beleidsplan Rotterdam Veilig Vooruit. Dit heeft op vijftien locaties in de gemeente in verbetermaatregelen op straat geresulteerd. Maatregelen zijn een doelmatige ingreep om het geanalyseerde verkeersveiligheidsprobleem effectief aan te pakken. Bij de verdere uitwerking en rapportage over het collegetarget verkeersveiligheid 2022 – 2026, wordt gekeken welk deel van de aangepakte locaties voldoet aan de eisen van de aanpak van de daadwerkelijk ’30 meest verkeersonveilige locaties in de stad’. Met de sanering van 10 blackspots in 2022 liggen we op schema om de collegetarget te halen.

In juli 2022 is een zomeroffensief tegen ‘verkeersaso’s’ gehouden. Hiervoor zijn onder meer. zes straten, parkeerterreinen en kades op de juiste momenten afgesloten. Twee extra flitscamera’s en een lawaaiflitser zijn geplaatst. Het doel was overlast tegen te gaan van opzettelijk te hard rijden, geluidsoverlast en vervelend rondhangen rond auto’s.

Wonen en bouwen

Afspraken wonen 

Het Rijk, de provincie en de regio leggen sterke nadruk op de bouw van voldoende en betaalbare woningen. Het Rijk streeft naar een sterkere landelijke regie op de realisatie van de woningbouwopgave. Hiervoor zet het Rijk verschillende programma’s in, waaronder de programma’s ‘Woningbouw’, ‘Een thuis voor iedereen’ en ‘Betaalbaar wonen’.

In de zomer van 2022 hebben het Rijk, Aedes (vereniging van woningcorporaties), Woonbond en VNG landelijke prestatieafspraken gemaakt. Deze afspraken gaan over de inzet van de beschikbare financiën na afschaffing van de verhuurderheffing.

In oktober van 2022 zijn er samenwerkingsafspraken over de woningbouw gemaakt tussen het Rijk en de provincie Zuid-Holland. Deze afspraken moeten begin 2023 leiden tot regionale woondeals. Daarbij zijn ook gemeenten en woningcorporaties betrokken. Het regioakkoord dat de samenwerkende gemeenten en de woningcorporaties in de regio Rotterdam in maakten, is hiervoor het uitgangspunt. Deze regionale woondeals worden naar verwachting in het eerste kwartaal van 2023 getekend.

Collegetarget bouw nieuwe woningen: Het college start de in de komende vier jaar met de bouw van 14.000 – 16.000 nieuwe woningen. Van deze woningen (uitgezonderd tijdelijke woningen) behoort 20% tot het sociale segment en 35% tot het middensegment

Realisatie 2021: 4.735

Begroting 2022: 3.500-4.000

Realisatie 2022: 3.005 (waarvan 10% in het sociale segment, 27% in het middensegment)

In 2023 is de bouw gestart van 3005 woningen: ongeveer 10% in het sociale segment, 26% in het middensegment, 25% in het hoger segment en 23% in het topsegment. Voor ca 16% van de woningen is het prijsniveau nog niet bekend. Vooral het achterblijven in het betaalbaar segment (sociaal en midden) is zorgelijk en vraagt extra maatregelen. Denkbaar zijn afspraken met corporaties, plaatsing van flexwoningen en verkoop van gemeentegrond voor de bouw van veel betaalbare woningen.

De zich nu snel op elkaar volgende negatieve ontwikkelingen op de woningmarkt hebben grote gevolgen voor de daadwerkelijke bouw van betaalbare woningen. Hoewel het percentage betaalbare woningen over heel 2022 gestegen is ten opzichte van de eerste twee kwartalen van dat jaar, is het gewenste aandeel van 20% sociaal segment en 35% middensegment niet gerealiseerd. Het is nog steeds de verwachting dat de percentages over het geheel van de collegeperiode 2022 tot 2026 behaald worden.

