1.1 Minder Rotterdammers in de bijstand (zoveel mogelijk uitstroom naar betaald werk)

Het blijft de ambitie om het qua bestandsomvang beter te blijven doen dan het landelijk gemiddelde. Door het beperken van de instroom, het vergroten van de uitstroom en het stimuleren van de doorstroom. Het aantal bijstandsuitkeringen stond eind 2020 op 36.203. Hiermee zijn we ver verwijderd van de ambitie om het aantal uitkeringen eind 2021 op 30.000 of minder te hebben. De coronamaatregelen stelt de Rotterdamse economie voor grote uitdagingen. Na enkele jaren van flinke groei in banen, bedrijven en bezoekers en een scherpe daling in werkloosheid, kwam daar in 2020 in een klap een einde aan. De economie in Rijnmond daalde in 2020 met -4,8%. Grote steden worden harder geraakt dan overige gebieden door de sterke concentratie van horeca, cultuur en contacteconomie. Op de lokale arbeidsmarkt zijn het vooral de meest kwetsbare groepen die worden getroffen. De kansen voor deze groepen nemen door de crisis af, om aan de slag te blijven of aan het werk te komen.

Werkzoekenden krijgen steeds vaker tijdelijke arbeidscontracten en deeltijdwerk aangeboden. Dit kan een opstap zijn naar werk met een inkomen boven bijstandsniveau. Het is belangrijk dat de drempel voor het aanvaarden van dit soort werk zo laag mogelijk is. Dit kan onder meer door te zorgen dat het aanvaarden van tijdelijk en parttime werken loont. Werkzoekenden mogen de eerste zes maanden een deel van hun inkomen uit arbeid houden, waardoor werkzoekenden er altijd op vooruit gaan als zij deeltijdwerk accepteren. De inkomsten uit deeltijdwerk van Rotterdammers met een bijstandsuitkering bedroegen in 2020 € 14,7 miljoen. Dit is hoger dan het totaalbedrag van € 13,6 miljoen in 2019. De doelstelling van € 16,5 miljoen is afgelopen jaar niet gehaald, mede vanwege corona-restricties in sectoren met traditioneel veel deeltijdwerk zoals de horeca.

Eind 2018 sloten gemeente Rotterdam en het Rijk de Regiodeal Rotterdam Zuid. Dit betekent dat in de jaren 2019 tot en met 2022 via het Nationaal Programma Rotterdam Zuid € 260 mln extra geïnvesteerd wordt, met name in Wonen, School en Werk op Zuid. Voor de inzet op de pijler Werk is € 48 mln gereserveerd. Hieraan is de ambitieuze doelstelling gekoppeld om een trendbreuk in de bijstandsontwikkeling op Zuid tot stand te brengen, van disproportioneel (ongeveer 40,2% van de totale bijstandspopulatie) naar evenredig ten opzichte van de rest van Rotterdam in 2031 (31%), met als tussenwaarde 37,4% eind 2022. Eind 2020 stond dit percentage op 40,2% (14.567 in het totale bestand van 36.203 bijstandsuitkeringen).

Wanneer werkzoekenden (nog) niet in staat zijn om zelf werk te vinden, of nog niet kunnen voldoen aan de (vacature)eisen van werkgevers, ondersteunt de gemeente - binnen de mogelijkheden op de arbeidsmarkt - bij re-integratie naar werk. Die ondersteuning kan zich richten op het duurzaam ontwikkelen van kennis, vaardigheden en opleiding die nodig zijn om werk te vinden en te houden.

Onder de Participatiewet vallen verschillende doelgroepen, die elk hun eigen aanpak, begeleiding en perspectief hebben. Daarom wordt binnen de aanpak van de gemeente gedifferentieerd en kunnen verschillende instrumenten worden ingezet.

We willen dat zoveel mogelijk werkzoekenden toegang hebben tot betaald werk op de (bij voorkeur reguliere) arbeidsmarkt. De vraag naar werk wordt bepaald door de stand van de economie, werkgevers, ondernemers en opdrachtgevers. Het WerkgeversServicepunt Rijnmond (WSPR) maakt afspraken met werkgevers en intermediairs over het ontsluiten van geschikte banen voor werkzoekenden. Het WSPR is een samenwerking tussen de gemeente Rotterdam, het UWV en 15 regiogemeenten.

Om de forse uitdaging aan te gaan om te komen tot een daling van het bijstandsbestand is meer en meer een gewijzigde inzet nodig van de gemeente. Maar ook inzet en commitment van partijen uit de stad. In het arbeidsmarktbeleid wordt ingezet op samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs, UWV en gemeenten, om zo vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zoveel als mogelijk op elkaar te laten aansluiten.

In Rotterdam wonen relatief veel inwoners met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Een deel van hen profiteert niet van de aantrekkende economie en groeiende werkgelegenheid. Vaak is een arbeidsbeperking hiervan een oorzaak en het niet of minder kunnen voldoen aan de eisen die werkgevers stellen op de reguliere arbeidsmarkt. Rotterdam wil ook deze mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt passend werk en begeleiding kunnen bieden, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie. Als zij daarvoor kiezen, stimuleren we deze mensen te leren en zich te ontwikkelen en hen daarvoor de nodige begeleiding en ondersteuning bieden. Zie hiervoor ook het taakveld ‘Begeleide participatie’.

1.1 a Preventie van instroom vóór en tijdens aanvraagfase.

De Rotterdammers die (tijdelijk) niet kunnen voorzien in hun levensonderhoud kunnen voor ondersteuning terecht bij de gemeente. Om te voorkomen dat werkzoekenden vanuit de WW instromen in de bijstand, is WW@Work opgezet. Hierin worden Rotterdammers die aan het einde van hun WW-periode zitten, preventief benaderd en ondersteund vanuit de gemeente in hun zoektocht naar werk.

Het team WW@Work bemiddelde in 2020 433 werkzoekenden naar een baan. Ook Buro Werk treedt preventief op en zorgt ervoor dat dat de Rotterdammer gelijk bij de uitkeringsaanvraag bemiddeld kan worden naar een baan. Dit met het doel om mogelijke instroom in de uitkering te voorkomen. In 2020 heeft Buro Werk 581 Rotterdammers ondersteund naar een baan.

Rotterdamse werkzoekenden kunnen zich met een scholingsvoucher laten om-, her- of bijscholen naar kansrijke sectoren. Voor bijvoorbeeld een baan in de bouw, zorg, ICT, logistiek of techniek. Rotterdammers die op zoek zijn naar werk kunnen een scholingsvoucher van maximaal 2.500 euro aanvragen. Het bedrag kan worden besteed aan om-, her- of bijscholing tot en met mbo 4-niveau. De gemeente en het Leerwerkloket Rijnmond adviseren werkzoekenden bij het vinden van een geschikte opleiding, training of cursus. In 2020 kwamen 300 werkzoekenden in aanmerking voor een scholingsvoucher. In de volgende fase zijn dat er 1.500, oplopend naar in totaal mogelijk 20.000 de komende vier jaar. In september 2020 werden de eerste scholingsvouchers uitgereikt. Over geheel 2020 hebben 661 Rotterdammers zich gemeld om gebruik te mogen maken van een voucher.

Met het mobiliteitscentrum Rijnmond Werkt Door zijn werkgevers, die tijdelijk geen werk hebben voor hun werknemers en werkgevers die juist dringend behoefte hebben aan medewerkers, aan elkaar verbonden. Sinds de start hebben bijna 850 bedrijven zich gemeld om gebruik te maken van deze dienstverlening. Eind 2020 zijn er 21 verbindingen gelegd tussen werkgevers. Het resultaat is dat 109 mensen een overstap van werk naar werk maakten. Dit gaat om medewerkers die grotendeels tijdelijk zijn uitgeleend naar andere werkgevers en enkele gevallen structureel door een nieuwe werkgever zijn overgenomen. In het laatste kwartaal was een duidelijke toename van mobiliteit waar te nemen. In een groot aantal gevallen gaat het om overstappen naar een andere baan in een andere sector zoals van horeca naar zorg, foodindustrie en detailhandel.

De arbeidsmarkt is ten opzichte van voorgaande jaren volledig gekanteld door de uitbraak van de coronacrisis. Vooral jongeren, flexwerkers en ZZP’ers uit de horeca, reisbranche en detailhandel raken werkloos. We zien dat deze instromende groep anders is dan het zittende bestand. Denk hierbij onder andere aan recente werkervaring en scholing. Het uiteindelijke doel blijft om volledig onafhankelijk te worden van een uitkering. Deeltijdwerk is geen eindstation, tenzij dit voor de Rotterdammer het maximaal haalbare is. Door uit te gaan van wat iemand kan, waar mogelijkheden liggen en met focus op ontwikkeling zijn onder andere MijnWerkKompas, HalloWerk en het platform RijnmondWerktDoor in gebruik genomen. We bieden onze werkzoekenden functies binnen alle sectoren en op alle niveaus aan.

In oktober 2020 is het initiatiefvoorstel ‘Werkbonus. Werken moet lonen’ aangenomen. Dit voorstel heeft als doel om meer inzicht te krijgen op welke wijze een werkbonus bijdraagt aan de stap naar werk en de fysieke en/of mentale gezondheid van de Rotterdammer. In april 2021 start een experiment met de inzet van een werkbonus.

De ambitie is om een trendbreuk in de bijstandsontwikkeling op Zuid tot stand te brengen. Van disproportioneel (circa 40,2% van de totale bijstandspopulatie) naar evenredig ten opzichte van de rest van Rotterdam in 2031 (31%), met als tussenwaarde 37,4% eind 2022. Hiervoor is het programma Samen voor Zuid ontwikkeld. Rode draad in dit programma is aandacht voor de situatie van de werkzoekende en het bieden van maatwerk. In september 2020 is in de wijk Carnisse het Leerpraktijkcentrum gestart. Een initiatief vanuit het programma Samen voor Zuid, waar werkzoekenden de kans krijgen om werkervaring op te doen. Het Leerpraktijkcentrum is voor alle werkzoekenden toegankelijk, ongeacht achtergrond of belemmeringen. Deelnemers doen er werkervaring op in de schoonmaak, horeca (bediening, bar), keuken (koken), groenvoorziening (tuin en Amelandplein) en receptie.

De gemeente richt zich op mobiliteit, preventie en op digitale dienstverlening aan werkzoekenden. We hebben onze dienstverlening zo goed als mogelijk overeind gehouden en contact met werkzoekenden gehouden via telefoon, mail of app. Ook is het digitaal opleiden en kennisdelen (verder) uitgebreid. Omdat het juist in coronatijd, maar ook daarna, van belang is dat werkzoekende Rotterdammers zich ontwikkelen en nieuwe vaardigheden en kennis opdoen, zijn gratis onlineopleidingen en cursussen ontsloten.

Voor de (kwetsbare) groepen in de uitkering of die door de crisis in de uitkering gekomen, blijft de gemeente inzetten op stabiliteit, actief blijven meedoen en ontwikkelen. Hierin differentieert de gemeente tussen groepen. Ook omdat door de snelle groei van het bijstandsvolume niet iedereen dezelfde dienstverlening kan krijgen. Dienstverlening aan werkzoekenden is maatwerk. Met behulp van een persoonlijk gemaakt profiel stemmen we de dienstverlening af op de individuele kansen van de werkzoekende Rotterdammer.

Het verband tussen taal en werk is onomstreden. Mensen met een taalachterstand hebben meer moeite om een baan te vinden en lopen een grotere kans om die baan te verliezen. Er zijn onder meer taaltrainingen aangeboden die zo goed mogelijk aansluiten bij het niveau van de werkzoekende. Ook is er ingezet op trajecten waarbij werken en het leren van (vak)taal samengaan.

Zie taakveld Arbeidsparticipatie - Maatschappelijk binnen het programma Maatschappelijke Ondersteuning.

Met het mobiliteitscentrum Rijnmond Werkt Door zijn werkgevers, die tijdelijk geen werk hebben voor hun werknemers en werkgevers die juist dringend behoefte hebben aan medewerkers, aan elkaar verbonden. Sinds de start hebben bijna 850 bedrijven zich gemeld om gebruik te maken van deze dienstverlening. Eind 2020 zijn er 21 verbindingen gelegd tussen werkgevers. Het resultaat is dat 109 mensen een overstap van werk naar werk maakten. Dit gaat om medewerkers die grotendeels tijdelijk zijn uitgeleend naar andere werkgevers en enkele gevallen structureel door een nieuwe werkgever zijn overgenomen. In het laatste kwartaal was een duidelijke toename van mobiliteit waar te nemen. In een groot aantal gevallen gaat het om overstappen naar een andere baan in een andere sector zoals van horeca naar zorg, foodindustrie en detailhandel.

