De doelstellingen van het taakveld zoals opgenomen onder “wat willen we bereiken” en “wat gaan we daarvoor doen” zijn nog actueel. Er zijn geen ontwikkelingen die aanleiding geven tot het vermelden van afwijkingen in het beoogde effect of onze inspanningen.
Bijdragen aan de bouwopgave van 18.000 woningen in de periode 2019-2022, en aan een prettige leefomgeving. De gemeente stuurt via de eigen grondexploitaties actief op de realisatie van nieuwbouw. Tezamen met de particuliere ontwikkelingen op eigen grond van particulieren vormt dit de bouwopgave.
Vertalen van gemeentelijke ambities naar grondexploitaties. De beleidsdoelstellingen binnen andere taakvelden, zoals Wonen en Bouwen, worden financieel vertaald in de grondexploitaties.
Risicobeheersing tijdens de planvorming en uitvoering van gebiedsontwikkelingen door optimalisatie, bewaking en bijsturing.
De markt uitdagen tot het investeren en realiseren van (nieuwe) ontwikkelingen in de door de gemeente aangegeven prioriteiten voor de komende vier jaar. De gemeente onderzoekt tevens de mogelijkheden voor nieuwe bouwlocaties.
Door als gemeente actief te investeren tonen we lef en laten we aan de Rotterdammers en de marktpartijen / ontwikkelaars zien dat we in een bepaalde ontwikkeling(srichting) geloven. Vaak gaat het om gebieden waar een ontwikkelaar de risico’s te groot vindt, waardoor een ontwikkeling niet van de grond komt. Door als gemeente risicodragend te investeren, wordt het risico voor een ontwikkelaar kleiner en wordt hij sneller verleid de gewenste ontwikkeling ter hand te nemen.
Gemeentelijke investeringen actief inzetten op de gemeentelijke prioriteiten: energietransitie, nieuwe economie en groei van de stad.
Het aanbod van gebiedsontwikkelingen afgestemd houden op de vraag vanuit inwoners en vanuit mogelijkheden vanuit de markt (kwalitatief en kwantitatief).
Het voeren van actief grondbeleid brengt kansen, maar ook financiële risico’s met zich mee. Om de risico’s te beperken én om tijdig aanpassingen in het programma door te kunnen voeren, wordt twee keer per jaar een analyse gemaakt van de ontwikkelingen op de woningmarkt en die van de werklocaties (bedrijventerreinen en kantoren). De analyse richt zich op de kwantiteit van de verwachte afzet (bv het aantal te verkopen nieuwbouwwoningen) en de kwaliteit daarvan (afwerkingsniveau, grootte van de woning etc.). Deze gegevens worden vergeleken met het programma dat in de grondexploitaties is voorzien (het aanbod). Bij afwijkingen wordt het aanbod hierop afgestemd.
Sturing op een voor de gemeente zo gunstig mogelijke balans tussen maatschappelijke opbrengsten en financieel resultaat. Een ontwikkelproces is een voortdurende zoektocht naar een goede balans tussen (onder meer) opbrengsten en kosten. Binnen gemeentelijke grondexploitaties valt hier beter op te sturen dan bij een particuliere ontwikkeling.
Ontwikkelen van locaties die niet door de marktpartijen uitgevoerd worden. Sommige ontwikkelingen leveren geen winst op, maar zijn om bijvoorbeeld maatschappelijke redenen heel wenselijk. Dergelijke ontwikkelingen zullen nooit door een particuliere ontwikkelaar opgepakt worden, omdat er geen winstpotentie is. In dergelijke gevallen zoekt de gemeente naar financiële middelen (intern of extern) om een dergelijke ontwikkeling toch van de grond te krijgen.
De projectadministratie van de grondexploitaties bevat enerzijds de gerealiseerde kosten opbrengsten en anderzijds de begroting van nog te maken kosten en voorziene opbrengsten. Alle posten worden contant gemaakt. Gesaldeerd ontstaat daardoor de Netto Contante Waarde-saldo (NCW) van het project.
Als er aanleiding voor is, worden gedurende het jaar de begrote posten geactualiseerd. Tenminste eens per jaar, tijdens het jaarrekeningproces, worden alle posten voorzien van actuele onderbouwingen.
