Baten en lasten op concernniveau

In de tabel hieronder worden de baten en lasten gepresenteerd naar verantwoordingscategorieën.

Incidentele baten en lasten

In dit overzicht worden de incidentele baten en lasten weergegeven waaruit het structurele begrotingssaldo wordt afgeleid. Dit geeft inzicht in de mate waarin de structurele lasten inclusief de structurele toevoegingen aan reserves gedekt zijn door structurele baten inclusief structurele onttrekkingen aan reserves. Volgens de Gemeentewet en Provinciewet dient in het belang van de horizontale verantwoording en het verticale toezicht er sprake te zijn van een structureel en reëel evenwicht. Met het begrip 'structureel evenwicht' wordt nadrukkelijker bedoeld dat in de begroting structurele lasten gedekt worden door structurele baten. De term 'reëel' heeft betrekking op de mate van realiteit van de (meerjaren)ramingen.

Toelichting staat incidentele baten en lasten

Uit bovenstaande tabel blijkt dat meerjarig de structurele lasten volledig gedekt worden door de structurele baten. Hieronder worden de grootste, meest terugkerende incidentele posten toegelicht.
 

Decentralisatie-uitkeringen - Algemene middelen
De decentralisatie-uitkeringen vanuit het gemeentefonds worden per definitie als tijdelijk en dus incidenteel aangemerkt. Tegenover de baat bij het programma Algemene middelen staan lasten bij de overige programma's.

Verkoopopbrengsten vastgoedobjecten - Bestaande stad
Incidentele opbrengsten door verkoop (dispositie) van vastgoedobjecten die de gemeente niet meer nodig heeft voor haar kerntaken.

Baten uit grondexploitaties - Stedelijke inrichting en ontwikkeling
De baten uit grondexploitaties bestaande uit baten uit gronduitgiften, subsidies en bijdragen van derden. Hier staan incidentele lasten in de grondexploitaties tegenover.

Lasten uit grondexploitaties - Stedelijke inrichting en ontwikkeling
De lasten in de grondexploitaties bestaande uit kosten voor verwerving, bouwrijp maken, woonrijp maken en overige kosten. Hier staan incidentele baten uit de grondexploitaties tegenover.

Boekwaarde verkoop vastgoedobjecten - Stedelijke inrichting en ontwikkeling
Incidentele afschrijvingslasten (boekwaarde verkopen) die voortvloeien uit de verkoop van vastgoedobjecten.

 

Baten en lasten conform BBV

De keuze is gemaakt om de sturing door de raad, het college en de organisatie op elkaar te laten aansluiten. Het gaat erom dat volgens het BBV alle overhead, dus ook de leidinggevenden (en hun ondersteuning) van het primaire proces moeten worden verantwoord onder de overhead. In de praktijk vindt de sturing en verantwoording hierop plaats binnen het primaire proces. De baten en lasten zoals opgenomen onder de programma’s voldoen niet aan de vereisten van het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten (BBV).

Voor een analyse van verschillen tussen de gerealiseerde en begrote baten en lasten en mutaties in reserves wordt verwezen naar de programma's.      

In de jaarrekening is het door het BBV voorgeschreven overzicht van baten en lasten opgenomen. Dit overzicht bevat de totalen van baten, lasten, vennootschapsbelasting en mutaties in de reserves, op basis van zowel de begroting als de realisatie.

In de tabel hieronder zijn, per programma, de baten en lasten opgenomen overeenkomstig de voorschriften van het BBV. De verschillen ten opzichte van de baten en lasten in de programma’s zijn opgenomen in de tabel Clusteroverhead, die daaronder staat. 

De kosten van overhead zijn te vinden bij het programma Overhead van onderstaande BBV Programmaverantwoording. De financiële cijfers van dit programma Overhead (excl. reserves) komen overeen met het BBV-taakveld 0.4 Overhead. Het totaal van de overheadkosten (incl. reserves) over 2023 is € 547 mln. en bestaat uit twee delen. Het eerste deel betreft clusteroverhead en wordt (per programma apart) in onderstaand overzicht Clusteroverhead getoond en telt op tot € 107 mln. Deze overheadkosten vallen onder de apparaatslasten van de begrotingsprogramma’s. Het tweede onderdeel betreft de concernbrede overhead en bedraagt over 2023 in totaal € 440 mln.

