Om meer betrokkenheid en invloed voor Rotterdammers te stimuleren, is in maart 2020 het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad vastgesteld. Onderdeel van dit uitvoeringsprogramma zijn uitgangspunten voor participatie die gelden voor de hele gemeente:
1. Participatie is maatwerk
2. Betrokken bij de eigen leefomgeving
3. Heldere verwachtingen en goede terugkoppeling
4. Uitgaan van het initiatief
5. Beter en inclusiever
6. Participatie is een vak
In maart 2021 is een nieuwe omnibus enquête afgenomen ten behoeve van de eindverantwoording op het collegetarget om meer Rotterdammers mee te laten denken en doen (14a & 14b). Na een mooie stijging in de tussenmeting van februari 2020, liet de meting van maart 2021 helaas een sterke daling zien van de percentages op beide targets.
Samenvattend zien we een aantal mogelijke verklaringen voor deze daling, namelijk:
Bij een volgende meting, kunnen we beter zien wat de langetermijneffecten van deze periode zijn op de beleving van inspraak en participatie door Rotterdammers. De afgelopen periode heeft ons gesterkt in onze ambitie om Rotterdammers meer invloed te geven op hun leefomgeving en hen meer te betrekken als gesprekspartner bij wat er speelt in de wijk.
Afgelopen periode hebben we ons samen met de gemeenteraad ingezet om deze ambitie te versterken en vorm te geven. Een aantal keuzes en intensiveringen waarvan we hopen dat deze op korte of iets langere termijn vruchten gaan afwerpen zijn:
Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers in een betrokken stad
Eind 2020 hebben de Rekenkamer Rotterdam en Ombudsman Rotterdam twee onderzoeken opgeleverd die raken aan participatie en de betrokkenheid van Rotterdammers. Op basis van art 12.4 van de verordening Rekenkamer Rotterdam heeft de gemeenteraad in juni 2021 het plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ vastgesteld om invulling te geven aan de door de raad aangenomen aanbeveling. Gezien de samenhang worden in het plan van aanpak ook de vijf aanbevelingen van de Ombudsman en de wensen vanuit de gemeenteraad op beide rapporten meegenomen. In de uitvoering van het plan van aanpak is een sterke link met het uitvoeringsprogramma Betrokken Stad. Op hoofdlijnen zijn in het plan van aanpak ‘Samenwerken met Initiatiefrijke Rotterdammers’ en het uitvoeringsprogramma ‘Betrokken Stad’ zes sporen te onderscheiden, waarop in 2021 de volgende resultaten zijn behaald:
CityLab010
Voor 2021 is de regeling voor CityLab010 inhoudelijk aangepast aan “Rotterdam Sterker Door!”. Voor de bepaling van de maatschappelijke bijdrage van een aanvraag is beoordeeld in welke mate een initiatief op een vernieuwende manier bijdraagt aan het sterker uit de Covid19-crisis komen van Rotterdam op het gebied van:
De Stadsjury is gevraagd om met dit perspectief naar de plannen te kijken. Met de regeling wordt een flinke impuls gegeven aan de innovatie en creativiteit in de stad door initiatiefnemers hun ideeën en initiatieven te laten realiseren samen met inzet van henzelf en anderen. Initiatiefnemers krijgen met CityLab010 een opstap naar realisatie en uitvoeren van hun plan voor Rotterdam. In 2021 zijn zo’n 150 aanvragen ingediend. Een vergelijkbaar aantal als in 2020. Uiteindelijk is aan 49 plannen een startbudget toegekend voor een totaalbudget van € 3,1 miljoen. Er zijn over een breed terrein vernieuwende projecten goedgekeurd. Het project WEAR is een winkel waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt sneakers schoonmaken met duurzaam schoonmaakmiddel en tweedehands sneakers verkopen. Ook de huisvestingsproblemen voor studenten krijgt de aandacht. Met Floating Students wordt een nieuw woonconcept voor studenten ontwikkeld. Het betreft een bijzondere combinatie van wonen op het water en regeneratief bouwen. Met 010Nurse wordt een digitaal platform ontwikkeld om Rotterdamse zorgexperts te verbinden met verpleegkundigen. Het plan, waar een sterk samenwerkingsnetwerk achter zit, sluit aan bij een groot probleem in een kritieke sector in crisistijd. Daarnaast zijn de nadere regels voor de ronde in 2022 vastgesteld. In 2022 is de laatste ronde van CityLab010. Het komende jaar kan door het volgende college worden benut om te bekijken of het wenselijk is om, en zo ja op welke wijze, de ondersteuning van deze groep initiatiefnemers te continueren.