| Overzicht van baten en lasten Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) | Realisatie 2018 | Begroting 2019 | Begroting 2020 | Raming 2021 | Raming 2022 | Raming 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 50.449 | 61.542 | 77.716 | 61.735 | 49.715 | 43.363 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 1.837 | 1.660 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige opbrengsten derden | 50.086 | 79.612 | 70.800 | 55.368 | 51.889 | 39.945 | |
| Overige baten | -1.474 | -19.730 | 6.916 | 6.367 | -2.173 | 3.418 | |
| Lasten exclusief reserves | 43.194 | 53.976 | 73.971 | 57.710 | 45.570 | 36.977 |
|
| Apparaatlasten | 5.899 | 6.912 | 7.097 | 7.042 | 7.019 | 7.019 | |
| Inhuur | 1.605 | 1.105 | 1.341 | 1.295 | 1.272 | 1.272 | |
| Overige apparaatslasten | 110 | 120 | 117 | 117 | 117 | 117 | |
| Personeel | 4.183 | 5.688 | 5.640 | 5.630 | 5.630 | 5.630 | |
| Interne resultaat | 6.347 | 11.407 | 11.665 | 11.665 | 11.665 | 11.665 | |
| Interne resultaat | 6.347 | 11.407 | 11.665 | 11.665 | 11.665 | 11.665 | |
| Programmalasten | 30.948 | 35.657 | 55.210 | 39.003 | 26.886 | 18.294 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 33.092 | 38.522 | 58.277 | 42.002 | 29.886 | 21.369 | |
| Kapitaallasten | -2.165 | -2.865 | -3.067 | -2.999 | -3.000 | -3.075 | |
| Overige programmalasten | 21 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Salariskosten WSW en WIW | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | 7.255 | 7.566 | 3.745 | 4.025 | 4.145 | 6.386 | |
| Saldo voor reserveringen | 7.255 | 7.566 | 3.745 | 4.025 | 4.145 | 6.386 | |
| Reserves | 9.666 | 13.103 | 1.068 | 330 | 240 | 0 |
|
| Onttrekking reserves | 11.807 | 8.103 | 1.068 | 330 | 240 | 0 | |
| Toevoeging reserves | 87.906 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Vrijval Reserves | 85.765 | 5.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | 16.921 | 20.669 | 4.813 | 4.355 | 4.386 | 6.386 |
| Bijstellingen | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Begroting 2019 | 6.773 | 6.771 | 6.771 | 6.771 | 6.771 | |
| Bijstellingen Omissie 2019 | -630 | -620 | -610 | -610 | -610 | |
| Bijstellingen Voorjaarsnota 2019 | Categorie | |||||
| Resultaatnemingen grondexploitaties | Intensiveringen | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Actualisatie investeringen en desinvesteringen grondexploitaties | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Actualisatie rente grondexploitaties | Ramingsbijstellingen onvermijdelijk | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Vrijval bestemmingsreserve Infrastructuur | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 5.000 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Digitaliseringsagenda | Ramingsbijstellingen vermijdbaar | 33 | 75 | 121 | 144 | 144 |
| Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling | Reserves | 457 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Bestemmingsreserve Infrastructuur | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam (IFR) | Reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Budgetoverheveling Actieplan huurwoningen in het middensegment | Technische wijzigingen | -1.000 | -1.500 | -2.000 | -2.000 | 0 |
| Diverse bijstellingen | Technische wijzigingen | 36 | 87 | 73 | 81 | 81 |
| Begroting na wijzigingen | 20.669 | 4.813 | 4.355 | 4.386 | 6.386 |
Resultaatnemingen grondexploitaties
Op basis van de resultaatberekening van de grondexploitaties voor 2019 wordt er € 10 mln extra winstneming geraamd. De totale winstraming 2019 komt daarmee uit op € 12 mln. In deze berekening is zoveel als mogelijk rekening gehouden met de onzekerheden die spelen rondom de resultaatberekening, zoals de aangekondigde wijzigingen in de BBV, de nog te bepalen langjarige parameters voor kosten- en opbrengstenstijgingen en de faseringsaanpassingen.
Actualisatie investeringen en desinvesteringen grondexploitaties
Het investeringsvolume in de grondexploitaties is geactualiseerd en in lijn gebracht met de huidige projectbegrotingen. De investeringen bestaan uit apparaatskosten, kosten voor verwervingen, kosten voor bouw- en woonrijp maken en overige kosten. De desinvesteringen bestaan uit gronduitgiften (intern en extern), subsidies, investeringsbijdragen en overige opbrengsten. Alle baten en lasten worden conform de BBV overgeboekt naar de balans, waardoor het effect van de actualisatie saldo neutraal is.
Actualisatie rente grondexploitaties
De aan de grondexploitaties toegerekende rente is herrekend op basis van het geactualiseerde investeringsvolume in de grondexploitaties. De rente maakte onderdeel uit van de boekwaarde van de grondexploitaties en wordt net als de reguliere mutaties in de grondexploitaties conform de BBV overgeboekt naar de balans. Het effect van de actualisatie van de aan de grondexploitaties toegerekende rente is saldo neutraal.
Vrijval bestemmingsreserve Infrastructuur
De bestemmingsreserve Infrastructuur is destijds gevormd voor de bouw van Rotterdam CS. Er vinden nog afrondende werkzaamheden plaats. De onderhoudslasten worden jaarlijks aan de bestemmingsreserve Infrastructuur onttrokken. Deze onderhoudslasten worden in de reguliere begroting opgenomen, waarmee uit de bestemmingsreserve een bedrag van € 5 mln kan vrijvallen.
