Huiselijk geweld

Het Verandertraject Huiselijk Geweld is afgerond. Het in januari vastgestelde nieuwe beleidskader Samen naar een toekomst zonder geweld (2024-2027) neemt onderdelen mee uit het Verandertraject. Het gaat hierbij onder andere om het werken met ervaringsdeskundigen, het plegerperspectief en het bieden van passende hulp door middel van het huiselijk geweld arrangement. Daarnaast is er meer aandacht voor (het voorkomen van) femicide. We werken hierbij samen met de Beschermpartners en leren met en van elkaar in de Huiselijk Geweld leerwerkplaats.  Een belangrijk speerpunt is het inzetten op preventie: het vergroten van kennis over huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld zodat signalen eerder worden opgepakt en gemeld en tijdig de juiste hulp kan worden ingezet.

 

Jeugdzorg

Hervormingsagenda en regionale opdracht kostenbeheersing

De kosten voor de jeugdzorg binnen de gemeente Rotterdam zijn het afgelopen jaar fors toegenomen. Daarom is behalve de Rotterdamse Bestuursopdracht Zorg (BOZ), ook een Regionale Bestuursopdracht Kostenbeheersing (RBOK) gestart. Samen met regiogemeenten en de jeugdzorgaanbieders werkt de gemeente Rotterdam aan het terugdringen van de kostenstijging. In het eerste kwartaal van 2024 heeft het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdzorg Rijnmond (GRJR) hiervoor een maatregelenpakket vastgesteld. De uitvoering is in het tweede kwartaal van 2024 gestart. 

Veel van de acties uit de landelijke Hervormingsagenda Jeugd komen terug in de maatregelen van de BOZ of de RBOK. De acties hebben ook een verband met de ontwikkelopgaven uit de lokale en regionale contracten voor jeugdhulp en met andere landelijke programma’s voor jeugd, zoals het Toekomstscenario Kind en gezinsbescherming en Passend Onderwijs. 

 

Toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming

Het doel van het Toekomstscenario is een samenhangend systeem- en mensgerichte keten voor waarbij sprake is van onveiligheid en/of huiselijk geweld. Een wijkteam biedt hulp en ondersteuning aan kinderen, volwassenen, huishoudens en gezinnen. Een regionaal veiligheidsteam ondersteunt zo nodig het wijkteam. Het regionaal veiligheidsteam bestaat uit professionals met expertise over en bevoegdheden voor veiligheid in de thuissituatie. 

Vanuit het landelijk programmaplan werken Rijk, VNG, Gecertificeerde Instellingen, Veilig Thuis organisaties, Raad voor de Kinderbescherming en cliëntvertegenwoordigers samen aan de uitwerking van het Toekomstscenario. Gemeente Rotterdam is aangesloten bij het uitvoeren van het landelijke programmaplan. 

Op regionaal niveau is met de partners een governance structuur ingericht met aandacht voor een goede verbinding met de Hervormingsagenda Jeugd. De analyse/verkenningsfase is begin 2024 afgerond wat leidt tot een meerjarig ontwikkel- en implementatieproces op regionaal en lokaal niveau. 

De gemeente Rotterdam werkt in 2024 (opnieuw) actief mee aan de proeftuin en werkt zo mee aan het Toekomstscenario. De proeftuin betekent: ervaringen uit de praktijk gebruiken voor (door)ontwikkeling, uitwerking en versteviging van beleid en uitvoering binnen de kind- en gezinsbeschermingsketen op zowel lokaal, regionaal als landelijk niveau. 

 

Gecertificeerde Instellingen (GI’s) 

De gecertificeerde instellingen ervaren blijvend last door de krappe arbeidsmarkt, hoog ziekteverzuim en verloop. Hierdoor blijft het voor hen een uitdaging om de kwaliteit van hulp te bieden aan gezinnen die te maken hebben met een jeugdbeschermingsmaatregel. Ondanks intensieve werving lukt het nog onvoldoende om het tij te keren. GI’s in de regio Rijnmond maken daarom afspraken over een goede verdeling van de instroom. De landelijke tarieven en caseloadnorm voor de GI’s zijn vastgesteld, waardoor zij kunnen inzetten op het verlagen van de caseload. De verwachting is dat zo de werkdruk en het hoge verloop en verzuim omlaag gaat. Maar dit blijft onzeker vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. De wijkteams zetten steeds meer in op intensievere en specialistische hulp en op specialisten om jeugdbeschermingsmaatregelen te voorkomen, waardoor een dalende trend is ingezet. Het lastige is dat de krapte op de arbeidsmarkt ook invloed heeft op de capaciteit en werkdruk bij de wijkteams.