Rotterdammers aan zet in nieuwe wijkdemocratie ‘De Wijk aan Zet!’
Op 17 juni jl. heeft de raad het nieuwe bestuursmodel vastgesteld en kunnen we toewerken naar de eerste wijkraadsverkiezingen in maart 2022. Vanaf 2022 komt er meer zeggenschap voor Rotterdammers over hun eigen wijk. Een nieuwe wijkdemocratie waarin Rotterdammers meebeslissen over hun wijk. Daadwerkelijk een andere manier van werken, waarin de krachten van denken en doen waar onze stad van bruist, beter worden benut. We gaan nog meer werken vanuit de behoefte van de Rotterdammer, waarbij we als lokale overheid zichtbaar en benaderbaar zijn en we ervoor zorgen dat iedereen die mee wil doen, ook mee kan doen. Dat is ‘Wijk aan Zet!’, het resultaat van de evaluatie van het huidige bestuursmodel gecombineerd met vele stadsgesprekken met de gemeenteraad, gebiedscommissies, wijkraden, wijkcomités, actieve Rotterdammers en maatschappelijke partijen over de vraag hoe de Rotterdamse wijkdemocratie optimaal kan functioneren.
Vanaf maart 2022 krijgt Rotterdam een nieuw stelsel van lokale democratie met 39 wijkraden en passende wijkvertegenwoordiging. Deze wijkraden vervangen het huidige stelsel met gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités. Via dit stelsel staan gemeente en wijk dichter bij elkaar en is het mogelijk meer maatwerk te leveren. De vertegenwoordigers gaan de kloof tussen gemeente en de wijk overbruggen door goede informatie-uitwisseling, het kennen en versterken van het wijknetwerk, het stimuleren van participatie in de wijk, de voortgang van het wijkakkoord (afspraken met de wijk, wijkraad, partners en gemeente over belangrijkste opgave en acties) bewaken en monitoren en het geven van advies hoe participatietrajecten vorm moeten krijgen in de betreffende wijk en toezicht te houden of de gemeente dit voldoende kwalitatief organiseert. Daarnaast hebben zij vaste afstemmingsmomenten met het gemeentebestuur, het wijknetwerk en de ambtenaren om de lijnen kort te houden.
Wijkbewoners krijgen meer zeggenschap over beleidsontwikkeling en inzet van middelen. Bijvoorbeeld via het opstellen van een wijkakkoord, meer inspraakmogelijkheden via het participatieplatform bij beleid of projecten vanuit de gemeente en kan er laagdrempelig budget worden verdeeld door bewoners voor bewonersinitiatieven in hun wijk.
De Coolsingel aan Zet
Dit vraagt uiteraard ook een verandering van werken van ambtenaren. Om voor deze manier van werken bewustwording te creëren en als organisatie klaar te staan voor meer zeggenschap in de wijk wordt er gewerkt aan een nieuwe manier van werken en cultuur die past bij het genoemde ideaal., De ‘Wijk aan Zet!’ betekent dus ook dat de ‘Coolsingel aan Zet!’ is om aan te sluiten en te werken volgens die ambitie. Want om echt te luisteren naar de mooie ideeën vanuit de wijken is een flinke verandering van de manier van werken nodig van onze gemeentelijke organisatie. Daarom gaan we het werken in de wijken versterken. Dit vraagt van de gemeentelijke organisatie herbezinning en kanteling op twee manieren. Allereerst op beleid, programma’s en projecten. Deze zijn dienstbaar aan wat de buitenwereld van ons vraagt. En ten tweede op integrale opgaven. Zowel opgaven in stad als wijk staan centraal. Het uitvoeren van de wijkakkoorden is net zo belangrijk als de uitvoering van grote projecten en het collegeprogramma. We doen deze aanpassingen in de organisatie voor zichtbare resultaten in de stad en in de wijken, waarbij Rotterdammers het verschil merken. Het stelt ons in staat maatwerk te leveren waar nodig. Met de menselijke maat, want verschil mag en moet er zijn. Bewoners, ondernemers en andere betrokkenen bij onze stad moeten groei van vertrouwen in de overheid ervaren. Wij moeten op een bewuste, professionele en innovatieve wijze samenwerken met de stad zodat we tevreden medewerkers hebben die slagvaardig zijn en plezier hebben in hun werk. Op veel plekken in de organisatie zijn de veranderingen in werkwijze al gestart. Het versterken van het werken in de wijken staat immers niet op zichzelf. Het is een onderdeel van het programma Werken in stad en wijk. Daarnaast richt Anders Werken zich op het hybride werken en met het programma Betrokken Stad maken we werk van participatie.