Digitaliseringsagenda
Via de Digitaliseringsagenda (DA) wordt gezamenlijk gestuurd op het realiseren van de concernbrede digitale ambities. Zie voor een nadere toelichting het programma Overhead en de paragraaf Bedrijfsvoering. De financiële dekking vindt plaats door bijdragen vanuit verschillende beleidsprogramma’s en taakvelden. Voor dit taakveld betekent het een bijstelling van € 33 in 2019 oplopend tot € 144 in 2023.
Bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling
Een bedrag van € 457 wordt naar het taakveld Wonen en Bouwen overgeheveld en toegevoegd aan de bestemmingsreserve ten behoeve van het project buitenruimte Bloemfontein.
Verder zijn de activeringen en bijbehorende onttrekkingen aan de bestemmingsreserve Gebiedsontwikkeling in lijn gebracht met de huidige projectbegrotingen. Het betreft hier de volgende balansprojecten: buitenruimte Wilhelm Tellhof (+ € 1,0 mln), buitenruimte Kop van Feijenoord (+ € 264), buitenruimte Maasranden (- € 50) en buitenruimte Rotterdam Central District (+ € 4,8 mln).
Bestemmingsreserve Infrastructuur
De activering op de balans en de bijbehorende onttrekking aan de bestemmingsreserve Infrastructuur voor het project Rotterdam Centraal zijn met € 241 verlaagd en in lijn gebracht met de huidige projectbegroting.
Bestemmingsreserve Investeringsfonds Rotterdam (IFR)
De verliesvoorziening voor de grondexploitatie Sportcampus wordt jaarlijks opgehoogd met € 300 (tot en met 2021). Deze toevoeging wordt gedekt door middelen in de bestemmingsreserve IFR.
Budgetoverheveling Actieplan huurwoningen in het middensegment
Het budget voor het actieplan huurwoningen in het middensegment is meerjarig overgeheveld vanuit het taakveld Wonen en Bouwen. Het budget in 2019 bedraagt € 1 mln en loopt op tot € 2 mln in 2022. Het budget zal worden ingezet voor het afdekken van tekorten die in de grondexploitaties ontstaan vanuit de activiteiten zoals beschreven in het actieplan.
Diverse bijstellingen
Dit betreft diverse bijstellingen, zoals de indexering waarbij de budgetten vanaf het jaar 2020 zijn geactualiseerd naar het prijspeil 2020. Nadere informatie hierover is opgenomen bij Grondslagen bij de voorjaarsnota. Ook hebben wijzigingen in de formatie plaatsgevonden en hebben overhevelingen plaatsgevonden van budgetten van en naar het taakveld Wonen en Bouwen.
Atlas Stedelijke Havens - De havens in kaart
Bouwverordening 2010
Groenplan Binnenstad
Grondprijsbeleid 2013
Handboek Rotterdamse Stijl
Hoogbouwvisie 2011
Kader Stedelijke Ontwikkeling
Kadernota grondbeleid 2003
Meerjarenplan Bouw en Woningtoezicht 2018-2021
Natuurkaart Rotterdam 2014
Natuurkaart Rotterdam 2014: Uitvoeringsprogramma Natuurkaart Rotterdam
Nieuwe energie voor Rotterdam (Drift rapport)
Programma Rivieroevers 2015 - 2018
Programma Rivieroevers 2015 - 2018: De Nieuwe Maas als stedelijk parklandschap
Programma Rivieroevers 2015 - 2018: Jaarbericht programma Rivieroevers
Programma Rivieroevers 2015 - 2018: Programma Rivier als getijdenpark
Programma Rivieroevers 2015 - 2018: Rivieroevers Rotterdam - De blauwe longen van de stad - resultaten 2014-2018 en vooruitblik
Programma Rivieroevers 2015 - 2018: Toekomstperspectief Binnenstedelijke Rotte
Roadmap Next Economy
Rotterdam Kaart van de Stad - Verkenning ontwikkelkansen lange termijn
Stadsvisie
Stedelijke Agenda Haven
Vastgoed, katalysator voor ontwikkeling (meerjarenperspectief Rotterdams vastgoed)
Verhaal van de stad
Bij actief grondbeleid initieert de gemeente een ruimtelijke ontwikkeling door de verwerving van gronden (dan wel de inbreng van gemeentelijk vastgoed), sloop van panden en eventuele sanering. Na verder bouwrijp maken wordt bouwrijpe grond verkocht aan een ontwikkelende partij. Na de realisatie het beoogde programma wordt het openbaar gebied aangelegd door de gemeente. Grondexploitaties zijn dus de financiële weergave van gebiedsontwikkelingen.