Maatwerkdienstverlening 18+ - Schulddienstverlening

Beleidskaders, -monitors en wetgeving

Voor 2022 is voor 15.000 Rotterdammers met financiële problemen een individueel ondersteuningsplan opgesteld

In 2021 werken we verder aan de Rotterdamse schuldenaanpak ‘Reset Rotterdam’ en de corona-aanpak: ‘Laat deze gezondheidscrisis geen armoedecrisis worden’. Centraal hierbij staat het voorkomen en aanpakken van schulden bij Rotterdammers en vooral bij jongeren. Er is vooral aandacht voor vroegsignalering van schulden en het beter toegankelijk maken van de schulddienstverlening. In het voorjaar 2021 is de nieuwe gemeentelijke afdeling Grip op Geldzaken gestart. Daar worden Rotterdammers met schulden effectief begeleid naar een oplossing voor hun financiële problemen. Per 01-01-2021 is de nieuwe Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs) in werking getreden. De wet biedt een wettelijke grondslag aan ‘vastelasten leveranciers’ zoals water, energie, zorgverzekering en woningbouw om informatie over betalingsachterstanden met de gemeente te delen. De gemeente is verplicht op deze signalen te reageren. Dit is mede de reden waarom we een nieuwe aanpak vroegsignalering hebben geïmplementeerd waarin we op basis van ervaringen meer differentiatie hebben aangebracht in onze aanpak van effectief en outreachend werken.

Ook in 2021 hebben we nog te maken met een lockdown en corona-maatregelen. Door de beperkte mogelijkheid van ‘fysiek’ contact in verband met corona is het voor sommige kwetsbare Rotterdammers met financiële problemen moeilijker ondersteuning te vragen bij het aanpakken hiervan. Outreachende, laagdrempelige (schuld)dienstverlening en stress sensitief werken wordt hierdoor extra belangrijk. De ondersteuning verliep de afgelopen periode vooral digitaal en via de telefoon. Het opbouwen van het noodzakelijke vertrouwen werd hierdoor bemoeilijkt. Dit heeft effect gehad op de realisatie van de collegetarget in 2020. In 2021 zetten we in op het bereiken van de collegetarget door middel van het intensiveren van de samenwerking met interne en externe partijen (bijv. UWV en werkgevers). We maken gebruik van de contactmomenten die daar zijn waardoor de stap naar de schulddienstverlening minder groot is. Dit jaar is het financiële educatieaanbod uitgebreid met nieuwe aanbieders die educatieve activiteiten realiseren die een aanvulling zijn op het huidige aanbod. Hiermee hebben we ons aanbod uitgebreid, bereiken we nieuwe doelgroepen (zoals VO en HBO) en vergroten het bereik.

We hebben een kader sociaal incasseren opgesteld en werken verder aan de implementatie hiervan (o.a. training medewerkers in stress sensitieve dienstverlening en gespreksvoering). Verder is de samenwerking tussen de invorderingsafdelingen en de schulddienstverlening verbeterd, waardoor er over en weer kan worden doorverwezen en we Rotterdammers beter kunnen helpen. Door aanpassing van de instroomcriteria vorig jaar zien we een toename in de toestroom naar het perspectieffonds voor jongeren. We maken gebruik van het wettelijke adviesrecht op schuldenbewinden (dienstverlening gemeente als voorliggende voorziening) dat sinds dit jaar mogelijk is en hebben adviezen aan de rechtbank uitgebracht. In april 2021 zijn we gestart met de pilot ‘Interventie Versneld Schuldenregelen’. De eerste kleinschalige fase van de pilot is gericht op ondernemers die hun onderneming willen stoppen en op zoek zijn naar betaald werk. Dit is zowel voor de gemeente, de schuldeisers, als de Rotterdammer een innovatieve aanpak die nergens uitgebreid is getest. De publiekscampagne gericht op doorbreken van taboe rond armoede en schulden wordt in het najaar van 2021 herhaald.

Een andere belangrijke landelijke ontwikkeling is de nasleep van de kinderopvangtoeslagaffaire. Ruim 3.400 Rotterdamse gezinnen zijn gedupeerd en veelal hierdoor in de financiële problemen gekomen. Wij hebben samen met de Gemeentelijke Ombudsman het Hupteamtoeslagen 010 opgericht om deze gezinnen te ondersteunen. De ondersteuning is maatwerk. Voor de groep gedupeerden met een schuldbemiddeling bij de KBR hebben we openstaande gemeentelijke vorderingen die als gevolg van deze situatie zijn ontstaan versneld kwijtgescholden. Het ondersteunen van de gedupeerde Rotterdammers vergt veel extra inspanning van de gemeente. Uitgangspunt is dat het Rijk gemeenten compenseert voor alle kosten die hieruit voortvloeien.

