Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?
Uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad 2016-2020
Met de nota Publieke Gezondheid 2016-2020 'Rotterdam Vitale stad' streeft de gemeente naar een vitale stad met vitale burgers. Zomer 2017 heeft de gemeente het uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad 2016-2020 gepresenteerd. Het uitvoeringsprogramma is een uitwerking van de gemeentelijke gezondheidsdoelen uit de nota, vertaald in concrete activiteiten op het gebied van gezond gewicht, roken en middelengebruik, psychische gezondheid, gezondheidsbescherming, E-publieke gezondheid, samenwerking met partners in de stad en onderzoek.
Rotterdam Vitale stad is gestart vanuit de overtuiging dat Rotterdammers in de eerste plaats zelf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid. De gemeente stimuleert dit én ondersteunt en beschermt haar inwoners waar nodig. Dat doen we door Rotterdammers te verleiden tot gezonde keuzes en initiatieven, én door partners in de stad te verbinden aan de gezondheidsdoelen. De inzet op partners hebben we o.a. vormgegeven in het netwerk Gezond010. Gezond 010 is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een breed netwerk van meer dan 120 organisaties. Tijdens de tweede bijeenkomst van Gezond010 in februari 2018 is het gezamenlijke platform gezond010.nl gelanceerd. Ruim 160 deelnemers van 80 verschillende organisaties bezochten deze bijeenkomst, waar tevens nieuwe initiatieven een start hebben gemaakt.
Gezond gewicht: bewegen, voeding en terugdringen Diabetes 2
Op het gebied van bewegen, voeding en terugdringen van Diabetes 2 zijn er in 2018 verschillende maatregelen getroffen en acties uitgevoerd:
-
studenten van het Zadkine college ontwikkelden -als uitwerking van de Health Implementation Challenge - een app die onderandere gebruik maakt van ‘augmented reality’ (zoals Pokémon Go), gamificatie en belonen door met elkaar te sparen voor producten of activiteiten. Tijdens de eHealth week in 2019 gaat deze “live”
-
met IZER, Centrum Gezond Gezicht (EMC) en Rotterdam SportSupport werkten we aan de opzet van de proeftuin Gezond Gewicht. De implementatie van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) is onderdeel van deze proeftuin. Vanaf januari 2019 wordt de GLI opgenomen in de basisverzekering van de zorgverzekering
-
in samenwerking met HAS, Blijdorp en Plaswijckpark zijn in het tweede kwartaal van 2018 “gezonde lunches” voor schoolreisjes uitgetest
-
13 Rotterdamse scholen (vo/mbo) hebben in 2018 een gezonde schoolkantine gerealiseerd (volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum)
-
in de samenwerkingsagenda Rotterdam ouder en wijzer is vitaal en gezond als aparte pijler benoemd en hebben we samen met partners in de stad en ouderen de ambities uitgewerkt voor meer bewegen, gezonde voeding en valpreventie voor de doelgroep 55+
-
vanuit gezondheid werken we mee aan verschillende projecten van SO om verbinding te leggen met gezondheid, waaronder de fietsvisie, Walk21 en de omgevingswet
Rookvrije Generatie
De gemeente Rotterdam neemt deel aan reguliere overleggen van de 4 grootste gemeentes (G4), Alliantie Nederland Rookvrij (ANR) en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de implementatie van de Rookvrije Generatie. In 2018 vonden verschillende acties plaats:
-
per 1 augustus 2018 hebben alle kinderboerderijen, educatieve tuinen en schooltuinen die onder NME vallen, zichzelf rookvrij verklaard
-
per 1 januari 2018 heeft de gemeente het hebben van een niet-roken beleid opgenomen in de subsidieregels voor speeltuinverenigingen
-
de gemeente onderzoekt praktische en juridische aspecten van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV), omgevingswet en andere mogelijkheden om het roken in de openbare ruimte terug te dringen. Daarmee ondersteunt de gemeente de Rotterdamse ziekenhuizen bij het invoeren van het ‘rookvrije ziekenhuis – binnen en buiten’. Maasstad, Ikazia en het Erasmus MC hebben hiervoor werkgroepen ingesteld. Ikazia is per 1 januari 2019 rookvrij
