De zorgen zijn voor de cultuursector in de eerste helft van 2021 niet kleiner geworden. Tot begin juni zijn alle culturele voorzieningen gesloten geweest. Pas medio mei mochten de bibliotheek en de actieve cultuurbeoefening in de vrije tijd onder voorwaarden herstarten; publiek was bij cultuuruitingen niet toegestaan. Culturele organisaties en zelfstandigen in de sector (kunstenaars, muzikanten, dansers, maar ook de mensen achter de schermen als technici, decorbouwers, cateraars) zitten daardoor nog steeds grotendeels of geheel zonder inkomsten.
Om die reden heeft de gemeente in het voorjaar besloten tot een nieuwe ronde noodsteun voor de cultuursector. De regeling liep van januari tot en met april 2021. Naast de gesubsidieerde instellingen konden ook amateurverenigingen en een aantal privaat gefinancierde culturele ondernemers daarop een beroep doen. Met de regeling hoopt de gemeente te voorkomen dat belangrijke culturele organisaties door de coronacrisis verdwijnen.
De verwachting is dat ook in de tweede helft van 2021 een deel van de cultuursector de gevolgen van de coronacrisis nog zwaar zal voelen. De gemeente houdt er daarom rekening mee dat noodsteun in een aantal gevallen ook dan nog nodig zal zijn.
De noodsteunregeling 2021 is bekostigd uit geld dat het Rijk eind 2020 beschikbaar heeft gesteld voor de instandhouding van de cruciale lokale culturele infrastructuur. Van de € 12,3 miljoen die Rotterdam ontving, is € 6 miljoen gebruikt voor noodsteun. Met de overige € 6,3 wil het college van burgemeester en wethouders het advies uitvoeren dat de Denktank New Deal Cultuur Rotterdam begin mei heeft aangeboden. In het advies doet de Denktank aanbevelingen aan de gemeente voor herstart en transitie van de cultuursector, zodra de coronamaatregelen dat weer toelaten.
Scholen zijn in de eerste helft van 2021 langzaam weer heropend. Als gevolg daarvan hebben cultuureducatieprogramma’s ook stilgelegen. Het is nog onduidelijk wat in 2020 en 2021 de invloed is van de sluiting van de scholen naar aanleiding van De coronacrisis op de college-indicator.
Rotterdamse Cultuurvisie
In de Rotterdamse Cultuurvisie; Cultuur ondersteunt de veranderingen in de stad geeft de gemeente de uitgangspunten aan voor het cultuurbeleid op langere termijn. Centraal in het beleid staan inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit. Rotterdam staat voor een culturele sector waarin voor iedere Rotterdammer zonder onderscheid een plek is, als bezoeker, als personeel of als maker. Nieuw aanbod en nieuwe genres krijgen de ruimte. Intensieve samenwerking en wederzijdse verbondenheid zijn kernbegrippen. De thema’s voor het cultuurbeleid voor de langere termijn zijn leidend in de beleidsnota’s, -kaders en -regelingen op het gebied van cultuur in de komende jaren, zoals het beleidskader voor de Bibliotheek, het architectuurbeleid, de popvisie, het Cultuurplan en de regelingen voor projectsubsidies.
Cultuurplan 2021-2024
Met het Cultuurplan ligt vast welke culturele organisaties in de jaren 2021-2024 kunnen rekenen op een jaarlijkse subsidie van de gemeente. Naast de artistieke betekenis van de aanvragers is hun bijdrage aan de drie beleidsspeerpunten inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit een belangrijk criterium bij de beoordeling van hun plannen voor de periode 2021-2024.
Herstel en transitie na de coronacrisis
De coronacrisis heeft laten zien dat de Rotterdamse cultuursector ondanks de harde klappen die zij kreeg, een enorme energie en veerkracht heeft getoond om de Rotterdammers ondanks alle beperkingen toch te blijven voorzien van cultureel aanbod; daarbij is volop geëxperimenteerd met digitaal en ander aanbod. De culturele instellingen hebben onder moeilijke omstandigheden aanbod verzorgt waar Rotterdammers troost in vonden, bij konden verpozen en verbinding in konden vinden. Zij zijn ondanks alle beperkingen Rotterdam blijven voorzien van cultureel aanbod; en daarbij is volop geëxperimenteerd met digitaal en ander aanbod.
Dat signaal heeft ook de Denktank New Deal Cultuur Rotterdam opgepakt. Begin mei bracht de Denktank aanbevelingen aan het gemeentebestuur en de cultuursector uit om de sector na het einde van de coronapandemie zo snel mogelijk te laten herstarten en een transitie mogelijk te maken naar meer weerbaarheid, wendbaarheid en veerkracht dan voor corona.
