Jaarstukken 2021

Met nieuwe energie bouwen aan de stad van morgen

Riolering Pagina 28

Dankzij doelmatig beheer van het stedelijk watersysteem en de riolering blijft Rotterdam een gezonde en leefbare stad met droge voeten. Ondanks de al merkbare effecten van klimaatverandering, kunnen Rotterdammers zonder watergerelateerde gezondheidsrisico’s dicht op elkaar leven. De economische bedrijvigheid in de stad gaat tijdens en na hevige neerslag gewoon door. Samen met bewoners en andere samenwerkingspartners pakken we kansen die bijdragen aan een circulaire economie en uitdagingen rondom klimaatverandering voortvarend op.

Rotterdams WeerWoord

Voor 2021 zijn er investeringsmiddelen toegekend voor de klimaatadaptatie-aanpak. Met deze middelen worden projecten gerealiseerd die bijdragen aan het behalen van collegetarget 10 (stijging van het percentage panden dat geen verhoogde kans op wateroverlast bij hevige regen heeft van 86,7% naar 90%). Deze ambitie is tussentijds verhoogd na een herberekening van de nulsituatie.  Voor de komende collegeperiode wordt een nieuwe uitvoeringsagenda opgesteld.

 

Programmakader 2030

Als opvolging van de uitvoeringsagenda Rotterdams WeerWoord 2020-2022 wordt er op dit moment gewerkt aan het Programmakader 2030, om zo klimaatadaptatie ook in de volgende collegeperiode op de bestuurlijke agenda te houden. Door middel van kaartanalyses worden de opgaven op de zes klimaatthema’s (hevige neerslag, droogte, hitte, grondwater, bodemdaling en overstroming) tot op buurtniveau uitgewerkt. Daarnaast worden voor de vier hoofdsporen (nieuw vastgoed, bestaand vastgoed, openbare ruimte, Rotterdammers in beweging) van het Rotterdams WeerWoord de kansen en transities op middellange termijn verkend. Door deze kansen te combineren met de geconstateerde opgaven, maken we een prioritering, om inzichtelijk te maken welke integrale projecten we de komende jaren willen uitvoeren om toe te werken naar een klimaatbestendige stad. het opgavendeel “Klimaatopgaven in Kaart” is vastgesteld door het college en aangeboden aan de gemeenteraad. Het volledige Programmakader 2030 wordt vastgesteld door het volgende college.

 

Levering materialen

Covid-19 zorgde wereldwijd voor schaarste en onderbrekingen in de toelevering van grondstoffen, componenten, halffabricaten en eindproducten. Als gevolg hiervan heeft ook de gemeente Rotterdam in 2021 te maken gehad met langere levertijden, voorraadtekorten en sterke prijsfluctuaties voor diverse materialen, bijvoorbeeld PE en PVC voor rioolhuisaansluitingen en Drainage Infiltratie Transport (DIT) riolen.

In 2021 heerste een grote leveringsonzekerheid van grondstoffen en materialen. Dit heeft geleid tot vertraging en het tijdelijk stilleggen van (riolerings)projecten. Vanaf september zijn de leveringsproblemen met grondstoffen en materialen minder geworden en hebben we een deel van de vertraging kunnen inlopen. Dit is wel in belangrijke mate de verklaring voor het feit dat er uiteindelijk in 2021 minder kilometers  riolering is vervangen dan was geprognotiseerd.

Nog steeds moeten we gedoseerd bestellen en het komt nog incidenteel voor dat bepaalde materialen kortstondig niet leverbaar zijn. De leveranciers hebben  aangegeven dat het waarschijnlijk nog tot eind eerste kwartaal 2022 duurt voordat alles weer terug is naar normaal. Tot grote problemen in de planning en voortgang van projecten leidt dit echter niet meer.

 

Hemelwaterverordening

Op 1 juli 2021 is de hemelwaterverordening in werking getreden. Deze verordening bevat een verbod om regenwater af te voeren naar een openbaar vuilwaterriool van de gemeente. Dit betekent in eerste instantie dat perceeleigenaren de afvoer van hemelwater moeten afkoppelen van het vuilwaterriool en het opgevangen regenwater zelf binnen het eigen perceel moeten verwerken. Uitgangspunt is wel dat de verordening wordt toegepast als het bestaande openbare riool wordt vervangen, waarbij een scheiding wordt gemaakt tussen vuil afvalwater en hemelwater. Als perceeleigenaren het hemelwater redelijkerwijs niet op het eigen perceel kunnen verwerken dan kunnen zij aansluiten op de openbare hemelwatervoorziening.

 

Eis waterberging via de VBOR

Het klimaat verandert, we krijgen vaker te maken met hevige neerslag. Ook in Rotterdam merken we de gevolgen van wateroverlast. Een geschikte maatregel om wateroverlast te voorkomen is het aanleggen van waterberging. De gemeente doet dit al in de openbare ruimte, zoals in straten en pleinen. Dat is echter niet genoeg, ook op privaat terrein is waterberging nodig. Een geschikt moment om waterberging aan te leggen is bij nieuwbouwprojecten voor woningbouw, kantoren en bedrijven of de aanleg van terreinen. In de projecten wordt inmiddels ervaring opgedaan met deze nieuwe werkwijze. Vanzelfsprekend hebben perceeleigenaren vragen over de praktische consequenties en kosten van maatregelen die zij op hun terrein moeten treffen. Deze vraagstukken werken we samen met de betreffende eigenaren uit.

Op 1 juli is naast de hemelwaterverordening ook de eis tot waterberging in de Verordening Beheer Ondergrond Rotterdam (VBOR) in werking getreden. In deze verordening zijn voorschriften opgenomen voor de aansluiting op het gemeentelijk riool. Bij de aanvraag voor een rioolaansluitvergunning zal getoetst worden of aan de voorschriften voor waterberging wordt voldaan. Bij nieuwe bouwwerken en nieuwe terreinverharding van 500 m² en groter moet 50 mm waterberging worden aangelegd.

Wat hebben we bereikt?

Effect indicatoren

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Effectindicatoren 20182019

2020

2021

2022202320242025
Het percentage panden met BlueLabel A of B, daarmee geen verhoogde kans op wateroverlast bij hevige regen heeft Streefwaarde   88 88 89 90 90    
Realisatie 86,7 - 89,5 89,75        

Cumulatief aantal kilometer vervangen riolering in GRP-periode

Streefwaarde - - 200 - - - - 200
Realisatie 118,6 157,5 200 31,3        

Toelichting indicatoren

BlueLabel

Het college van B&W heeft collegetargets bepaald. Nummer 10 van deze collegetargets is het verhogen van het aantal panden in Rotterdam dat bij een bui van 100 mm in 2 uur geen verhoogde kans heeft op wateroverlast, van 86,7% naar 90%. Deze collegetarget is gebaseerd op BlueLabel, een digitale tool voor risicoanalyse die panden en gebieden in de stad lokaliseert die kwetsbaar zijn voor overstroming als gevolg van hevige regen. BlueLabel vertaalt het overstromingsgevaar in een eenvoudig te begrijpen rangschikking met behulp van label A tot en met E. Dit is vergelijkbaar met de opbouw van het energielabel. Elk pand uit de BAG-registratie in Rotterdam heeft een label gekregen.

Toelichting labels:

A = geen kans op wateroverlast
B = water tegen de gevel, maar weinig kans op wateroverlast
C = kans op wateroverlast aanwezig
D = grote kans op wateroverlast
E  = water stroomt pand in, er ontstaat wateroverlast
X = panden die niet in alle datasets voorkomen en daarmee niet geclassificeerd kunnen worden.

De berekende eindstand voor collegetarget 10 is 89,75%. Door diverse ingrepen in de stad hebben in totaal netto 3.296 panden een veiliger label gekregen. Dat is ruim meer dan de aanvankelijk gedefinieerde target van 2% verhoging, maar iets minder dan de bijgestelde target van 3,3% verhoging. Percentueel is de bijgestelde target dus net niet gehaald, maar in absolute zin zijn meer woningen regenwaterbestendig gemaakt dan aanvankelijk beoogd.

De grootste verbeteringen zijn bereikt door het aanleggen van regenwaterriolering en diverse vormen van waterberging in de buitenruimte.

