Wat willen we bereiken?

Samenwerking met en stimuleren van de verduurzaming van de stad  

Om onze klimaatdoelen te halen, hebben we de inzet van de hele stad nodig. De afgelopen periode zijn veel initiatieven ontwikkeld, netwerken ontstaan en afspraken gemaakt. Nu is het van belang meer naar uitvoering en opschaling te gaan. Hier willen we samen met de partners en de Rotterdamse samenleving de schouders onder zetten.  

• De focus komt te liggen op de uitvoering en opschaling 
• We trekken samen op in lobby richting het Rijk en de EU 
• We blijven stevig sturen op CO2 impact, waarbij DCMR jaarlijks monitort op effect (terugkijkend) en op doorrekenen van de targets: liggen er voldoende plannen en ambities om de lange termijn doelen te halen. Integratie met doelstellingen rondom ketenimpacts (scope 3) en daarmee de grondstoftransitie is noodzakelijk om klimaatdoelstellingen te halen.   

 

We betrekken bewoners in het verduurzamen van de stad 

Rotterdammers weten wat zij zelf kunnen doen om een bijdrage te leveren aan het verduurzamen van hun leefomgeving en dus de stad. We ondersteunen effectieve bewonersinitiatieven waar nodig en mogelijk en laten hun stem meewegen in onze besluitvorming bijvoorbeeld via het Burgerberaad.  

 

Stimuleren verduurzaming stad en haven door het Duurzaamheidstransitiebudget en het Energietransitiefonds 

We willen de juiste innovaties in de regio versnellen en zo het verdienvermogen voor de stad en de werkgelegenheid voor Rotterdammers bevorderen. En het mogelijk maken dat VvE's, kleine bedrijven, maatschappelijke organisaties en woningeigenaren voldoende en juiste financieringsmogelijkheden hebben voor het verbeteren en verduurzamen van hun panden. 

 

Het goede voorbeeld geven door een duurzame bedrijfsvoering  

Rotterdam is een betrouwbare, geloofwaardige en inspirerende gemeente. Daarom geven we zelf het goede voorbeeld en zijn we transparant over wat we zelf doen op het gebied van duurzaamheid. Want goed voorbeeld doet goed volgen. We stellen prioriteiten en richten onze aandacht op onderdelen waar we het grootste verschil kunnen maken op het gebied van energiebesparing, CO2-reductie en grondstoffenreductie in onze bedrijfsvoering én in de keten. Daarnaast benutten we kansen voor synergie tussen verschillende initiatieven.  

We maken jaarlijks ons energieverbruik en CO2-uitstoot openbaar, rapporteren over de maatregelen, communiceren intern en extern over ons interne verduurzamingsbeleid en nemen actief deel aan keteninitiatieven. 

Wat gaan we daarvoor doen?

Samenwerking met en stimuleren van de verduurzaming van de stad 

Voor elke sector uit het landelijke Klimaatakkoord zijn doelen geformuleerd. Per sector werken we samen met onze partners een aanpak uit om de CO2 reductiedoelstellingen te halen. Ook maken we afspraken over de uitvoering. De gemeente coördineert de voortgang van de uitvoering en monitort het effect op de doelstellingen. 

• We betrekken de verschillende sectoren, zoals de Haven en Industrie, Circulair en de gezondheidszorg bij de opgave.
• De gemeente maakt een concreet actieprogramma voor circulair en werken hierin nauw samen met de partners in de stad. De tafel richt zich vooral op voedselconsumptie, textiel, elektronica en verpakkingen.

 

We betrekken bewoners in het verduurzamen van de stad 

We organiseren een Rotterdams Burgerberaad voor het klimaat: een gelote groep Rotterdammers wordt gevraagd welke klimaatmaatregelen zij voorstellen om de klimaatdoelen voor 2030 te realiseren. In 2024 zal het eerste Burgerberaad georganiseerd worden en worden de eerste plannen voorgelegd aan de Raad.  

 

Stimuleren verduurzaming stad en haven door het Duurzaamheidstransitiebudget en het Energietransitiefonds 

We vormen een Duurzaamheidstransitiebudget (DTB) van €100 mln. Het fonds wordt ingezet voor het versnellen van innovatie, het bevorderen van het verdienvermogen en werkgelegenheid, de vergroening van de Rotterdam, het verduurzamen van de energie-opwekking, de transitie naar een circulaire economie voor Rotterdam. Daarnaast willen we ook het energiegebruik van bewoners en ondernemingen reduceren, als ook dat van de gemeente zelf. We investeren in projecten met de hoogste reductie van uitstoot van schadelijke stoffen per bestede euro en de grootste vermindering van de afhankelijkheid van fossiele bronnen.  