De Denktank is een initiatief uit de cultuursector zelf. De gemeente heeft dit initiatief omarmd en ondersteund. Mariëtte Hamer, onder andere voorzitter van de SER, was bereid het voorzitterschap op zich te nemen. Voor de uitvoering van de aanbevelingen wil het college van burgemeester en wethouders € 6,3 miljoen uittrekken.
Kunst en Cultuur in de gebieden
Om laagdrempelige gebiedsgerichte culturele activiteiten en evenementen te stimuleren is per 2021 de subsidieregeling Lokale Culturele Programmering gestart. LCP-coördinatoren verzorgen op basis van deze subsidieregeling de culturele programmering in elk van de veertien gebieden. Ook de activiteiten in de gebieden hebben zwaar geleden onder de coronamaatregelen. In het kader van de aanbevelingen van de Denktank New Deal Cultuur wordt gewerkt aan een plan om ook in de gebieden tot een snelle herstart van activiteiten te komen, zodra de maatregelen dat toelaten.
Een van de speerpunten in het cultuurbeleid is het vergroten en verbreden van het publieksbereik; alle Rotterdammers moeten in de cultuursector iets van hun gading kunnen vinden.
Ook cultuureducatie past daarin. De cultuursector draagt daarmee bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren opdat zij beschikken over de benodigde 21ste-eeuwse vaardigheden om volwaardig te kunnen participeren in de Rotterdamse samenleving.
Het cultureel klimaat versterken
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, ontwikkelt de gemeente op de genoemde deelterreinen beleid. Voor de uitvoering van dit beleid krijgt een aantal culturele organisaties meerjarige subsidies. Behalve subsidie in het kader van het Cultuurplan gaat het dan onder andere om de tweejarige Impulsregeling Cultuur. Daarnaast verleent de gemeente subsidies voor projecten, ondersteunt zij crowdfundingcampagnes en verleent zij via de landelijke organisatie Cultuur+Ondernemen laagrentende leningen. Een bijzondere vorm van subsidiëring is Pitcher Perfect010. Meer informatie hierover is te vinden op de gemeentelijke website en gerelateerde pagina’s.
Cultuureducatie, mede gericht op de ontwikkeling van creatieve en 21ste-eeuwse vaardigheden, verdient een stevige positie in het geheel van het onderwijs. Ook in 2021 blijft de gemeente werken aan de duurzame borging van cultuur in het onderwijs.
Hoewel de coronacrisis een zware wissel heeft getrokken op de plannen van de cultuursector en de uitvoering van een aantal beleidsvoornemens, voert de gemeente het in diverse nota’s vastgestelde cultuurbeleid zoveel als mogelijk. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Beleidsvisie Creatieve Industrie, de Beleidsvisie Pop en de nota Rotterdam Architectuurstad. Voor 2021 staat onder andere de actualisatie van het atelier- en broedplaatsenbeleid op het programma. De evaluatie van het lopende beleid wordt op dit moment uitgevoerd.
De coronacrisis heeft laten zien hoe belangrijk een sterk cultureel klimaat voor de stad is. Het heeft ook laten zien dat de sector staat te trappelen om een aantal ontwikkelingen uit het afgelopen jaar vast te houden en verder te ontwikkelen. Samenwerking binnen de sector en met partijen daarbuiten en (digitale) innovatie zijn toegenomen en als uitvloeisel daarvan zijn ook nieuwe mogelijkheden ontstaan voor inclusiviteit, zoals in werkwijzen als in publieksbereik. Het zijn centrale onderdelen in de transitieaanbevelingen van de Denktank New Deal Cultuur, die bovendien voorstelt daarvoor andere vormen van financiële ondersteuning te onderzoeken om te komen tot een herziening van de relatie tussen cultuursector en overheid.
In het cultuurbeleid voor de komende jaren staan de i’s van inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit centraal:
Publieksbereik is een van de belangrijkste onderdelen van het cultuurbeleid 2021-2024. Evident is dat de beperkingen een zware wissel trekken op de activiteiten en bezoekcapaciteit van de cultuursector. Het publieksbereik is in 2020 minimaal geweest en het zal in 2021 naar verwachting lang duren voordat er sprake is van enig herstel. Tegelijk dienen zich door de toenemende ontwikkelingen rond digitalisering mogelijkheden aan om cultuur ook op nieuwe manieren aan het publiek aan te bieden en om nieuwe publieksgroepen te interesseren voor cultuur.