Het aantal woningen waarvoor een vergunning aangevraagd is, is fors lager dan voor 2022 was verwacht. De daadwerkelijke bouw van woningen staat onder druk. Dit komt door een combinatie van oorzaken:

1. Stijgende bouwkosten door de krappe arbeidsmarkt en door schaarste in materialen.  
2. Afvlakkende woningmarkt door de sterk gestegen hypotheekrentes en hoge inflatie, die zorgen voor vermindering van de koopkracht. De verkoopsnelheid van woningen is ingezakt, projectontwikkelaars wachten met de bouw op het behalen van voorverkooppercentages.
3. Toenemende voorzichtigheid bij investeerders door de aangekondigde regulering van de vrije sector. Het Rijk geeft geen duidelijkheid hoe deze regulering uitpakt en in welke deze de geplande investeringen in de vrije huursector raakt.

Erfpacht

Met de woningcorporaties Havensteder en Woonstad is in 2022 een overeenkomst gesloten tot eeuwigdurende afkoop van erfpachtcanonverplichtingen. De hieruit voortvloeiende baten worden verantwoord over de jaren 2022 en 2023. Een deel van de opbrengst heeft in het coalitieakkoord 2022-2026 een bestemming gekregen. Het restant wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor.

Zie ook de paragraaf grondbeleid voor onder andere een toelichting op de marktontwikkelingen woningbouw en werklocaties en het resultaat op de grondexploitatieportefeuille.

Ondermijnende Criminaliteit

Ondermijnende criminaliteit omvat onder meer drugscriminaliteit en mensenhandel, illegale prostitutie, crimineel vermogen, criminele motorbendes en misstanden in de vastgoedsector. De gemeente pakt de ondermijning energiek aan. Enkele opvallende resultaten in 2022:

• Vaststelling van een nieuw stedelijk drugsbeleid door de gemeenteraad.
• Onderzoek door het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel, in opdracht van de gemeente Rotterdam, naar de vermoedelijke aard en omvang van criminele uitbuiting in Rotterdam. Op grond van de aanbevelingen startte de gemeente een pilot. Informatie en ervaringen uit de pilot kunnen leiden tot een stadsbrede aanpak van criminele uitbuiting.
• In 2022 hebben 186 integrale controles van bedrijven plaatsgevonden. Dergelijke controles waren na opheffing van de coronamaatregelen weer mogelijk. De controles droegen bij aan de zichtbare aanwezigheid van de gemeente en de partners in de wijken.

Een goedlopend samenwerkingsverband van publieke en private partners werkt in de Rotterdamse haven al een aantal jaar aan de aanpak van drugscriminaliteit. De ambitie is om een weerbare, integere en veilige haven te creëren waar geen ruimte is voor drugscriminaliteit en corruptie. In 2022 is de aanpak geïntensiveerd. Diverse aanpakken en projecten zijn gestart, zoals de integrale uithalersproblematiek, vertrouwensketen, strategische communicatie en internationale samenwerking.

Het Rijk financierde de aanpak in 2022 met incidentele middelen.

De resultaten en inspanningen van de aanpak van drugscriminaliteit in de haven zijn onderdeel van het Jaarverslag Ondermijnende Criminaliteit 2022.  Het verslag verschijnt voor de zomer 2023.

Digitale criminaliteit

Het aantal meldingen van cyberincidenten is in de afgelopen vijf jaar verdrievoudigd. Daarom zette de gemeente in 2022 in:

• op een grotere bewustwording van cyberveiligheid bij jongeren, ouderen, ondernemers en kwetsbare doelgroepen. Dit is gedaan door een brede bioscoopcampagne, diverse theatervoorstellingen bij mbo-instellingen en een rondgang bij de bovenbouw in het primair onderwijs;
• op voorkoming van daderschap en op het bieden van nazorg aan slachtoffers, in samenwerking met de politie, het Openbaar Mnisterie (OM) en Slachtofferhulp Nederland;
• op het inzichtelijk maken van nieuwe risico's en dreigingen. Dit is gebeurd met partners van de gemeente. Er is ingezet op whatsapp- en bankhelpdeskfraude;
• op vergroting van de weerbaarheid van de stad door bestuurlijke oefeningen op het gebied van cybergevolgbestrijding. Ook hierbij werkte de gemeente samen met diverse partners.

