Pas begin juni hebben de musea hun deuren onder voorwaarden weer mogen heropenen voor het publiek. Voor de musea betekende dit ook in 2021 aanmerkelijk minder bezoekers dan gepland. Zij hebben dan ook een deel van de prestatieafspraken ook in 2021 niet kunnen realiseren. Hoewel de subsidie is gecontinueerd, zullen de musea door o.a. lagere eigen inkomsten aanzienlijke financiële schade leiden. De Rotterdamse musea hebben in 2021 gebruik kunnen maken van de noodsteunregelingen die de gemeente voor de instandhouding van de lokale culturele infrastructuur heeft opengesteld.
Ontwikkelingen 2022-2025
Rotterdamse Cultuurvisie
In de Rotterdamse Cultuurvisie; Cultuur ondersteunt de veranderingen in de stad geeft de gemeente de uitgangspunten aan voor het cultuurbeleid op langere termijn. Centraal in het beleid staan inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit. Rotterdam staat voor een culturele sector waarin voor iedere Rotterdammer zonder onderscheid een plek is, als bezoeker, als personeel of als maker. Nieuw aanbod en nieuwe genres krijgen de ruimte. Intensieve samenwerking en wederzijdse verbondenheid zijn kernbegrippen. De thema’s voor het cultuurbeleid voor de langere termijn zijn leidend in de beleidsnota’s, -kaders en -regelingen op het gebied van cultuur in de komende jaren, zoals het beleidskader voor de Bibliotheek, het architectuurbeleid, de popvisie, het Cultuurplan en de regelingen voor projectsubsidies.
Cultuurplan 2021-2024
In het Cultuurplan ligt vast welke culturele organisaties in de jaren 2021-2024 kunnen rekenen op een jaarlijkse subsidie van de gemeente. Naast de artistieke betekenis van de aanvragers is hun bijdrage aan de drie beleidsspeerpunten inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit een belangrijk criterium bij de beoordeling van hun plannen voor de periode 2021-2024.
Herstel en transitie na de coronacrisis
Begin mei deed de Denktank New Deal Cultuur aanbevelingen aan het gemeentebestuur en de cultuursector om de cultuursector na het einde van de coronapandemie zo snel mogelijk te laten herstarten en een transitie mogelijk te maken naar meer weerbaarheid, wendbaarheid en veerkracht dan voor corona.
De Denktank is een initiatief uit de cultuursector zelf. De gemeente heeft dit initiatief omarmd en ondersteund. Mariëtte Hamer, onder andere voorzitter van de SER, was bereid het voorzitterschap op zich te nemen. In zijn advies doet de Denktank aanbevelingen aan de gemeente voor noodsteun, herstart en transitie van de cultuursector, zodra de coronamaatregelen dat weer toelaten.
Voor de uitvoering van de aanbevelingen (noodsteun, herstart en transitie) zet de gemeente de middelen in die het Rijk beschikbaar stelt voor de instandhouding van de lokale culturele infrastructuur, over 2021 € 12,3 miljoen. Van de € 12,3 miljoen die Rotterdam ontving, is ongeveer € 6,3 miljoen gebruikt voor noodsteun in 2021. Er loopt een nieuwe noodsteunronde van € 4 miljoen tot en met maart 2022 en er zijn activiteiten gestart in het kader van de herstart van de sector. Een programma voor ondersteuning van de sector in haar transitie is in ontwikkeling. De resterende rijksmiddelen worden daarvoor ingezet.
Renovaties
De gemeente is eigenaar van het gebouw van Museum Boijmans van Beuningen en grotendeels eigenaar van de collectie van het museum. In mei 2019 is het museum gesloten en is een begin gemaakt met de renovatie- en verbouwingswerkzaamheden, die zeven jaar gaan duren. In december 2021 is het besluit genomen over de omvang van de renovatie.
