Inkomenszekerheid
Het tijdig besluiten over het recht op een uitkering draagt eraan bij dat Rotterdammers die dat nodig hebben een stabiele inkomensbasis hebben als basis voor participatie of werk. Ook tijdens de coronacrisis staat het bieden van inkomenszekerheid, naast volksgezondheid, voorop.
Door de coronacrisis zien we een forse toename in het aantal aanvragen voor reguliere bijstand. Zowel bij 27+ers als bij jongeren.
Daarnaast voert Rotterdam de (door de crisis ingegeven) Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) regeling uit voor Rotterdamse ondernemers en ondernemers uit regiogemeenten. De uitvoering van deze regeling is - door de druk waaronder het is ontstaan en het grote aantal aanvragen - intensief.
Dienstverlening
In onze dienstverlening staat de Rotterdammer centraal. De gemeente wil het aantal klachten en bezwaren terugbrengen waar dat mogelijk is. De dalende lijn met betrekking tot het aantal klachten over (een gebrek aan) fatsoenlijke bejegening heeft zich verder voortgezet in het eerste tertaal van 2020. Het totaal aantal klachten is in het eerste tertaal van 2020 met 24% gedaald ten opzichte van het eerste tertaal 2019. De klachten over onjuiste bejegening zijn zelfs ruim gehalveerd.
Aan de andere kant zien we dat de telefonische bereikbaarheid en het tijdig terugbellen in het eerste tertaal onder druk zijn komen te staan door de enorme hoeveelheid hulpvragen van zelfstandigen door de coronacrisis.
Heronderzoeken
Het team heronderzoeken is, door de gevolgen van de coronacrisis, met ingang van april beperkt in haar werkzaamheden. Door de overheidsmaatregelen was het niet langer mogelijk en wenselijk om fysiek klantcontact te onderhouden, waardoor de uit te voeren onderzoeken niet langer mogelijk waren. Het aantal uitgevoerde heronderzoeken bedraagt 1.630 en loopt daardoor achter op de planning (doelstelling 2020: 6.000). Lopende dossiers zijn in april afgehandeld; het overgrote deel van het team is vanaf april ingezet om de overweldigende toestroom aan aanvragen levensonderhoud af te handelen. Hiernaast helpen zij ook bij het afhandelen van de Tozo aanvragen.
1.1 Tijdig besluiten op een aanvraag uitkering levensonderhoud (algemene bijstand) en bijzondere bijstand.
Het tijdig besluiten over het recht op een uitkering draagt eraan bij dat Rotterdammers die dat nodig hebben een stabiele inkomensbasis hebben als basis voor participatie of werk. De gemeente is daarbij aan wettelijke normen gehouden. De gemeente verstrekt een wettelijk voorschot, zodra dit nodig is.
De gemeente heeft de wettelijke taak om ervoor zorg te dragen dat de uitkeringen, die verstrekt worden, rechtmatig zijn. De gemeente wil voorkomen dat bijstandsgerechtigden bewust of onbewust onrechtmatig uitkeringen ontvangen. Daarmee wordt voorkomen dat werkzoekenden in financiële problemen komen, doordat zij te maken krijgen met terugvorderingen.
De komende jaren willen we de dienstverlening aan de Rotterdammer verder verbeteren. Meer dan ooit staat de Rotterdammer centraal. Dit heeft gevolgen voor de structuur van de dienstverlening, maar ook voor de bejegening richting werkzoekenden. We zien dat in de afgelopen jaren onze dienstverlening steeds specifieker en doelgerichter is geworden met specialisten voor verschillende typen dienstverlening en verschillende doelgroepen. Hierdoor is de dienstverlening en vooral de manier waarop de Rotterdammer deze ervaart versnipperd geraakt.
Om dit te verbeteren gaan we de begeleiding van werkzoekenden richting werk van begin tot einde doorlopend organiseren, door te werken met een beperkt aantal contactpersonen en zo min mogelijk overdrachtsmomenten. De vaste contactpersoon is snel en eenvoudig bereikbaar. Deze persoon hoeft niet zelf alle activiteiten uit te voeren, maar weet wel wat er waarom gebeurt op welk moment.