De gemeente vindt het verder noodzakelijk dat de cultuursector de landelijke Governance Code Cultuur, de Code Inclusie en Diversiteit en de Fair Practice Code toepast. Voor de uitvoering van het beginsel van fair pay heeft de gemeente het cultuurplanbudget met ingang van 2021 verhoogd. Voor de versterking van diversiteit en inclusiviteit wordt een monitor ontwikkeld, waarmee instellingen zelf hun voortgang zichtbaar kunnen maken.
Met ingang van 2021 kent de gemeente naast het vierjarige Cultuurplan de tweejarige Impulsregeling Cultuur voor jonge culturele organisaties uit Rotterdam die zich willen ontwikkelen en professionaliseren. De subsidie geldt voor zowel de ontwikkel- als de artistieke activiteiten en de aanvraag moet expliciteren welk ontwikkeldoel de organisatie heeft en hoe zij dat wil realiseren.
Daarnaast zijn acht culturele instellingen met een zekere draagkracht, ervaring en capaciteit ondergebracht in de zogeheten Rotterdamse Culturele Basis. Van hen wordt verwacht dat verantwoordelijkheid voor de sector als geheel nemen. Met behulp van deze instellingen wil de gemeente de cultuursector in staat stellen haar strategische rol in de stad verder te versterken. De instellingen in de Rotterdamse Culturele Basis kunnen gezien worden als strategische denktank bij het aanpakken van de stedelijke opgaven van Rotterdam. Met hen samen heeft de gemeente in de eerste maanden van 2021 hun werkprogramma voor de periode 2021-2024 geformuleerd.
De intermediaire instellingen Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam, Cultuur Concreet (kunst en cultuur in de gebieden) en SKAR (werkruimtes voor de creatieve sector) hebben met ingang van 2021 een plaats buiten het Cultuurplan, vergelijkbaar met Rotterdam Festivals.
Bij vergroten en verbreden van het publieksbereik gaat het zowel om het bezoek aan stedelijke culturele voorzieningen als musea en theaters, als om actieve deelname aan culturele activiteiten in de wijk, zoals zelf muziek maken en wijkfestivals. De gemeente stimuleert de organisatie van activiteiten, programma’s en evenementen die aansluiten bij de vraag van de Rotterdammers. Het in 2018 begonnen onderzoek naar publieksbereik, waaraan alle meerjarig gesubsidieerde Rotterdamse culturele organisaties deelnemen, gaat door in de periode 2021-2024. Op basis van de ervaringen tot nog toe en aanbevelingen van de Rekenkamer Rotterdam worden verbeteringen in het proces aangebracht. Focusgroepen in de cultuurdeelname zijn de komende jaren de Wijkgerichte Vrijetijdgenieters en de Stedelijke Toekomstbouwers (Rotterdam Festivals, De Rotterdamse culturele doelgroepen).
Om alle kinderen de kans te geven met cultuur in aanraking te komen, blijft de gemeente inzetten op cultuuronderwijs met (professionele) docenten op alle Rotterdamse scholen. Het streven is dat alle basisschoolleerlingen in Rotterdam in 2022 kwalitatief goede cultuureducatie krijgen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs.
In het lopende coalitieakkoord is voor cultuureducatie als indicator opgenomen dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Voor 2020 was het streefcijfer 22%. Het resultaat wordt bekend in april 2021, maar zal naar verwachting als gevolg van corona achterblijven bij het streefcijfer.
