Wat willen we bereiken?

Samenwerking met en stimuleren van de verduurzaming van de stad  

Om onze klimaatdoelen te halen, hebben we de inzet van de hele stad nodig. De afgelopen periode zijn veel initiatieven ontwikkeld, netwerken ontstaan en afspraken gemaakt. Nu is het van belang meer naar uitvoering en opschaling te gaan. Hier willen we samen met de partners en de Rotterdamse samenleving de schouders onder zetten.  

• De focus komt te liggen op de uitvoering en opschaling 
• We trekken samen op in lobby richting het Rijk en de EU 
• We blijven stevig sturen op CO2 impact, waarbij DCMR jaarlijks monitort op effect (terugkijkend) en op doorrekenen van de targets: liggen er voldoende plannen en ambities om de lange termijn doelen te halen. Integratie met doelstellingen rondom ketenimpacts (scope 3) en daarmee de grondstoftransitie is noodzakelijk om klimaatdoelstellingen te halen.   

 

We betrekken bewoners in het verduurzamen van de stad 

Rotterdammers weten wat zij zelf kunnen doen om een bijdrage te leveren aan het verduurzamen van hun leefomgeving en dus de stad. We ondersteunen effectieve bewonersinitiatieven waar nodig en mogelijk en laten hun stem meewegen in onze besluitvorming bijvoorbeeld via het Burgerberaad.  

 

Stimuleren verduurzaming stad en haven door het Duurzaamheidstransitiebudget en het Energietransitiefonds 

We willen de juiste innovaties in de regio versnellen en zo het verdienvermogen voor de stad en de werkgelegenheid voor Rotterdammers bevorderen. En het mogelijk maken dat VvE's, kleine bedrijven, maatschappelijke organisaties en woningeigenaren voldoende en juiste financieringsmogelijkheden hebben voor het verbeteren en verduurzamen van hun panden. 

 

Het goede voorbeeld geven door een duurzame bedrijfsvoering  

Rotterdam is een betrouwbare, geloofwaardige en inspirerende gemeente. Daarom geven we zelf het goede voorbeeld en zijn we transparant over wat we zelf doen op het gebied van duurzaamheid. Want goed voorbeeld doet goed volgen. We stellen prioriteiten en richten onze aandacht op onderdelen waar we het grootste verschil kunnen maken op het gebied van energiebesparing, CO2-reductie en grondstoffenreductie in onze bedrijfsvoering én in de keten. Daarnaast benutten we kansen voor synergie tussen verschillende initiatieven.  

We maken jaarlijks ons energieverbruik en CO2-uitstoot openbaar, rapporteren over de maatregelen, communiceren intern en extern over ons interne verduurzamingsbeleid en nemen actief deel aan keteninitiatieven. 

Wat gaan we daarvoor doen?

Samenwerking met en stimuleren van de verduurzaming van de stad 

Voor elke sector uit het landelijke Klimaatakkoord zijn doelen geformuleerd. Per sector werken we samen met onze partners een aanpak uit om de CO2 reductiedoelstellingen te halen. Ook maken we afspraken over de uitvoering. De gemeente coördineert de voortgang van de uitvoering en monitort het effect op de doelstellingen. 

• We betrekken de verschillende sectoren, zoals de Haven en Indiustrie, Circulair, de gezondheidszorg bij de opgave.
• De gemeente maakt een concreet actieprogramma voor circulair en werken hierin nauw samen met de partners in de stad. De tafel richt zich vooral op voedselconsumptie, textiel, elektronica en verpakkingen.

 

We betrekken bewoners in het verduurzamen van de stad 

We organiseren een Rotterdams Burgerberaad voor het klimaat: een gelote groep Rotterdammers wordt gevraagd welke klimaatmaatregelen zij voorstellen om de klimaatdoelen voor 2030 te realiseren. In 2024 zal het eerste Burgerberaad georganiseerd worden en worden de eerste plannen voorgelegd aan de Raad.  

 

Stimuleren verduurzaming stad en haven door het Duurzaamheidstransitiebudget en het Energietransitiefonds 

We vormen een Duurzaamheidstransitiebudget (DTB) van €100 mln. Het fonds wordt ingezet voor het versnellen van innovatie, het bevorderen van het verdienvermogen en werkgelegenheid, de vergroening van de Rotterdam, het verduurzamen van de energie-opwekking, de transitie naar een circulaire economie voor Rotterdam. Daarnaast willen we ook het energiegebruik van bewoners en ondernemingen reduceren, als ook dat van de gemeente zelf. We investeren in projecten met de hoogste reductie van uitstoot van schadelijke stoffen per bestede euro en de grootste vermindering van de afhankelijkheid van fossiele bronnen.  