Psychische gezondheid
De gemeente Rotterdam zet in op psychische gezondheid, om de stijging van het aantal Rotterdammers met een depressie af te vlakken. In 2018 heeft de gemeente hiervoor verschillende acties ondernomen:
-
in de gebieden Charlois, Noord en Kralingen-Crooswijk wijk zijn specifieke GGZ-preventie trainingen en bijeenkomsten opgenomen in het welzijnsaanbod. De subsidies zijn verleend vanaf juni 2018
-
in 2018 heeft de gemeente 35 extra KOPP/KVO-trainingen ingekocht. Ongeveer 240 jongeren in de leeftijd 8-12 jaar hebben deelgenomen. Youz heeft 12 groepen gedraaid (12-15 jaar en 16-23 jaar) waaraan 61 jongeren woonachtig in Rotterdam hebben deelgenomen
-
de training Mental Health First Aid richt zich op het leren herkennen van psychische gezondheidsklachten door vrijwilligers die veel in contact komen met Rotterdammers. Daarnaast wordt geleerd om te reageren op zowel acute als zich ontwikkelende psychische problematiek met als doel mensen naar de juiste zorg toe te leiden. Er zijn in 2018 in totaal 18 trainingen geweest waaraan 200 vrijwilligers en niet GGZ-professionals van een welzijnsorganisatie en van woningbouwcorporaties deelnamen
-
statushouders: vanuit Vitale stad zijn vrijwilligers van Vluchtelingenwerk getraind in het signaleren van- en omgaan met psychische problematiek bij statushouders. Voor de statushouders zijn workshops gegeven over seksuele gezondheid en over psychische gezondheid en de GGZ in Nederland. Voor statushouders met een hoog risico op PTSS is een groepstraining (Mindspring) verzorgd
Veilig en gezond in de stad: Gezondheidsbescherming
De gemeente vergrootte de kennis en bewustwording over het voorkomen van beginnende gehoorschade met campagnes op social media. Deze richtte zich met name op jongeren en ouders van jonge kinderen. Dit gebeurde in aansluiting op landelijke voorlichting. Op middelbare scholen is de gemeente in gesprek gegaan met jongeren: wat motiveert hun gedrag tijdens het uitgaan? Met partijen uit de horeca en evenementenwereld heeft de gemeente in 2018 onderzocht hoe preventie van gehoorschade kan worden opgenomen in de (herziening van de) evenementenvergunningen.
De gemeente gaf dit jaar meerdere malen advies bij initiatieven om een basisschool of kinderopvang te vestigen dichtbij een drukke binnenstedelijke weg of snelweg. De gemeente draagt bij aan het opstellen van het landelijk Schone Lucht Akkoord, omdat deze aanpak invloed heeft op de luchtkwaliteit in Rotterdam, en op de nieuwe Rotterdamse koersnota lucht. Die koersnota stippelt het beleid van de gemeente Rotterdam voor de komende jaren uit, op weg naar schonere lucht. Cluster SO werkt al langer aan de nieuwe Rotterdamse koersnota lucht. Team G&M is eind 2018 aangehaakt.
Met het Integraal Huisvestingsplan en het programma Frisse Scholen verhoogt de gemeente de kwaliteit van het binnenmilieu van schoolgebouwen. Dit programma is afkomstig uit 2005 en herijkt in 2015, voor de periode 2015-2019.
In 2018 heeft de gemeente het ISO-certificaat ontvangen voor haar gezondheid beschermende taken.
E-Publieke gezondheid en innovatie: digitale techniek en –dienstverlening voor gezond en actief leven
Tijdens de eHealth week in januari 2018 heeft de aftrap plaatsgevonden van de Rotterdamse eHealth Agenda (ReHa). Dit is een agenda waar thema’s rond eHealth worden geagendeerd en waar Rotterdamse eHealth koplopers zich verbinden aan relevante onderwerpen voor de stad Rotterdam. Voorbeelden van thema’s zijn het demohuisje en de huiskamer van de toekomst. De Rotterdam EHealth Agenda (ReHa) is aanwezig en zichtbaar op vele verschillende evenementen in de stad en bij de belangrijkste stakeholders en koplopers. Per eind 2018 hebben zij zich bij meer dan 100 ‘Momenten’ aangesloten. 403 mensen hebben zich inmiddels als koploper verbonden aan de ReHa.
