Inkomensregelingen - Inkomen

Beleidskaders, -monitors en wetgeving

Elke Rotterdammer die daar recht op heeft ontvangt tijdig een (juiste) bijstandsuitkering.

Elke werkzoekende kan rekenen op passende en betrouwbare dienstverlening.

Inkomenszekerheid
Het tijdig besluiten over het recht op een uitkering draagt eraan bij dat Rotterdammers die dat nodig hebben een stabiele inkomensbasis hebben als basis voor participatie of werk. Ook nu de coronacrisis voortduurt, staat het bieden van inkomenszekerheid, naast volksgezondheid, voorop.
Door de coronacrisis zien we een stijging in de bestandsontwikkeling. Waar we net voor de crisis op 33.512 bijstandsgerechtigden zaten, is dit aantal al opgelopen tot ruim 36.000. Met name het aantal jongeren tot 27 jaar dat nu een beroep doet op de Participatiewet is significant hoger dan voor de crisis. Door de coronacrisis is in mei 2020 gestart met de pilot versnelde afhandeling bij de afdeling Intake. De pilot heeft als doelstelling de productie gelijkwaardig te maken aan de instroom en een reductie van de voorraad door middel van een hogere output.

Daarnaast voert Rotterdam de (door de crisis ingegeven) Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) regeling uit voor Rotterdamse ondernemers en ondernemers uit regiogemeenten. De uitvoering van deze regeling is - door de druk waaronder het is ontstaan en het grote aantal aanvragen - intensief.

 

Dienstverlening
In onze dienstverlening staat de Rotterdammer centraal. Als gevolg van de coronacrisis is bij W&I het belang van verdergaande digitalisering van de dienstverlening in korte tijd sterk zichtbaar geworden. Er bestaat binnen de gemeentelijke organisatie een sterke behoefte om de ontwikkeling van deze digitale dienstverlening te versnellen. Dit blijkt ook uit het programma Voortvarend Digitaal. W&I zal, daar waar mogelijk, de uitgangspunten van dit programma aan laten sluiten bij de bestaande dienstverleningskaders en plannen.

In het tweede tertaal van dit jaar is het aantal klachten toegenomen ten opzichte van het eerste tertaal. De klachten hadden voornamelijk betrekking op de uitbetaling van- en de informatie over de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). De dalende lijn met betrekking tot het aantal klachten over (een gebrek aan) fatsoenlijke bejegening heeft zich verder voortgezet in het tweede tertaal van 2020.

De telefonische bereikbaarheid is in het eerste tertaal onder druk komen te staan door de enorme hoeveelheid hulpvragen van zelfstandigen door de coronacrisis. In het tweede tertaal is de bereikbaarheid gestabiliseerd en teruggebracht naar het reguliere niveau.

 

Heronderzoeken
Het team heronderzoeken is, door de gevolgen van de coronacrisis, met ingang van april beperkt in haar werkzaamheden. Nu de overheidsmaatregelen iets zijn versoepeld, worden de heronderzoeken weer hervat voor zover dit mogelijk is. De doelstelling voor het aantal heronderzoeken per jaar (6000) wordt in 2020 door de coronacrisis niet gehaald.

Ontwikkelingen 2021-2024

We gaan de in 2020 gemiste heronderzoeken in 2021 en 2022 inhalen (wat op basis van de huidige planning neerkomt op totaal 7.500 heronderzoeken per jaar). Daarnaast blijven inkomenszekerheid en dienstverlening belangrijke pijlers waar ook na 2020 verder op ingezet wordt.