In de eindstand zijn alleen projecten meegenomen die zijn uitgevoerd in de afgelopen collegeperiode. De in 2022 uit te voeren, dan wel op te starten projecten, zijn buiten beschouwing gelaten. Al met al is de gerealiseerde stijging over de gehele collegeperiode een grote stap naar een regenwaterbestendig Rotterdam.

 

Vervanging riolering

Als gevolg van de vele nieuwbouw met bijbehorende riolering in Rotterdam na 1950, ontstond vanaf ongeveer 2015 een vervangingspiek, oplopend tot ongeveer 60 tot 80 km riolering per jaar. In het GRP 2000-2005 werd daarom de huidige strategie voor rioolvervanging geformuleerd. Deze strategie betekent dat al vanaf 2010 jaarlijks structureel circa 40 km riool vervangen dient te worden om een goed functionerend rioolstelsel te kunnen waarborgen.

Daaruit voortvloeiend is ook voor de planperiode van het GRP5 (2021-2025) de doelstelling om circa 200 km vrij verval riolering te vervangen (dus gemiddeld jaarlijks 40 km). Hiermee vangen we de vervangingspiek op. Met rioolvervanging en de aanleg van gescheiden rioolstelsels maken we de stad klimaatbestendig en duurzaam.

In 2021 is 31,3 km vrij verval riolering vervangen. Dit is minder dan aanvankelijk geprognotiseerd, wat vooral te wijten is aan de problemen met de levering van grondstoffen en materialen. De ambitie voor het totale aantal te vervangen kilometers in de GRP planperiode 2021-2025 blijft circa 200 km. 

Wat heeft het gekost?

Overzicht van baten en lasten RioleringOorspronkelijke
begroting
2021
Bijgestelde begroting 2021Realisatie
2021
Afwijking
Baten exclusief reserves82.83482.79483.344550

Bijdragen rijk en medeoverheden 0 0 15 15
Belastingen 82.176 81.787 82.296 509
Overige opbrengsten derden 658 1.007 1.033 27
Overige baten 0 0 0 0
Lasten exclusief reserves64.52665.12165.506385

Apparaatslasten 0 0 0 0
Overige apparaatslasten 0 0 0 0
Intern resultaat 12.278 13.232 13.757 525
Intern resultaat 12.278 13.232 13.757 525
Programmalasten 52.248 51.890 51.749 -140
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 13.941 12.793 11.301 -1.493
Kapitaallasten 7.236 7.345 9.003 1.658
Overige programmalasten 31.071 31.071 31.102 31
Subsidies en inkomensoverdrachten 0 680 343 -337
Saldo voor vpb en reserveringen 18.308 17.672 17.837 165
Saldo voor reserveringen 18.308 17.672 17.837 165
Reserves06806800

Onttrekking reserves 0 680 680 0
Saldo 18.308 18.352 18.517 165

Toelichting overzicht baten en lasten

Overzicht afwijkingen taakveldAfwijking batenAfwijking lastenAfwijking reservesAfwijking saldo
1. Riolering 550 550 0 0
2. Diverse afwijkingen 0 -165 0 165
Totaal afwijkingen 550 385 0 165

Het saldo van dit taakveld bedraagt € 165 voordelig. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:
 

1. Riolering
De opbrengst aan rioolheffing voor woningen is € 550 hoger dan begroot door een verbeterd betaalgedrag. Overeenkomstig de motie “niet om in te boeken maar om af te lossen” zijn deze meeropbrengsten in mindering gebracht op de investeringsuitgaven. 
 

2. Diverse afwijkingen
Op diverse budgetten zijn kleine afwijkingen.

Omschrijving taakveld

We willen de volgende effecten in de stad bereiken:

  • gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem
  • herstellen van sponswerking van de stad op zowel niet openbaar publiek als privaat terrein
  • voorkomen van ontwrichting door klimaatverandering

 

Tot dit taakveld behoren de gemeentelijke zorgplichten ten aanzien van afvalwater, hemelwater en grondwater:

  • inzameling en verwerking van hemelwater
  • inzameling en transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater
  • voorkomen van grondwaterproblemen
  • bestrijding verontreiniging oppervlaktewater
  • baten rioolheffing via categorieën 2.2.1 (voor niet-woningen) en 2.2.2 (voor woningen)
  • kosten van de heffing en invordering van de rioolheffing