Jeugdoverlast en criminaliteit

Net als in voorgaande jaren besteedden de gemeente en het jongerenwerk in 2022 meer aandacht aan wat er online gebeurde. Met de partners zijn afspraken gemaakt over opvolging van online signalen. In 2022 zijn trainingen georganiseerd voor de betrokken partners om de groepsaanpak verder te professionaliseren. Het onlinegedrag van de groepen wordt sinds 2022 – voor zover mogelijk - meegenomen in de prioritering en de aanpak van de groepen.

Onder de noemer Preventie met Gezag is bij het ministerie van Justitie en Veiligheid een aanvraag ingediend voor geld om ondermijnende criminaliteit te voorkomen. Deze integrale aanvraag is opgesteld in nauwe samenwerking met partners in zowel het zorg- als het veiligheidsdomein.

De aanpak van jeugdige plegers van wapengeweld, in het bijzonder messengeweld, is in 2022 voortgezet. De campagne Geweldig Rotterdam vroeg op verschillende manieren aandacht voor messengeweld, onder andere via een actie om messen in te leveren en een campagne voor en door jongeren #shanksdown.

Aanpak Radicalisering, extremisme en polarisatie

De gemeente heeft een hernieuwde aanpak radicalisering, extremisme en polarisatie opgesteld. Hierin zijn aanbevelingen uit het rapport van een externe expertcommissie en de geleerde lessen meegenomen. De nieuwe aanpak is december 2022 naar de raad verstuurd.

Een aantal opvallende punten uit 2022:

• Op 31 december 2022 hadden 24 personen een persoonsgerichte aanpak in het kader van de Rotterdamse aanpak van radicalisering (PGA RAD) in het Zorg-Veiligheidshuis Rotterdam-Rijnmond. 
• Er zijn 31 trainingen en 25 voorlichtingen aangeboden over radicalisering en extremisme. Hiermee zijn meer dan 700 professionals bereikt.
• Om de deskundigheid van professionals over polarisatie te vergroten, zijn 12 trainingen georganiseerd. Hieraan namen ongeveer 200 professionals deel.
• Om de weerbaarheid van Rotterdammers te vergroten tegen het ‘wij-zij-denken’ en tegen radicalisering, zijn verschillende acties ingezet: een theaterproject met kwetsbare jongeren, ouders zijn getraind met de interventie ‘Opvoeden in dilemma’s’. Leerlingen hebben een project gevolgd over mediawijsheid en groepen kwetsbare jongeren hebben een interventie gevolgd over identiteit, zelfreflectie en kritisch denken. Met deze projecten zijn meer dan 1000 jongeren en ongeveer 100 ouders bereikt.
• Er is een ‘serious game’ ontwikkeld. Deze game geeft docenten handvatten om om te gaan met polarisatie en radicale denkbeelden in de klas.

Voortgang 2022 Actieprogramma EU-arbeidsmigranten 2021-2025

Het college rapporteert over de resultaten in 2022 van het programma voor april 2023 aan de gemeenteraad. De gemeenteraad sprak op 15 december 2022 over de resultaten van de aanpak t/m oktober 2022 op basis van de Voortgangsbrief EU-arbeidsmigranten.

De GGD heeft een rol in de publieke gezondheid bij de opvang van vluchtelingen. Voor de opvang van Oekraïners is een aparte financieringsstroom tot 1 april of tot uiterlijk 1 juli 2023, aldus afgesproken binnen de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en de regiogemeenten. In gezamenlijkheid met de GHOR (Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen) borgt de GGD de (tijdelijke) coördinatie van zorg voor vluchtelingen.

De GGD gezondheidsmonitor verschijnt eens in de vier jaar. De meest recente Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen is afgenomen in 2020 (18 jaar en ouder).

Programmaorganisatie corona

De programmaorganisatie corona helpt bij de bestrijding van het coronavirus op regionaal niveau. De organisatie zorgt voor de nodige wendbaarheid en zorgvuldigheid. Toewerkend naar de einddatum 1 juli 2023 van de huidige opdracht van het ministerie van VWS draagt de programmaorganisatie de verantwoordelijkheden en taken over aan de reguliere organisaties: GGD, Veiligheidsregio/GHOR en de gemeente Rotterdam. Het is op het moment van schrijven van deze rapportage niet bekend of de opdracht een vervolg krijgt. De meerkostenregeling loopt tot 31 december 2023 en geeft VWS de mogelijkheid een opdracht toe te voegen, bijvoorbeeld de herhaalprik corona in het najaar voor ouderen. 