 

We zetten het Energietransitiefonds (ETF) voort in samenwerking met Innovation Quarter en ondersteunen hiermee de financiering van innovatieve bedrijven en grote duurzame projecten die bijdragen aan de Rotterdamse energietransitie en circulaire economie. De middelen van het Energietransitiefonds worden revolverend ingezet, via leningen of aandelenkapitaal. We streven ernaar om ten minste drie deals per jaar af te sluiten, die nauw aansluiten bij onze doelen voor de energie- en grondstoffentransitie. Daarbij dienen deze projecten/investeringen bij te dragen aan nevendoelen, zoals werkgelegenheid en milieu. Daarnaast verstrekken we energietransitieleningen voor verduurzaming en verbetering van panden aan VvE’s, kleine bedrijven, maatschappelijke organisaties en woningeigenaren. Dit doen wij samen met Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting.  

 

Het goede voorbeeld geven door een duurzame bedrijfsvoering  

We geven het goede voorbeeld als gemeentelijke organisatie. Daarbij richten we onze aandacht op processen binnen onze bedrijfsvoering waar we het grootste verschil kunnen maken. De verantwoording over de doelstellingen en afspraken vindt plaats via diverse programma’s: 

• Meerjarenplan ‘Op weg naar een emissie loos wagenpark’ (2030) 
• Energiebesparing gemeentelijke vastgoedportefeuille en concernhuisvesting 
• Energiebesparing assets openbare ruimte (gemaal van de toekomst, led transitie openbare verlichting e.d.) 
• Verschoning zakelijke reizen (mobiliteitspas) 
• Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)  
• We richten een stuurcyclus in op basis van het ‘Plan, Do, Check, Act’-principe (PDCA-cyclus) volgens de CO2-Prestatieladder, zodat een systeem ontstaat waarbij sprake is van continue verbetering. We starten met het in kaart brengen van de CO2 voetafdruk van ons eigen energie en brandstoffenverbruik en de zakelijke kilometers. En we maken een actieplan energiebesparing voor het gehele concern (aansluiten bij de landelijke Rijksoverheid campagne 'Zet ook de knop om’). Beide publiceren we op onze website. Het systeem wordt jaarlijks getoetst door een externe audit 
• We verbreden onze scope naar ketenemissies van gemeentelijke opdrachten en projecten. Onze focus ligt op activiteiten en sectoren met de grootste uitstoot én potentiële invloed van de gemeente om een reductie-aanpak door te voeren. 

 

Landelijke context 

We werken met het Klimaatactieplan Rotterdam aan een langjarige agenda om onze klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 te behalen. Voor het behalen van deze doelstellingen is niet alleen de inzet van de gemeente en de stad nodig. We zijn hierbij ook sterk afhankelijk van wet- en regelgeving en financiering vanuit het Rijk. Vanwege veranderende landelijke context, kan het zijn dat we onze doelstellingen en financiën moeten bijstellen. 

Prestatie-indicator

• CO2-bewust certificaat trede 3 (2022/2023).  
• Impact analyse concern inkoop; CO2 bewust certificaat trede 4 (2023/2024), trede 5 (2024/2025). 

Voortgang 2024

Stadsbrede verduurzaming en het goede voorbeeld 

• Samen met andere G4 gemeenten hebben we degelijke input geleverd voor het onderzoek van de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB) naar de kosten die de uitvoering van afspraken over klimaat en de energietransitie met zich meebrengt voor gemeenten. Het gaat om een herijking van een eerder onderzoek in 2021 in opdracht van de minister voor Klimaat en Energie, VNG, IPO en UvW. Dit onderzoek gebruikt het Rijk om te bepalen hoeveel geld er komende jaren naar gemeenten gaat voor de uitvoering van klimaatbeleid.  
• Om de energietransitie te versnellen richten we ons op een nauwe samenwerking tussen koplopersteden in Nederland, het Rijk en de EU (onder andere als 1 van de 100 klimaatneutrale en slimme steden in 2030 in de EU). 
• We klommen een trede hoger op de CO2 Prestatieladder, een mooie stap in CO2-reductie. Op 21 maart 2024 werd het CO2 Bewust Certificaat Niveau 4 uitgereikt door de auditor (TUV Nord) en Stichting Klimaatvriendelijke Aanbesteden en Ondernemen (SKAO). De ladder bestaat uit 5 niveaus. Hoe hoger op de ladder, hoe meer de activiteiten op het gebied van CO2-uitstoot zijn geborgd binnen de organisatie en in de keten of sectoren waarin de gemeente actief is. De Concerndirectie besloot om de monitoring op prestatieindicatoren binnen de gemeentelijke bedrijfsvoering onderdeel te maken van de sturingsgesprekken met de clusters.   

 

Rotterdamse klimaataanjagers  

In de collegeperiode 2023 – 2026 zetten de Klimaataanjagers in op versnellen van acties in de stad. Hiervoor mobiliseren zij netwerken en nieuwe doelgroepen & sectoren, dagen deze uit en jagen ze aan om meer meters te maken in de energie- en grondstoffentransitie.   

Thema’s waarbinnen de Aanjagers actief zijn betreffen Circulair, Haven & industrie, Zorg en Bouw. Enkele voorbeelden: 

• Het Nieuwe Nassen is een netwerk en beweging voor verduurzaming van de Rotterdamse horeca. Het netwerk groeit en er wordt verkend om het programma op te schalen. 
• De stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen hebben op 31 augustus 2023 de Werkgeversaanpak Duurzame Mobiliteit ondertekend. In het tweede kwartaal 2024 volgt een analyse van de resultaten en een aanpak om de vervolgstappen te bespreken.  
• In januari 2024 kwamen koplopers uit de bouw/vastgoed sector samen voor een Duurzaam Bouwen diner om de verbinding te versterken tussen de klimaatopgave en de bouw- en woningsector. Er zijn afspraken gemaakt om o.a. onderzoek te doen naar: stimuleren van biobased bouwen & isoleren (in samenwerking met Building Balance) en het initiatief voor een Klimaat Academie.  
• Voor zonne-energie is gesproken met Energie van Rotterdam om samenwerking te onderzoeken. Dit wordt de komende maanden verder uitgewerkt. Daarnaast communiceert de klimaataanjager over de zonnecoaches en zullen 1-op-1 gesprekken met bedrijven in de haven gevoerd worden over zon op dak. 

 

Energietransitiefonds Rotterdam   

Doelstelling is om in 2024 in totaal vijf investeringen te realiseren. In het eerste kwartaal van 2024 is Umincorp, de eerste investering vanuit het Energietransitiefonds Rotterdam (ETF-R), failliet gegaan en zijn er twee nieuwe investeringen gerealiseerd: EST-Floattech, een onderneming gespecialiseerd in batterijsystemen voor elektrische aandrijving in de binnenvaart, en Beryl, een bedrijf dat zich toelegt op het omzetten van plastic afval naar industriële wax.   

InnovationQuarter is uitvoerder en beheerder van het fonds. Bij de start van het Energietransitiefonds Rotterdam is afgesproken om in 2024 te evalueren hoe het fonds en het beheer daarvan verloopt. Deze evaluatie betreft het fondsbeheer, de werking/impact en de positionering van het fonds en de governance. De evaluatie is inmiddels gestart, de resultaten worden in het najaar gedeeld. 

 

Rotterdams burgerberaad klimaat 

In het coalitieakkoord is aangekondigd dat de gemeente Rotterdam een burgerberaad organiseert voor het klimaat. In de zomer van 2023 is de projectorganisatie begonnen met het schrijven van de startnotitie, welke als basis dient voor de projectinhoud. In september 2023 is deze startnotitie unaniem aangenomen door de gemeenteraad. Parallel aan de behandeling van de startnotitie is de projectorganisatie begonnen met de uitvoering.  

Begin 2024 ontvingen 10.000 Rotterdammers een uitnodiging om deel te nemen aan het burgerberaad, waarop 358 aanmeldingen binnenkwamen. Hieruit is een representatieve groep van 117 Rotterdammers geloot, die een afspiegeling vormt van de stad. Het burgerberaad zal zich buigen over de vraagstelling ‘Wat moet Rotterdam met en voor Rotterdammers nu verder doen om de klimaatdoelen te halen?’ en komt tussen 16 april en 21 september zesmaal bijeen in de Doelen. Zij doorlopen verschillen fases: kennismaken, leren over het thema, delibereren en adviezen schrijven. Om het burgerberaad te ondersteunen wordt er een ambtelijke toetsingscommissie samengesteld, zodat het burgerberaad met haalbare en effectieve adviezen kan komen. Het burgerberaad legt adviezen vast in een eindrapport. 

Het eindrapport wordt na de zesde bijeenkomst overhandigd aan de gemeenteraad, met een uitvoeringsvoorstel door het college. De gemeenteraad beoordeelt de voorstellen en verzoekt vervolgens het college om over te gaan tot het implementeren van de voorstellen door de ambtelijke organisatie. 

 

Duurzaamheidstransitiebudget 

Het Duurzaamheidstransitiebudget (DTB) is in januari 2023 gestart en is de opvolger van het Energietransitiebudget (ETB). Voor de periode 2023 tot en met 2026 is vanuit het Coalitieakkoord € 100 mln beschikbaar gesteld voor het DTB. In 2024 is het DTB-budget aangevuld met € 26,4 mln. Dat betekent dat het DTB-budget tot op heden in totaal gevuld is met € 76,4 mln. 

In de derde aanvraagronde in november 2023 zijn de volgende projecten toegekend:    

• Programma Rotterdam Circulair   
• Energiebank RET   
• Subsidieregeling duurzaam bouwen   
• Circolab Maritime   
• Voucherregeling Flex scans netcongestie   
• Klimaataanjagers (inclusief aanjager POR)   
• Werkgeversaanpak Duurzame Mobiliteit    
• Renovatie monument Putselaan 178   
• Verduurzamen woningen Carnisse / Charlois   
• Toekomstbestendig MKB – Duurzaam ondernemen   
• 3,2 km2 zonnepanelen in 2026   
• Verduurzamen gemeentelijk wagenpark   
• Verstevigen en opschalen Rotterdamse ETF   
• Backbone Rozenburg   

Hiernaast heeft het college besloten om van alle 22 eerder toegekende projecten deze te programmeren tot en met 2026. Voor de projecten Zero Emissie Zone en Laadinfrastructuur zijn in de eerste ronde DTB-middelen toegekend voor de materiële kosten. Vanwege tegenvallende rijksmiddelen voor de personele lasten, is besloten deze eenmalig te financieren vanuit het DTB. 

 

Rotterdam Circulair 

Een fors deel van de CO2-uitstoot in Rotterdam wordt veroorzaakt door het gebruik van grondstoffen en materialen. Daarom werkt Rotterdam een grondstoffentransitie. De circulaire economie is een middel om die transitie te bewerkstelligen. Door minder materialen toe te passen en deze beter, langer en opnieuw te gebruiken werken we toe naar een volledig circulaire economie in 2050. Dit draagt bij aan een groener en duurzamer Rotterdam. Een stad die gezonder en schoner is. En economisch veerkrachtiger. 
 
In 2030 wil de gemeente dat het gebruik van mineralen, metalen en fossiele grondstoffen 50% minder is. In 2050 is Rotterdam volledig circulair. 
 
Enkele voorbeelden van de voortgang in 2024: 

• Materiaalpaspoorten die hergebruik van materialen uit bouwprojecten mogelijk maken.   
• Levenscyclusanalyses, die de milieu-impact van producten die de gemeente inkoopt laten zien.   
• Schoon inzamelen van bladafval waar bokashi mee gemaakt wordt.  
• Experimenten om voedselverspilling te voorkomen (programma het Nieuwe Nassen)  
• Het circulair loket helpt bedrijven met vragen over circulair ondernemen.  
• Ketensamenwerking rondom textielproductie, -reparatie en -recycling. 

Enkele voorbeelden van lopende projecten:  

• De ontwikkeling van materialendepots om vrijgekomen materialen en grondstoffen tijdelijk op te slaan. Hierdoor wordt hergebruik van materialen beter mogelijk en voorkomen we dat waardevolle materialen worden afgevoerd als afval.   
• In het M4H-gebied onderzoeken we welke vegetatie op welke grondsoort(en) floreert en in Reyeroord experimenteren we samen met bewoners welke beplanting goed kan aarden in de wijk. Hiermee voorkomen hoge beheerkosten en nieuwe aanplant, die grondstoffen, transport, water en arbeid vraagt.  
• We zetten samen met Rotterdamse opleidingen ‘circulair vakmanschap’ weer op de kaart. Zo creëren we meer aandacht voor en kennis over circulair ontwerpen en onderhouden van consumptiegoederen bij toekomstige vakmensen.  
• We helpen Mkb-bedrijven, start-ups en scale-ups die circulair (willen) innoveren met informatie, advies netwerken en toegang tot (co)financiers.  
• We ondersteunen opkomende (bewoners)initiatieven, zoals repaircafés, kledingruilacties en de verkoop van tweedehandsproducten.