Met het programma Gelijke kansen voor elk talent investeren we in kansengelijkheid in het Rotterdamse onderwijs, zodat alle Rotterdamse kinderen het beste uit zichzelf kunnen halen. Hoe hard dit nodig is werd in tijden van corona nog duidelijker. Leerlingen kregen op afstand les vanuit huis en niet alle ouders waren in staat of in de gelegenheid om kinderen hierbij te begeleiden. Om de gevolgen van corona voor Rotterdamse kinderen en het onderwijs te verzachten:

• Heeft het Gezamenlijk Regieteam Corona Kinderopvang, Peuteropvang & onderwijs gezorgd voor de inventarisatie en noodopvang van bijna 5.000 kinderen van ouders met een vitaal beroep en 1.200 kwetsbare kinderen.
• Inventariseerden we kwetsbare jongeren in het mbo.
• Zijn ongeveer 4.000 laptops en 400 wifi-hotspots geschonken aan het Rotterdamse onderwijs en uitgeleend aan kinderen die dat nodig hadden voor online-onderwijs.
• Ondersteunen we sinds oktober 2020 de mbo- en ho-instellingen bij het terugdringen van het stagetekort en het realiseren van extra ruimtes en studieplekken.
• Organiseerden de gemeente Rotterdam en de Stichting Campus010 in de zomer van 2020 samen met stedelijke partners en wijkpartners op het gebied van sport, cultuur en educatie de Zomercampus010.

Ondanks de activiteiten als gevolg van corona werd daarnaast gewerkt aan de uitvoering van Gelijke kansen voor elk talent. We richtten ons in 2020 op het verkleinen van de kwaliteitsverschillen tussen scholen, een sterk, gevarieerd en aantrekkelijk aanbod aan scholen in de buurt, de aanpak van het lerarentekort en een succesvolle overgang tussen verschillende onderwijssoorten. We werkten daarnaast aan passende zorg en ondersteuning voor leerlingen, een Rotterdamse werkwijze democratisch burgerschap, de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt, talentontwikkeling en veiligheid binnen het onderwijs.

 

Overgangsmomenten in het onderwijs
De overgangen in het onderwijs zijn cruciale momenten voor de schoolcarrières van leerlingen. Uit onderzoek blijkt dat de overgangsmomenten in het Nederlands onderwijssysteem de kansenongelijkheid vergroten. Het actieplan ‘Overgangen in het Rotterdams onderwijs’ is in uitvoering met als doel om de overgangsmomenten in het onderwijs te verbeteren en kinderen in hun schoolloopbaan meer kansen te bieden. Onderstaand de voortgang per overgangsmoment:

• Overgang vve-po
  Om de kwaliteit van de doorgaande leerlijn te verbeteren heeft de gemeente met alle voor- en vroegschoolse (vve) partners afspraken geformuleerd voor het verbeteren van de doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool en het versterken van de vroegschool (groep 1 en 2)

• Overgang po-vo
  Bij de overgang van het basisonderwijs naar voortgezet onderwijs is een schooladvies van belang voor de verdere schoolloopbaan van een kind. Met alle Rotterdamse vo-besturen maakten we afspraken over goede opstroom- en doorstroommogelijkheden voor alle kinderen. Er wordt o.a. ingezet op een programmatische aansluiting tussen de verschillende onderwijsniveaus om zo doorlopende leerroutes te realiseren. Ook worden dezelfde overgangsnormen door alle scholen gehanteerd zodat leerlingen gemakkelijker kunnen doorstromen.

• Overgang vo-mbo-ho
  De Rotterdamse vo- en mbo-besturen hebben in 2020 het convenant ‘Samen werken aan een betere aansluiting vo-mbo’ afgesloten. Hierin maakten ze afspraken over succesvolle en kansrijke (school)loopbanen voor vmbo-en havo-leerlingen in het mbo.

 

Kwaliteit en toegankelijkheid
Om de kwaliteit en de toegankelijkheid van het onderwijs te verbeteren hebben we samen met het onderwijsveld ingezet op onderstaande sporen:

• Voor het verbeteren van de schoolprestaties en het verkleinen van de schoolverschillen worden jaarlijks afspraken gemaakt met scholen. De hiervoor verstrekte subsidies zijn o.a. ingezet op het gebied van taal en rekenen, mentorprogramma’s en huiswerkbegeleiding. Uit inspectiegegevens blijkt dat in 2020 vijf scholen in het basisonderwijs en twee afdelingen van een school in het voorgezet onderwijs als ‘onvoldoende’ zijn beoordeeld in Rotterdam, een lichte stijging t.o.v. het voorgaand jaar. De stijging lijkt mede veroorzaakt door het vernieuwde en aangescherpte toezichtkader van de inspectie. Goed nieuws is dat het aantal scholen met het oordeel ‘Goed’ zowel in het primair als in het voorgezet onderwijs is gestegen. Uiteraard bestaan er zorgen over het mogelijke effect van de coronacrisis op de onderwijsprestaties van leerlingen. Ter ondersteuning bij het wegwerken van de achterstanden als gevolg van de coronacrisis, heeft de gemeente scholen de ruimte gegeven om hun subsidie hiervoor in te zetten.