Wat willen we bereiken

Effect indicatoren

1.2 Terechte bijstandsuitkeringen verstrekken

2.1 De Rotterdamse burger ervaart een goede dienstverlening

Wat gaan we daar voor doen

Prestatie indicatoren

1.1 b Het aanvraag- en beheerproces digitaliseren

1.2 a De methode inkomstenverrekening verbeteren

1.2 b Handhaven en uitvoeren van (her)onderzoeken

2.1 a Een betrouwbare en voorspelbare dienstverlening

2.1 b Correcte bejegening

2.1 c Advies geven en begeleiding bieden aan ondernemers

Effectindicatoren 201820192020202120222023
1.1 Saldo tekort BUIG Streefwaarde € 0 € 0 € 0 € 0    
Realisatie + € 0,9 mln + € 16,2 mln n.n.b.      
1.2 Rechtmatige verstrekking van bijstand (%) Streefwaarde 97% 97% 97% 97%    
Realisatie 97,86% 99,13% n.n.b.      
2.2 Klachten over bejegening Streefwaarde   Min 10% Min 10% Min 10%    
Realisatie n.v.t. Min 15% Min 48%      
De genoemde realisatie cijfers over 2020 zijn cijfers t/m tweede tertaal 2020, tenzij anders aangegeven.
Prestatie-indicatoren 201820192020202120222023
1.1 Percentage besluiten bijstandsaanvraag (Levensonderhoud en Bijzondere Bijstand) binnen de wettelijke termijn Streefwaarde 90% 90% 90% 90%    
Realisatie 91,7%  91,8% 93,8%      
1.2 Tijdig (binnen 4 weken) verwerken van inkomstenverrekeningen Streefwaarde 90% 90% 90% 90%    
Realisatie 90,9%  96,0% 99,0%      
1.3 Heronderzoeken
(aantal)
Streefwaarde 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000  
Realisatie 6.074  6.325 2.013      
2.1 Telefonische bereikbaarheid Streefwaarde 90% 90% 90% 90%    
Realisatie 84%  88% 86%      
De genoemde realisatie cijfers over 2020 zijn cijfers t/m tweede tertaal 2020, tenzij anders aangegeven.

Wat kost het

Overzicht van baten en lasten Inkomensregelingen - InkomenRealisatie 2019Begroting
2020 (2e Herz.)
Begroting
2021
Raming
2022
Raming
2023
Raming
2024
Baten exclusief reserves536.138650.485611.679585.078559.716528.730

Bijdragen rijk en medeoverheden 533.872 650.485 611.679 585.078 559.716 528.730
Overige opbrengsten derden 95 0 0 0 0 0
Overige baten 2.172 0 0 0 0 0
Lasten exclusief reserves584.136697.409666.792640.762612.347578.600

Apparaatslasten 48.047 55.174 53.628 51.420 49.243 47.505
Inhuur 10.362 14.927 10.321 9.313 6.634 5.765
Overige apparaatslasten 1.125 1.593 1.736 1.722 1.891 1.891
Personeel 36.560 38.653 41.571 40.385 40.719 39.850
Intern resultaat 3.239 735 717 717 717 717
Intern resultaat 3.239 735 717 717 717 717
Programmalasten 532.850 641.500 612.447 588.624 562.387 530.377
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 15.480 17.899 19.895 20.255 19.917 20.608
Kapitaallasten 2.264 10.027 1.707 0 0 0
Overige programmalasten 16 101 102 102 102 102
Sociale uitkeringen 511.596 606.684 590.684 568.196 542.296 509.596
Subsidies en inkomensoverdrachten 3.494 6.788 58 72 72 72
Saldo voor vpb en reserveringen -47.998 -46.923 -55.113 -55.684 -52.631 -49.869
Saldo voor reserveringen -47.998 -46.923 -55.113 -55.684 -52.631 -49.869
Reserves10.585-1.9720000

Onttrekking reserves 2.109 15.600 0 0 0 0
Toevoeging reserves 0 17.572 0 0 0 0
Vrijval reserves 8.476 0 0 0 0 0
Saldo -37.413 -48.896 -55.113 -55.684 -52.631 -49.869

Financiële bijstellingen

2e HerzieningBegroting 2021
Bijstellingen Inkomensregelingen - InkomenBegroting 2020Begroting 2021Raming
2022
Raming
2023
Raming
2024
Eerste Herziening 2020 -49.162 -62.594 -62.058 -62.258 -62.258
Bijstellingen Tweede Herziening 2020 / Begroting 2021 266 7.481 6.374 9.626 12.388
Minder extra dienstverlening Bezuinigingen/taakstellingen 0 1.081 1.081 0 0
Voortzetten intensivering handhaving Intensiveringen 0 0 0 -2.659 -2.659
Inhaalafschrijving Edison Kasschuiven -6.797 1.390 2.726 1.681 999
Kasschuif bijdrage Wigo4it Kasschuiven 2.347 -1.069 -1.278 0 0
Actualisatie BUIG 2020 en 2021 Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -14.290 17.392 13.326 16.892 18.606
Actualisatie kapitaallasten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 0 0 0 0
Actualisatie raming extra uitgaven TOZO Ramingsbijstellingen onvermijdelijk -3.500 -780 0 0 0
Concernbrede lagere overige arbeidskosten Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 172 0 0 0 0
Inhaalslag intensivering handhaving Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 -936 -936 0 0
Onderbesteding ICT 2019 Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 -799 0 0 0
Onttrekking aan de bestemmingsreserve BUIG Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 15.250 0 0 0 0
Rijksbijdrage TOZO Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 7.500 0 0 0 0
Terugdraaien formatiebesparing ICT Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 -130 -572 -724 -724
Uitbreiding formatie vanwege hoger bijstandsvolume Ramingsbijstellingen onvermijdelijk 0 -6.615 -6.376 -4.830 -3.092
Levensvatbaarheidsonderzoeken Taakmutaties 0 -690 -680 -689 -689
Technische wijzigingen Technische wijzigingen -416 -1.362 -916 -46 -54
Begroting na wijzigingen -48.896 -55.113 -55.684 -52.631 -49.869

