Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is de wetgeving die de gemeente voorschrijft op welke wijze zij zich financieel moet verantwoorden. Het BBV is continu in ontwikkeling. Vanuit het taakveld wordt het BBV nauwlettend gevolgd en worden wijzigingen die het grondbeleid en de grondexploitaties raken accuraat opgevolgd.
In 2021 wordt verder gewerkt aan de ambitienota Grondbeleid. In de ambitienota Grondbeleid wordt beschreven op welke wijze de gemeente met behulp van het grondinstrumentarium kan en wil sturen op gewenste gebiedsontwikkelingen. In 2021 zijn specifieke onderdelen van het grondbeleid herzien, nieuw ontwikkeld en/of nader uitgewerkt. Zo zijn in 2019 in aanloop naar het nieuwe grondbeleid al de wijze van marktbenadering (mogelijkheid voor marktpartijen tot indienen Unsolicited Proposals en ruimere mogelijkheden voor enkelvoudige partijselectie) en bevoegdheidsverdeling tussen College van B&W en Gemeenteraad met betrekking tot grondexploitaties herzien, is in 2020 het taxatieproces transparanter gemaakt en in 2021 de eerste bijstellingen van het erfpachtbeleid, de indexatie van de sociale grondprijzen vastgesteld en is de gemeenteraad geïnformeerd over de sturingsmogelijkheden door middel van eigendom en erfpacht. Dit wordt in 2022 voortgezet.
Om bij te dragen aan de gemeentelijke ambities, zoals de bouwopgave van 18.000 woningen, zijn reeds, en worden voorstellen gedaan voor het in uitvoering nemen van nieuwe grondexploitaties en het herzien van lopende grondexploitaties. In 2021 is al een aantal grondexploitaties herzien en zijn de voorbereidingen voor herzieningen en nieuwe grondexploitaties in volle gang.
In 2021 zal het monitoren en heroverwegen van de mogelijke effecten van covid worden voortgezet. De coronacrisis heeft de vraag naar woningen niet verminderd, sterker nog: de woningprijzen zijn gestegen. Tegelijkertijd stijgen de bouwkosten en beschikbaarheid van (bouw)materialen wordt schaarser. Dit vormt een risico op de daadwerkelijke realisatie van de bouwproductie.
Net als in 2021 zal ook in de periode 2022-2025:
Bijdragen bouwopgave van 18.000 woningen
Bijdragen aan de bouwopgave van 18.000 woningen in de periode 2018-2021, en aan een prettige leefomgeving. De gemeente stuurt via de eigen grondexploitaties actief op de realisatie van nieuwbouw. Tezamen met de particuliere ontwikkelingen op grond van particulieren vormt dit de bouwopgave.
Vertalen van gemeentelijke ambities naar grondexploitaties
De beleidsdoelstellingen binnen andere taakvelden, zoals Wonen en Bouwen, worden financieel vertaald in de grondexploitaties.
Risicobeheersing
Risicobeheersing tijdens de planvorming en uitvoering van gebiedsontwikkelingen door optimalisatie, bewaking en bijsturing.
Actief investeren
De markt uitdagen tot het investeren en realiseren van (nieuwe) ontwikkelingen passend in de prioriteiten van de gemeente. De gemeente onderzoekt tevens de mogelijkheden voor nieuwe bouwlocaties. Door als gemeente actief te investeren tonen we lef en laten we aan de Rotterdammers en de marktpartijen / ontwikkelaars zien dat we in een bepaalde ontwikkeling(srichting) geloven. Vaak gaat het om gebieden waar een ontwikkelaar de risico’s te groot vindt, waardoor een ontwikkeling niet van de grond komt. Door als gemeente risicodragend te investeren, wordt het risico voor een ontwikkelaar kleiner en wordt hij sneller verleid de gewenste ontwikkeling ter hand te nemen.
Inzetten op gemeentelijke prioriteiten
Gemeentelijke investeringen actief inzetten op de gemeentelijke prioriteiten: energietransitie, nieuwe economie en groei van de stad.