 

Naar behoefte passende (langdurige) ondersteuning Wmo-arrangementen

In 2024 geldt nog steeds het vaste abonnementstarief voor de eigen bijdragen in de Wmo. Daardoor kunnen ook mensen met een hoger inkomen gebruikmaken van schaarse Wmo-voorzieningen. Dit helpt niet voor de houdbaarheid van de ondersteuning. In G4- en VNG-verband heeft de gemeente Rotterdam overlegd over het wetsvoorstel Eigen bijdrage Wmo. Deze wet treedt op zijn vroegst in 2026 in werking en dat is later dan voorzien. Het onlangs afgesloten hoofdlijnenakkoord maakt geen melding van het doorzetten van het wetsvoorstel.

 De Tweede Kamer heeft vorig jaar het wetsvoorstel Resultaatgericht beschikken Wmo niet in behandeling genomen, omdat er te weinig politiek draagvlak voor was. De handreiking passend beschikken, die de VNG als vervolg hierop in 2023 heeft ontwikkeld, werd in het eerste kwartaal van 2024 door het VNG-bestuur ingetrokken. Gemeente Rotterdam is in G4-verband met VWS in overleg over het verdere beleid voor resultaatgericht beschikken. We blijven hierover in gesprek met het Rijk.

De gemeente Rotterdam blijft een bijdrage leveren aan het houdbaarheidsonderzoek Wmo dat nu wordt uitgevoerd. De historische schets voor dit houdbaarheidsonderzoek werd onlangs aan de Tweede Kamer aangeboden. Kamerbrief over Houdbaarheidsonderzoek Wmo 2015 | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl 

 In 2024 is verder gewerkt aan een andere invulling van de raadsmonitor Zorg, Welzijn en Wijkteams (Wmo en jeugdhulp). De eerste raadsmonitor nieuwe stijl (over heel 2023) is afgerond in het begin van het tweede kwartaal van 2024 (https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Document/View/eae19c06-8095-4f76-a81d-e614b3bca730) .

 

Inkoopstrategie doelgroepenvervoer

In april 2024 heeft het college de inkoopstrategie doelgroepenvervoer 2025 vastgesteld. Het college kiest voor een contract voor alle doelgroepen en wil daarvoor één hoofdaannemer contracteren. Met één opdrachtnemer die de regie voert, wil het college dat de schaarse capaciteit aan chauffeurs en voertuigen zo efficiënt mogelijk voor alle doelgroepen wordt ingezet. Anders dan in het huidige contract kiest het college voor meerdere KPI’s die het mogelijk maken om op de prestaties van de vervoerder te sturen. 

De Inkoopstrategie is besproken in de gemeenteraad op 25 april 2024. Een aantal moties zijn aangenomen. In mei en juni werkt de gemeente de aanbestedingsstukken uit, de publicatie daarvan is begin juli 2024. 

 

Inkoop Wmo

In de eerste helft van 2024 is de nieuwe Wmo inkoop gestart, die gericht is op de ingangsdatum van 1 januari 2025. In deze nieuwe inkoop zijn de ambities uit het beleidsplan Heel de Stad en de doelstellingen uit de Bestuursopdracht Zorg verwerkt. Het doel is om zorg beschikbaar te houden voor Rotterdammers die zorg het hardst nodig hebben. De inkoop loopt tot nu toe volgens planning. 

Bestuurlijke Opdracht Zorg (BOZ)

De vraag naar zorg blijft groeien. Door de stijgende hulpvraag groeit de druk op zorgmedewerkers en stijgen de zorguitgaven voor de gemeente. Houdbaarheid, uitvoerbaarheid en betaalbaarheid van de zorg staan daardoor onder een toenemende druk. De bestuursopdracht Zorg is bedoeld om oplossingen te bedenken om de groeiende vraag en daarbij oplopende (gemeentelijke) zorguitgaven te remmen en deze zorg voor de Rotterdammers toekomstbestendig te houden.   

Eind april is het integrale plan BOZ ‘Passende Zorg voor Heel de Stad’ ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. Het plan is het kader om Rotterdammers maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp te bieden. En het is het kader waarbinnen de BOZ wordt uitgevoerd. Het plan is een aanvulling op het bestaande beleidskader ‘Heel de Stad'. Met deze aanvullingen op het beleid blijft de gemeente de uitgangspunten van ‘Heel de Stad’ gebruiken, maar passend binnen de beperkte arbeidscapaciteit en middelen. Rekening houdend met schaarste zijn keuzes expliciet geformuleerd, herpositioneert de gemeente zichzelf op een aantal vlakken en krijgen bepaalde aspecten meer aandacht. Het doel is dat maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp - nu en in de toekomst - houdbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn. 