Waarborging kwaliteit kinderopvang

Signalen uit de kinderopvanginstellingen wijzen erop dat het personeelstekort in de kinderopvangsector in Rotterdam nog steeds groot is. Dit leidt ertoe dat organisaties niet altijd kunnen voldoen aan de wet- en regelgeving, bijvoorbeeld als het gaat om het vaste-gezichtencriterium, of de inzet van voldoende gecertificeerd personeel.

In het najaar vroegen de kinderopvangorganisaties in een brandbrief het college om landelijk intensiever te lobbyen voor meer ruimte in de wet- en regelgeving.

Het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang in Rotterdam is in 2022 door de GGD uitgevoerd zoals met de gemeente was afgesproken. Alle kinderopvanglocaties in de stad zijn door toezichthouders van de GGD bezocht; een deel kreeg een verkorte inspectie.

De verwachting is dat de personeelsproblematiek leidt tot een toename van het aantal handhavingsadviezen van de GGD. Toezichthouders die overtredingen constateren die te maken hebben met het personeelstekort beschrijven in het inspectierapport nauwkeurig de omstandigheden waaronder de overtreding zich voordeed. De gemeente kan bij de handhaving rekening houden met de beschreven omstandigheden. is De verwachting is dat de rapportage over de aantallen handhavingsadviezen in 2022 eind tweede of begin derde kwartaal 2023 volgt.

Inzet loonkostensubsidie

Realisatie 2021: 928
Begroting 2022: 1.200
Realisatie 2022: 1.179

De Participatiewet biedt met de loonkostensubsidie (LKS) een effectief middel om meer mensen aan de slag te helpen. Met deze subsidie krijgt een werkgever compensatie voor een beperkte arbeidsproductiviteit. Het vaker inzetten van deze subsidie biedt meer kwetsbare werkzoekenden een kans op duurzaam werk. In 2022 zijn daartoe verschillende aanvullende acties uitgevoerd. Een daarvan is de mensen die in aanmerking komen voor loonkostensubsidie vaker vroegtijdig en beter te herkennen. Verder wordt al tijdens de arbeidsontwikkeling gezocht naar een passende baan.

De doelstelling voor 2022 was 1.200 Rotterdammers aan het werk te helpen met een loonkostensubsidie  Dit doel is met 1.179 Rotterdammers bijna gehaald. Voor 2023 is de ambitie een netto groei naar 1.500 banen met LKS. In 2023 moet de invoering van het verbeterde dienstverleningsconcept voor de doelgroep helpen de beoogde groei te bereiken.

Monitor derde tertaal 2022 Werk en Inkomen

Voor meer informatie over de behaalde resultaten in 2022 wordt verwezen naar de Monitor Werk & Inkomen 3e tertaal 2022.

Bestuurlijke opdracht Zorg (BOZ)

Al enkele jaren groeit de hulp en ondersteuning aan Rotterdammers. Deze groei leidt tot een steeds grotere druk op zorgmedewerkers, ook vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. De groei in aantal cliënten en zorgzwaarte leidt ook tot stijgende zorguitgaven. Het budget dat het Rijk beschikbaar stelt, groeit onvoldoende mee: steeds meer geld uit de begroting van de gemeente Rotterdam wordt aan zorg besteed. Kortom, de houdbaarheid, de uitvoerbaarheid en de betaalbaarheid van de zorg staan onder een toenemende druk.

De zorg kan niet in de huidige vorm en op de huidige manier worden voortgezet; er moeten weloverwogen keuzen worden gemaakt, om te garanderen dat Rotterdammers die zorg het hardst nodig hebben, zorg ook (blijven) krijgen. Hiervoor is eind 2022 een Bestuursopdracht Zorg vastgesteld door het College. De inzet is veelomvattend: een maatregelenpakket, stevige lobby naar het Rijk, onderzoek naar bekostigingsmodel, datagedreven werken, betere samenwerking met aanpalende domeinen zoals werk, wonen etc.