De gemeente richt zich op een verdere daling van de klachten en bezwaren van de bijstandsgerechtigden over genomen besluiten, de organisatie en de bejegening door ambtenaren. Klachten en bezwaren zijn een uiting van ongenoegen van de burger. De gemeente wil het aantal klachten en bezwaren terugbrengen waar dat mogelijk is. Het spreekt voor zich dat de gemeente klachten en bezwaren adequaat en snel will afhandelen (90% binnen 4 weken). De gemeente wil het aantal bejegeningsklachten ieder jaar terugdringen met 10% zodat deze klachten in 2022 minimaal gehalveerd zijn. Het aantal bezwaren loopt parallel met het aantal (appellabele) besluiten van de gemeente.
1.1 a Aanvragen (algemene en bijzondere bijstand) behandelen en dienstverlening verbeteren.
De Participatiewet biedt iedereen de mogelijkheid om een aanvraag levensonderhoud te doen. De aanvragen (algemene en bijzondere bijstand) en dienstverlening gaat de gemeente verbeteren door de doorlooptijd van aanvragen te verkorten. Er wordt voortdurend aan gewerkt om de dienstverlening rondom dit proces te verbeteren.
De gemeente is intensief bezig haar dienstverlening aan de burger te vernieuwen. Dit vertaalt zich naar inrichtingsvraagstukken en -principes zoals: zelfservice voor burgers en bedrijven, het verkrijgen van een integraal klantbeeld, automatisering van aanvragen en zaakgewijs werken met digitale dossiers. Het is een noodzakelijke ontwikkeling om de dienstverlening voor de burgers en bedrijven op een niveau te krijgen zoals we in de maatschappij gewend zijn, waarbij door digitalisering ondersteunde klantprocessen gebruikelijk zijn. Voor de burgers, die over onvoldoende ICT vaardigheden beschikken, blijft een 'papieren' aanvraagprocedure bestaan.
Als een bijstandsgerechtigde aanvullend op deeltijdinkomsten een uitkering nodig heeft, is er sprake van verrekening van de inkomsten met de uitkering. De gemeente voert experimenten uit om dit proces te verbeteren, met als doel te stimuleren dat bijstandsgerechtigden voor wie voltijd werk nog niet mogelijk is, in deeltijd gaan werken.
Rotterdammers doen via deeltijdwerk namelijk weer mee aan de samenleving en leveren een waardevolle bijdrage. Daarnaast biedt deeltijdwerk werkzoekenden de kans om relevante werkervaring op te doen. Niet alleen met een bepaald soort werk, maar ook met algemene werknemersvaardigheden, zoals het functioneren in een werknemer-werkgeversverhouding en het samenwerken met collega’s. Hierdoor is het vanuit een deeltijdbaan niet alleen makkelijker, maar ook sneller om door te stromen naar een volledige baan. Aanvaarding van deeltijdwerk wordt gestimuleerd door consequente toepassing van de tijdelijke, gedeeltelijke vrijlating (25% met een wettelijk maximumbedrag voor maximaal zes maanden per uitkeringsperiode) van inkomsten uit werk die lager zijn dan de bijstandsnorm.
De werkwijze van de heronderzoeken heeft in termen van handhavingsopbrengst veel opgeleverd. Daarom zetten we deze werkwijze voort, met 6.000 heronderzoeken per jaar in deze collegeperiode. Daarnaast zijn heronderzoeken er niet meer alleen voor handhaving, maar ook voor aandacht voor zorg en ondersteuning. We zorgen hiermee voor een breed en integraal beeld over wat speelt in het leven van een persoon, zodat we daarop meteen de juiste dienstverlening kunnen inschakelen. De samenwerking met partners zoals vraagwijzers, wijkteams en kredietbank vanuit de heronderzoeken wordt versterkt. Om fraude te bestrijden zullen we blijven inzetten op fraudeonderzoeken.
Informatiegestuurde handhaving is inmiddels staand beleid. En de risicoprofielen worden gebruikt om beter te selecteren op mogelijke onrechtmatigheid.
