Financiën
Overzicht baten en lasten
| Overzicht van baten en lasten Algemene middelen | Realisatie 2023 | Begroting 2024 | Raming 2025 | Raming 2026 | Raming 2027 | Raming 2028 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 2.302.377 | 2.382.133 | 2.445.798 | 2.414.847 | 2.412.373 | 2.406.227 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 2.201.270 | 2.276.397 | 2.337.654 | 2.303.274 | 2.296.625 | 2.288.717 | |
| Dividenden | 96.610 | 103.934 | 108.067 | 111.809 | 116.109 | 118.009 | |
| Financieringsbaten | 5.186 | 3.061 | 1.344 | 1.031 | 906 | 768 | |
| Overige opbrengsten derden | 196 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige baten | -884 | -1.260 | -1.267 | -1.267 | -1.267 | -1.267 | |
| Lasten exclusief reserves | -24.932 | -6.716 | 74.384 | 99.323 | 115.936 | 108.075 |
|
| Apparaatslasten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Inhuur | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige verrekeningen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige verrekeningen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Programmalasten | -24.932 | -6.716 | 74.384 | 99.323 | 115.936 | 108.075 | |
| Financieringslasten | 15.375 | 31.508 | 51.818 | 59.869 | 60.050 | 55.208 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 4.035 | 29.496 | 95.617 | 117.482 | 136.607 | 134.387 | |
| Kapitaallasten | -45.129 | -68.060 | -73.391 | -78.368 | -81.061 | -81.860 | |
| Overige programmalasten | 127 | 340 | 340 | 340 | 340 | 340 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 661 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | 2.327.309 | 2.388.850 | 2.371.414 | 2.315.524 | 2.296.437 | 2.298.151 | |
| Saldo voor reserveringen | 2.327.309 | 2.388.850 | 2.371.414 | 2.315.524 | 2.296.437 | 2.298.151 | |
| Reserves | 8.069 | 6.684 | -53.919 | -130.767 | -181.522 | -196.126 |
|
| Onttrekking reserves | 204.773 | 169.660 | 71.562 | 53.743 | 46.448 | 45.448 | |
| Toevoeging reserves | 198.603 | 162.976 | 125.481 | 184.511 | 227.970 | 241.574 | |
| Vrijval reserves | 1.899 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | 2.335.378 | 2.395.534 | 2.317.495 | 2.184.756 | 2.114.915 | 2.102.026 |
Toelichting overzicht baten en lasten
Baten
De baten bestaan uit de bijdragen van het Rijk en medeoverheden (onder anderen het gemeentefonds), dividenden en
financieringsbaten over verstrekte leningen en garanties.
Lasten
De twee grote posten onder de programmalasten bestaan uit de financieringslasten over extern aangetrokken geldleningen en de kapitaallasten, waaronder de interne verrekening van de omslagrente plaatsvindt. Verder zijn de belangrijkste posten onder ‘Inkopen en uitbestede werkzaamheden’ de ingeschatte risico's voor verstrekte leningen en garanties en concernbrede stelposten. De concernbrede stelposten zijn bedoeld om de nog over de programma’s te verdelen concernbrede taakstellingen en trendcorrecties op te vangen.
Reserves
De reserves die onder het programma Algemene middelen zijn opgenomen, zijn een aantal concernbrede reserves. Het gaat hoofdzakelijk om de Algemene reserve, de Kredietrisicoreserve, de Rotterdamse Investeringsmotor (RIM) en de bestemmingsreserves Taakmutaties gemeentefonds.
Meerjarig verloop
Tussen 2024 en 2025 vertonen de totale baten een stijgende trend, gevolgd door een afname in de jaren 2025 tot en met 2028. Zowel de stijging als de daling worden voornamelijk veroorzaakt door toenemende en afnemende bijdragen van het Rijk en medeoverheden, waaronder het gemeentefonds.
De totale lasten laten tussen de jaren 2024 en 2027 een stijgende trend zien. De totale lasten dalen tussen de jaren 2027 en 2028. De stijging komt vooral door de inkopen en uitbestede werkzaamheden. Dit zijn voornamelijk de concernstelposten en Kiezen voor Rotterdam die vooralsnog centraal zijn verwerkt waarbij de concernstelposten bij de Begroting 2025/Tweede herziening 2024 nader zullen worden ingevuld. De organisatieopgaven Kiezen voor Rotterdam zorgt in de jaren 2025 tot en met 2028 voor hogere lasten ten opzichte van het jaar 2024.