| Prestatie-indicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| In 2022 is dertig procent van de basisscholen een of meer niveaus gestegen in het Rotterdamse Cultuureducatie Model*. | Streefwaarde | N.v.t. | 15% | 22% | 28% | 30% | |
| Realisatie | N.v.t. | 18% | |||||
| * Bij deze streefgetallen dient aangemerkt te worden dat ze mede afhankelijk zijn van landelijke subsidieregelingen en dat een van deze regelingen per 2021 afloopt. De regeling wordt verlengd maar onbekend is nog hoe die eruit gaat zien. Ook de wijze waarop de dagprogrammering op Zuid wordt ingericht en aangestuurd vanuit de afdeling Onderwijs zal invloed hebben op het behalen van de streefgetallen. | |||||||
| In het Coalitieakkoord 2018-2022 is opgenomen dat de gemeente wil dat alle kinderen cultuureducatie krijgen. Omdat cultuureducatie opgenomen is in de kerndoelen en eindtermen van het onderwijs, heeft de gemeente deze indicator geformuleerd. Deze stijging toont aan dat de kwaliteit van cultuureducatie is gestegen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs, een noodzakelijkheid voor goede cultuureducatie voor alle Rotterdamse kinderen. | |||||||
| Eerste Herziening | Voorjaarsnota | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overzicht van baten en lasten Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie | Realisatie 2020 | Begroting 2021 | Raming 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 | |
| Baten exclusief reserves | 1.437 | 1.532 | 172 | 272 | 172 | 172 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 1.046 | 1.360 | 0 | 100 | 0 | 0 | |
| Overige opbrengsten derden | 391 | 172 | 172 | 172 | 172 | 172 | |
| Overige baten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Lasten exclusief reserves | 92.079 | 121.831 | 89.740 | 90.180 | 87.665 | 83.758 |
|
| Apparaatslasten | 2.314 | 2.440 | 2.413 | 2.278 | 2.278 | 2.278 | |
| Inhuur | 88 | 135 | 111 | 111 | 111 | 111 | |
| Overige apparaatslasten | 38 | 67 | 68 | 129 | 129 | 129 | |
| Personeel | 2.189 | 2.238 | 2.233 | 2.038 | 2.038 | 2.038 | |
| Intern resultaat | -407 | 327 | 377 | 477 | 477 | 477 | |
| Intern resultaat | -407 | 327 | 377 | 477 | 477 | 477 | |
| Programmalasten | 90.171 | 119.065 | 86.951 | 87.425 | 84.910 | 81.004 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 5.768 | 15.254 | 699 | 317 | -870 | -836 | |
| Overige programmalasten | 90 | 94 | 94 | 94 | 94 | 94 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 84.313 | 103.717 | 86.158 | 87.014 | 85.686 | 81.745 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | -90.642 | -120.299 | -89.568 | -89.907 | -87.492 | -83.586 | |
| Saldo voor reserveringen | -90.642 | -120.299 | -89.568 | -89.907 | -87.492 | -83.586 | |
| Reserves | -5.979 | 18.020 | 0 | 1.000 | 0 | 0 |
|
| Onttrekking reserves | 7.771 | 16.120 | 0 | 1.000 | 0 | 0 | |
| Toevoeging reserves | 13.750 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Vrijval reserves | 0 | 1.900 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | -96.622 | -102.279 | -89.568 | -88.907 | -87.492 | -83.586 | |
| Eerste Herziening | Voorjaarsnota | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bijstellingen Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie | Begroting 2021 | Raming 2022 | Raming 2023 | Raming 2024 | Raming 2025 |
||
| Oorspronkelijke begroting 2021 | -89.825 | -86.518 | -85.628 | -85.800 | -85.800 | ||
| Bijstellingen Eerste Herziening / Voorjaarsnota 2021 | -12.454 | -3.050 | -3.279 | -1.692 | 2.215 | ||
| Cultuurplan | Bezuinigingen/Taakstellingen | 0 | 0 | 0 | 0 | 2.250 | |
| Vuurwerkshows | Intensiveringen | -400 | -400 | -400 | 0 | 0 | |
| Evenement Rotterdam-Zuid | Kasschuiven | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestuursopdracht vastgoed - investeringen, kosten onderzoeksfase | Ramingsbijstellingen onvermijdbaar | -130 | -130 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestuursopdracht vastgoed - investeringen, opslag kostendekkende huur | Ramingsbijstellingen onvermijdbaar | 0 | 0 | 0 | 150 | 116 | |
| Bestuursopdracht vastgoed - kostendekkendheid | Ramingsbijstellingen onvermijdbaar | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Onderbesteding opleidingen en dienstreizen | Ramingsbijstellingen onvermijdbaar | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Zomercampus | Ramingsbijstellingen onvermijdbaar | 50 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestemmingsreserve Evenementenfonds | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Bestemmingsreserve Noodfonds | Reserves | 1.900 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Noodsteun Cultuur | Taakmutaties | -5.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Vernieuwings- en herstelopgave en Noodsteun Cultuur | Taakmutaties | -6.282 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Technische wijzigingen | Technische wijzigingen | -2.594 | -2.520 | -2.879 | -1.842 | -151 | |
| Begroting na wijzigingen | -102.279 | -89.568 | -88.907 | -87.492 | -83.586 | ||
Cultuurplan
Om financiële ruimte te creëren in het meerjarig beeld worden de intensiveringen vanuit het coalitieakkoord teruggedraaid vanaf 2024. Voor 2025 bedraagt dit € 2,3 mln.