Er is een communicatieplan ontwikkeld en in juni 2018 een website online gebracht: www.rotterdamehealthagenda.nl
In 2018 hebben zes Health Events Fit festivals plaatsgevonden in Rotterdam. De Health Events zijn goed bezocht en beoordeeld door Rotterdammers en met enthousiasme omarmd door diverse zorg- en welzijnsaanbieders in de wij
Juni 2018 is de doorbraaksubsidie eHealth opengesteld. Deze richt zich, op verzoek van de wethouder, op ouderen. Rotterdamse initiatieven van zorg- en welzijnsaanbieders worden ondersteund die daadwerkelijk zorgen voor een toename van het gebruik van bestaande innovaties door ouderen, hun mantelzorgers of door zorgverleners. De voorstellen van
WMOradar voor een eHealth modelthuiskamer in Overschie en het inzetten van Tinybot Tessa bij WMO-taakgebieden door Aafje zijn uit deze subsidie gehonoreerd.
Samenwerking zorgverzekeraars
Rotterdammers kunnen voor zorg, hulp en ondersteuning een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet, de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet Langdurige zorg (Wlz). Om de zorg, hulp en ondersteuning voor de Rotterdammer goed te organiseren werken we samen met zorgverzekeraars Zilveren Kruis en VGZ. Met de
zorgverzekeraars werken we aan betere samenwerking tussen wijkverpleegkundigen, huisartsen en wijkteams.
In 2018 sloot de gemeente een nieuw collectief contract af met VGZ voor 5 jaar ingaande 2019. Het Rotterdampakket is beschikbaar voor alle Rotterdammers. Voor Rotterdammers met een hoog zorggebruik (chronisch zieken en ouderen) is het Rotterdampakket ontwikkeld met een uitgebreide dekking. Voor Rotterdammers met een laag zorggebruik is er het Rotterdampakket Compact, een goedkopere verzekering met minder en lagere vergoedingen. Opnieuw is een collectiviteitskorting van tien procent op de basisverzekering afgesproken. Dit is de maximaal toegestane korting. Rechtvaardiging van deze korting wordt onder andere gevonden in een gezamenlijk streven naar verbetering van de gezondheid en het welzijn van Rotterdammers. Ook is een premiebeheersingsclausule afgesproken waarmee verzekerden beschermd worden tegen te grote premiestijgingen.
Uniek is dat in de aanvullende verzekering van beide Rotterdampakketten een preventiebudget is opgenomen dat verzekerden kunnen gebruiken om hun gezondheid te verbeteren: Voor het Rotterdampakket is dit € 400,- en voor het Rotterdampakket Compact € 200,-. Verzekerden kiezen zelf of en waar ze dit budget voor inzetten. Samen met VGZ is een ‘waaier’ van mogelijkheden gecontracteerd zoals trainingen stoppen met roken, een beweegprogramma en trainingen ‘Omgaan met stress’.
Met Zilveren Kruis is in 2018 een nieuwe samenwerkingsagenda opgesteld voor de periode 2018-2020 die zich richt op ouderen en Rotterdammers met GGZ-problematiek. Zo is er ingezet op het verhelderen van grensvlakken tussen de Wmo, Zvw en Wlz (o.a. rondom maaltijdvoorziening) en het verbeteren van de overgang van WMo/Zvw naar Wlz. Ook is een pilot rondom integrale bekostiging Zvw/Wmo voorbereid die moet bijdragen aan meer integrale zorg voor de Rotterdammer. Daarnaast werken we samen aan verbeteringen in de GGZ-zorg. Zo is gezamenlijk een werkwijzer Medisch Noodzakelijk Verblijf opgesteld, de acute zorgketen verbeterd, is er een pilot passend vervoer voor mensen met verward gedrag uitgevoerd. Tot slot is Zilveren Kruis actief in de samenwerkingsagenda Ouder en Wijzer, de strategische meerjarenagenda GGZ en trekken we samen op in landelijke discussies over de zorg.
Toezicht Kinderopvang
In 2018 is in het kader van het Nieuwe Toezicht gestart met nieuwe wetgeving op een aantal aspecten die bijdragen aan een betere (pedagogische) kwaliteit van de kinderopvang. Het toezicht houden op deze nieuwe wetgeving heeft meer tijd en dus meer geld gekost dan landelijk vooraf ingeschat. Dit betekent dat in Rotterdam wel alle nieuwe voorzieningen zijn bezocht en dat bijna alle voorzieningen (93%) jaarlijks zijn geïnspecteerd, maar dat een aantal locaties kinderopvang nog niet op de nieuwe wetgeving is geïnspecteerd. In 2019 maken we hierop een inhaalslag. Ook in 2019 is er in het kader van het Nieuwe Toezicht nieuwe wetgeving, deze wordt meteen meegenomen.
