Jaarstukken 2020

Met nieuwe energie bouwen aan de stad van morgen

Riolering Pagina 28

Rotterdam, als grote stad in de delta, beheert en onderhoudt haar riolering en stedelijke watersysteem voortvarend om een gezonde en leefbare stad met droge voeten te blijven. Rotterdammers kunnen ondanks de al merkbare effecten van klimaatverandering daardoor vrij van gezondheidsrisico’s dicht op elkaar leven. De economische bedrijvigheid in de stad gaat tijdens en na hevige neerslag gewoon door. Samen met bewoners en partners pakken we kansen die bijdragen aan een circulaire economie en uitdagingen rondom klimaatverandering.

Covid-19

Het RIVM onderzoekt sinds april wekelijks rioolwatermonsters van rioolwaterzuiveringsinstallaties op de aanwezigheid van covid-19. In rioolwater kunnen ziekteverwekkers zoals covid-19 gemeten worden omdat die met ontlasting via het toilet in het rioolwater komen. Dit onderzoek laat zien hoeveel virusdeeltjes in het rioolwater zitten afkomstig uit ontlasting van besmette personen. Deze metingen worden gedaan bij meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties in het hele land. Naast de metingen bij vier rioolwaterzuiveringsinstallaties, faciliteert Gemeente Rotterdam extra metingen in het riool op drie locaties. Hiermee krijgt het RIVM informatie over de ernst van het virus. Deze manier van meten wordt nu nog getest vanuit het Rijk. Gehoopt wordt dat de rioolwatermetingen ons over een tijd helpen om het virus op te sporen en te volgen.

Hoewel is gebleken dat covid-19 zich kan verspreiden via afvalwater, kon de uitvoering van werkzaamheden door wat extra aanpassingen door blijven gaan. Hierbij valt te denken aan werken in kleinere ploegen en het dragen van extra beschermingsmiddelen. Dit heeft niet geleid tot vertraging binnen projecten.

 

BlueLabel

Één van de gestelde collegetargets (collegetarget 10) is een stijging van het aantal panden in Rotterdam dat geen verhoogde kans heeft op wateroverlast bij een bui van 100 mm in twee uur van 88% naar 90%. Deze extreme regenbui beschouwen we als een “stresstest” regen. Het geeft een indicatie waar regenwater in gebouwen komt. Maatregelen worden genomen op plekken waar veel overlast verwacht wordt, om zo het risico in extreme situaties te reduceren. Met reguliere inzet en extra inzet in de periode 2021 en 2022 is en blijft het wel reëel dat de gestelde target van 90% verbetering gehaald wordt.

Afgelopen jaar is een eerste actualisatie van de brongegevens uitgevoerd waarmee nieuwe waterdieptekaarten zijn berekend. Daar worden vervolgens de zogenaamde BlueLabels op afgeleid, een innovatieve manier om toekomstige overlast weer te geven. Het monitoren van de voortgang op de collegetarget met het BlueLabel model blijkt in de praktijk lastig. In afstemming met de rekenkamer wordt daarom gewerkt aan een aanpassing van de onderbouwing van de target, waarmee deze concreter en specifieker gemaakt wordt. De achterliggende ambitie blijft onveranderd overeind. De nieuwe verantwoording is toetsbaar door de rekenkamer. Tijdens de volgende en tevens laatste actualisatie van de gegevens eind 2021 wordt naast de actuele stand van zaken een prognose voor 2022 gegeven.

 

Rotterdams WeerWoord

Met het Rotterdams WeerWoord versnellen en intensiveren we klimaatadaptatie, zodanig dat iedereen in Rotterdam in 2030 waterrobuust en klimaatbestendig handelt. In het najaar van 2020 is de uitvoeringsagenda door het college vastgesteld. Hierin wordt de benodigde opschaling en versnelling vertaald in praktische maatregelen en acties, die stadsbreed én wijkgestuurd uitgevoerd gaan worden. In de uitvoeringsagenda staan concrete maatregelen en activiteiten voor 2021-2022 beschreven. Het college heeft voor 2021 investeringsmiddelen toegekend, hiermee kunnen projecten gerealiseerd worden die nodig zijn om collegetarget 10 te behalen. Naast maatregelen in de buitenruimte is er ook aandacht voor maatregelen op het private terrein. Rotterdammers kunnen daarvoor sinds 2020 gebruik maken van de subsidieregeling klimaatadaptatie, die ook in 2021 wordt doorgezet.

 

Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP)

In 2020 liep de looptijd van het GRP4 (2016-2020) af. Een terugblik over de afgelopen periode leert dat veel is bereikt. Er is volgens plan 200 kilometer riolering vervangen, er zijn diverse grote en kleine gemalen en persleidingen gerenoveerd. Ook is circa 125 kilometer hemelwaterriolering aangelegd, 12 hectare waterpasserende verharding aangelegd en een tiental bijzondere voorzieningen voor het vasthouden van hemelwater verspreid over de stad aangebracht. We hebben het stedelijk watersysteem robuuster gemaakt maar ook de kwaliteit van het rioolstelsel verbeterd. Dit hebben we bereikt door samenwerking met andere afdelingen, allerlei stakeholders, RET, woningcorporaties, nutsbedrijven en de waterschappen. Met de vaststelling van GRP5 (2021-2025) in het eerste kwartaal van 2021, zetten we nog meer in op integraal werken. Daarbij betrekken we de hele buitenruimte, het oppervlaktewater- en grondwatersysteem. Belangrijke strategie is slim beheer (assetmanagement, actualisatie van vervangingsstrategie), gebiedsgericht werken en actieve communicatie/participatie. Burgers en bedrijven krijgen nadrukkelijker een rol in de verwerking van het hemelwater.  Een belangrijke rol is weggelegd voor toepassing van innovaties en toenemende digitalisering en automatisering.

 

Huisaansluitingen

Op 1 januari 2020 is het nieuwe huisaansluitingenbeleid ingegaan. Voor een kwaliteitsverbetering van de Rotterdamse buitenruimte is besloten om als gemeente het beheer van rioolhuisaansluitingen in het openbaar gebied zelf uit te voeren. De eigenaar van een gebouw is daarmee vanaf 1 januari 2020 alleen nog maar verantwoordelijk voor het onderhoud aan het deel van de rioolaansluiting op zijn eigen terrein (tussen de perceelgrens en het gebouw). In de nieuwe situatie neemt de gemeente Rotterdam bij het vervangen van het hoofdriool ook de vervanging van het deel van de rioolaansluiting dat in het openbare gebied ligt voor haar rekening. Ook kan de eigenaar een probleem met de rioolaansluiting (bijvoorbeeld een verstopping of een lek) melden bij de gemeente. De gemeente zoekt uit waar de oorzaak van het probleem ligt. Als de oorzaak in het openbare gebied ligt, lost de gemeente het op en betaalt de kosten.

Wat hebben we bereikt?

Effect indicatoren

Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaatadaptieve deltastad

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Rotterdam ontwikkelt zich door als een klimaatadaptieve deltastad

Effectindicatoren 20182019

2020

 

202120222023
Het percentage panden met BlueLabel A of B, daarmee geen verhoogde kans op wateroverlast bij hevige regen heeft Streefwaarde   88% 88% 89,5% 90% 90%
Realisatie 86,7%   89,5%      
Cumulatief aantal kilometer vervangen riolering in periode 2016-2020 Streefwaarde     200      
Realisatie 118,6 157,5 200      

Toelichting indicatoren

BlueLabel

Het college van B&W van de gemeente Rotterdam heeft college targets bepaald. Nummer 10 van de collegetargets is een stijging van het aantal panden in Rotterdam dat geen verhoogde kans heeft op wateroverlast bij een bui van 100 mm in 2 uur van 88% naar 90%. Deze collegetarget is gebaseerd op BlueLabel, een labelingsystematiek per gebouw voor wateroverlast.

BlueLabel is een digitale tool voor risicoanalyse die panden en gebieden in de stad lokaliseert die kwetsbaar zijn voor wateroverlast als gevolg van extreme regen. BlueLabel vertaalt het overstromingsgevaar in een eenvoudig te begrijpen rangschikking met behulp van label A tot en met E. Dit is vergelijkbaar met de opbouw van het energie-label. Elk pand conform de BAG-registratie in Rotterdam heeft een label gekregen. Label A en B betekenen geen tot zeer weinig overlast. Vanaf label C oplopend tot E is er wel sprake van overlast en mogelijk natte vloeren in het pand.

 

Prestatie

A = geen kans op wateroverlast
B = water tegen de gevel, maar weinig kans op wateroverlast
C = kans op wateroverlast aanwezig
D = grote kans op wateroverlast
E  = water stroomt pand in, er ontstaat wateroverlast

 

Prestatie-indicator

De target stelt als doel 2% verbetering van panden met een label C, D of E naar label A of B.

Eind 2020 zijn de meest actueel beschikbare gegevens verwerkt in het model, de tussenstand op dit moment is 89,5%. Door verbetering van het gebruikte model blijkt dat de nul-situatie niet 88%, maar 86,7% is. Daarnaast vraagt het monitoren van de voortgang op de collegetarget met het BlueLabel enkele bijstellingen om de toetsbaarheid van voortgangsmetingen te vergroten. De uitkomsten uit het Bluelabel model geven de effectiviteit van de gedane inspanningen weer en daarmee indirect de kans op wateroverlast. Met enkele bijstellingen in de definitie van de collegetarget wordt de target concreter en specifieker gemaakt, waardoor de verantwoording toetsbaar is door de rekenkamer. Met reguliere inzet en extra inzet in de periode 2021 en 2022 is en blijft het wel reëel dat de gestelde target van 90% verbetering gehaald wordt.

 

Vervanging riolering

Als gevolg van de vele nieuwbouw in Rotterdam, na 1950, zou er vanaf ongeveer 2015 een vervangingspiek ontstaan oplopend tot ongeveer 60 tot 80 km riolering per jaar. In het GRP 2000-2005 is daarom de huidige strategie voor rioolvervanging geformuleerd. Deze strategie betekent dat vanaf 2010 jaarlijks structureel 40 km riool vervangen dient te worden om een goed functionerend rioolstelsel te kunnen waarborgen en het verder te kunnen verduurzamen.

De afspraak is om in de planperiode van het GRP4 200 km vrijvervalriolering te vervangen. Met 200 km rioolvervanging in vijf jaar (gemiddeld jaarlijks 40 km) wordt voorgesorteerd op de vervangingspiek.

Wat heeft het gekost?

Overzicht van baten en lasten RioleringOorspr.
Begroting
2020
Bijgestelde Begroting
2020
Realisatie
2020
Afwijking
Baten exclusief reserves77.38978.46278.53169

Bijdragen rijk en medeoverheden 0 0 0 0
Belastingen 76.736 77.506 77.583 77
Overige opbrengsten derden 653 956 948 -8
Overige baten 0 0 0 0
Lasten exclusief reserves60.94463.24862.479-769

Apparaatslasten 0 0 0 0
Overige apparaatslasten 0 0 0 0
Intern resultaat 14.979 12.962 14.881 1.919
Intern resultaat 14.979 12.962 14.881 1.919
Programmalasten 45.964 50.286 47.598 -2.688
Inkopen en uitbestede werkzaamheden 9.525 14.187 10.952 -3.235
Kapitaallasten 6.549 6.209 6.380 172
Overige programmalasten 29.891 29.891 29.895 4
Subsidies en inkomensoverdrachten 0 0 371 371
Saldo voor vpb en reserveringen 16.445 15.214 16.052 838
Saldo voor reserveringen 16.445 15.214 16.052 838
Saldo 16.445 15.214 16.052 838

Overzicht afwijkingen

Overzicht afwijkingenAfwijking batenAfwijking lastenAfwijking reservesAfwijking saldo
1. Overhead tijdverantwoording 0 -681 0 681
2. Diverse afwijkingen 69 -88 0 157
Totaal afwijkingen 69 -769 0 838

Toelichting overzicht afwijkingen

1. Overhead tijdverantwoording

De correctie van het aandeel overhead als gevolg van tijdschrijven resulteert binnen het taakveld Riolering in een voordeel. Het nadelig effect wordt verantwoord op het taakveld Overhead. Op concernniveau is er geen resultaateffect.

 

2. Diverse afwijkingen

Op diverse budgetten zijn kleine afwijkingen.

Omschrijving taakveld

We willen de volgende effecten in de stad bereiken:

  • gezonde en aantrekkelijke stad met een robuust stedelijk watersysteem
  • herstellen van sponswerking van de stad op zowel niet openbaar publiek als privaat terrein
  • voorkomen van ontwrichting door klimaatverandering

 

Tot dit taakveld behoren de gemeentelijke zorgplichten ten aanzien van afvalwater, hemelwater en grondwater:

  • inzameling en verwerking van hemelwater
  • inzameling en transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater
  • voorkomen van grondwaterproblemen
  • bestrijding verontreiniging oppervlaktewater
  • baten rioolheffing via categorieën 2.2.1 (voor niet-woningen) en 2.2.2 (voor woningen)
  • kosten van de heffing en invordering van de rioolheffing