Stadsmuseale functie
In het kader van het Cultuurplan 2021-2024 heeft de gemeente in 2020 besloten om een nieuwe stadsmuseale functie te ontwikkelen. De activiteiten van Museum Rotterdam zijn daarom momenteel beperkt tot het openstellen van Museum 40-45 en het beheren van de erfgoedcollectie. Het streven is om de nieuwe stadsmuseale functie nog tijdens deze Cultuurplan-periode (2021-2024).In de periode dat de nieuwe huisvesting nog niet klaar is, verzorgt de NSF activiteiten op verschillende plekken in de stad.
Het cultureel klimaat versterken
Om het cultureel klimaat te versterken zijn de volgende doelen geformuleerd;
De coronacrisis heeft laten zien hoe belangrijk een sterk cultureel klimaat voor de stad is. Het heeft ook laten zien dat de sector staat te trappelen om een aantal ontwikkelingen uit het afgelopen jaar vast te houden en verder te ontwikkelen. Samenwerking binnen de cultuursector en met partijen daarbuiten en (digitale) innovatie zijn toegenomen en als uitvloeisel daarvan zijn ook nieuwe initiatieven ontstaan voor inclusiviteit, zoals manieren om nieuwe publieksgroepen te bereiken en acties voor een inclusiever personeelsbeleid. Het zijn ook centrale thema’s in de transitieaanbevelingen van de Denktank New Deal Cultuur, die bovendien voorstelt daarvoor andere vormen van financiële ondersteuning te onderzoeken dan de gebruikelijke subsidierelatie en te komen tot een herziening van de relatie tussen cultuursector en overheid. De gemeente heeft die handschoen inmiddels opgepakt.
De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen
Een van de speerpunten in het cultuurbeleid is het vergroten en verbreden van het publieksbereik; alle Rotterdammers moeten in de cultuursector iets van hun gading kunnen vinden.
Ook cultuureducatie past daarin. De cultuursector draagt daarmee bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren opdat zij beschikken over de benodigde 21ste-eeuwse vaardigheden om volwaardig te kunnen participeren in de Rotterdamse samenleving.
Het cultureel klimaat versterken
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, ontwikkelt de gemeente op een groot aantal facetten van het culturele leven beleid.
In het cultuurbeleid voor de komende jaren staan de i’s van inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit centraal:
Cultuur is voor alle Rotterdammers bereikbaar en toegankelijk; alle Rotterdammers kunnen iets van hun gading vinden en meedoen.
We geven ruimte aan nieuwe makers, creatieven en talenten en stimuleren een sterkere verbinding tussen deze nieuwe makers, creatieven en talenten enerzijds en de bestaande culturele organisaties anderzijds.
We streven naar een compleet en evenwichtig cultureel ecosysteem in de stad dat de brede culturele sector intern verbindt en dat een stevige meerwaarde heeft voor vele andere sectoren.
Voor de uitvoering van dit beleid krijgt een aantal culturele organisaties meerjarige subsidies. Behalve subsidie in het kader van het Cultuurplan gaat het dan onder andere om de tweejarige Impulsregeling Cultuur. Daarnaast verleent de gemeente subsidies voor projecten, ondersteunt zij crowdfundingcampagnes en verleent zij via de landelijke organisatie Cultuur+Ondernemen laagrentende leningen. Een bijzondere vorm van subsidiëring is Pitcher Perfect010. Meer informatie hierover is te vinden op de gemeentelijke website en gerelateerde pagina’s.
Sinds begin 2021 kent de gemeente naast het vierjarige Cultuurplan de tweejarige Impulsregeling Cultuur voor jonge culturele organisaties uit Rotterdam die zich willen ontwikkelen en professionaliseren. De subsidie geldt voor zowel de ontwikkel- als de artistieke activiteiten en de aanvraag moet expliciteren welk ontwikkeldoel de organisatie heeft en hoe zij dat wil realiseren.