Vraag en aanbod of elkaar afgestemd houden
Het aanbod van gebiedsontwikkelingen afgestemd houden op de vraag vanuit inwoners en vanuit mogelijkheden vanuit de markt (kwalitatief en kwantitatief). Het voeren van actief grondbeleid brengt kansen, maar ook financiële risico’s met zich mee. Om de risico’s te beperken én om tijdig aanpassingen in het programma door te kunnen voeren, wordt twee keer per jaar een analyse gemaakt van de ontwikkelingen op de woningmarkt en die van de werklocaties (bedrijventerreinen en kantoren). De analyse richt zich op de kwantiteit van de verwachte afzet (bv het aantal te verkopen nieuwbouwwoningen) en de kwaliteit daarvan (afwerkingsniveau, grootte van de woning etc.). Deze gegevens worden vergeleken met het programma dat in de grondexploitaties is voorzien (het aanbod). Bij afwijkingen wordt het aanbod hierop afgestemd.
Sturen op balans maatschappelijk en financieel resultaat
Sturing op een voor de gemeente zo gunstig mogelijke balans tussen maatschappelijke opbrengsten en financieel resultaat. Een ontwikkelproces is een voortdurende zoektocht naar een goede balans tussen (onder meer) opbrengsten en kosten. Binnen gemeentelijke grondexploitaties valt hier beter op te sturen dan bij een particuliere ontwikkeling.
Ontwikkelen van maatschappelijk wenselijke locaties
Ontwikkelen van locaties die niet door de marktpartijen uitgevoerd worden. Sommige ontwikkelingen leveren geen winst op, maar zijn om bijvoorbeeld maatschappelijke redenen heel wenselijk. Dergelijke ontwikkelingen zullen nooit door een particuliere ontwikkelaar opgepakt worden, omdat er geen winstpotentie is. In dergelijke gevallen zoekt de gemeente naar financiële middelen (intern of extern) om een dergelijke ontwikkeling toch van de grond te krijgen.
Jaarlijkse actualisatie grondexploitaties
De projectadministratie van de grondexploitaties bevat enerzijds de gerealiseerde kosten opbrengsten en anderzijds de begroting van nog te maken kosten en voorziene opbrengsten. Alle posten worden contant gemaakt. Gesaldeerd ontstaat daardoor de Netto Contante Waarde-saldo (NCW) van het project.
Als er aanleiding voor is, worden gedurende het jaar de begrote posten geactualiseerd. Tenminste eens per jaar, tijdens het jaarrekeningproces, worden alle posten voorzien van actuele onderbouwingen.
| Tweede Herziening | Begroting 2022 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overzicht van baten en lasten Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) | Realisatie 2020 | Begroting 2021 | Begroting 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 | |
| Baten exclusief reserves | 72.445 | 89.260 | 65.377 | 46.586 | 43.196 | 51.151 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 6.409 | 3.830 | 1.936 | 1.560 | 0 | 0 | |
| Overige opbrengsten derden | 35.385 | 98.693 | 67.119 | 45.717 | 24.510 | 77.378 | |
| Overige baten | 30.651 | -13.263 | -3.678 | -691 | 18.686 | -26.227 | |
| Lasten exclusief reserves | 61.832 | 77.296 | 55.267 | 46.450 | 42.572 | 50.527 |
|
| Apparaatslasten | 8.569 | 9.904 | 7.511 | 7.512 | 7.512 | 7.512 | |
| Inhuur | 3.258 | 3.635 | 1.061 | 1.061 | 1.061 | 1.061 | |
| Overige apparaatslasten | 57 | 103 | 118 | 118 | 118 | 118 | |
| Personeel | 5.253 | 6.166 | 6.332 | 6.334 | 6.334 | 6.334 | |
| Intern resultaat | 15.167 | 20.879 | 13.529 | 13.550 | 13.533 | 13.536 | |
| Intern resultaat | 15.167 | 20.879 | 13.529 | 13.550 | 13.533 | 13.536 | |
| Programmalasten | 38.096 | 46.512 | 34.227 | 25.388 | 21.527 | 29.479 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 38.489 | 47.911 | 35.779 | 26.992 | 23.052 | 31.029 | |
| Kapitaallasten | -1.406 | -1.399 | -1.552 | -1.604 | -1.526 | -1.550 | |
| Overige programmalasten | 1.013 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | 10.613 | 11.964 | 10.109 | 136 | 624 | 624 | |