Begrotingsrechtmatigheid

In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op verschillen tussen de over 2023 gerealiseerde en begrote lasten. De vergelijking gebeurt op het niveau van de begrotingsprogramma's en overeenkomstig BBV-verslaggevingsvoorschriften.

Bij drie van de 18 begrotingsprogramma's hebben zich lastenoverschrijdingen voorgedaan. Deze overschrijdingen bleken pas bij het opstellen van de jaarrekening en konden daarom niet eerder worden gerapporteerd.

Bij het programma Beheer van de stad bedraagt de lastenoverschrijding € 1.090. Deze is veroorzaakt door een correctie op de investeringen in riolering. De overschrijding van de lasten van het programma Belastingen van € 1.421 is het gevolg van een hoger dan begrote dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren. Bij het programma Zorg, welzijn en wijkteams is de lastenoverschrijding € 7.046. De overschrijding is veroorzaakt door nacalculatie van de bijdrage van Rotterdam aan de Gemeenschappelijk Regeling Jeugdhulp Rijnmond. 

Alle bekende bijstellingen zijn verwerkt bij de tweede herziening. Er zijn in 2023 geen onderschrijdingen van de lasten en afwijkingen van de baten die voor de tweede herziening bekend waren en hadden moeten worden bijgesteld.

 

Clusteroverhead

Clusteroverhead vormt het verschil tussen de lasten, die onder de begrotingsprogramma's worden verantwoord en de lasten, die in de BBV Programmaverantwoording onder de programma's worden verantwoord. De clusteroverhead zijn alle leidinggevenden en hun ondersteuning binnen het primaire proces.

Onderstaande tabel geeft per begrotingsprogramma weer, hoeveel de overheadlasten zijn.

Overheadkosten die aan investeringsprojecten en grondexploitaties worden toegerekend verlagen de overheadlasten van een programma. Dit veroorzaakt een negatief saldo aan clusteroverhead bij Stedelijke ontwikkeling vanwege de vele uren die op projecten worden geschreven.

Baten en lasten per programma

In de tabel hieronder worden de baten, lasten (inclusief clusteroverhead) en reservemutaties per programma gepresenteerd. 

 

In de tabel hieronder worden per programma de afwijkingen op baten, lasten en reserves gepresenteerd. Voor de toelichting op de afwijkingen per programma wordt verwezen naar het onderdeel programma's in het jaarverslag.

Voor de toelichting op het gebruik van het geraamde bedrag voor onvoorzien wordt verwezen naar de toelichting op het programma Algemene middelen.

Algemene dekkingsmiddelen

Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor dat de begroting en de jaarstukken een overzicht van algemene dekkingsmiddelen bevat.

Overzicht algemene dekkingsmiddelen

De algemene dekkingsmiddelen van de gemeente zijn die inkomsten van de gemeente waar geen directe dienstverlening en/of bestedingsverplichtingen tegenover staan. Het zijn dan ook vrij besteedbare middelen die jaarlijks worden ingezet ter dekking van de uitgaven op de diverse programma’s.

De algemene dekkingsmiddelen bestaan uit:

• opbrengsten van de lokale heffingen, waarvan de besteding niet gebonden is
• algemene uitkeringen uit het Gemeentefonds,
• opbrengst uit deelnemingen: de dividenden,
• het saldo van de financieringsfunctie: de rente inkomsten van de reserves en het renteresultaat.

Lokale heffingen

Er zijn twee soorten lokale heffingen. Lokale heffingen waarvan de besteding niet gebonden is en die vrij kunnen worden ingezet. Deze soort van lokale heffingen vallen onder de Algemene dekkingsmiddelen en betreft de volgende heffingen:

• de onroerendzaakbelasting (OZB),
• de roerendzaakbelasting
• de algemene parkeerbelasting,
• de logiesbelasting
• en de reclame- en precariobelasting.

Er zijn ook lokale heffingen die niet vrij kunnen worden ingezet omdat deze binnen de heffing dienen te worden ingezet en daarmee voor het uitvoeren van werkzaamheden of beleid. Het gaat om onder meer de volgende heffingen: afval- en rioolheffing, bedrijfsreinigingsrecht en de leges omgevingsvergunningen. Deze heffingen vallen niet onder de Algemene dekkingsmiddelen.