Ook is in 2021 de pilot Eenzaamheid Ouderen gestart. Het betreft een experiment waarbij ontwerpers gevraagd werd hun ontwerpkracht in te zetten bij het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen. uiteindelijk zijn drie onderzoeksvoorstellen gehonoreerd.
Daarnaast vormen acht culturele instellingen met draagkracht, ervaring en capaciteit sinds 2021 de Rotterdamse Culturele Basis. Van hen wordt verwacht dat ze verantwoordelijkheid voor de sector als geheel nemen. Met behulp van deze instellingen wil de gemeente de cultuursector in staat stellen haar strategische rol in de stad verder te versterken. De instellingen in de Rotterdamse Culturele Basis kunnen gezien worden als strategische denktank bij het aanpakken van de stedelijke opgaven van Rotterdam. In de komende jaren zullen zij een werkprogramma voor de periode 2021-2024 uitvoeren dat ze in samenspraak met de gemeente hebben ontwikkeld.
De intermediaire instellingen Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam, Cultuur Concreet (kunst en cultuur in de gebieden) en SKAR (werkruimtes voor de creatieve sector) hebben met ingang van 2021 een plaats buiten het Cultuurplan, vergelijkbaar met Rotterdam Festivals.
Cultuureducatie, mede gericht op de ontwikkeling van creatieve en 21ste-eeuwse vaardigheden, verdient een stevige positie in het geheel van het onderwijs. Daarom heeft het college voor cultuureducatie een indicator opgenomen in het collegeprogramma. Ook in 2022 blijft de gemeente werken aan de duurzame borging van cultuur in het onderwijs: in 2022 moet 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen zijn in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Hoewel een aantal forse stappen gezet is, heeft corona scholen en culturele organisaties helaas op achterstand gezet.
Publieksbereik blijft ook in 2022 een van de belangrijkste onderdelen van het cultuurbeleid 2021-2024. De beperkingen door corona hebben een zware wissel getrokken op de activiteiten en bezoekcapaciteit van de cultuursector. Het zal naar verwachting nog lang duren voordat er sprake is van volledig herstel van de bezoekcijfers. Tegelijk dienen zich door de toenemende ontwikkelingen mogelijkheden aan om cultuur ook op nieuwe manieren aan het publiek aan te bieden en om nieuwe publieksgroepen te interesseren voor cultuur. Wij stimuleren en ondersteunen die waar mogelijk.
De gemeente heeft in de uitgangspunten voor het cultuurbeleid 2021-2024 uitgesproken dat de cultuursector de landelijke Governance Code Cultuur, de Code Inclusie en Diversiteit en de Fair Practice Code dient toe te passen. Voor de uitvoering van het beginsel van fair pay heeft de gemeente het cultuurplanbudget met ingang van 2021 verhoogd. De wijze waarop de sector gevolg geeft aan de drie codes wordt de komende jaren gemonitord en waar nodig ondersteund.
De cultuurdeelname door Rotterdammers verhogen
Bij vergroten en verbreden van het publieksbereik gaat het zowel om het bezoek aan stedelijke culturele voorzieningen als musea en theaters, als om actieve deelname aan culturele activiteiten in de wijk, zoals zelf muziek maken en wijkfestivals. De gemeente stimuleert de organisatie van activiteiten, programma’s en evenementen die aansluiten bij de vraag van de Rotterdammers. Het in 2018 begonnen onderzoek naar publieksbereik, waaraan alle meerjarig gesubsidieerde Rotterdamse culturele organisaties deelnemen, gaat door in de periode 2021-2024. Op basis van de ervaringen tot nog toe en aanbevelingen van de Rekenkamer Rotterdam worden verbeteringen in het proces aangebracht. Focusgroepen in de cultuurdeelname zijn de komende jaren de Wijkgerichte Vrijetijdgenieters en de Stedelijke Toekomstbouwers (Rotterdam Festivals, De Rotterdamse culturele doelgroepen).