In het kader van de Rotterdamse aanpak “sterker door’ heeft Rotterdam op 15 maart 2021 de loketten geopend voor de aanvraag van TONK. TONK (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten) is een tijdelijke tegemoetkoming in noodzakelijke kosten voor huishoudens die te maken hebben met een inkomensterugval en daardoor de noodzakelijke kosten niet meer kunnen betalen uit het resterende inkomen. De regeling geeft veel ruimte voor een eigen gemeentelijke invulling. Via de media en een campagne is veel aandacht gegeven aan het bekend maken van deze regeling. Desondanks ziet het er naar uit dat het aantal aanvragen achterblijft bij het beschikbare budget. Het resterende budget mag van het Rijk behouden blijven. Deze meevaller komt ten goede aan de armoedeaanpak in Rotterdam.

Ontwikkelingen 2022-2025

De verwachting is dat door de coronacrisis het aantal Rotterdammers met financiële problemen toeneemt. Er is geen zicht op hoelang de coronacrisis duurt. Het duurt echter even voordat mensen zich met financiële problemen bij de gemeente melden. Uit analyse van de economische crisis van 2008 blijkt dat het vaak zelfs vijf jaar duurt voordat mensen zich met financiële problemen bij de gemeente voor ondersteuning melden. Hierdoor is geen inschatting te maken wanneer en hoeveel Rotterdammers zich melden voor ondersteuning en wat voor financiële consequenties dit heeft voor de gemeente. We zetten daarom de komende periode in op vroegsignaleren (onder andere door middel van signalen van betalingsachterstanden vaste lasten) zodat we eerder Rotterdammers met (beginnende) schulden kunnen ondersteunen en voorkomen hiermee dat de schulden problematisch worden.

Wat willen we bereiken

Effect indicatoren

Wat gaan we daar voor doen

Effectindicatoren 201820192020202120222023
Collegetarget 5: Voor 2022 is voor 15.000 Rotterdammers met financiële problemen een individueel ondersteuningsplan opgesteld.* Streefwaarde   3.000 9.000 15.000    
Realisatie   3.523** 7.517*** 9.860****    
 

Wat kost het

Tweede HerzieningBegroting 2022
Overzicht van baten en lasten Maatwerkdienstverlening 18+ - SchulddienstverleningRealisatie
2020
Begroting
2021
Begroting
2022
Raming
2023
Raming
2024
Raming
2025
Baten exclusief reserves945864700708708708

Bijdragen rijk en medeoverheden 218 172 81 81 81 81
Financieringsbaten 289 325 240 240 240 240
Overige opbrengsten derden 438 367 379 387 387 387
Overige baten 0 0 0 0 0 0
Lasten exclusief reserves18.96821.57017.15116.00516.00516.007

Apparaatslasten 14.350 15.701 14.415 14.299 14.299 14.302
Inhuur 2.582 394 173 173 173 173
Overige apparaatslasten 316 1.024 524 546 546 548
Personeel 11.452 14.283 13.718 13.580 13.580 13.580
Intern resultaat 2.300 2.824 82 82 82 82
Intern resultaat 2.300 2.824 82 82 82 82
Programmalasten 2.318 3.045 2.654 1.624 1.624 1.624
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 1.615 2.822 2.565 1.535 1.535 1.535
Kapitaallasten 591 93 0 0 0 0
Overige programmalasten 111 130 89 89 89 89
Sociale uitkeringen 0 0 0 0 0 0
Subsidies en inkomensoverdrachten 0 0 0 0 0 0
Saldo voor vpb en reserveringen -18.023 -20.707 -16.451 -15.297 -15.297 -15.299
Saldo voor reserveringen -18.023 -20.707 -16.451 -15.297 -15.297 -15.299
Reserves000000

Onttrekking reserves 0 0 0 0 0 0
Saldo -18.023 -20.707 -16.451 -15.297 -15.297 -15.299

Financiële bijstellingen

Tweede
Herziening
Begroting 2022
Bijstellingen Maatwerkdienstverlening 18+ - SchulddienstverleningBegroting
2021
Begroting
2022
Raming
2023
Raming
2024
Raming
2025
Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2021 -21.051 -16.440 -15.305 -15.305 -15.308
Bijstellingen Tweede Herziening 2021 / Begroting 2022 344 -12 9 9 8
Concernbrede opgave Integriteit Ramingsbijstellingen vermijdbaar 0 2 1 1 1
Concernbrede opgave Wob Ramingsbijstellingen vermijdbaar 1 2 2 2 2
Vervanging financieel administratie systeem (project GREAT) Ramingsbijstellingen vermijdbaar 0 3 0 0 0
Wijk aan Zet Ramingsbijstellingen vermijdbaar 4 5 5 5 5
Technische wijzigingen Technische wijzigingen 340 -24 2 2 2
Begroting na wijzigingen -20.707 -16.451 -15.297 -15.297 -15.299