Toelichting financiële bijstellingen

Minder extra dienstverlening

In de Voorjaarsnota 2019 waren extra middelen toegekend voor verbeterde dienstverlening aan werkzoekenden. Nu is er vanwege de coronacrisis sprake van een compleet veranderde situatie. In een aparte begrotingswijziging (zie hieronder) wordt de formatie met behulp van de Berenschotnorm opgehoogd, omdat het bijstandsvolume inmiddels fors hoger ligt dan de verwachtingen van vorig jaar. Dekking voor deze extra medewerkers komt deels uit vanuit de eerder toegekende middelen voor verbeterde dienstverlening. Voor het taakveld Inkomensregelingen – Inkomen betekent dit een reductie van circa € 1,1 mln in 2021 en 2022.
 

Voortzetten intensivering handhaving na 2022

Vanaf 2015 zet Rotterdam extra handhavingsactiviteiten in om de rechtmatigheid van de bijstandsverstrekking te waarborgen. Jaarlijks worden 6.000 heronderzoeken uitgevoerd. De intensivering van de handhaving heeft een sluitende business case: tegenover de extra arbeidskosten staat een besparing op uitkeringslasten.

 

Inhaalafschrijving Edison

Met de herijking van de marktstrategie voor de IT dienstverlening van Wigo4it is eind 2019 het besluit genomen om innovatie stop te zetten bij Wigo4it en niet meer samen te werken op het domein klantinteractie. In G4 verband is het besluit genomen om  Edison met ingang van 1 maart 2021 buiten gebruik te stellen. Dit betekent dat de gebruiksduur van het activum ‘Edison’ wordt verkort en de afschrijving versneld dient plaats te vinden tot en met maart 2021. Om dit mogelijk te maken worden de kapitaallasten die waren begroot voor de komende jaren, middels een kasschuif (meerjarig saldo neutraal) naar voren geschoven.
 

Kasschuif bijdrage Wigo4it

In het G4 samenwerkingsverband Wigo4it wordt reeds een aantal jaren gewerkt aan de verbetering van ICT dienstverlening voor het domein Werk en Inkomen. Door heroverweging van de marktstrategie en een ingrijpende versobering ontstaat een onderbesteding in 2020. Deze wordt via een kasschuif ingezet in 2021 en 2022 om de reeds eerder ingeboekte formatiebesparing in deze jaren deels terug te kunnen draaien.
 

Actualisatie BUIG 2020 en 2021  

In de Eerste Herziening 2020 werd duidelijk dat de coronapandemie grote gevolgen zou hebben voor het aantal bijstandsuitkeringen en de financiering daarvan. Door het aantal uitkeringen in de afgelopen maanden te extrapoleren, rekening houdend met CPB-ramingen en aannames over eigen maatregelen, is een nieuwe raming gemaakt van de uitgaven aan uitkeringen en loonkostensubsidies in 2020 en 2021. Ook de inkomsten vanuit de gebundelde uitkering (BUIG) zijn opnieuw geraamd. Gemeenten zijn nog in afwachting van publicatie van het definitieve BUIG-budget 2020 en het voorlopige BUIG-budget 2021 (eind september). Maar met behulp van rekenregels van het CPB en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is een zo goed mogelijke inschatting gemaakt. Per saldo is in 2020 € 14,3 mln aan extra middelen nodig voor de verstrekking van bijstandsuitkeringen. Voor 2021 is het verwachte resultaat op de BUIG € 8,3 mln positief. Dat positieve saldo bestaat uit een plus van € 17,4 mln op dit taakveld en een min van € 9,1 mln voor loonkostensubsidies op het taakveld Begeleide participatie. (Deze budgetneutrale verschuiving wordt hierna toegelicht.) Voor 2022 en verder zijn zowel de lasten als baten opgehoogd vanwege hogere aantallen bijstandsuitkeringen. Voor die jaren stellen we de baten - conform de begrotingssystematiek van de afgelopen jaren - gelijk aan de verwachte lasten. Overigens loopt hier een correctie voor loonkostensubsidies doorheen: met ingang van 2021 worden de uitgaven aan loonkostensubsidies voor gemeentelijke garantiebanen en nieuw beschut werk begroot op taakveld Begeleide participatie (budgetneutrale verschuiving).