Om alle kinderen de kans te geven met cultuur in aanraking te komen, blijft de gemeente inzetten op cultuuronderwijs met (professionele) docenten op alle Rotterdamse scholen. Het streven is dat alle basisschoolleerlingen in Rotterdam in 2022 kwalitatief goede cultuureducatie krijgen en dat cultuureducatie in toenemende mate duurzaam geborgd is in het Rotterdamse basisonderwijs.
In het lopende coalitieakkoord is voor cultuureducatie als indicator opgenomen dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. Het is nog onduidelijk wat in 2021 de invloed van de coronacrisis en de sluiting van de scholen is geweest op de college-indicator dat in 2022 30% van de basisscholen een of meer niveaus gestegen is in het Rotterdamse Cultuureducatie Model. In 2020 is de doelstelling voor dat jaar wel gehaald. De resultaten over 2021 worden in de loop van het voorjaar verwacht.
| Overzicht van baten en lasten Musea - Cultuur | Oorspronkelijke begroting 2021 | Bijgestelde begroting 2021 | Realisatie 2021 | Afwijking | |
|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 0 | 0 | 3 | 3 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 0 | 0 | 3 | 3 | |
| Overige opbrengsten derden | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Lasten exclusief reserves | 34.572 | 33.678 | 33.014 | -664 |
|
| Apparaatslasten | 812 | 778 | 816 | 38 | |
| Inhuur | 33 | 40 | 109 | 70 | |
| Overige apparaatslasten | 25 | 24 | 12 | -13 | |
| Personeel | 754 | 714 | 695 | -19 | |
| Intern resultaat | 0 | -43 | 33 | 76 | |
| Intern resultaat | 0 | -43 | 33 | 76 | |
| Programmalasten | 33.761 | 32.943 | 32.165 | -778 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 800 | 1.023 | 752 | -271 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 32.961 | 31.920 | 31.413 | -507 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | -34.572 | -33.678 | -33.011 | 667 | |
| Saldo voor reserveringen | -34.572 | -33.678 | -33.011 | 667 | |
| Reserves | 0 | 230 | 0 | -230 |
|
| Onttrekking reserves | 0 | 230 | 0 | -230 | |
| Toevoeging reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo | -34.572 | -33.448 | -33.011 | 437 |
Het saldo van dit taakveld bedraagt € 437 voordelig. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:
1. Noodsteun corona
Van de toegekende middelen voor Noodsteun (corona) aan culturele instellingen vallend onder dit taakveld, blijft een bedrag van € 751 over.
2. Renovatie museum Boijmans van Beuningen
Het benodigde bedrag voor de - niet activeerbare - kosten van de renovatie van museum Boijmans van Beuningen viel in 2021 lager uit dan begroot. Daardoor kon ook de begrote onttrekking aan de bestemmingsreserve (€ 230) in 2021 achterwege blijven.
3. Overige afwijkingen
Diverse afwijkingen van geringe omvang.
Het gemeentebestuur werkt aan een stad met een sterk cultureel klimaat. Cultuur is van groot belang voor de economische positie van Rotterdam in binnen- en buitenland, maakt de stad aantrekkelijk voor bewoners, bezoekers en bedrijven en draagt bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Het gemeentebestuur wil, omwille van een sterk cultureel klimaat, optimale omstandigheden creëren voor de productie van kunst en cultuur, voor de toegankelijkheid ervan en voor het delen van informatie, kennis en middelen. Onder kunst en cultuur verstaan we meer dan alleen beeldende kunst, theater, dans, muziek, musea en film. Ook de bibliotheek, culturele evenementen en de creatieve industrie behoren tot het culturele domein.
Om de doelen op het terrein van kunst en cultuur te bereiken, maakt de gemeente beleid, zoals het bibliotheekbeleid, (gemeentelijk) collectiebeleid, architectuurbeleid, film- en mediabeleid en het vierjaarlijkse Cultuurplan.