• Om het bereik van de voorschool te vergroten is de subsidieregeling ‘Voorschoolse Educatie 2020’ aangevuld met de indicatie Gelijke Kansen. Met deze indicatie hoeven ouders met schuldproblemen geen ouderbijdrage te betalen voor de voorschool. Hun peuter kan gratis naar de voorschool. De regeling is bij deze gezinnen onder de aandacht gebracht via medewerkers schuldsanering, schuldhulpverlening en bijstandsuitkeringen. In 2020 maakten 74 peuters gebruik van deze nieuwe indicatie Gelijke Kansen. Voor peuters met een doelgroep indicatie die nog niet zijn bereikt is een gerichte informatiecampagne gestart. In 2020 is ook onderzoek gedaan naar kinderen die opgroeien in gezinnen met armoede. Juist deze peuters hebben veel baat bij deelname aan de voorschoolse educatie. Het onderzoek geeft inzicht in waar de doelgroep, peuters die opgroeien in gezinnen in armoede, te vinden is, hoe zij het beste bereikt en aangesproken kunnen worden en via welke communicatiekanalen.

 

Aansluiting onderwijs en jeugdhulp

• Samen met samenwerkingsverbanden Primair Passend Onderwijs Rotterdam (PPO) en het samenwerkingsverband Koers VO is een actieplan gemaakt voor (hoog)begaafde leerlingen. PPO is gestart met een extra groep voor hoogbegaafde kinderen met leer- en/of gedragsproblemen in het primair onderwijs en het Koers VO met lesplekken op twee scholen voor voortgezet onderwijs. Het samenwerkingsverband heeft maatregelen getroffen voor het eerder signaleren van begaafdheid, scholing van leerkrachten en kennisdeling over begaafdheid.

• Vooruitlopend op landelijke ontwikkelingen heeft Rotterdam het leerrecht van elk kind centraal gezet. Ook voor kinderen met een leerplichtontheffing op basis van fysieke of psychische gronden. Er is een toename van het aantal vrijstellingen van onderwijs te zien. Maatregelen hierop worden uitgewerkt en geïmplementeerd. Er is o.a. een tussentijdse rapportage gemaakt over de leerrechtpilots en er is een nieuwe leerrechtpilot voor het vo in voorbereiding. 

 

Leraren
De gemeente en schoolbesturen hebben het lerarentekort hoog op de landelijke agenda gekregen. De aanpak leraren is geïntensiveerd mede door de extra rijksmiddelen voor besturen via het Rotterdamse noodplan Slim organiseren en het plan Zij-instroom. Met de Rotterdamse aanpak leraren richten we ons op het tegengaan van het lerarentekort en de tekorten in de kinderopvang.

• Vergroten instroom
  Het aantal zijinstromers in het primair onderwijs is in 2020 snel gegroeid, ondanks de coronacrisis. In schooljaar 2019-2020 waren al 180 zij-instromers werkzaam bij Rotterdamse schoolbesturen. In september 2020 zijn nog eens 53 zij-instromers gestart. Daarnaast is het project ‘Leraarvanbuiten.nl’ gestart voor zij-instroom in het vo en mbo. Het project heeft matches opgeleverd van docenten die per schooljaar 2020-2021 al zijn gestart. De groei van de pabo opleiding komt mede door het project talentscouting, waarbij leerlingen in het voortgezet onderwijs heel gericht geïnformeerd worden over het leraarschap.
   
• Beperken uitstroom en professionaliseren en binden aan de stad
  Alle vo-besturen en de grote mbo-instellingen zijn aangesloten bij de Opleidingsschool Rotterdam en het aantal opleidingsplaatsen is uitgebreid van 300 naar bijna 500 plaatsen. Binnen de opleidingsschool werken lerarenopleidingen en scholen nauw samen om aankomend leraren voor te bereiden op de onderwijspraktijk. De verstrekte subsidies van de gemeente zijn ingezet op extra begeleiding van startende leraren en stagiares en het verminderen van de ervaren werkdruk. Leraren kunnen daarnaast gebruik maken van de Lerarenbeurs en de Rotterdampas. Ook kunnen leraren sinds 2020 in urgente gevallen voorrang krijgen op de huizenmarkt.
   