 

Actualisatie kapitaallasten

De kapitaallasten zijn aangepast op basis van daadwerkelijke activeringen in 2019, bijgestelde investeringskredieten alsmede geactualiseerde ramingen en de bouwrente van de jaarschijf 2020. Wijzigingen hebben zich voorgedaan bij het krediet Programma Innovatie ICT. In de paragraaf Investeringen is een gedetailleerd overzicht opgenomen van deze aanpassing. Dit is een saldoneutrale bijstelling omdat het effect binnen het taakveld wordt opgevangen.
 

Actualisatie raming extra uitgaven Tozo

Dit betreft de extra kosten die worden gemaakt voor de uitvoering van de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo).

 

Concernbrede lagere overige arbeidskosten

Vanwege corona wordt er in 2020 minder gebruik gemaakt van het budget voor opleidingen, reizen en catering.

 

Inhaalslag intensivering handhaving

Vanwege de coronacrisis is er een achterstand van circa 3.000 heronderzoeken ontstaan in de uitvoering van de heronderzoeken (handhaving bijstand). Dit personeel is grotendeels ingezet voor uitvoering van de Tozo-regelingen. In 2021 en 2022 wordt deze achterstand ingehaald door per jaar 1.500 heronderzoeken extra uit te voeren (bovenop de jaarlijkse 6.000 heronderzoeken)

 

Onderbesteding ICT 2019

Door de herijking van de marktstrategie op de ICT dienstverlening voor het domein Werk en Inkomen is de vervanging van de applicatie Socrates in 2019 niet uit de startblokken gekomen bij Wigo4it. Dit zelfde geldt voor een aantal innovatieve ontwikkelingen welke vorig jaar zijn gepauzeerd. De resulterende onderbesteding is vrijgevallen in het algemeen beeld, maar is nu noodzakelijk in 2021 om weer voldoende snelheid te kunnen maken op de vernieuwing van de ICT van Werk en Inkomen.
 

Onttrekking aan de bestemmingsreserve BUIG

In de begrotingswijziging Actualisatie raming BUIG (zie hierboven) is toegelicht dat er in 2020 extra budget nodig is voor de verstrekking van bijstandsuitkeringen. In de Eerste Herziening werd hierop al geanticipeerd door de reserve BUIG te verhogen met € 17,6 mln. Nu is de omvang van de benodigde reserve BUIG geactualiseerd en is er meer duidelijkheid over de BUIG-lasten en -baten in 2020. Daarom wordt een onttrekking van € 15,25 mln aan de reserve BUIG voorgesteld. Met deze onttrekking worden de extra kosten in 2020 gedekt, en resteert er een reserve van € 20 mln om de risico’s voor 2021 af te dekken.
 

Rijksbijdrage TOZO

Dit betreft een inschatting van de toegezegde rijksbijdrage ter dekking van de uitvoeringskosten voor de TOZO regelingen.
 

Terugdraaien formatiebesparing ICT

Als gevolg van de herijking van de koers van de ICT-dienstverlening van Wigo4it, het afronden van het programma innovatie en het niet realiseren van de eerdere business case GALO (geautomatiseerde aanvraag levensonderhoud) zal de structureel ingeboekte formatiereductie bij Werk en Inkomen niet worden gerealiseerd. Het knelpunt wordt binnen Werk & Inkomen opgelost door enerzijds ruimte op het ICT budget in te zetten en anderzijds door inzet van de beschikbare middelen voor de verbetering van de dienstverlening.

 

Uitbreiding formatie vanwege hoger bijstandsvolume

De geactualiseerde meerjarenraming van het aantal bijstandsuitkeringen heeft gevolgen voor de omvang van de formatie. Op basis van de volumeontwikkeling en de zogeheten Berenschotnorm is de formatie voor dienstverlening aan werkzoekenden meerjarig aangepast. Binnen dit taakveld wordt in de jaren 2021 en 2022 circa € 8 mln extra beschikbaar gesteld, aflopend naar € 4,9 mln in 2023 en € 2 mln in 2024.
 