 

We zetten het Energietransitiefonds (ETF) voort in samenwerking met Innovation Quarter en ondersteunen hiermee de financiering van innovatieve bedrijven en grote duurzame projecten die bijdragen aan de Rotterdamse energietransitie en circulaire economie. De middelen van het Energietransitiefonds worden revolverend ingezet, via leningen of aandelenkapitaal. We streven ernaar om ten minste drie deals per jaar af te sluiten, die nauw aansluiten bij onze doelen voor de energie- en grondstoffentransitie. Daarbij dienen deze projecten/investeringen bij te dragen aan nevendoelen, zoals werkgelegenheid en milieu. Daarnaast verstrekken we energietransitieleningen voor verduurzaming en verbetering van panden aan VvE’s, kleine bedrijven, maatschappelijke organisaties en woningeigenaren. Dit doen wij samen met Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting.  

 

Het goede voorbeeld geven door een duurzame bedrijfsvoering  

We geven het goede voorbeeld als gemeentelijke organisatie. Daarbij richten we onze aandacht op processen binnen onze bedrijfsvoering waar we het grootste verschil kunnen maken. De verantwoording over de doelstellingen en afspraken vindt plaats via diverse programma’s: 

• Meerjarenplan ‘Op weg naar een emissie loos wagenpark’ (2030) 
• Energiebesparing gemeentelijke vastgoedportefeuille en concernhuisvesting 
• Energiebesparing assets openbare ruimte (gemaal van de toekomst, led transitie openbare verlichting e.d.) 
• Verschoning zakelijke reizen (mobiliteitspas) 
• Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)  
• We richten een stuurcyclus in op basis van het ‘Plan, Do, Check, Act’-principe (PDCA-cyclus) volgens de CO2-Prestatieladder, zodat een systeem ontstaat waarbij sprake is van continue verbetering. We starten met het in kaart brengen van de CO2 voetafdruk van ons eigen energie- en brandstoffenverbruik en de zakelijke kilometers. En we maken een actieplan energiebesparing voor het gehele concern (aansluiten bij de landelijke Rijksoverheid campagne 'Zet ook de knop om’). Beide publiceren we op onze website. Het systeem wordt jaarlijks getoetst door een externe audit 
• We verbreden onze scope naar ketenemissies van gemeentelijke opdrachten en projecten. Onze focus ligt op activiteiten en sectoren met de grootste uitstoot én potentiële invloed van de gemeente om een reductie-aanpak door te voeren.  

Prestatie-indicator

• CO2-bewust certificaat trede 3 (2022/2023).  
• Impact analyse concern inkoop; CO2 bewust certificaat trede 4 (2023/2024), trede 5 (2024/2025). 

Voortgang 2023

Rotterdamse klimaataanjagers

In september 2022 besloot het college B&W om het Rotterdams Klimaatakkoord om te zetten in een vervolgaanpak: de Rotterdamse Klimaataanjagers. De kaders hiervoor zijn eind 2022 vastgesteld en met de gemeenteraad besproken. De aanvraag voor het Duurzaamheidstransitiebudget is in juli 2023 toegekend.

In de collegeperiode 2023 – 2026 wordt ingezet op versnellen van acties in de stad. Hiervoor moeten netwerken en nieuwe doelgroepen & sectoren gemobiliseerd, uitgedaagd en aangejaagd worden om meer meters te maken in de energie- en grondstoffentransitie. Thema’s waarbinnen kansen worden gezien om aan te jagen zijn Circulair, Haven & industrie, Zorg en Bouw (Platform Ontwikkeling Rotterdam). 

De afgelopen periode zijn nieuwe afspraken gemaakt met nieuwe Klimaataanjagers of zijn we bezig geweest met het vernieuwen van de afspraken met de bestaande Klimaataanjagers.

Een voorbeeld van de Aanjager Zorg is dat op 31 augustus de negen SRZ-ziekenhuizen in de regio Rijnmond de Werkgeversaanpak Duurzame Mobiliteit hebben ondertekend. Daarmee zijn zij partner geworden binnen de Alliantie Duurzame Mobiliteit. De alliantie is tot stand gekomen in samenwerking tussen werkgevers, gemeente Rotterdam en Zuid-Holland Bereikbaar als uitvoeringsorganisatie. De ziekenhuizen verbinden zich aan de ambitie om actief aan de slag te gaan met het verduurzamen van het woon-werkverkeer van hun medewerkers en het zakelijk verkeer.