Om de doorlooptijd van besluitvorming op bijstandsaanvragen te optimaliseren gaat de gemeente de belangrijkste bottlenecks in de primaire aanvraag- en mutatieprocessen detecteren en deze reduceren. De gemeente doet dat onder meer met pilots en experimenten. In dat kader zal ook de inspanningsperiode in het aanvraagproces worden heroverwogen.
De gemeente streeft een vermindering van het aantal bejegeningsklachten na. Daarvoor worden alle bejegeningsklachten geëvalueerd en via verbetercirkels aangepakt. Ze monitort de processen met veel klantcontacten. Verder is er aandacht voor de hospitality van ambtenaren door trainingen en learning on the job.
Het Regionaal Bureau Zelfstandigen biedt aan Rotterdamse (aspirant) ondernemers en zzp’ers financiële ondersteuning en advies. De wettelijke kaders hiervoor zijn Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) en Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ).
| Effectindicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.1 Saldo tekort BUIG | Streefwaarde | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 | ||
| Realisatie | + € 0,9 mln | + € 16,2 mln | n.n.b. | ||||
| 1.2 Rechtmatige verstrekking van bijstand (%) | Streefwaarde | 97% | 97% | 97% | 97% | ||
| Realisatie | 97,86% | 99,13% | n.n.b. | ||||
| 2.2 Klachten over bejegening | Streefwaarde | Min 10% | Min 10% | Min 10% | |||
| Realisatie | n.v.t. | Min 15% | Min 51,9% | ||||
| De genoemde realisatie cijfers over 2020 zijn cijfers t/m eerste tertaal 2020, tenzij anders aangegeven. | |||||||
| Prestatie-indicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.1 Percentage besluiten bijstandsaanvraag (Levensonderhoud en Bijzondere Bijstand) binnen de wettelijke termijn | Streefwaarde | 90% | 90% | 90% | 90% | ||
| Realisatie | 91,7% | 91,8% | 93,1% | ||||
| 1.2 Tijdig (binnen 4 weken) verwerken van inkomstenverrekeningen | Streefwaarde | 90% | 90% | 90% | 90% | ||
| Realisatie | 90,9% | 96,0% | 99,0% | ||||
| 1.3 Heronderzoeken (aantal) |
Streefwaarde | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | |
| Realisatie | 6.074 | 6.325 | 1.630 | ||||
| 2.1 Telefonische bereikbaarheid | Streefwaarde | 90% | 90% | 90% | 90% | ||
| Realisatie | 84% | 88% | 75% | ||||
| De genoemde realisatie cijfers over 2020 zijn cijfers t/m eerste tertaal 2020, tenzij anders aangegeven. | |||||||
| Overzicht van baten en lasten Inkomensregelingen - Inkomen | Realisatie 2019 | Begroting 2020 | Begroting 2021 | Raming 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 536.138 | 539.053 | 471.350 | 462.840 | 461.961 | 461.961 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 533.872 | 539.053 | 471.350 | 462.840 | 461.961 | 461.961 | |
| Overige opbrengsten derden | 95 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige baten | 2.172 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Lasten exclusief reserves | 584.136 | 570.993 | 533.943 | 524.898 | 524.218 | 524.218 |
|
| Apparaatslasten | 48.047 | 51.557 | 45.590 | 45.387 | 43.686 | 43.686 | |
| Inhuur | 10.362 | 11.407 | 6.082 | 5.967 | 5.391 | 0 | |
| Overige apparaatslasten | 1.125 | 1.774 | 1.782 | 1.782 | 2.280 | 0 | |
| Personeel | 36.560 | 38.375 | 37.726 | 37.638 | 36.015 | 0 | |
| Intern resultaat | 3.239 | 5.034 | 9.410 | 11.471 | 13.592 | 13.592 | |
| Intern resultaat | 3.239 | 5.034 | 9.410 | 11.471 | 13.592 | 0 | |
| Programmalasten | 532.850 | 514.403 | 478.943 | 468.040 | 466.941 | 466.941 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 15.480 | 20.058 | 15.649 | 15.740 | 15.731 | 0 | |
| Kapitaallasten | 2.264 | 3.292 | 3.188 | 2.765 | 1.675 | 0 | |
| Overige programmalasten | 16 | 101 | 101 | 101 | 101 | 0 | |