Toelichting financiële bijstellingen

Concernbrede opgave Integriteit

Het Actieplan Integriteit omvat een samenhangend pakket van ruim 30 maatregelen waarmee we de aanbevelingen uit verschillende (externe) rapporten en onderzoeken opvolgen. Daarmee intensiveren en verstevigen we ons integriteitsbeleid. Financiële dekking komt vanuit bijdragen uit het hele concern.

 

Concernbrede opgave Wob

Om verzoeken uit hoofde van de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) nu én in de toekomst professioneler en binnen de wettelijke termijn te kunnen afhandelen, wordt een centrale eenheid (“Wob-unit”) opgericht. Deze unit heeft het afhandelen van Wob verzoeken als kerntaak en heeft daarvoor ook de benodigde expertise in huis. Financiële dekking komt vanuit bijdragen uit het hele concern.

 

Vervanging financieel administratie systeem (project GREAT)

Vanaf 2022 wordt het huidige financiële administratiesysteem vervangen. Omdat wordt overgestapt naar een cloudapplicatie, kunnen deze kosten beperkt worden geactiveerd. Dit zorgt voor een (incidentele) dekkingsopgave van € 8,7 mln.
De opgave wordt enerzijds ingevuld door een aantal meevallers/onderbestedingen in 2021. Het restant van ca € 2 mln wordt (voor)gefinancierd door bijdragen vanuit het hele concern.

 

Wijk aan zet

Deze budgetverschuiving naar programma Bestuur en Dienstverlening is ter dekking van kosten voor de implementatie van Wijk aan zet/Werken in stad en wijk.

 

Technische wijzigingen

Op het taakveld Maatwerkdienstverlening 18+ - Schulddienstverlening zijn diverse technische wijzigingen geweest. Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven:

  • Indexering 2022 en verder. De budgetten zijn vanaf het jaar 2022 geactualiseerd naar het prijspeil 2022. Nadere informatie is opgenomen bij Grondslagen. (-€ 373 in 2022 tot -€ 343 in 2025).
  • Grip op Geldzaken: Budgetverschuiving van programma naar apparaat voor de medewerkers die ingezet worden voor de nieuwe afdeling Grip op Geldzaken. Hierbij is onder andere sprake van afdracht naar Programma Overhead (€ 260 in 2021 tot € 350 in 2025)
  • Diverse kleine technische wijzigingen (€ 80 in 2021 tot -€ 5 in 2025).

Beleidskaders, beleidsmonitoren en wet- en regelgeving

Omschrijving taakveld

De kern van het schulddienstverleningsbeleid is het vergroten van de financiële zelfredzaamheid van Rotterdammers. Daar waar Rotterdammers nog niet voldoende financieel zelfredzaam zijn en problematische schulden hebben worden de schulden aangepakt en het verder oplopen hiervan voorkomen. Schulddienstverlening bestaat uit schuldpreventie, vroegsignalering van (problematische) schulden, ondersteuning bij het aanpakken van problematische schulden, stabilisatie van schulden, schuldbemiddeling door de Kredietbank Rotterdam (KBR) en het vergroten van de financiële zelfredzaamheid.

Er zijn geen exacte cijfers bekend van hoeveel Rotterdammers problematische schulden hebben. Als indicator wordt het hebben van een betalingsachterstand van zes maanden bij de zorgverzekering gehanteerd. Dit zijn ongeveer 22.500 Rotterdammers. De gevolgen van problematische schulden kunnen ingrijpend zijn. Er is een nauwe verwevenheid tussen armoede en schulden enerzijds en gezondheidsproblemen anderzijds. Onderzoek naar de samenhang tussen problematische schulden en gezondheid wijst bijvoorbeeld uit dat mensen met grote financiële problemen gemiddeld genomen vaker roken, kampen met overgewicht en last hebben van depressies. Daarnaast toont onderzoek aan dat geldstress door armoede en schulden van grote invloed is op het gedrag van mensen. Geldstress draagt eraan bij dat mensen: meer bij de dag gaan leven, minder goed in staat zijn om de aanpak van hun problemen te organiseren, verlangens en andere emoties minder goed kunnen reguleren.