Hoe we deze bestuurlijke en organisatorische verandering met elkaar de komende tijd mogelijk gaan maken, staat beschreven in een implementatieplan Wijk aan Zet. Dit plan, dat in nauwe samenwerking met Werken in de stad en wijk wordt ontwikkeld en uitgevoerd, maakt inzichtelijk wat de opgave en de aanpak is voor het mogelijk maken van de doorontwikkeling van het bestuursmodel én wat de organisatie gaat doen om het werken in de wijken te versterken. Dit implementatieplan is eind september 2021 ter informatie aangeboden aan de gemeenteraad.
Wijkbedrijf (Wijk BV)
De aankomende periode wordt gewerkt aan het verstevigen van de bestaande Wijkbedrijven. Dit betekent dat er geïnvesteerd wordt in:
Daarnaast is er in 2021 teruggeblikt op het oprichtingsproces en de leerpunten en resultaten van de afgelopen periode zodat die kunnen dienen voor eventuele toekomstige intensiveringen.
Kleine Kernen Aanpak
De gebieden Rozenburg, Pernis en Hoek van Holland hebben sinds begin 2020 een eigen programma: de Kleine Kernen Aanpak. Deze aanpak heeft als doel om binnen de looptijd van 10 jaar de gebieden weer vitaal en aantrekkelijk te maken, voor zowel de huidige als toekomstige generaties. Het programma heeft vorm gekregen aan de hand van vijf verbindende thema’s:
Bij de start van het programma is een totaal van 114 maatregelen opgesteld om gedurende de looptijd van 10 jaar uit te voeren. Ieder jaar wordt een aantal van deze maatregelen geprioriteerd.
Belangrijke ontwikkelingen die in 2021 gespeeld hebben zijn:
1) Woningbouwplanning
Voldoende geschikte woningen voor alle doelgroepen is een belangrijk speerpunt van de Kleine Kernen Aanpak. Om meer inzicht te geven in de planning en mee te laten denken over de invulling van de locaties voor woningbouw, is een methodiek ontwikkeld om tijdig informatie uit te wisselen.
2) Toeristisch-recreatief ontwikkelperspectief (TROP) in Hoek van Holland
Het TROP is in 2019 door het college goedgekeurd en bevat een verzameling van alle kansen en ambities voor Hoek van Holland als vierseizoenenbadplaats. In het TROP zijn in totaal 74 kansen en ambities benoemd.
3) Ambitiedocument Brinkplein & centrumplan Hoek van Holland
Sinds het voorjaar 2020 loopt een uitgebreid participatieproces op basis van een plan van aanpak voor een nieuw masterplan van het Brinkplein en het dorpscentrum van Hoek van Holland waarbij ideeën, zorgen en wensen opgehaald bij bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren en de gebiedscommissie. Met alle inbreng en de volbrachte onderzoeken wordt het eindconcept masterplan afgemaakt, dit zal naar verwachting eerste kwartaal 2022 behandeld worden in het college.
4)Toekomst bestendige aanpak & ambitie
Het afgelopen jaar zijn gesprekken gevoerd met zowel interne als externe stakeholders van de Kleine Kernen Aanpak zoals de woningbouwvereniging, cultuurinstellingen, het Havenbedrijf, maar ook met omliggende gemeenten zoals het Westland. Met deze input is een Ambitiedocument 2022-2026 ontstaan met kansen en risico's voor de gebieden.
Adviezen
In de eindmeting van 2021 voor de tweede herziening zagen we dat 96% van de adviezen afgedaan is of in het proces zit (nog binnen lopende termijn). Het percentage wijkt per meetmoment af in verband met de gekoppelde termijnen en binnenkomende adviezen.
Naast alle bovengenoemde maatregelen zullen we ook de ondergenoemde maatregelen en inspanningen onverkort doorzetten in 2021.
Uitvoeren van wijkagenda's en wijkactieplannen
In de wijkagenda’s, die onder regie van de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités worden opgesteld, staan de doelen die het gemeentebestuur voor de afzonderlijke wijken nastreeft. De wijkagenda’s geven daarmee in belangrijke mate richting aan de ontwikkeling van de wijken en daarmee aan de ontwikkeling van Rotterdam. Zij vormen een belangrijke basis voor de activiteiten die de gemeente per wijk onderneemt. De activiteiten worden in wijkactieplannen vastgelegd.