| Saldo voor reserveringen | 10.613 | 11.964 | 10.109 | 136 | 624 | 624 | |
| Reserves | 5.158 | 9.009 | 1.930 | 300 | 0 | 0 |
|
| Onttrekking reserves | 10.708 | 9.009 | 1.930 | 300 | 0 | 0 | |
| Toevoeging reserves | 5.550 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Vrijval reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | 15.771 | 20.972 | 12.039 | 436 | 624 | 624 | |
| Tweede Herziening | Begroting 2022 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bijstellingen Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) | Begroting 2021 | Begroting 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 |
|||
| Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2021 | 16.892 | 12.003 | 422 | 605 | 605 | |||
| Bijstellingen Tweede Herziening 2021 / Begroting 2022 | 4.080 | 36 | 14 | 19 | 19 | |||
| Actualisatie investeringen en desinvesteringen grondexploitaties | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Grex-raming | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 4.300 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Wijk aan Zet | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 8 | 22 | 20 | 20 | 20 | ||
| Bestemmingsreserve Middensegment Huur | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Bestemmingsreserve Stimulering Bouwproductie | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Technische wijzigingen | Technische wijzigingen | -228 | 15 | -6 | -1 | -1 | ||
| Begroting na wijzigingen | 20.972 | 12.039 | 436 | 624 | 624 | |||
Actualisatie investeringen en desinvesteringen grondexploitaties
Het investeringsvolume in de grondexploitaties is geactualiseerd en in lijn gebracht met de huidige projectbegrotingen. De investeringen bestaan uit apparaatskosten, kosten voor verwervingen, kosten voor bouw- en woonrijp maken en overige kosten. De desinvesteringen bestaan uit gronduitgiften (intern en extern), subsidies, investeringsbijdragen en overige opbrengsten.
Alle baten en lasten worden conform Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) overgeboekt naar de balans, waardoor het effect van de actualisatie saldoneutraal is.
Grex-raming
Op basis van de huidige inzichten wordt voor het lopende jaar een extra winstraming in de begroting opgenomen van € 4,3 mln.
Wijk aan Zet
Deze budgetverschuiving naar programma Bestuur en Dienstverlening is ter dekking van kosten voor de implementatie van Wijk aan zet/Werken in stad en wijk.
Bestemmingsreserve Middensegment Huur
Er vindt overheveling plaats van een deel van de inzet van deze reserve (€ 700) naar het taakveld Wonen en bouwen ten behoeve van het project Odeon.
Bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor
In 2021 tot en met 2023 wordt € 300 per jaar ingezet ten behoeve van het verwachte tekort op de grondexploitatie Sportcampus.
Bestemmingsreserve Stimulering Bouwproductie
Er vindt overheveling plaats van een deel van de inzet van deze reserve (€ 580) naar het taakveld Wonen en bouwen ten behoeve van het project Tijdelijke woningbouw.
Technische wijzigingen
Op taakveld Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) zijn er diverse technische wijzigingen geweest (-€ 228 in 2021 tot - € 1 in 2025). De grootste wijzigingen zijn het ophogen van het inhuurbudget om te kunnen voldoen aan de vraag naar werkzaamheden in het kader van grondexploitaties en de gebruikelijke indexeringen op de meerjarenbegroting.
Bij actief grondbeleid initieert de gemeente een ruimtelijke ontwikkeling door de verwerving van gronden, sloop van panden en eventuele sanering. Na bouwrijp maken wordt de grond verkocht aan een ontwikkelende partij. Na de realisatie van de gebiedsontwikkeling wordt het openbaar gebied aangelegd door de gemeente. Grondexploitaties zijn de financiële weergave van gebiedsontwikkelingen.