Programma en Rotterdamse taakvelden
| Saldo programma/taakveld | Begroting 2024 | Raming 2025 | Raming 2026 | Raming 2027 | Raming 2028 |
|
|---|---|---|---|---|---|---|
| Algemene middelen | 2.395.534 | 2.317.495 | 2.184.756 | 2.114.915 | 2.102.026 | |
| Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds | 2.276.414 | 2.337.673 | 2.303.291 | 2.296.643 | 2.288.734 | |
| Overige baten en lasten - Beheer algemene middelen | 31.874 | -99.874 | -199.891 | -266.223 | -273.272 | |
| Treasury | 87.246 | 79.696 | 81.356 | 84.495 | 86.564 | |
| Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds | 2.276.414 | 2.337.673 | 2.303.291 | 2.296.643 | 2.288.734 | |
| Overige baten en lasten - Beheer algemene middelen | 31.874 | -99.874 | -199.891 | -266.223 | -273.272 | |
| Treasury | 87.246 | 79.696 | 81.356 | 84.495 | 86.564 |
Financiële bijstellingen
| Bijstellingen Algemene middelen | Begroting 2024 | Raming 2025 | Raming 2026 | Raming 2027 | Raming 2028 |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oorspronkelijke begroting 2024 | 2.329.903 | 2.264.921 | 2.198.836 | 2.183.748 | 2.183.748 | ||
| Bijstellingen Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2024 | 65.631 | 52.574 | -14.080 | -68.833 | -81.722 | ||
| Besparing kosten inkoop en uitbestede werkzaamheden | Bezuinigingen/Taakstellingen | 0 | 0 | 0 | 75 | 75 | |
| Kiezen voor Rotterdam 2024 | Bezuinigingen/Taakstellingen | -19.154 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Kiezen voor Rotterdam 2025 en verder | Bezuinigingen/Taakstellingen | 0 | 500 | 500 | 500 | 500 | |
| Actualisatie kapitaallasten | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | -7.134 | -1.906 | -3.266 | -12.894 | -8.391 | |
| Actualisatie rente | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 3.983 | -2.498 | -2.795 | -3.290 | -3.121 | |
| Afbouw dividend Eneco | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 | 0 | 0 | 0 | -1.000 | |
| Bijstelling dividendramingen | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 7.133 | 10.166 | -592 | -292 | 1.608 | |
| Dekking indexatie | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | -3.271 | -72.212 | -95.256 | -95.256 | -95.256 | |
| Gemeentefonds septembercirculaire 2023 indexering | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 3.963 | 73.174 | 95.262 | 97.477 | 97.516 | |
| Nieuwe jaarschrijf vervangingsinvesteringen | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 | 0 | 0 | 0 | -8.300 | |
| Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 100.440 | 0 | 0 | -69.772 | -77.094 | |
| Bijstelling dividendramingen | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 0 | 0 | 11.500 | 11.500 | 11.500 | |
| Gemeentefonds ruimte ingezet tijdens begrotingsbehandeling 2024 | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 0 | 3.970 | 2.350 | 0 | 0 | |
| Opschalingskorting | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 0 | 0 | 35.000 | 35.000 | 35.000 | |
| Stelpost onderuitputting | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 14.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Algemene reserve | Reserves | -54.984 | 30.613 | -55.705 | -30.101 | -24.822 | |
| Bestemmingsreserve Duurzaamheidstransitiebudget | Reserves | 12.983 | 12.000 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor | Reserves | 843 | 881 | 881 | 288 | 79 | |
| Taakmutaties Decembercirculaire | Taakmutaties | 4.069 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Taakmutaties Septembercirculaire | Taakmutaties | 2.883 | -2.057 | -2.046 | -2.156 | -10.103 | |
| Technische wijzigingen | Technische wijzigingen | -124 | -57 | 87 | 87 | 87 | |
| Begroting na wijzigingen | 2.395.534 | 2.317.495 | 2.184.756 | 2.114.915 | 2.102.026 | ||
Toelichting financiële bijstellingen
Besparing kosten inkoop en uitbestede werkzaamheden
Het college stelt een aantal ambities bij om financiële ruimte te creëren. Deze besparing is een taakstelling voor programma Algemene middelen voor 2027 en verdere jaren van € 75.000. Deze wordt ingevuld door het budget voor inkoop en uitbedstede werkzaamheden met dit bedrag te verlagen.
Kiezen voor Rotterdam 2024
Een onderdeel van de Voorjaarsnota/Eerste herziening 2023 is de Organisatieopgave. Het gaat hierbij om een besparing op de gemeentelijke organisatie van € 150 mln van 2024 tot en met 2027. De Organisatieopgave noemen we nu Kiezen voor Rotterdam. Voor 2024 is de besparing € 20 mln, waarvan € 800.000 al is verwerkt op het programma Overhead. De resterende taakstelling 2024 wordt nu vanuit het programma Algemene Middelen verdeeld over de programma's. Daarbij is het voorstel een bestemmingsreserve te vormen voor frictiekosten van € 2 mln. Een uitgebreide toelichting staat in de paragraaf Bedrijfsvoering.
Kiezen voor Rotterdam 2025 en verder
In het coalitieakkoord is een aantal maatregelen opgenomen dat concernbreed een efficiencyverbetering van de dienstverlening beoogt. Enerzijds door een efficiëntere inrichting van de eerstelijns dienstverlening en anderzijds door het analyseren van klantsignalen als instrument voor continue verbetering van de dienstverlening. Er wordt nu gedeeltelijk invulling gegeven aan deze taakstelling van structureel € 1,4 mln. Voor 2025 en verder wordt € 500.000 van deze taakstelling toegevoegd aan de Organisatieopgave Kiezen voor Rotterdam waarin een betere en efficiëntere dienstverlening aan Rotterdammers één van de doelstellingen is.
Actualisatie kapitaallasten
Kapitaallasten bestaan uit afschrijvingen en rente op investeringen. De kapitaallasten zijn aangepast. Daar zijn twee redenen voor. De eerste is dat er nieuwe en bijgestelde investeringskredieten zijn. De tweede reden is dat de ramingen per jaarschijf zijn geactualiseerd. In de paragraaf Investeringen staan gedetailleerde overzichten van lopende en nieuwe kredieten.
Afbouw dividend Eneco
Door de verkoop van de aandelen Eneco ontvangt de gemeente sinds 2021 minder inkomsten uit dividend. Tegelijkertijd leverde de verkoop voor langere tijd een financieringsvoordeel op. Dit voordeel wordt geraamd op structureel € 6,5 mln. Per saldo leidt de verkoop van Eneco tot een structureel begrotingsknelpunt van € 8,4 mln. Met de vaststelling van de Beleidsnota Investeringen Rotterdam 2020 heeft de gemeenteraad besloten dat, als door de verkoop van bezit begrote inkomsten wegvallen, het college de verkoopopbrengst kan inzetten om de begrotingstegenvaller op te vangen. Op grond hiervan is in voorgaande jaren besloten om een deel van de verkoopopbrengst Eneco te gebruiken om jaarlijks € 1 mln voor een periode van 8 jaar eerdergenoemde structurele begrotingsknelpunt van € 8,4 mln geleidelijk op te vangen. Voortzetting van dit beleid leidt voor 2028 tot een extra dekkingsopgave van € 1 mln ten opzichte van 2027.
Bijstelling dividendramingen
Op basis van recente informatie over de deelnemingenportefeuille zijn de te verwachten dividendinkomsten
meerjarig bijgesteld. Deze actualisatie leidt tot een meerjarig hogere dividendopbrengst dan eerder geraamd. De hogere dividendopbrengst is vooral toe te kennen aan Stedin (€ 9,1 mln in 2024 en € 11,5 mln in 2025-2028) en Evides (€ 2,7 mln in 2025, € 3,5 mln in 2026, € 3,8 mln in 2027 en € 5,7 mln in 2028)
Dekking Indexatie
Bij de Voorjaarsnota 2024/Eerste herziening 2024 reserveert het college binnen het gemeentefonds meerjarig bedragen voor het gestegen prijspeil voor lonen en prijzen (indexatie). Deze bedragen worden als lasten verwerkt in de betreffende programma’s en hebben daarmee in eerste instantie een budgettair neutraal effect. De lasten zijn in de Voorjaarsnota 2024/Eerste herziening 2024 voorlopig opgenomen op het programma Algemene Middelen. De verwerking naar de betreffende programma’s gebeurt bij de Begroting 2025/Tweede herziening 2024.
Gemeentefonds septembercirculaire 2023 indexering
Bij de Voorjaarsnota 2024/Eerste herziening 2024 zijn binnen het gemeentefonds meerjarig bedragen geraamd voor indexatie. Indexatie is bedoeld om de stijgende kosten van onder andere personeel en materieel voor gemeenten op te vangen. Als de van het Rijk ontvangen baten meer of minder zijn dan benodigd, dan wordt dat verrekend met de daarvoor ingestelde organisatiebrede stelpost die op het programma Algemene Middelen wordt aangehouden.
Nieuwe jaarschijf vervangingsinvesteringen
Volgens het investeringsbeleid worden jaarlijks aanvullende dekkingsmiddelen gereserveerd. Deze moeten de gemeente in staat stellen om bezittingen tijdig te vervangen, renoveren of restaureren. Verwacht wordt dat in 2028 hiervoor € 8,3 mln nodig is. De aanvullende dekkingsmiddelen worden toegevoegd aan de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor (RIM).
Gemeentefonds ruimte inzet tijdens begrotingsbehandeling 2024
Na de collegebrief ruimte in de Begroting 2024 (23bb007280) zijn bij de behandeling van de Begroting 2024/Tweede herziening 2023 een aantal moties aangenomen met financiële consequenties. Het gaat om € 4 mln in 2025 en € 2,4 mln in 2026. In november 2023 is de raad geïnformeerd over de financiële consequenties van de tijdens de begrotingsbehandeling aangenomen moties (23b0008757). De financiële verwerking van de aangenomen moties vindt nu plaats op de programma’s waarop ze betrekking hebben.
Opschalingskorting
Op 1 maart bracht de VNG een begrotingsadvies uit voor de begrotingsperiode 2025-2028. Vooruitlopend op besluitvorming door het Rijk is in de Voorjaarsnota 2024/Eerste herziening 2024 er al rekening mee gehouden dat de verdere oploop van de opschalingskorting structureel komt te vervallen per 2026. Dit heeft een structureel effect van circa € 35 mln per jaar vanaf 2026.
Stelpost onderuitputting
In de periode 2018-2023 is gemiddeld genomen sprake van een positief jaarrekeningresultaat. Het gaat daarbij om een onderbesteding ten opzichte van de bijgestelde begroting. Die bedroeg in die periode circa € 32 mln. Ook na correctie van grote incidentele posten zoals bijvoorbeeld de effecten van de decembercirculaire en of specifieke voorziening die in afgelopen jaren getroffen zijn, resteert een gemiddelde onderbesteding van vergelijkbare grootte. Met deze bijstelling wordt nu op de te verwachten onderbesteding vooruitgelopen. Dit kan een stelpost onderuitputting genoemd worden. Hierbij wordt rekening gehouden met kosten die niet in het lopende jaar zijn gemaakt, maar vanwege (juridische) verplichtingen worden doorgeschoven naar het volgende jaar (de zogenaamde type 1 bestemmingsvoorstellen). Hierdoor is het bedrag aan stelpost onderuitputting lager dan de gemiddelde onderbesteding van de afgelopen jaren.
Actualisatie rente
Het renteomslagstelsel is geregeld in de gemeentelijke regelgeving. Dit stelsel houdt in dat de vermogenskosten aan de gemeentelijke producten worden doorberekend op basis van de boekwaarde van de onderliggende investeringen. De rente die hiervoor wordt gehanteerd, is de omslagrente. Deze rente wordt jaarlijks vastgesteld op basis van richtlijnen van de commissie BBV. Door de hoger blijvende marktrente stijgen de omslagrente en de bespaarde rente vanaf 2025 van 2% naar 2,5%. Door de wijzigingen in de BBV stijgt de rente die wordt toegerekend aan de grondexploitaties in 2025 van 1,2% naar 2.5%. Hiermee wordt de berekeningsmethodiek gelijk getrokken aan de omslagrente die wordt toegerekend aan de investeringen. Bij de Voorjaarsnota/Eerste herziening 2024 worden de financiële effecten van de hele organisatie op dit programma verwerkt. Bij de Begroting 2025/Tweede herziening 2024 zal verrekening plaats vinden met de betrokken programma's.
Algemene reserve
Voor een sluitende meerjarenbegroting wordt het geraamde saldo verrekend met de Algemene reserve. Voor een verloopstaat van de reserve kan de balanspagina Reserves geraadpleegd worden.
Bestemmingsreserve Duurzaamheidstransitiebudget
Om innovaties in de regio te versnellen en zo het verdienvermogen voor de stad en de werkgelegenheid voor Rotterdammers te bevorderen, is bij de Begroting 2024 een Duurzaamheidstransitiebudget ingesteld. Uit de reguliere ruimte en de erfpachtbaten die in de Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor zijn opgenomen, volgt voor 2024 en 2025 respectievelijk een toevoeging van € 15,7 mln en € 12 mln aan de bestemmingsreserve Duurzaamheidstransitiebudget. Vanuit de bestemmingsreserve Duurzaamheidstransitiebudget vindt in 2024 toevoeging plaats van € 2,7 mln aan de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor voor dekking van meerjarige kapitaallasten van het project Zero Emissie Zones.
Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling
Bij programma Stedelijke ontwikkeling is de inzet van de bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling geactualiseerd. Vanuit de bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling vindt in 2024 toevoeging plaats van € 54.000 aan de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor voor dekking van kapitaallasten van het project Leuvehaven Trap.
Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor
Er hebben zich meerdere mutaties voorgedaan op de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor, hieronder volgt een opsomming.
- De ramingsbijstelling van diverse investeringen zijn meerjarig geactualiseerd. Hierdoor zijn de kapitaallasten aangepast en volgens de financiële spelregels verrekend met de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor.
-
Ter oplossing van de begrotingsproblematiek 2024 is € 85 mln aan beschikbare ruimte binnen Enecomiddelen van de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor gebruikt via een leenconstructie. In 2027 en 2028 vindt terugbetaling plaats inclusief een rentevergoeding volgens de financiële spelregels.
-
Ter oplossing van de begrotingsproblematiek is €15 mln aan beschikbare ruimte binnen de bijzondere erfpachtbaten van de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor gebruikt via een leenconstructie. In 2027 en 2028 vindt terugbetaling plaats inclusief een rentevergoeding volgens de financiële spelregels.
Taakmutaties Decembercirculaire
Bij de decembercirculaire 2023 waren er in het gemeentefonds wijzigingen in taakmutaties en decentralisatie-uitkeringen. Op basis van het raadsbesluit (23bb007699) zijn deze in 2023 toegevoegd aan de ‘bestemmingsreserve taakmutaties gemeentefonds’. Deze middelen vallen nu vrij uit deze bestemmingsreserve zodat ze beschikbaar zijn om, daar waar nodig, te verwerken bij de betreffende programma’s.
Taakmutaties Septembercirculaire
Bij de septembercirculaire 2023 waren er in het gemeentefonds wijzigingen in taakmutaties, integratie- en decentralisatie-uitkeringen. Volgens de eigen gemeentelijke regels worden deze bij Voorjaarsnota 2024/Eerste herziening 2024 budgettair verwerkt. De belangrijkste veranderingen zijn de toevoegingen van middelen voor ‘bijzondere bijstand en vroegsignalering’ van € 3,7 mln voor 2024 bij het programma Armoede, schuldhulpverlening, inburgering en samenleving en ‘begeleiding jongeren naar werk’ van € 1,5 mln voor 2024 bij het programma Werk en inkomen. Er zijn nog gesprekken met het Rijk over de aanpassing van de uitkeringen voor ‘maatschappelijke opvang’ en ‘vrouwenopvang’ bij het programma Zorg, welzijn en wijkteams die zijn verwerkt in de septembercirculaire 2023, deze aanpassingen hebben een structureel effect van circa -€ 3 mln per jaar.
Technische wijzigingen
In dit programma zijn er diverse technische wijzigingen geweest. De grootste wijzigingen zijn:
- Er bestaan specifieke regels voor het toerekenen van rente aan de pensioenvoorziening bestuurders. Het hiervoor geldende rentepercentage wordt met ingang van 2024 verhoogd van 2,472% naar 3,16%.
- Er is een structurele correctie van de indexatie uitgevoerd van € 88.000 in 2024, € 162.000 in 2025 en € 306.000 vanaf 2026 ten behoeve van programma Werk en Inkomen en Dienstverlening.