De effecten van de coronacrisis zijn terug te zien in de cijfers van het aangeboden huisvuil. In vergelijking met 2019 is er gedurende 2020 (t/m augustus) een toename zichtbaar van 8% restafval vanaf het moment dat het coronavirus om zich heen greep. Tijdens de piek van de coronacrisis was dat 10%. Ook de hoeveelheid aangeboden grofvuil is toegenomen met bijna 40%. Andere afvalstromen namen eveneens toe waaronder glas met bijna 20% en groente-, fruit- en tuinafval met 8%. De afvaltoename is merkbaar door de toegenomen hoeveelheid ingezameld afval, het aantal gemaakte grofvuilafspraken, de grote drukte bij de milieuparken, maar helaas ook door het aantal naastplaatsingen in bepaalde gebieden en meer meldingen daarover.

Deze effecten hebben een negatief (opwaarts) effect op de hoeveelheid afval per inwoner per jaar, terwijl dit de afgelopen jaren juist gestaag zakt. Over de ontwikkeling van de hoeveelheid afval per inwoner per jaar is de gemeenteraad medio 2020 geïnformeerd via de voortgangsrapportage Grondstoffennota (20bb9330).

De toename van het afval zal ook financieel doorwerken doordat er over een grotere hoeveelheid afval afvalbelasting en verwerkingskosten betaald moet worden. De hogere kosten hiervoor worden voor 2020 geschat op € 3,0 mln. Omdat mogelijk compensatie voor (een deel van) deze kosten wordt ontvangen, is het financiële effect niet verwerkt in de begroting van 2020. Een ander financieel gevolg van de coronacrisis is dat bedrijven die aangeslagen worden voor bedrijfsreingingsrecht voor de periode dat zij verplicht gesloten dienden te zijn niet zullen worden aangeslagen.

In 2020 wordt het proces afgesloten waarbij de activiteiten van de Piekfijnketen over worden gedaan aan marktpartij 'Het Goed'. Deze overgang is per 1 september afgerond.

Ondanks het coronavirus gaat de uitvoering van het programma Circulair, de Grondstoffennota en het programma Naastplaatsingen door. Echter, de geplande uitvoering van verschillende projecten is soms ernstig bemoeilijkt door de getroffen maatregelen om de coronacrisis in te perken. Vanzelfsprekend gold (en geldt) het adagium 'veiligheid boven alles'. Vanaf het moment dat de maatregelen zijn versoepeld wordt gewerkt via gewijzigde planningen, vernieuwende communicatielijnen en nieuwe vormen van afstemming met bewoners om de dienstverlening waar mogelijk weer (opnieuw) invulling te geven. Voor de verschillende programma's zijn diverse voortgangsrapportages aan de gemeenteraad gestuurd waarin per programma en project wordt ingegaan op de voortgang en de behaalde resultaten. Begin volgend jaar wordt een evaluatie- / voortgangsdocument opgesteld voor de nota 'Van Zooi naar Mooi' waarna deze wordt toegezonden aan de gemeenteraad.

Opt-in
Eind 2019 heeft de gemeenteraad het opt-in systeem vastgesteld en aangenomen. Hierna is de gemeente Rotterdam in een juridische procedure gekomen met de branche van uitgevers van reclamefolders over de wijze en het tijdspad van het invoeren van het opt-in systeem. De gemeente is in hoger beroep gegaan tegen het uitstel. De verwachting is dat er in oktober 2020 een eind uitspraak volgt. Het hoger beroep is bepalend voor de voortgang en het behalen van resultaten met de grondstof oud papier in het restmateriaal.

Meerjarige effecten meer afval
Gedurende 2021 zal mogelijk een structureel opwaarts effect op de inzamelkosten zichtbaar worden. De kans is reëel dat er blijvend meer thuisgewerkt wordt en meer afval wordt aangeboden door huishoudens. Er spelen vele ontwikkelingen op de totale afvalmarkt, waarvan het effect op dit moment onduidelijk is. Verwerkers hebben ook last van de coronacrisis doordat zij hun eigen afzetmogelijkheden zien afnemen. Hierdoor blijven zij zelf met voorraden zitten.