| Sociale uitkeringen | 511.596 | 486.430 | 454.414 | 442.694 | 442.694 | 0 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 3.494 | 4.522 | 5.592 | 6.741 | 6.741 | 0 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | -47.998 | -31.940 | -62.594 | -62.058 | -62.258 | -62.258 | |
| Saldo voor reserveringen | -47.998 | -31.940 | -62.594 | -62.058 | -62.258 | -62.258 | |
| Reserves | 10.585 | -17.222 | 0 | 0 | 0 | 0 |
|
| Onttrekking reserves | 2.109 | 350 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Toevoeging reserves | 0 | 17.572 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Vrijval reserves | 8.476 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | -37.413 | -49.162 | -62.594 | -62.058 | -62.258 | -62.258 |
| Bijstellingen Inkomensregelingen - Inkomen | Begroting 2020 | |
|---|---|---|
| Oorspronkelijke begroting 2020 | -59.524 | |
| Bijstellingen Eerste Herziening 2020 | 10.362 | |
| Actualisatie BUIG 2020 en 2021 | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 16.030 |
| Actualisatie kapitaallasten | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 |
| Extra inkomensconsulenten vanwege groei bijstandsvolume in 2020 | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | -3.362 |
| Onderbesteding ICT 2019 | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | -759 |
| Levensvatbaarheidsonderzoeken | Taakmutaties | -719 |
| Technische wijzigingen | Technische wijzigingen | -828 |
| Begroting na wijzigingen | -49.162 | |
Actualisatie BUIG 2020 en 2021
Vóór de uitbraak van de coronapandemie is op basis van ramingen over het aantal bijstandsuitkeringen in Rotterdam (richting 32.000 eind 2020) en van het landelijke macrobudget een financiële bijstelling bepaald voor 2020. Vanwege de bovengemiddelde daling van het aantal uitkeringen in de afgelopen twee jaar leidden deze berekeningen tot een meevaller van € 33,6 mln, want de gemeentelijke uitgaven aan de bijstand zijn lager dan de gebundelde uitkering (BUIG) die het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) aan de gemeente Rotterdam verstrekt. Door de Coronamaatregelen is het aantal bijstandsuitkeringen inmiddels snel gaan stijgen. Ook het macrobudget BUIG zal stijgen, maar pas in het najaar wordt bekend in welke mate het Ministerie van SZW het BUIG-budget 2020 zal aanpassen. Vanwege deze onzekerheid over de aanpassing van het BUIG-budget en een gewijzigde inschatting van andere BUIG-gerelateerde risico’s wordt een dotatie aan de reserve BUIG voorgesteld ter grootte van € 17,6 mln. Per saldo resteert er een bijstelling van € 16,03 mln ten gunste van het algemeen financieel beeld.
Actualisatie kapitaallasten
| De kapitaallasten zijn aangepast op basis van daadwerkelijke activeringen in 2019, bijgestelde investeringskredieten alsmede geactualiseerde ramingen en de bouwrente van de jaarschijf 2020. Wijzigingen hebben zich voorgedaan bij het krediet Programma Innovatie ICT. In de paragraaf Investeringen is een gedetailleerd overzicht opgenomen van deze aanpassing. Dit is een saldo neutrale bijstelling omdat het effect binnen het taakveld wordt opgevangen. |
Extra inkomensconsulenten vanwege groei bijstandsvolume 2020
De uitbraak van de coronapandemie en de daarop volgende contactbeperkende maatregelen hebben geleid tot een trendbreuk in het aantal bijstandsuitkeringen. Waar de personele capaciteit voor dit jaar was ingericht op een verdere daling naar 32.000 uitkeringen eind 2020, is het aantal bijstandsuitkeringen sinds medio maart snel gaan stijgen. Op basis van de huidige inzichten gaan we uit van een stijging naar 38.700 uitkeringen eind dit jaar. Voor het bieden van inkomenszekerheid aan deze nieuwe werk-zoekenden is extra personeel nodig. Omdat de diepte en duur van deze crisis nog zeer onzeker is, zal hiervoor veelal extern worden ingehuurd. Gebruik makend van de Berenschotnormering, bedragen de extra arbeidskosten voor dit taakveld € 3,3 mln.
