Jaarstukken 2021

Met nieuwe energie bouwen aan de stad van morgen

Algemene middelen Pagina 11

Algemene middelen

Algemene dekkingsmiddelen levert een bijdrage aan de manier waarop het college werkt aan structureel houdbare gemeentefinanciën.

TAAKVELD 1

Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds

Tot het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds behoren de uitkeringen uit het gemeentefonds.

TAAKVELD 2

Belastingen overig

Dit taakveld bevat de roerendezaakbelasting (RZB) op het eigendom en het gebruik van roerende zaken en de precario- en reclamebelasting.

TAAKVELD 3

Economische promotie - Opbrengsten logiesbelasting

Dit taakveld bevat de logiesbelasting en de daarbij behorende uitvoeringskosten voor onder andere de heffing, inning en het afhandelen van bezwaar en beroep.

TAAKVELD 4

Overige baten en lasten - Beheer algemene middelen

Binnen het taakveld Overige baten en lasten - Beheer algemene middelen geeft de gemeente invulling aan een sluitende begroting met een gezond meerjarenperspectief.

TAAKVELD 5

OZB niet-woningen

Dit taakveld bevat de onroerendezaakbelasting (OZB) op het eigendom en het gebruik door bedrijven van onroerende zaken anders dan woningen.

TAAKVELD 6

OZB woningen

Dit taakveld bevat de onroerendezaakbelasting (OZB) op het eigendom van woningen.

TAAKVELD 7

Treasury

Tot dit taakveld behoren de activiteiten van de gemeente voor de treasuryfunctie en het beheer van deelnemingen en van verbonden partijen.

TAAKVELD 8

Vennootschapsbelasting (Vpb)

Op dit taakveld boekt de gemeente de raming van het te betalen bedrag vennootschapsbelasting als last.

BBV-indicatoren

BBV-indicator  Bron
Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden Realisatie 2020 € 690 COELO
Realisatie 2021 € 708
Prognose 2022 € 725
Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden Realisatie 2020 € 774 COELO
Realisatie 2021 € 795
Prognose 2022 € 813
Gemiddelde WOZ waarde woningen 2021 Nederland € 290.000 CBS
Rotterdam € 245.000

Toelichting BBV-indicatoren

De gemiddelde WOZ-waarde van woningen in 2021 ligt in Rotterdam (€ 245.000) onder het landelijke gemiddelde (€ 290.000). In Rotterdam is sinds 2017 weer sprake van een stijging van de gemiddelde WOZ-waarde van woningen. Wanneer deze stijging de komende jaren relatief hoger is dan in de rest van Nederland zal de indicator dichter naar het landelijk gemiddelde groeien. Deze indicator is landelijk verplicht en betreft geen streefwaarde waar de gemeente Rotterdam op stuurt (zie voor een nadere toelichting de paragraaf Lokale Heffingen).

Overzicht algemene dekkingsmiddelen

Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor dat er bij programmabegrotingen een programmaplan hoort dat naast de verschillende programmakosten een overzicht bevat van de kosten voor overhead, het bedrag voor te betalen vennootschapsbelasting, het bedrag voor onvoorzien en een overzicht van algemene dekkingsmiddelen.
Het programma Overhead bevat een overzicht van de kosten voor overhead, de te betalen vennootschapsbelasting wordt verantwoord op het taakveld Vennootschapsbelasting en het bedrag onvoorzien op het taakveld Overige baten en lasten – Beheer algemene middelen. De algemene dekkingsmiddelen onderscheiden zich van de andere dekkingsmiddelen doordat de gemeente deze middelen vrij kan aanwenden.

In het overzicht van baten en lasten omvat de volgende algemene dekkingsmiddelen.

Algemene dekkingsmiddelenJaarrekening 2020Begroting 2021 (*)Jaarrekening 2021Begroting 2022
Lokale heffingen 378.465 390.506 400.709 401.777
Algemene uitkeringen gemeentefonds 1.837.486 1.940.453 1.921.701 1.914.478
Dividend 116.896 95.397 95.399 85.699
Saldo financieringsfunctie -14.502 -10.864 -6.617 -17.060
Totaal 2.318.345 2.415.492 2.411.192 2.384.894
(*) Stand na de 10-maandsrapportage 2021      

Lokale heffingen

Tot de algemene dekkingsmiddelen worden om te beginnen de baten uit heffingen van de algemene belastingen gerekend. Anders dan bij bestemmingsheffingen is de besteding van de baten uit heffing van deze algemene belastingen niet gebonden. Tot de algemene belastingen behoren de onroerendzaakbelasting (OZB), de algemene parkeerbelasting, de logiesbelasting en de reclame- en precariobelasting. Dit is exclusief de baten uit de bestemmingsheffingen, zoals de afval- en rioolheffing, bedrijfsreinigingsrecht en de leges omgevingsvergunningen. In onderstaande tabel zijn betreffende baten opgenomen.

Lokale heffingenJaarrekening 2020 Begroting 2021*Jaarrekening 2021Begroting 2022Programma
Onroerend zaakbelasting** 266.721 266.855 275.000 271.450 Algemene middelen
Algemene parkeerbelasting 82.086 92.025 93.513 107.995 Verkeer en Vervoer
Logiesbelasting 3.822 5.654 5.683 10.741 Algemene middelen
Reclame- en precariobelasting 25.836 25.972 26.513 11.591 Algemene middelen
Totaal 378.465 390.506 400.709 401.777  
(*) Stand na de 10-maandrapportage 2021
(**) inclusief intragemeentelijke aanslagen OZB

Algemene uitkeringen gemeentefonds
Vervolgens worden de algemene uitkeringen uit het Gemeentefonds tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Dit betreft het totaal van de verschillende soorten uitkeringen uit het gemeentefonds: de integratie-uitkeringen (waaronder het Sociaal Domein), de decentralisatie-uitkeringen en de algemene uitkeringen. Deze baten worden verantwoord op het programma Algemene middelen en op het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds.

 

Dividend
De dividenden die de gemeente van deelnemingen ontvangt, behoren eveneens tot de algemene dekkingsmiddelen. Deze dividenden worden verantwoord op de programma's Algemene middelen, Overhead en Bestuur en dienstverlening.

Dividend

Jaarrekening  2020

Begroting 2021 (*)Jaarrekening 2021Begroting 2022Programma
Bank Nederlandse Gemeenten NV 408 582 582 500 Algemene middelen
BV Gemeenschappelijk bezit Evides 7.592 6.301 6.302 5.390 Algemene middelen
Eneco Holding NV 21.548 0 0 0 Algemene middelen
Stedin Holding NV 16.476 6.521 6.521 1.270 Algemene middelen
Havenbedrijf Rotterdam NV 69.741 78.709 78.709 78.389 Algemene middelen
Royal Schiphol NV 0 0 0 0 Algemene middelen
Sportbedrijf 152 152 152 150 Algemene middelen
Beurs Rotterdam N.V. 0 160 161 0 Algemene middelen
RET 0 0 0 0 Algemene middelen
Multidiensten 0 0 0 0 Bestuur en dienstverlening
Multi Employment Rotterdam BV (MER) 0 0   0 Overhead
SSC Flex 978 2.972 2.972 0 Overhead
Totaal 116.896 95.397 95.399 85.699  
(*) Stand na 10-maandsrapportage 2021

Saldo financieringsfunctie
Ten slotte wordt het saldo van de financieringsfunctie tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Dit saldo betreft het saldo van de betaalde rente over de leningen, rekening-courant en de ontvangen rente over uitzettingen. De baten worden verantwoord binnen de betreffende programma’s, met name Algemene middelen en Maatschappelijke ondersteuning.

Saldo financieringsfunctieJaarrekening 2020Begroting 2021 (*)Jaarrekening 2021Begroting 2022
Baten 8.897 6.261 8.471 3.045
Lasten 23.398 17.125 15.088 20.105
Saldo -14.502 -10.864 -6.617 -17.060
(*) Stand na de 10-maandsrapportage 2021      

Wat heeft het gekost?

Overzicht van baten en lasten Algemene middelenOorspronkelijke
begroting
2021
Bijgestelde begroting 2021Realisatie
2021
Afwijking
Baten exclusief reserves2.187.7272.347.1422.340.793-6.350

Bijdragen rijk en medeoverheden 1.787.688 1.940.853 1.922.382 -18.472
Belastingen 274.195 272.633 280.863 8.230
Dividenden 87.004 92.425 92.427 2
Financieringsbaten 5.461 5.936 7.942 2.007
Overige opbrengsten derden 33.524 35.342 36.814 1.472
Overige baten -147 -47 365 412
Lasten exclusief reserves-9.263-8.93073.63382.562

Apparaatslasten 16.274 17.620 16.603 -1.018
Inhuur 512 1.584 1.160 -424
Overige apparaatslasten 541 829 480 -349
Personeel 15.220 15.207 14.962 -245
Intern resultaat -13.558 -14.218 -14.126 93
Intern resultaat -13.558 -14.218 -14.126 93
Programmalasten -11.979 -12.332 71.155 83.487
Financieringslasten 20.478 17.124 15.088 -2.037
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 12.438 13.246 5.418 -7.828
Kapitaallasten -51.482 -49.665 -47.856 1.808
Overige programmalasten 6.588 6.963 98.506 91.543
Subsidies en inkomensoverdrachten 0 0 0 0
Saldo voor vpb en reserveringen 2.196.989 2.356.072 2.267.160 -88.912
Vennootschapsbelasting8002.1961.578-617

Saldo voor reserveringen 2.196.189 2.353.876 2.265.582 -88.295
Reserves24.138-79.171-79.208-37

Onttrekking reserves 92.324 25.227 25.190 -37
Toevoeging reserves 85.239 107.748 107.748 0
Vrijval reserves 17.053 3.350 3.350 0
Saldo 2.220.328 2.274.706 2.186.374 -88.331

Toelichting overzicht baten en lasten

Overzicht afwijkingen programmaAfwijking batenAfwijking lastenAfwijking reservesAfwijking saldo
1. Decembercirculaire en taakmutaties Gemeentefonds -18.752 -6.502 0 -12.250
2. Toeslagenaffaire Belastingen 233 -210 0 443
3. Opbrengsten OZB niet woningen 8.102 0 0 8.102
4. Financieringsbaten 2.007 0 0 2.007
5. Vrijval voorziening belastinggeschillen 412 0 0 412
6. Aanmanings- en vervolgingsopbrengsten 1.016 0 0 1.016
7. Financieringslasten 0 -2.036 0 2.036
8. Rentetoerekening 0 1.808 0 -1.808
9. Dotatie voorziening deelnemingen 0 91.998 0 -91.998
10. Diverse afwijkingen 632 -2.496 0 3.129
11. Vennootschapsbelasting 0 -617 0 617
12. Bestemmingsreserve project BAG WOZ 0 0 -37 -37
Totaal afwijkingen -6.350 81.945 -37

-88.331

Het saldo van dit programma bedraagt -€ 88,3 mln nadelig. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:

 

1. Decembercirculaire en taakmutaties Gemeentefonds
Het voorlopig resultaat 2021 op het Gemeentefonds bedraagt -€ 12,3 mln. Belangrijkste oorzaak hiervan is enerzijds dat het Rijk pas in het jaar 2022 compensatie gaat toekennen voor ‘inkomstenderving corona 2021’. In de begroting is een stelpost voor in 2021 te ontvangen compensatie ad € 37,1 mln opgenomen. In tegenstelling tot 2020 zijn hiervoor in 2021, ook bij de decembercirculaire 2021, geen voorschotten verleend. Deze middelen zullen grotendeels als baten (ruim € 25 mln) voor het boekjaar 2022 worden opgenomen (kasschuif). Voor extra lasten voor de verkiezingen 2021 en extra lasten Schone Stad vindt nog een lobby plaats. Conform de uitspraak van de commissie Besluit begroting en verantwoording (BBV) van begin 2021 over dit onderwerp mag de geraamde derving van inkomsten niet aan het boekjaar 2021 worden toegerekend. In de 10-maandsrapportage 2021 is reeds op dit risico gewezen. Anderzijds wordt in de decembercirculaire 2021 € 25,0 mln toegekend als –aanvullende- (taak)uitkeringen. Daarnaast is door het actualiseren van waarden en een herziening van de uitkeringsfactoren voor de jaren 2019 tot en met 2021 de algemene uitkering € 6,6 mln lager dan begroot. Zoals gemeld in 10-maandsbrief 2021 kunnen de financiële effecten van de decembercirculaire niet eerder goed ingeschat worden. Tenslotte, bij de 10-maandsbrief 2021 is een stelpost van € 6,5 mln opgenomen voor ontvangen gelden taakmutaties, waarvan de geraamde lasten niet in 2021 zijn gerealiseerd. 

2. Toeslagenaffaire Belastingen
Voor het behandelen van de kwijtscheldingsaanvragen van de gedupeerden in het kader van de toeslagenaffaire is vanuit het Rijk een vergoeding verstrekt van € 443. Deze vergoeding is bestemd voor de uitvoeringskosten die gemoeid zijn bij de afwikkeling van kwijtscheldingsaanvragen in 2022 e.v.

3. Opbrengsten OZB niet woningen
Bij de Onroerendezaakbelasting niet woningen zien we per saldo een hogere opbrengst van € 8,1 mln. Deze meeropbrengst wordt voor € 5 mln veroorzaakt door nieuwe inzichten op één object.  De overige € 3,1 mln is het gevolg van een hogere waardeontwikkeling in het havengebied dan in eerste instantie werd verwacht.

4. Financieringsbaten
Warmtebedrijf Rotterdam (WbR) had bij Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) een kredietfaciliteit van maximaal € 101,4 mln. De gemeente stond borg voor deze faciliteit tot een maximum van € 104 mln. De faciliteit eindigde op 1 oktober 2020. BNG had eerder al aangegeven geen mogelijkheid tot verlenging te zien. Met BNG en WbR is in 2020 besloten dat de kredietfaciliteit terugbetaald zou worden door de gemeente op grond van de borg. Door betaling onder de borg heeft de gemeente een regresvordering op WbR verkregen. Hierover is WbR de wettelijke rente verschuldigd. Deze rente wordt door WbR niet betaalt maar bij de hoofdsom opgeteld.  Over het boekjaar 2021 bedraagt de wettelijke rente € 2 mln. Deze opgebouwde en aan de vordering toegevoegde rente wordt volledig voorzien.

5. Vrijval voorziening belastinggeschillen
Gemeente Rotterdam is in een belastinggeschil inzake tariefdifferentiatie precario leidingen door de rechtbank in het gelijk gesteld. Dit heeft geresulteerd in een vrijval van voorziening van € 412.

6. Aanmanings- en vervolgingsopbrengsten
De aanmanings- en vervolgingsopbrengsten in 2021 hebben geresulteerd in een voordeel van € 1 mln. Dit is hoofdzakelijk veroorzaakt door toename in het aantal opgelegde naheffingsaanslagen Parkeren in 2021.

7. Financieringslasten
Het achterblijven van de realisatie van de investeringen in 2021 door het concern heeft geleid tot lagere financieringsbehoefte en daarmee lagere externe rentelasten van € 2 mln dan geraamd. 

8. Rentetoerekening
De gemiddelde omvang van de totale investeringen door het concern in 2021 is lager dan geraamd (zie paragraaf Investeringen). Hierdoor is de rentetoerekening aan diverse gemeentelijke taakvelden en projecten ook lager dan geraamd. Per saldo resulteert dit in een nadelig effect ad € 1,8 mln op het taakveld Treasury. Dit is reeds in de 10-maandsbrief 2021 als risico vermeld. Daarmee bedraagt het renteresultaat (het saldo van extern betaalde rente en interne toegerekende rente) over 2021 € 228.

9. Dotatie voorziening deelnemingen
Op basis van de meest actuele inzichten is sprake van minimale duurzame waardevermindering van het aandelenkapitaal en overige vorderingen op onze deelnemingen. Op basis van het voorzichtigheidsprincipe leidt deze waardevermindering tot een dotatie van € 92 mln aan de voorzieningen. In de 10-maandsbrief 2021 is dit reeds als risico gemeld.

10. Diverse afwijkingen
Deze afwijkingen zijn grotendeels te verklaren uit een onderbesteding op de geraamde kosten voor inhuur derden en ICT en door lagere personeelskosten dan geraamd. Verder behoefde de post onvoorzien in 2021 niet ingezet te worden. 

11. Vennootschapsbelasting
In 2021 heeft na gereedkoming van de 10-maandsbrief 2021, een correctie plaatsgevonden op de aangifte vennootschapsbelasting (Vpb) over het boekjaar 2020. Na de correctie heeft de gemeente Rotterdam van de Rijksbelastingdienst een voorlopige aanslag over het boekjaar 2020 ontvangen en verwerkt in de exploitatie.

12. Bestemmingsreserve project BAG WOZ 
Het vinden van gekwalificeerd personeel voor project Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en Wet waardering onroerende zaken (WOZ) heeft langer geduurd dan gedacht. Dit heeft in 2021 geleid tot minder onttrekking van € 37.

Omschrijving programma

Het programma Algemene middelen levert een bijdrage aan de manier waarop het college werkt aan structureel houdbare gemeentefinanciën. Dit programma gaat in op de volgende zaken:

  • een sluitende begroting en meerjarenraming
  • een gedegen beheer van deelnemingen en verbonden partijen
  • een weerstandsvermogen van minimaal 1,0, waarbij het weerstandsvermogen is geënt op de financiële risico’s
  • een stabiel beleid voor de gemeentelijke woonlasten en algemene belastingen
  • een gedegen treasury-functie en financieringsbeleid
  • zorgen voor voldoende en gedegen financiële ruimte om investeringen mogelijk te maken, om samen met andere partijen te kunnen werken aan de toekomst van de stad

Het programma Algemene middelen omvat:

  • de uitkeringen uit het gemeentefonds
  • de opbrengsten van de algemene belastingen
  • de opbrengsten uit deelnemingen
  • het treasury-resultaat
  • concernbrede bestemmingsreserves
  • concernbrede stelposten
  • te betalen bedragen vennootschapsbelasting
  • de post onvoorzien

Het programma Algemene middelen is, anders dan de overige programma's van deze begroting, relatief beleidsarm te noemen en wijkt in opzet en inhoud hiervan af. In de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing en Financiële kengetallen zijn de inhoudelijke doelstellingen, indicatoren en kengetallen opgenomen.

Voor het programma Algemene middelen gelden de volgende indicatoren en kengetallen:

  • gemeentelijke woonlasten (één- en meerpersoonshuishouden)
  • gemiddelde WOZ-waarde woningen
  • weerstandsvermogen
  • structurele exploitatieruimte
  • solvabiliteitsrisico
  • EMU-saldo (vorderingensaldo)
  • kasgeldlimitet
  • renterisiconorm
  • netto schuldquote