Er is sprake van een voordelig rekeningresultaat 2022 op het Programma Zorg, welzijn en wijkteams. De bijgestelde prognose was te hoog. Ondanks dit voordelige resultaat is de urgentie voor de BOZ onverminderd:

• De uitgaven in de zorg stijgen ieder jaar t.o.v. het vorige jaar. Tussen 2019 en 2021 zijn de gerealiseerde uitgaven gestegen van € 676 mln naar € 762 mln (uitgaven vóór reserveringen en excl. overhead, COVID-19 en Opvang Vluchtelingen Oekraïne); een stijging van bijna 13%, De voorlopige uitgaven komen in 2022 uit op € 830 mln (+ 9% t.o.v. 2021). De meerjarenbegroting gaat voor 2023 en verder uit van ca. € 912 mln. Er is dus nog ruimte om te groeien in uitgaven t.o.v. 2022. Echter, gelet op het feit dat de gemiddelde groei van ruim 5,5% over de afgelopen jaren is, wordt die grens in 2024 bereikt. Niets doen en doorgroeien is daarmee geen optie.
• De redenen om met de BOZ te beginnen waren niet alleen financieel van aard. De aanbieders hebben eenvoudigweg niet de capaciteit om verder door te groeien. Er zijn onvoldoende zorgmedewerkers om de groeiende zorgvraag uit te voeren. De geluiden uit het veld bevestigen het beeld dat er iets moet veranderen aan de manier waarop nu zorg wordt verleend.

Inkoop Wmo

Vanwege aflopende contracten heeft de gemeente in 2022 de Wmo-arrangementen opnieuw ingekocht. Er zijn geen veranderingen en vernieuwingen doorgevoerd, omdat er geen tijd was om deze te implementeren. Dat had 2 oorzaken. Ten eerste heeft het aanbestedingstraject vertraging opgelopen door een kort geding eind 2021 en een tarievenonderzoek op basis daarvan. Om toch aan de wettelijke verplichting voor rechtmatige zorgcontinuïteit te kunnen voldoen moest de inkoop uiterlijk eind 2022 zijn gerealiseerd.  Per 1 januari 2023 zijn de nieuwe contracten ingegaan. De nieuwe contracten gelden voor één jaar en kunnen nog tweemaal met één jaar verlengd worden. 

Informele zorg en ondersteuning

De stedelijke ondersteuningsstructuur voor informele zorg en ondersteuning (IZO) draait. Daarmee heeft de gemeente haar doelstelling voor 2022 bereikt. Er is inmiddels ervaring opgedaan met de nieuwe instrumenten Mantelfoon, Zorgzaam010, Advies op Maat en cursussen en workshops. Ook zijn de eerste contracten verlengd en zet de gemeente in op het nog beter vindbaar maken van het aanbod. Dit jaar kon de gemeente weer meer aandacht besteden aan de waardering van IZO-verleners. Voorbeelden hiervan zijn het stedelijke vrijwilligersontbijt en de lokale waardering in de wijken. Voor mantelzorgers is daarnaast een keuzemogelijkheid (cadeaubon) toegevoegd als vorm van waardering. Ook is er verbinding gemaakt met welzijn via de nieuwe opdracht. Over de voortgang op IZO staat veel informatie in de voortgangsbrief van najaar 2022: In 2023 gaat de gemeente met IZO-partijen het bestaande aanbod evalueren en als dat nodig is bijsturen.

Naar behoefte passende (langdurige) ondersteuning

Uit de Raadsmonitor welzijn, zorg en jeugdhulp over de eerste helft van 2022 blijkt dat het aantal Rotterdammers met een indicatie voor een Wmo-arrangement in de eerste helft van 2022 ten opzichte van het tweede halfjaar 2021 licht is gestegen met 0,18%. Het aantal unieke cliënten is toegenomen van 33.858 cliënten in de tweede helft 2021 naar 33.918 unieke cliënten in de eerste helft van 2022.