Namens de gemeenteraad zijn de leden van de commissie MHEK uitgenodigd op 17 november 2023 om kennis te maken en kort te horen wat de visie van deze Klimaataanjagers voor 2024 is. Er is toen ook een werkbezoek gebracht aan een bouwlocatie in Rotterdam als voorbeeld van duurzaam bouwen door de Aanjager Bouw en het Erasmus MC om een van de projecten te bezoeken van de Klimaataanjager Zorg.

 

Energietransitiefonds Rotterdam

InnovationQuarter is fondsbeheerder van het Energietransitiefonds Rotterdam (ETF-R). In 2023 zijn 4 investeringen gedaan vanuit het ETF-R, waarmee het doel van 3 investeringen in 2023 ruimschoots is gehaald. Het gaat om de volgende projecten/bedrijven:

• Rable Holding BV.
  RABLE produceert een innovatief uitklapbaar montagesysteem voor zonnepanelen. Een oplossing die de montage van zonnepanelen op alle platte daken mogelijk maakt, zelfs wanneer de dakconstructie zeer zwak is. Daarmee is grootschalige uitrol van zonenergie mogelijk, waar dat door de zwakke dakconstructie vaak nog niet kon. (https://www.rable.com).

• Kalpana
  Het bedrijf levert high tech coatings en barrière-lagen voor zonnecellen, OLED-displays, batterijonderdelen en elektrolyser-onderdelen. Het betreft een high tech ontwikkeling, die als enabling technology tot betere producten kan leiden, zoals flexibele zonnepanelen. (https://www.kalpana-systems.com)

• Solar Duck
  Het Rotterdamse bedrijf levert drijvende zonsystemen voor toepassing op zee. Samen met RWE hebben zij de aanbesteding van windpark Hollandse Kust West gewonnen. De constructie van SolarDuck is specifiek gericht op zee en is niet te vergelijken met de drijvende lichte constructies voor gebruik op binnenwater. (https://www.solarduck.tech).

• EST Floattech
  Dit bedrijft biedt batterijoplossingen voor schepen: binnenvaartschepen, ponten, plezierjachten, sleepboten. Onder meer door middel van een batterij containersysteem dat plug-and-play aan land kan worden opgeladen en vervolgens aan boord van bijvoorbeeld een binnenvaartschip kan zorgen voor de elektrische aandrijving van de motoren en ‘hotelfunctie’ van het schip. Dus emissieloos varen en aanmeren. (https://www.est-floattech.com).

 

Energietransitieleningen voor verduurzaming panden

De energietransitieleningen voor verduurzaming en verbetering van panden zijn sinds 2021 beschikbaar. Sinds september 2023 kunnen energiegemeenschappen ook aanvragen bij de gemeente indienen.  

Tot eind 2023 ontvingen we ongeveer 625 aanvragen, waarvan 275 in 2023. Daarmee is een totaalbedrag van circa € 6.275.000 beschikbaar gesteld aan leningaanvragers en de verduurzaming van de stad. Het gebruik van de energietransitieleningen qua aantal aanvragen neemt sinds de opening lineair toe. Opmerkelijk is dat deze ontwikkeling in het laatste halfjaar van 2023 met een verdubbeling van het totale verleende bedrag gemoeid gaat. 

 

Rotterdams Burgerberaad Klimaat

Er wordt een Rotterdams Burgerberaad Klimaat georganiseerd waar 130 gelote Rotterdammers in een reeks bijeenkomsten (Q2 en Q3 van 2024) aan de slag gaan met het vraagstuk hoe we als stad meer kunnen doen om de klimaatdoelen kunnen halen.

In september 2023 heeft de gemeenteraad de startnotitie van het burgerberaad, waarin alle uitgangspunten staan geformuleerd, vastgesteld. De startnotitie geeft een zo compleet als compact mogelijk beeld van het Rotterdams Burgerberaad Klimaat in het algemeen, en de kaders die aan het burgerberaad worden meegegeven in het bijzonder. Parallel aan de behandeling van de startnotitie is de projectorganisatie gestart.