Advies vragen aan de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités
Binnen het nieuwe bestuursmodel is een belangrijke rol weggelegd voor het adviesrecht van de gekozen en gelote vertegenwoordigers. Onderwerpen die de wijkagenda raken worden eerst voor een gevraagd advies voorgelegd aan de gebiedscommissie, de wijkraad of het wijkcomité.
Subsidiëren van bewonersinitiatieven
Bewoners kunnen bij een gebiedscommissie, wijkraad of wijkcomité een initiatief voor de wijk indienen, waar zij subsidie voor kunnen aanvragen.
Stadsbreed inzetten van participatie-instrumenten
Er zijn een aantal instrumenten die stadsbreed worden ingezet om structureel de initiatieven van (georganiseerde) bewoners te honoreren en te faciliteren. Bijvoorbeeld Right-to-Challenge, Right-to-Cooperate en CityLab010. Deze instrumenten worden in de komende collegeperiode verder ontwikkeld en in gebruik genomen.
Organiseren gebiedsconferenties en Tour-de-wijken
In 2019 heeft het college alle gebieden bezocht en is er in de gebiedsconferenties naar veel bewoners geluisterd. Maar het werk is nog niet af. Tour-de-wijk is het vervolg op de veertien gebiedsconferenties. Begin 2020 is een aantal wijken bezocht echter ontstond in maart 2020 de coronacrisis waardoor de tour stilgelegd is. Vanaf 3 juni 2020 heeft de Tour-de-wijk een herstart gemaakt. Verschillende wethouders trekken wekelijks de Rotterdamse wijken in om in gesprek te gaan met bewoners, ondernemers en vakmensen over hoe de stad ervoor staat tijdens de coronacrisis. Bij alle bezoeken houden we rekening met de regels van de 1,5 meter maatschappij. Dat betekent dat er steeds in kleine kring, op afstand, met elkaar gesproken wordt.
Regisseren van een integrale aanpak van problematiek in wijken
Effectindicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Collegetarget 14a: Significant meer Rotterdammers vinden aan het einde van deze collegeperiode dat ze meer worden betrokken in het meedenken over maatregelen in hun leefomgeving dan aan het begin van deze collegeperiode | Streefwaarde | n.v.t. | n.v.t. | 32% | 35% | n.t.b. | n.t.b. |
Realisatie¹ | n.v.t. | 30% | 34% | 25% | |||
Collegetarget 14b: Significant meer Rotterdammers vinden aan het einde van deze collegeperiode dat ze meer worden betrokken in het meebeslissen over maatregelen in hun leefomgeving dan aan het begin van deze collegeperiode | Streefwaarde | n.v.t. | n.v.t. | 23% | 25% | n.t.b. | n.t.b. |
Realisatie¹ | n.v.t. | 21% | 24% | 17% | |||
¹ Bron: Omnibusenquête |
Prestatie-indicatoren | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Mate waarin gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités een terugkoppeling ontvangen op door hen verstrekte adviezen | Streefwaarde | 90% | 90% | 90% | 90% | 90% |
90% |
Realisatie¹ | 59% | 93% | 91% | 96% | |||
Voortgangsrapportages experiment wijkraden en wijkcomités | Streefmoment | n.v.t. | X | X | X | n.v.t. | n.v.t. |
Realisatie | n.v.t. | X | X | X | |||
¹ Bron: Gebiedsverslagen |
Overzicht van baten en lasten Bestuur - Gebieden, inspraak en participatie | Oorspronkelijke begroting 2021 | Bijgestelde begroting 2021 | Realisatie 2021 | Afwijking | |
---|---|---|---|---|---|
Baten exclusief reserves | 0 | 0 | 17 | 17 |
|
Bijdragen rijk en medeoverheden | 0 | 0 | 17 | 17 | |
Overige opbrengsten derden | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Lasten exclusief reserves | 23.472 | 28.291 | 26.936 | -1.355 |
|
Apparaatslasten | 13.238 | 13.880 | 14.373 | 494 | |
Inhuur | 11 | 42 | 96 | 54 | |
Overige apparaatslasten | 193 | 199 | 321 | 121 | |
Personeel | 13.034 | 13.638 | 13.957 | 318 | |
Intern resultaat | 12 | 121 | 768 | 647 | |
Intern resultaat | 12 | 121 | 768 | 647 | |
Programmalasten | 10.223 | 14.290 | 11.794 | -2.496 | |
Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 2.369 | 4.427 | 3.737 | -691 | |
Overige programmalasten | 0 | 0 | 1 | 1 | |
Subsidies en inkomensoverdrachten | 7.854 | 9.863 | 8.057 | -1.806 | |
Saldo voor vpb en reserveringen | -23.472 | -28.291 | -26.919 | 1.372 | |
Saldo voor reserveringen | -23.472 | -28.291 | -26.919 | 1.372 | |
Reserves | 240 | 217 | -178 | -395 |
|
Onttrekking reserves | 240 | 623 | 228 | -395 | |
Toevoeging reserves | 0 | 406 | 406 | 0 | |
Vrijval reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Saldo | -23.232 | -28.074 | -27.097 | 977 |
Overzicht afwijkingen taakveld | Afwijking baten | Afwijking lasten | Afwijking reserves | Afwijking saldo |
---|---|---|---|---|
1. Loonkosten Gebieden | 140 | 318 | - 178 | |
2. Participatiebudget | - 1.800 | 1.800 | ||
3. Citylab010 | 634 | - 634 | ||
4. Programma Bospolder- Tussendijken | - 295 | 295 | ||
5. Programma Pupillenbuurt | - 113 | - 113 | 0 | |
6. Mooi Mooi Middelland | - 282 | - 282 | 0 | |
7. Overige afwijkingen | - 123 | 184 | - 307 | |
Totaal afwijkingen | 17 | - 1.355 | - 395 | 977 |
Het saldo van dit taakveld bedraagt € 977 voordelig. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:
1. Loonkosten Gebieden
Een overschrijding van € 318 wordt enerzijds veroorzaakt door overbezetting als gevolg van areaal uitbreiding, opgelegde taakstellingen en doorontwikkeling van de afdelingen. Anderzijds door medewerkers die in de hoogste periodiek van hun schaal zitten. Voor een deel van de personeelslasten zijn baten gerealiseerd vanuit detacheringen (€ 130) en overige dekking (€ 10). Per saldo is sprake van een overschrijding van € 178.
2. Participatiebudget
Het participatiebudget van de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomités is niet volledig besteed als gevolg van de coronamaatregelen. Bij de begroting 2023 wordt een claim ingediend voor 10% van het oorspronkelijk budget (€ 553).
3. Citylab010
Eind 2021 is € 634 uitgekeerd aan subsidies uit boekjaar 2019-2020 die per jaareinde afgewikkeld waren. Bij de 10-maandsrapportage waren deze kosten nog niet bekend en daarom heeft geen begrotingswijziging plaatsgevonden. Er zijn voldoende middelen beschikbaar in de bestemmingsreserve Citylab om deze extra uitgaven te dekken.
4. Programma Bospolder- Tussendijken
Het projectbudget van Programma Bospolder- Tussendijken is niet volledig besteed als gevolg van de coronamaatregelen. De activiteiten schuiven door naar 2022 en verder. Bij de jaarrekening is een bestemmingsvoorstel ingediend waarmee € 295 wordt geclaimd.
5. Programma Pupillenbuurt
Het projectbudget van Programma Pupillenbuurt is niet volledig besteed als gevolg van de coronamaatregelen. In 2021 is een bijdrage van € 93 vanuit het programma Beheer van de Stad ontvangen. Dit heeft geleid tot verlaging van de lasten en daardoor een lagere onttrekking uit de bestemmingsreserve Rotterdamse Investeringsmotor.
6. Mooi Mooi Middelland
Het projectbudget van Mooi Mooi Middelland is niet volledig besteed als gevolg van de coronamaatregelen. Dit heeft geleid tot een lagere onttrekking uit de bestemmingsreserve Mooi Mooi Middelland.
7. Overige afwijkingen
Op diverse budgetten zijn kleine afwijkingen die leiden tot een nadeel van € 307.
Dit taakveld omvat de werkzaamheden van de gebiedscommissies, wijkraden en wijkcomité’s. Zij organiseren de betrokkenheid van inwoners en ondernemers bij de gemeentelijke besluiten over onderwerpen die hen aangaan. Zij subsidiëren ook kleinschalige initiatieven die inwoners en ondernemers nemen.
Het taakveld omvat ook de ontwikkeling en toepassing van instrumenten en werkwijzen, die tot meer betrokkenheid en participatie van inwoners en ondernemers leiden.