De groei van het aantal Rotterdammers met een Wmo-arrangement heeft een directe relatie met de invoering van het Wmo-abonnementstarief in 2019. Hierdoor is de eigen bijdrage voor een Wmo-voorziening niet langer inkomensafhankelijk, maar vastgesteld op maximaal 19 euro per maand. Dit heeft  geleid tot een flinke toename van het aantal personen met een indicatie voor huishoudelijke ondersteuning. Hoewel niet vallend onder Wmo-arrangementen, is voorgaand effect ook zichtbaar bij Wmo-woningaanpassingen, bijvoorbeeld voor trapliften. Ook hiervoor geldt het abonnementstarief.

Per 2025 zal, na aanhoudende druk van gemeenten en de VNG, huishoudelijke ondersteuning opnieuw inkomensafhankelijk worden. Over de invulling van deze aanpassing is de VNG namens gemeenten met het Rijk in gesprek.

Ouderen

Het uitvoeringsprogramma Rotterdam, Ouder en Wijzer van het vorige college is afgerond. Verschillende onderdelen van het programma hebben een plek gekregen in de nieuwe welzijnsopdracht die gestart is op 1 juni 2022 of worden gesubsidieerd vanuit Heel de Stad en daarmee staat er een nieuw Rotterdams ouderenpakket. Veel maatregelen worden daarmee uitgerold over de hele stad, denk hierbij bijvoorbeeld aan de inzet op samen eten, vitale woongemeenschappen, valpreventie, fitfestivals en dementievriendelijkheid.

Collegetarget woon(zorg)concepten: In de collegeperiode 2022-2026 realiseren we minimaal 14 Thuisplusflats voor ouderen en starten we met de bouw van nieuwe woon(zorg)complexen voor ouderen, zodat in totaal 24 voorzieningen beschikbaar komen.

Mijlpaal 2022: 1

Realisatie 2022: 1

Dit college heeft de ambitie woonzorgconcepten voor ouderen te realiseren, zowel in bestaande wooncomplexen door deze om te vormen naar een Thuisplusflat als in nieuwbouw. De inkoop voor het uitbreiden van het aantal thuisplusflats in de stad is in voorbereiding. Daarnaast wordt er aan een actieagenda voor ouderen gewerkt om de ambities van dit college te realiseren. Het nieuwbouwproject waar in 2022 de eerste paal de grond in is, is het bouwproject Simeon en Anna aan de Veldstraat. De bouw is gestart op 23 september 2022.

Schoolzorgteams

De gemeente heeft als doel om in 2023 op alle scholen met een hoge tot zeer hoge weging (125 in totaal) een werkend schoolzorgteam te hebben staan. Inmiddels is in 2022 op 45 scholen een Schoolzorgteam geïmplementeerd. De resultaten en effecten van de schoolzorgteams worden gemonitord en in 2023 geëvalueerd. Op basis van deze effectevaluatie t.a.v. het gezond, veilig en kansrijk opgroeien van kinderen wordt door de gemeente bezien hoe de schoolteams voor de langere termijn geborgd kunnen worden in het gemeentelijke jeugd- en onderwijsbeleid. Met deze teams neemt de druk op het zorgstelsel af. De wachttijden voor het wijkteam worden namelijk korter, er is meer direct contact met ouders en er is meer ruimte voor preventie. 

Ketensamenwerking

Ketensamenwerking zorgt voor passende, tijdige en integrale hulp van het lokale wijknetwerk, om zo het beroep op dure gespecialiseerde jeugdhulp te verminderen. De gemeente organiseert hiervoor samen met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in alle gebieden wijkgerichte bijeenkomsten.  

 In 2022 is het CJG zich meer gaan richten op de kwetsbare kinderen/gezinnen. Het centrum biedt daarbij maatwerk op basis van de signalen van CJG-professionals en ketenpartners. Ook richt het CJG zich op de 9 maanden-doelgroep in kader van het programma Stevige Start. De geboortecontactpersonen van CJG halen de contacten met verloskundigen verder aan om samen zo vroeg mogelijk signalen van kwetsbaarheid op te kunnen vangen.  

Kinderopvang Plus

Het doel van Kinderopvang Plus is gespecialiseerde begeleiding te bieden aan kinderen met gedragsproblematiek en/of een ontwikkelingsachterstand.