 

Duurzaamheidstransitiebudget

Het Duurzaamheidstransitiebudget (DTB) is in januari 2023 gestart en is de opvolger van het Energietransitiebudget (ETB). Voor de periode 2023 tot en met 2026 is vanuit het Coalitieakkoord €100 miljoen beschikbaar gesteld voor het DTB. Van enkele ETB-projecten lopen er kosten door.  

 

Enkele succesvolle projecten in 2023 zijn:

• Toekomstbestendig MKB-Circulair ondernemerschap, waarbij de inzet o.m. is gericht op startend en bestaand MKB dat circulair wil ondernemen en daarbij ondersteuning vraagt, en gericht op de vroege innovatiefase van nieuwe marktinitiatieven. 

• Duurzaam ondernemen in het kader van een toekomstbestendig MKB, waarmee met het aanbieden van Energiescans voor alle MKB-’ers ondernemers op praktische wijze ontzorgd worden met advies over energiebesparende maatregelen. 

• Werkgeversaanpak Mobiliteit die zich richt op het in samenwerking met bedrijven verduurzamen van het woon-werkverkeer en zakelijk verkeer. 

 

Van een aantal projecten is er in 2023 minder onttrokken dan begroot, waaronder de gebiedsgerichte aanpakken isoleren koopwoningen en verduurzaming mobielen werktuigen. Beide projecten hebben langer de tijd nodig om op te starten en om op stoom te komen, vanwege personele capaciteitsproblemen en dat er een langere voorbereidingstijd nodig is gebleken. De middelen die in het opstartjaar niet gebruikt worden, worden in de opvolgende uitvoeringsjaren benut, want de opgave en doelstellingen zijn ongewijzigd.

Een ander project is walstroom waar voor de aanbesteding meer tijd nodig was en er bijvoorbeeld wel subsidies zijn beschikt die later worden uitgekeerd en daardoor later worden onttrokken.

Fondsbeheer monitort structureel op de besteding van de DTB-projecten om strak te sturen op de financiën en resultaten. Over alle projecten wordt periodiek gerapporteerd over de voortgang op resultaten en realisatie.  

 

Het college heeft besloten om voor 14 projecten in de ronde van november 2023 financiering voor de komende jaren uit het DTB toe te kennen. Sommige projecten zijn nieuw en sommige projecten zijn meerjarig toegekend. Het betreft de volgende projecten die voor deze ronde zijn toegekend vanuit het Duurzaamheidstransitiebudget: 

 

− Programma Rotterdam Circulair 

− Energiebank RET 

− Subsidieregeling duurzaam bouwen 

− Circolab Maritime 

− Voucherregeling Flex scans netcongestie 

− Klimaataanjagers (inclusief aanjager POR) 

− Werkgeversaanpak Duurzame Mobiliteit 

− Renovatie monument Putselaan 178 

− Verduurzamen woningen Carnisse / Charlois 

− Toekomstbestendig MKB – Duurzaam ondernemen 

− 3,2 km2 zonnepanelen in 2026 

− Verduurzamen gemeentelijk wagenpark 

− Verstevigen en opschalen Rotterdamse ETF 

− Backbone Rozenburg 

 

 

Het goede voorbeeld

In 2023 werd de gemeente gecertificeerd op trede 3 van de CO2 Prestatieladder. In 2022 startte het implementatieproces van de CO2 Prestatieladder trede 3. Dit is een instrument om het energie en CO2 reductiebeleid binnen de gemeentelijke organisatie te structureren en periodiek te evalueren op  verbetermogelijkheden. Voor de certificering is een jaarlijks terugkerende interne en externe audit vereist op de voortgang van de uitstootvermindering van de gemeentelijke bedrijfsvoering. Daarnaast beoordeelt de audit onze communicatie over de eigen voorbeeldrol en actieve deelname aan sectorinitiatieven.

Het energieverbruik beweegt mee met variërende omstandigheden, zoals het weer, areaalgrootte en organisatieomvang. In 2022 was sprake van een lichte stijging van het energieverbruik (3%), voornamelijk door gestegen elektriciteitsverbruik bij rioolgemalen en civiele kunstwerken. Desondanks daalde de uitstoot omdat er minder diesel werd getankt in het wagenpark. De voortgang over 2023 wordt gerapporteerd bij de eerstvolgende herziening. Doelstelling is de uitstoot in 2030 met 55% te verminderen ten opzichte van 2019 door structurele besparingen op het energieverbruik en emissievrij werken.