• Anders organiseren en opleiden
  We zetten in op onderwijs anders en duurzaam organiseren en stimuleren nieuwe vormen van opleiden. Zo zijn we in 2020 gestart met de ‘brede route’, een opleiding waar studenten van verschillende disciplines, zoals onderwijs en zorg en welzijn, gezamenlijk stagelopen. Ook startte de opleiding Level up, een nieuwe modulaire opleidingsvorm binnen de pabo. Verder is, mede door corona, veel ervaring opgedaan met digitaal lesgeven op afstand wat een onderdeel kan zijn van het anders organiseren van het onderwijs en op termijn een bijdrage kan leveren aan oplossingen voor het lerarentekort. 

 

Burgerschap
Voor de zomer (2020) hebben alle onderwijssectoren, van voorschool tot en met hoger onderwijs, in Rotterdam gezamenlijk, ondanks de coronacrisis, een manifest opgesteld. In lijn met het manifest werken we samen met het scholenveld aan een veilige oefenplaats voor burgerschap. Dit maakt dat het Rotterdamse onderwijs beter kan omgaan met actualiteiten die leven onder jongeren. Dat is de bedoeling van het manifest: lastige onderwerpen bespreekbaar maken op een manier die past bij de leerlingen en het karakter van de school. Het belangrijkste is dat alle scholen lastige onderwerpen in de klas kunnen bespreken en hun docenten steunen in deze soms moeilijke opgave. Het uitgangspunt is dat school een veilige oefenplaats moet zijn.

De gemeente ondersteunt scholen onder andere door middel van subsidie voor deskundigheidsbevordering en het ontplooien van goede initiatieven op het gebied van burgerschap. Ook faciliteert de gemeente bij ontmoetingen tussen professionals maar ook tussen groepen leerlingen. Daarnaast ondersteunt de gemeente burgerschapsnetwerken en het delen van goede voorbeelden.

 

Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
Om loopbaanoriëntatie en -begeleiding (lob) te versterken in het onderwijs is subsidie verstrekt aan scholen die extra investeren in de doorontwikkeling van lob. Ook heeft de gemeente in samenwerking met docenten een online tool ontwikkeld om jongeren meer inzicht te geven in de leerroutes naar kansrijke arbeidsmarktsectoren. Hierbij is specifieke aandacht besteed aan de sectoren techniek en IT.

Door corona blijft het voor veel mbo-studenten lastig om een geschikte stageplek of leerbaan te vinden. Dit heeft mogelijk gevolgen voor het aantal studenten dat een bbl-opleiding volgt. In samenwerking met mbo-instellingen en de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven is in 2020 een actieplan ontwikkeld om de stage- en leerbaanproblematiek aan te pakken. Hierin pakt de gemeente, als erkend leerbedrijf, ook haar verantwoordelijkheid door bij te dragen aan het bieden van (extra) stages en leerbanen.

Naast de specifieke inzet voor de stageproblematiek heeft de gemeente breder ingezet op loopbaanoriëntatie en begeleiding (lob):

• Via het Leerwerkloket wordt met de mbo-instellingen het benutten van de beroepsbegeleide leerweg (bbl) gestimuleerd. De bbl-infomarkt van februari 2020 was met ruim 1.100 bezoekers en 100 bedrijven en opleiders zeer succesvol.
• De gemeente ondersteunt de verdere ontwikkeling van de IT Campus.
• In 2020 zijn in de extra uren van de dagprogrammering en in Zomercampus010 lessen in digitale geletterdheid aangeboden. Ook worden er buitenschoolse programmeerlessen aangeboden. Daarnaast is een innovatietraject gestart, waarbij schoolleiders van 16 scholen (po en vo) werken aan digitalisering.
• De gemeente heeft het Rotterdams Scholingsfonds opgericht, waardoor recent gediplomeerde jongeren zich kosteloos met een scholingsvoucher kunnen om- of bijscholen in kansrijke sectoren.
• Met de Rotterdamse Leerwerkakkoorden (LWA) werken we, samen met het onderwijs en bedrijfsleven, aan een toekomstbestendige en inclusieve arbeidsmarkt in de regio Rotterdam-Rijnmond. In 2020 zijn de flexibele leerroutes tussen mbo en arbeidsmarkt uitgebreid en zijn LWA voor de bouw, circulair, transport & logistiek en horeca & toerisme ondertekend.

 

Talentontwikkeling
Om talenten beter te benutten werken we, in het kader van NPRZ en de regiodeal met het Rijk, samen met de onderwijsinstellingen en andere partners aan 10 uur Dagprogrammering. In deze uren bieden we extra activiteiten op het gebied van taal, rekenen, sociaal-emotionele ontwikkeling, loopbaanoriëntatie, sport, kunst, cultuur en natuur aan. Vanaf het schooljaar 2020-2021 geven alle 30 po scholen binnen de Children’s Zone invulling aan 10 uur Dagprogrammering. Er zijn inmiddels ook scholen buiten de Children’s Zone gestart met Dagprogrammering. Daarnaast is er een nieuwe pilot voorbereid voor uitvoering van Dagprogrammering in het voortgezet onderwijs. Tijdens de corona schoolsluiting heeft uiteraard ook de dagprogrammering grotendeels stilgelegen.