Wat is er bereikt in 2022? 

• Er zijn 93 plekken Kinderopvang Plus 0-4 jaar en 60 plekken BSO+ 4-13 jaar gerealiseerd.  
• In 2022 draaide de pilot Pact Jonge Kind. Dat pact heeft als doel een sterkere doorgaande lijn te organiseren tussen de reguliere opvang, de Kinderopvang Plus en de Jeugdhulp voor jonge kinderen.  

Herijking schoolmaatschappelijk werk

In februari 2023 hebben de gemeente en de schoolbesturen Primair Onderwijs (PO) een definitief besluit genomen over de herijking van het Schoolmaatschappelijk Werk (SMW) voor de basisscholen en scholen speciaal basisonderwijs in Rotterdam. Daarmee zullen de gemeente en schoolbesturen vanaf 2024 samen één opdracht verstrekken aan de aanbieders Schoolmaatschappelijk Werk voor de uitvoering van Schoolmaatschappelijk Werk op de betreffende scholen op basis van een gezamenlijk opgesteld en vastgesteld kwaliteitskader Schoolmaatschappelijk Werk PO. Het kwaliteitskader wordt opgenomen in het gewijzigde Subsidiekader (V)SMW 2024.

Programma Volksgezondheid

Kinderen gezond, veilig en kansrijk op laten groeien tot zelfstandige, zelfredzame en participerende burgers. Hoe doen we dat? Rotterdammers werken in de eerste plaats zelf aan hun gezondheid. De gemeente stimuleert, ondersteunt en beschermt hen waar nodig. Voor de bevordering van de gezondheid en het veilig en kansrijk opgroeien van kinderen en jongeren voert CJG Rijnmond de wettelijke basistaak jeugdgezondheidszorg (JGZ) uit. Naast de onverwachte ondersteuning voor de Oekraïners die naar Nederland gekomen zijn lag in 2022 de prioriteit bij de doelgroep 0-4 en de kwetsbare kinderen en gezinnen. Het gewenste bereik van de leeftijdsgroep 4-18 jaar is niet gehaald. CJG Rijnmond werkt aan het in kaart brengen van mogelijkheden om ook de doelgroep 4-18 jaar meer te kunnen bereiken binnen de bestaande omstandigheden. Dit punt heeft blijvend aandacht van zowel gemeente als CJG. In dit kader zijn er trajecten opgestart op de aansluiting van het CJG bij de School Zorg Teams.

De gemiddelde totale vaccinatiegraad is in 2022 iets afgenomen ten opzichte van de vaccinatiegraad in 2021, namelijk van 83,6% naar 78,8% in 2022. Het CJG beoogt door middel van gerichte aandacht voor de doelgroepen die moeilijk worden bereikt, de vaccinatiegraad te verhogen. Zij doen dit door hun professionals verder te trainen, door te werken met een planbelbureau om mensen te herinneren aan hun afspraken en door cultuur-sensitief te werken. Hiermee zetten zij zich niet alleen in voor niet-westerse gezinnen, maar ook voor gezinnen die op basis van hun geloofs- of levensovertuiging twijfels hebben over vaccineren. In 2022 heeft de GGD daarnaast het CJG een handreiking gedaan om samen te kijken hoe de vaccinatiebereidheid verhoogd kan worden en van elkaar te leren. Er is hiervoor een werkgroep opgezet tussen CJG en GGD.

Opzoomer mee

Begin 2022 heeft Opzoomer mee een nieuw beleidsplan opgesteld, met de naam Van Onderop gepresenteerd. Daarin presenteert de gemeente de volgende 3 belangrijke voornemens:

• Een vernieuwde programmering van de Opzoomercampagne.
• Lief & Leed en Groen & Schoon (twee Rotterdamse speerpunten) verder door ontwikkelen en verdiepen.
• Bouwen aan een nieuwe ondersteuningsstructuur voor het Opzoomeren, in samenwerking met de welzijnsaanbieders.

In 2022 hebben ruim 2.200 straten meegedaan aan de Opzoomer campagne. Het aantal Lief en Leefstraten bedroeg 963.