Vuurwerkshows
Dit budget is bestemd voor de kosten van het kindervuurwerk en de vuurwerkshows in Nesselande en Hoek van Holland tijdens de jaarwisseling. Met dit besluit wordt ook invulling gegeven aan de motie om milieuvriendelijk vuurwerk te gebruiken.
Evenement Rotterdam-Zuid
Besloten is het "Evenement op Zuid" te verplaatsen van 2021 naar 2023. Dit is nu in de begroting verwerkt.
Bestuursopdracht vastgoed - investeringen, kosten onderzoeksfase
Niet alle kosten die voortkomen uit een investeringsplan mogen geactiveerd worden. Dit is aan de orde bij kosten in de voorbereidende fase van onderzoek en ontwikkeling. Hierbij gaat het om kosten zoals haalbaarheidsstudies, opstellen business case en planuitwerking.
Bestuursopdracht vastgoed - investeringen, opslag kostendekkende huur
De uitwerking van de “Bestuursopdracht Vervangingsinvesteringen” leidt tot aanpassing in de toekomstige kostendekkende huur van maatschappelijk vastgoedobjecten. Voor dit taakveld is de begroting vanaf het jaar 2024 daarop aangepast.
Bestuursopdracht vastgoed – kostendekkendheid
Betreft de interne doorbelasting vanuit Stadsontwikkeling, ter dekking van de hogere kostendekkende huur voor de Schouwburg en Fenixloods ter hoogte van € 150.
Onderbesteding opleidingen en dienstreizen
Vanwege corona wordt er in 2021 minder gebruik gemaakt van het budget voor opleidingen en dienstreizen. De begroting is hierop aangepast.
Zomercampus
Dit betreft budgetoverheveling naar Programma Onderwijs voor de Zomercampus.
Bestemmingsreserve Evenementenfonds
Vanaf het jaar 2019 zijn bedragen toegevoegd aan de bestemmingsreserve Evenementenfonds voor het in Rotterdam te organiseren Eurovisie Songfestival. Omdat het Songfestival, na uitstel in 2020, nu dit jaar plaatsvindt, worden de eerder gereserveerde bedragen (€ 9,4 mln) aan de reserve onttrokken. Hieruit kunnen de voor het evenement te maken kosten, respectievelijk de te ontvangen bijdragen, worden verrekend.
De dekking van de kosten voor het "Evenement op Zuid" is voor een deel afkomstig uit de bestemmingsreserve Evenementenfonds. Voor het in 2023 te houden evenement wordt dit bedrag (€ 1 mln) in dat jaar aan de bestemmingsreserve onttrokken.
Bestemmingsreserve Noodfonds
In samenhang met de verlengde noodsteun aan culturele organisaties, valt het nog in de bestemmingreserve aanwezige bedrag (€ 1,9 mln) als dekking vrij.
Noodsteun Cultuur
Door de coronamaatregelen is er voor noodsteun aan culturele instellingen, voor de periode januari tot en met april 2021, een budget van € 6 mln beschikbaar. Van dit budget is € 5 mln toegedeeld aan dit taakveld en € 1 mln aan het taakveld Musea – Cultuur.
Vernieuwings- en herstelopgave en Noodsteun Cultuur
Voor de vernieuwings- en herstelopgave van de culturele sector na corona en noodsteun voor de periode mei tot september 2021, is een budget van € 6,3 mln beschikbaar.
Technische wijzigingen
In taakveld Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie zijn er diverse technische wijzigingen geweest. Direct achter de technische wijziging is het effect op het saldo weergegeven. De belangrijkste wijzigingen betreffen:
Het gemeentebestuur werkt aan een stad met een sterk cultureel klimaat. Cultuur is van groot belang voor de economische positie van Rotterdam in binnen- en buitenland, maakt de stad aantrekkelijk voor bewoners, bezoekers en bedrijven en draagt bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Het gemeentebestuur wil, omwille van een sterk cultureel klimaat, optimale omstandigheden creëren voor de productie van kunst en cultuur, voor de toegankelijkheid ervan en voor het delen van informatie, kennis en middelen. Onder kunst en cultuur verstaan we meer dan alleen beeldende kunst, theater, dans, muziek, musea en film. Ook de bibliotheek, culturele evenementen, de creatieve industrie en het beleidsveld Toerisme behoren tot het culturele domein.
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, maakt de gemeente beleid, zoals het bibliotheekbeleid, (gemeentelijk) collectiebeleid, architectuurbeleid, film- en mediabeleid en het vierjaarlijkse Cultuurplan.