De grotere hoeveelheid aangeboden afval heeft een negatief (opwaarts) effect op de hoeveelheid restafval per inwoner per jaar, terwijl deze indicator de afgelopen jaren juist gestaag zakt. De gevolgen voor het scheidingspercentage, dat de afgelopen jaren een gunstige opwaartse ontwikkeling liet zien, zijn niet bekend. Over de ontwikkeling van de hoeveelheid afval per inwoner per jaar en het scheidingspercentage wordt de raad geïnformeerd via de voortgangsrapportages Grondstoffennota.

Omdat het op dit moment nog te vroeg is om (meerjarige) aannames te doen over de hoeveelheden afval, is hier in het tarief voor de afvalstoffenheffing 2021 geen rekening mee gehouden. In het tarief wordt uitgegaan van de ambitieniveau van 2020 voor de hoogte van de verwerkingskosten van 2021.

Verhouding afval door huishoudens / bedrijven
Vanaf deze begroting wordt rekening gehouden met het financieel effect van de gewijzigde verhoudingen van het aangeboden afval tussen huishoudens en bedrijven. De totale inzamelkosten werden tot en met de tarieven van 2020 voor 93% toegerekend aan huishoudelijk afval en voor 7% aan bedrijfsafval. Door het afnemen van het aantal klanten voor bedrijfsafval is bij de bepaling van de afvalstoffenheffing 2021 uitgegaan van de verhouding 94% - 6%.

Vergoeding kunststof verpakkingsafval
De afgelopen maanden is er landelijk door verschillende partijen onderhandeld met het verpakkende bedrijfsleven (Afvalfonds Verpakkingen) over de hoogte van de vergoedingen voor de gescheiden inzameling en recycling van kunststof verpakkingsafval (PMD). Rotterdam is per eind 2019 overgegaan op de nascheiding van PMD. De vergoeding voor bronscheiding is hiermee komen te vervallen. Met het Afvalfonds is nu overeengekomen dat ook bij nascheiding compensatie wordt ontvangen voor het inzamelen van de kunststoffen als onderdeel van het restafval. De afspraken zijn nu gemaakt voor 2021 waarna deze geëvalueerd zullen worden. De ervaringen hiermee worden meegenomen in de gesprekken over nieuwe afspraken voor 2022 e.v.

Het taakveld Grondstoffen omvat alle inspanningen die de gemeente verricht voor de gescheiden inzameling van grondstoffen, zowel bij huishoudens als bij bedrijven. De fysieke handelingen van het gescheiden inzamelen en afvoeren bij de desbetreffende verwerkingsbedrijven vallen onder dit taakveld, evenals de kosten voor de invordering van de afvalstoffenheffing en reinigingsrechten.

• afvalscheiding en recycling
• vuilophaal en -afvoer
• vuilstort en -verwerking
• baten afvalstoffenheffing en reinigingsrechten
• kosten van de heffing en invordering van de afvalstoffenheffing

Tot dit taakveld behoren niet:

• aanpak van zwerfvuil en veegdiensten

Zoals in het programma Beheer van de Stad is opgenomen, vormt de omvang van het huishoudelijk restafval (in kilo's) per inwoner per jaar de indicator voor de prestaties op dit taakveld. Er vindt bij overheden net als binnen de bredere maatschappij een ontwikkeling plaats in de richting van een circulaire economie waarin afval niet meer bestaat. Op Europees, nationaal en lokaal niveau wordt beleid gepresenteerd dat hier naartoe werkt. Ook in Rotterdam is beleid hiertoe ontwikkeld in de vorm van het programma Rotterdam Circulair en specifiek ten aanzien van huishoudelijk afval de Grondstoffennota 2019-2022. De ingezette beleidslijn leidt ertoe dat Rotterdammers bewuster met hun afval omgaan en naar verwachting minder grondstoffen in het restafval laten.