Bestrijding bijzondere Resistente Micro-Organismen
Sinds 2018 voldoet de GGD aan de wettelijke verplichting op het gebied van meldingen van zeer resistente bacteriën (CPE’S), die vanaf medio 2019 in werking treedt. Naar aanleiding van een melding wordt contact opgenomen met de persoon met deze bacteriën. Hierbij zet de GGD-voorlichting en acties in om verspreiding van deze bacteriën naar andere personen te voorkomen.
Rotterdam-Rijnmond vormt sinds 2017 een regionaal zorgnetwerk, met de regio Zuid-Holland Zuid en Zeeland. Aan de hand van 11 VWS-doelstellingen werken zij aan de bestrijding van antibioticaresistentie. Het zorgnetwerk heeft in 2018 een aantal doelstellingen behaald, zoals het meten van het aantal ouderen in verpleeghuizen dat drager is van of infecties heeft met een resistente bacterie. Het aantal nieuw ontdekte personen viel relatief mee.
Het meldpunt uitbraken en infectieziekten (MUIZ), was in februari 2018 een jaar operationeel en is in november 2018 door deelnemers beoordeeld met gemiddeld een 7,9. MUIZ is nieuw en uniek in Nederland. Inmiddels is MUIZ in gebruik genomen in ruim 95% van de zorginstellingen in Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland zuid.
Bijdrage aan de invoering van de Omgevingswet
De Omgevingswet wordt in 2021 van kracht. De wet vereenvoudigt en bundelt 26 wetten en 120 AMVB’s (algemene maatregelen van bestuur) op het gebied van de leefomgeving. Met een Programma Omgevingswet bereidt de gemeente Rotterdam deze verandering voor. Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) participeert hierin. Na een fase van verkenning, en bewustwording bij medewerkers, is de gemeente in 2018 gaan opbouwen wat nodig is om de wet te gaan uitvoeren. Zo is de ‘Verkenning Omgevingsvisie Rotterdam’ gemaakt, waarin onder andere ‘de gezonde stad’ en ‘de inclusieve stad’ zijn uitgewerkt. De gemeente is nagegaan hoe ze samenhang in het omgevingsbeleid (waaronder een deel van het gezondheidsbeleid) kan verbeteren. Ook werkt ze uit hoe publieksprocessen straks intern moeten gaan lopen. Ondertussen oefent ze dat in pilots en projecten, waar soms ook gezondheid aan de orde is: biologische veiligheid, gebiedswaarden (‘mengpaneel’) en de grote gebiedspilot ‘Cool-zuid’. De Omgevingswet is niet alleen een zaak van de openbare gezondheidszorg: ook sport, cultuur, onderwijs doen inmiddels mee vanwege hun ruimtelijke voorwaarden.
Het College heeft deze bestuursperiode de bouw van 18.000 woningen in gang gezet. Ook daarna zal de stad doorgroeien. Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) beweegt daarin mee. Ze gaat na welke betekenis deze groei heeft voor de sociale opgaven en wat dat vraagt aan ruimte. Omdat cluster MO zich al aan het voorbereiden is op de Omgevingswet kan ze direct aanhaken bij de ruimtelijke kant van de groeiopgave.
Anticonceptie voor kwetsbare ouders
Het aantal ouders dat in beeld is voor gesprekken over kinderwens, seksualiteit en anticonceptie was in 2018: 1793. Dit zijn cliënten, die in de caseload van instellingen zijn opgenomen en de aangemelde cliënten bij het Nu Niet Zwanger team van de GGD (1). Met 876 ouders zijn gesprekken gevoerd. De doelstelling van 500 gesprekken met cliënten per jaar is daarmee ruimschoots behaald.
Het totaal aantal ouders dat een keuze heeft gemaakt voor anticonceptie is 57%. Een aantal ouders heeft nog geen keuze voor een anticonceptiemiddel gemaakt. Met deze ouders worden vervolggesprekken gevoerd.
1) Het Nu Niet Zwanger team is onderdeel van PG Soa en Seksualiteit.