Social return is een belangrijk onderdeel van het programma Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI). Met het instrument social return stimuleert Rotterdam via de eigen inkoopopdrachten werkgevers (opdrachtnemers) om bij te dragen aan de arbeidsparticipatie van kwetsbare werkzoekenden op de arbeidsmarkt. Hiervoor is nieuw beleid geïmplementeerd. Met de nieuwe en verbrede spelregels creëren we meer kansen voor werkzoekenden, stimuleren we duurzamere plaatsingen en geven meer ruimte om belemmeringen van werkzoekenden op te lossen. De mogelijkheden om social return in te vullen zijn het aanbieden van betaald werk, stageplaatsen, arbeidsontwikkeling, orders voor SW-bedrijven en sociale ondernemingen en/of het uitvoeren van een maatschappelijke activiteit. Op 12 februari 2020 heeft de Rekenkamer Rotterdam het rapport ‘Een opdracht voor de stad’ gepresenteerd. De Rekenkamer Rotterdam deed onderzoek naar de toepassing van social return binnen Rotterdam. De conclusie is dat het goed gaat, maar dat het ook beter kan. Naar aanleiding van het Rekenkamer rapport is samen met de clusters en afdeling Inkoop begonnen met het opstellen en uitwerken van het verbeterplan social return.

Het blijft de uitdaging voor de gemeente om werkzoekenden en werkgevers met slimme ICT te begeleiden. Juist nu digitale vaardigheden zo belangrijk geworden zijn voor werkzoekenden en professionals. We zorgen dat meer werkzoekenden deze vaardigheden verwerven en kunnen toepassen. Hiermee en met een digitaliseringsagenda stellen we groepen in staat om zelf aan de slag te gaan en meer regie te voeren over hun traject naar werk. Onder meer door trainingen en cursussen digitaal te ontsluiten.

MijnWerkKompas en HalloWerk helpen werkzoekenden om zelf hun arbeidspotentieel in kaart te brengen en bij te houden. In MijnWerkKompas maakt elke werkzoekende thuis (of met hulp van een medewerker) zijn profiel. Dit biedt inzicht in vaardigheden, talenten en competenties en in persoonlijke omstandigheden. Ook biedt het inzicht in de werksoorten en kansberoepen die bij deze kwaliteiten passen. En in wat nog geleerd kan worden. In gesprek met de werkzoekende bepalen we een nieuw perspectief en de route hier naartoe. We zetten gericht instrumenten in die de werkzoekende ondersteunen in deze ontwikkeling.

HalloWerk is een platform dat werkzoekenden de mogelijkheid biedt online een uitgebreid profiel aan te maken en geeft werkgevers de optie om op basis hiervan direct kandidaten te benaderen voor openstaande vacatures. Op HalloWerk worden kandidaten niet geselecteerd op basis van hun opleiding en ervaring, maar juist op basis van hun talent, motivatie en bijvoorbeeld hun hobby’s. In 2020 is de gegevenskoppeling tussen Mijn Werkkompas en HalloWerk gerealiseerd. Dit is een belangrijke mijlpaal omdat burgers nu ervaren dat zij niet tweemaal dezelfde (basis) gegevens hoeven in te vullen en dat zij het profiel dat is opgesteld met Mijn Werkkompas meenemen naar HalloWerk. Daarnaast is HalloWerk uitgebreid voor de doelgroep banenafspraak en Tozo-doelgroep. Werkzoekenden met een profiel in HalloWerk kunnen gratis gebruik maken van een groot aantal onlinetrainingen en tests. Zo kunnen werkzoekenden zich blijven ontwikkelen en hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten.

In 2020 hebben 7.531 Rotterdammers een profiel in HalloWerk, waardoor ze zichtbaar en direct benaderbaar zijn voor werkgevers. Hiervan hebben 1.281 werkzoekenden, door de inzet van de HalloWerk-dienstverlening en andere gemeentelijke re-integratie instrumenten, een baan gevonden. Op dit moment maken 432 werkgevers gebruik van HalloWerk voor de werving van personeel.