 In 2023 zijn aanpassingen doorgevoerd. Die zijn gericht op de interne sturing en het doorbreken van automatismen bij de Wmo en Jeugdhulp. Eind april 2024 zijn nieuwe maatregelen gepresenteerd, die samen met zorg- en welzijnsaanbieders zijn ontwikkeld. Zij onderschrijven de problemen en noodzaak tot verandering, ook vanwege grote problemen op de arbeidsmarkt.  Met deze nieuwe maatregelen is de gemeente kritischer bij de afweging wie (meteen) toegang krijgt tot zorg en wie niet. En wie mogelijk ook geholpen is met andere vormen van hulp. 

Onvoldoende bestaanszekerheid van mensen op het gebied van wonen, werk/dagbesteding en geld, heeft effecten op het gebruik van gemeentelijke zorg. De gemeente is in januari 2024 gestart met twee pilots in Bloemhof en Schiebroek. Het doel is om de instrumenten van de professionals in het sociaal domein op deze gebieden aan te vullen zodat zij beter kunnen inzetten op bestaanszekerheid. Dit doet de gemeente onder andere door de professionals meer te verbinden met het (informele) netwerk in deze wijken (samenredzaamheid). De verwachting is dat door meer aandacht te besteden aan bestaanszekerheid van Rotterdammers, de (toekomstige) zorgkosten dalen. Zo helpt het project mee aan het afremmen van de groei van de totale zorgkosten. 

Binnen de gemeentelijke organisatie verandert de manier van denken over zorg en ondersteuning. Niet elke hulpvraag is een zorgvraag. Er is sprake van het begin van een cultuuromslag: medewerkers bekijken met elkaar kritisch de toegang en het herijken van de dienstverlening. Daarnaast is een andere blik op zorg van de samenleving nodig. Een mentaliteitsverandering waar iedereen aan kan bijdragen. Zo ontwikkelt de gemeente samen met Conforte en andere organisaties de campagne ‘Praat vandaag over morgen’. Deze campagne is gebaseerd op de landelijke campagne van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 

Ondanks de inspanningen is in de nieuwe meerjarenprognose een groot extra tekort te zien op de zorguitgaven. Bij Jeugd wordt een grote stijging van (vooral de regionale) zorguitgaven verwacht. Bij de Wmo stijgen de lasten vooral door nieuwe (hogere) inkooptarieven. We zien echter kansen om ingrepen te doen buiten het zorgdomein om de stijgende zorguitgaven te dempen. Bijvoorbeeld op het gebied van werk en wonen. Daarom is de reeks van de BOZ in de komende jaren bijgesteld.

 

Kwetsbare Rotterdammers doen mee

Sinds medio 2023 neemt de druk op de opvang voor volwassenen toe door een verhoogde instroom en een stagnatie in de uitstroom mede door een afnemende beschikbaarheid van woningen. In relatief korte tijd zijn ruim 100 extra (veelal tijdelijke) plekken in het woonzorglandschap gerealiseerd om deze druk op de opvang te verminderen. De hoge instroom en de krappe woningmarkt maken het lastig om een aantal ambities van het plan van aanpak ‘Op weg naar herstel en een thuis’ te realiseren, waaronder het terugdringen van de verblijfsduur in de opvang en de ambities met Wonen Eerst waaronder Housing First. 

 

EU-arbeidsmigranten

Het college heeft op 5 maart 2024 het Actieplan Buitenslapers vastgesteld. Met dit actieplan wil de gemeente samen met partners de toename van de buitenslapers verminderen en de overlast aanpakken. Rotterdam heeft een groeiend aantal buitenslapers in de stad. Rotterdammers ervaren meer overlast van deze groep. Er zijn ook steeds meer niet-rechthebbende dakloze EU-migranten op straat die overlast veroorzaken. In het actieplan staan 18 maatregelen om het aantal buitenslapers terug te dringen en de overlast tegen te gaan. De maatregelen zijn gericht op het tegengaan van dakloosheid, het bieden van perspectief, het aanpakken van hardnekkige overlastgevers en omgevingsbeheer. Eén van de maatregelen in het actieplan is laagdrempelige opvang voor dakloze EU-migranten. Vanaf 1 juni 2024 moeten 60 niet-rechthebbende dakloze EU-migranten terechtkunnen in een speciale opvang. Zowel ’s nachts als overdag. Overdag worden verschillende hulpverlenings- en zorgtrajecten aangeboden. Doel is het werken aan perspectief: begeleiding naar werk of terugkeer naar het land van herkomst. De opvang is vrijwillig, maar absoluut niet vrijblijvend. Iedereen die mee wil doen, willen we helpen. Wanneer dak- en thuislozen weigeren hieraan mee te werken en overlast blijven veroorzaken, bouwen we een persoonlijk dossier op met als mogelijk gevolg dat de IND kan vaststellen dat er geen sprake is van rechtmatig verblijf. Als de dakloze dan niet zelf vertrekt, wordt hij door de Dienst Terugkeer & Vertrek uitgezet.