Veiligheid
Op verzoek van de gemeenteraad is in samenspraak met het onderwijsveld een actieplan Veiligheid in en om het onderwijs opgesteld. Het actieplan beoogt de sociale veiligheid in het voortgezet onderwijs en mbo te verstevigen. Verschillende maatregelen uit het actieplan zijn in werking getreden zoals:

• Een samenwerking is gestart tussen het onderwijs en het Zorg- en Veiligheidshuis Rotterdam Rijnmond: zodra een jongere betrokken is geweest bij een steekincident wordt de school nu geïnformeerd en uitgenodigd voor een maatgerichte aanpak.
• Het orthopedagogisch-didactisch centrum (OPDC) is namens alle Rotterdamse vo-schoolbesturen gestart met het verstevigen van de expertise op het terrein van veiligheid. Scholen en leerlingen krijgen op basis van onderzoek extra handvatten om (nieuw) grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.
• Op tien vo- en mbo-locaties is een veiligheidsschouw op de locaties uitgevoerd. Aan de hand van die schouwen is per locatie een maatwerkplan gemaakt om de sociale veiligheid te vergroten.
• Daarnaast is er een gezamenlijk subsidie toegekend aan het voortgezet onderwijs en het mbo die beoogt de sociale veiligheid te verstevigen en ondermijning onder jongeren tegen te gaan.

 

Voortijdig schoolverlaters (vsv)
Met het regionale vsv-programma Rijnmond 2020-2024 werken de scholen en de gemeenten nauw samen aan het tegengaan van voortijdig schoolverlaten. Daarbinnen is de nieuwe aanpak voortijdig schoolverlaters (vsv) in uitvoering. Bij de aanpak worden de leerlingen van pro en vso scholen gemonitord. Jongeren die het vmbo verlaten worden nauwlettend gevolgd in hun overstap naar een vervolgopleiding. Hierbij is extra aandacht voor kwetsbare jongeren.

Daarnaast wordt de leerplichtwet uitgevoerd. Met de regiopartners bewaken we het gebruik van het regionale verzuimprotocol mbo. Tijdens de corona lockdown is nauw samengewerkt met scholen en andere partnerorganisaties om het contact te herstellen met onbereikbaar gemelde scholieren en mbo-studenten.

 

Leerlingenvervoer
In het leerlingenvervoer is de afgelopen jaren een groei geconstateerd. Er is een toename van het aantal afgegeven indicaties en stijging van duurdere vormen van vervoer. Zowel het aantal leerlingen in Rotterdam is gestegen als het aandeel leerlingen dat gebruik maakt van leerlingenvervoer is gestegen. Er zijn maatregelen genomen om de (budgettaire) groei terug te dringen en de zelfredzaamheid van leerlingen te bevorderen. Er is ingezet op een professionalisering en verbetering van de beoordeling van de aanvragen. De sterke groei van het aantal indicaties leerlingenvervoer lijkt hiermee gestopt.

Er is onderzocht op welke wijze leerlingen het beste geholpen kunnen worden op weg naar zelfredzaamheid. De opbrengsten van dit onderzoek worden in de eerste helft van 2021 omgezet in concrete acties om de zelfredzaamheid van leerlingen in het vervoer verder te vergroten, en zo het aantal leerlingen dat gebruik maakt van aangepast vervoer te verminderen.

Het sluiten van de scholen vanwege Covid-19 heeft vanwege de systematiek van het contract geen gevolgen voor het budget leerlingenvervoer. Wel heeft het sluiten en vervolgens weer opstarten van het onderwijs van alle betrokkenen veel inzet gevraagd. Door gezamenlijke inspanning vanuit Trevvel en de gemeente is het gelukt het leerlingenvervoer steeds gelijk met de start van het onderwijs te laten beginnen.

Binnen het taakveld Onderwijsbeleid en Leerlingzaken voert de gemeente wettelijke taken uit, zoals leerlingenvervoer, voor- en vroegschoolse educatie (vve), voortijdig schoolverlaten (vsv) en onderwijs aan kinderen van statushouders en asielzoekers. Daarnaast ontwikkelt de gemeente stedelijk beleid – waarvoor ze zowel gemeentelijke als rijksmiddelen inzet - ter verbetering van onderwijsresultaten, kansengelijkheid in het onderwijs, talentontwikkeling, burgerschap, vermindering van het lerarentekort, passend onderwijs en vermindering van schooluitval. Ook voert de gemeente stedelijk beleid uit voor schoolzwemmen.