Levensvatbaarheidsonderzoeken 

Met ingang van 1 januari 2020 is de financieringssystematiek van het Besluit bijstandverlening  zelfstandigen (Bbz 2004) vernieuwd. Onderdeel van deze vernieuwing is dat de levensvatbaarheidsonderzoeken die worden uitgevoerd in het kader van het Bbz 2004 niet meer worden bekostigd via de zogeheten specifieke uitkering BUIG, maar via het Gemeentefonds.

 

Technische wijzigingen

In taakveld Inkomensregelingen - Inkomen zijn er diverse technische wijzigingen geweest. Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven. De grootste wijzigingen zijn de aanpassing kostenverdeling (- € 1,5 mln in 2021 tot € 1,1 mln in 2024), herverdeling budgetten Digitaliseringsagenda vanuit het programma Overhead (- € 3,2 mln in 2021 tot - € 3,3 mln in 2024), indexering van de budgetten (- € 1,1 mln structureel vanaf 2021), herverdeling van de budgetten arbeidskosten op basis van capaciteitsinzet (€ 2,6 mln in 2021 tot  € 3,3 mln in 2024), overheveling van budget vanuit Arbeidsparticipatie - Werk ten behoeve van Samen op Zuid (- € 520 in 2020), overheveling budgetten arbeidskosten naar het programma Overhead ten behoeve van het uitbreiden van het clusterteam Informatiemanagement ( € 198 in 2021 tot 310 in 2024), het terugdraaien van het coalitieakkoord met betrekking tot uitvoeringskosten Individuele Inkomens Toeslag ( € 630 structureel vanaf 2023) en diverse kleine technische wijzigingen (€ 104 in 2020 tot € 154 in 2024).

Daarnaast is voor 2020 een voorlopige beschikking van het Ministerie SZW ontvangen voor Tijdelijke Ondersteuning Zelfstandigen Ondernemers (TOZO). De begroting is hierop aangepast voor zowel de lasten als de baten met een bedrag van € 78,6 mln.

Omschrijving taakveld

Binnen het taakveld Inkomensregelingen biedt de gemeente inkomensondersteuning aan Rotterdammers die dit nodig hebben door het verstrekken van uitkeringen. Daarnaast vindt er binnen dit taakveld handhaving plaats, wat bijdraagt aan de rechtmatigheid van de verstrekte uitkeringen.

Dienstverlening is niet alleen een product of dienst die de gemeente biedt, maar ook de manier waarop ze deze product of dienst levert: de persoonlijke bejegening door de ambtenaar. De ambtenaren zijn attent en werken Rotterdammergericht: Ze handelen proactief, situationeel, passen het gedrag aan de klant en de omstandigheden aan. De dienstverlening is mensgericht. Het contact is vriendelijk, open, respectvol en beleefd. Ze luistert, leeft zich in in de situatie van de ander en zijn betrokken. Ze neemt persoonlijk contact op als de situatie erom vraagt. Ze is bereikbaar en service wordt geboden door een medewerker met kennis van zaken.

De dienstverlening is duidelijk. Er is inzicht in de servicenormen en hoe de gemeente daarop presteert. Informatie over de tevredenheid van de dienstverlening wordt gebruikt voor verbetering van de dienstverlening. De informatie is eenduidig, duidelijk, volledig, juist en actueel. Informatie over producten en diensten is digitaal beschikbaar of afneembaar.
Klachten en bezwaren worden gezien als een aanleiding om te leren hoe de dienstverlening aan de uitkeringsgerechtigden kan worden verbeterd. Fouten maken mag en zijn aanleiding om te verbeteren. Klachten gaan vaak over tijdigheid en kwaliteit van de organisatie en over de bejegening van ambtenaren. De klachten, met name bejegeningsklachten, worden tot een minimumniveau teruggedrongen.

Tot het taakveld Inkomensregelingen behoren:

  • inkomensvoorzieningen en loonkostensubsidies op grond van de Participatiewet
  • IOAW (Wet inkomensvoorzieningen oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers)
  • IOAZ (Wet inkomensvoorzieningen oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen)
  • kosten van levensonderhoud uit het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz 2004)
  • kosten levensonderhoud voor startende ondernemers uit Bbz 2004