Onderbesteding ICT 2019
Door de herijking van de marktstrategie op de ICT dienstverlening voor het domein Werk en Inkomen is de vervanging van de applicatie Socrates in 2019 niet uit de startblokken gekomen bij Wigo4it. Dit zelfde geldt voor een aantal innovatieve ontwikkelingen welke vorig jaar zijn gepauzeerd. De resulterende onderbesteding is vrijgevallen in het algemeen beeld, maar is nu noodzakelijk in 2020 en 2021 om weer voldoende snelheid te kunnen maken op de vernieuwing van de ICT van Werk en Inkomen. Dit betreft het ophogen van uitbesteed werk en loonkosten.
Levensvatbaarheidsonderzoeken
Met ingang van 1 januari 2020 is de financieringssystematiek van het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz 2004) vernieuwd. Onderdeel van deze vernieuwing is dat de levensvatbaarheidsonderzoeken die worden uitgevoerd in het kader van het Bbz 2004 niet meer worden bekostigd via een specifieke uitkering, maar via het Gemeentefonds.
Technische wijzigingen
In taakveld Inkomensregelingen - Inkomen zijn er diverse technische wijzigingen geweest. Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven. De grootste wijzigingen zijn de herverdeling budgetten Digitaliseringsagenda vanuit het programma Overhead (- € 3,1 mln), indexering van de budgetten 2020 (€ 276), herverdeling van de budgetten arbeidskosten op basis van capaciteitsinzet 2020 (€ 1,9 mln), herverdeling budgetten arbeidskosten van het programma Maatschappelijke Ondersteuning naar Werk en inkomen en verschuiving van lasten vanuit het programma Overhead (- € 124), interne doorbelasting van de materiële kosten van het traineeprogramma op basis van een inventarisatie naar de behoefte aan inzet van trainees (- € 3) en diverse kleine technische wijzigingen (€ 223).
Binnen het taakveld Inkomensregelingen biedt de gemeente inkomensondersteuning aan Rotterdammers die dit nodig hebben door het verstrekken van uitkeringen. Daarnaast vindt er binnen dit taakveld handhaving plaats, wat bijdraagt aan de rechtmatigheid van de verstrekte uitkeringen.
Dienstverlening is niet alleen een product of dienst die de gemeente biedt, maar ook de manier waarop ze deze product of dienst levert: de persoonlijke bejegening door de ambtenaar. De ambtenaren zijn attent en werken Rotterdammergericht: Ze handelen proactief, situationeel, passen het gedrag aan de klant en de omstandigheden aan. De dienstverlening is mensgericht. Het contact is vriendelijk, open, respectvol en beleefd. Ze luistert, leeft zich in in de situatie van de ander en zijn betrokken. Ze neemt persoonlijk contact op als de situatie erom vraagt. Ze is bereikbaar en service wordt geboden door een medewerker met kennis van zaken.
De dienstverlening is duidelijk. Er is inzicht in de servicenormen en hoe de gemeente daarop presteert. Informatie over de tevredenheid van de dienstverlening wordt gebruikt voor verbetering van de dienstverlening. De informatie is eenduidig, duidelijk, volledig, juist en actueel. Informatie over producten en diensten is digitaal beschikbaar of afneembaar.
Klachten en bezwaren worden gezien als een aanleiding om te leren hoe de dienstverlening aan de uitkeringsgerechtigden kan worden verbeterd. Fouten maken mag en zijn aanleiding om te verbeteren. Klachten gaan vaak over tijdigheid en kwaliteit van de organisatie en over de bejegening van ambtenaren. De klachten, met name bejegeningsklachten, worden tot een minimumniveau teruggedrongen.
Tot het taakveld Inkomensregelingen behoren: