Afdrukvoorbeeld

Een duurzaam, energiezuinig Rotterdam, met een betere luchtkwaliteit met alle ruimte voor innovaties. De keuzes die we daarin maken zijn ook kansen. De energietransitie kan een vliegwiel zijn voor het ontwikkelen van nieuwe, duurzame, circulaire bedrijven en het opknappen, verduurzamen en aardgasvrij maken van woningen en wijken en zorgt daarmee voor nieuwe werkgelegenheid. In deze collegeperiode maken we met het Uitvoeringsplan Energietransitie € 68,2 mln vrij om een start te maken met de uitvoering van de energietransitie in Rotterdam en de kansen daarvan te verzilveren. De middelen zijn verdeeld over zes thema’s: Haven en Industrie, Gebouwde omgeving, Emissieloze Mobiliteit, Schone Energie, Nieuwe Economie en Lokale Duurzame Initiatieven.

Toevoegingen

Conform raadsbesluit is in 2020 € 61,9 mln toegevoegd aan de bestemmingsreserve Energietransitiebudget toegevoegd. Hiermee komt het totaal voor het Energietransitiebudget op € 68,2 mln.

Onttrekkingen

Het in september 2019 vastgestelde Uitvoeringsplan Energietransitie 2019-2020 is in juni 2020 geactualiseerd. Veel van de in het plan opgenomen projecten en programma’s zijn meerjarig en hebben ook in 2021 en 2022 middelen nodig. Met het Uitvoeringsplan Energietransitie 2020-2022 zijn die middelen toegekend. Daarnaast zijn 15 projecten toegevoegd. Hiermee zijn de middelen voor 2020-2022 bijna volledig gecommitteerd. Vrijval van middelen zal in eerste instantie gebruikt worden om succesvolle lopende projecten en programma’s financieel aan te vullen. Alle projecten staan beschreven in het Uitvoeringsplan Energietransitie 2020-2022.

Voorbeelden van projecten die in 2020 in uitvoering waren zijn de aanleg van openbare laadinfrastructuur voor emissieloze voertuigen, een subsidieregeling voor experimenten met walstroom voor kleine zeeschepen, het programma MKB010Next voor het versnellen van digitalisering en verduurzaming van het Rotterdamse MKB en het programma Rotterdam Circulair.

Budget ET

Realisatie t/m 2019

Begroting 2020

Realisatie 2020

Verschil

Restant per 1-1-2021

Beheer van de stad

14.795

966

4.749

3.860

-889

9.969

ET0001 - ET - Rotterdam Circulair

8.253

966

2.650

2.563

-87

4.724

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Beheer van de stad	14.795	966	4.749	3.860	-889	9.969
ET0001 - ET - Rotterdam Circulair	8.253	966	2.650	2.563	-87	4.724
Algemene informatie
Project omschrijving	Met het programma geven we invulling aan onze ambities op het gebied van circulariteit. In 2030 willen we dat circulair de maatstaf is in de stad en dat het fossiele grondstoffengebruik met 50% is verminderd. In 2050 is de Rotterdamse samenleving echt volledig circulair. Materiaalkringlopen zijn dan gesloten. Programmaonderdelen zijn: • Circulair ontwikkelen, beheren, inrichten en bouwen; • Bewustzijns- en gedragsverandering bij Rotterdammers, bedrijven en ambtenaren; • Initiatieven die echt anders met afval omgaan; • Opgebouwde samenwerkingen voortzetten en uitbouwen. Uit de meting in 2020 blijkt dat bijna alle Rotterdammers een circulaire economie belangrijk vinden. Het circulair handelen van Rotterdammers blijft nog steken op 22%. Wel zien we dat het scheidingspercentage van ons huishoudelijkafval is toegenomen. Het aantal circulaire economische initiatieven groeit in de stad, dit zien we o.a. aan het aantal initiaiteven die wij als gemeente ondersteunen, via bijv. citylab. Via het programma zetten we ook in op circulair inkopen. In steeds meer aanbestedingstrajecten nemen we circulaire criteria op. Voorbeelden hiervan zijn het groenbestek, containers, betonputten en koffiebekers.
Gebied	Rotterdam
Planning	2018	tot	2030		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	8.253	0	0	8.253
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2019 is het 4-jaren programma Van Zooi naar Mooi van start gegaan. Mede mbv de middelen energietransitie zijn we in de volle breedte van het programma aan de slag met de hierin genoemde activiteiten. Via twee hoofdroutes, waar onze activiteiten aan bijdragen, werken we toe naar onze uiteindelijke ambitie, waarin we streven naar een halvering van ons primaire grondstoffen gebruik in 2030. Onze activiteiten zijn verdeeld over de verschillende programmaonderdelen: > Circulair ontwikkelen, beheren, inrichten en bouwen. > Bewustzijns- en gedragsverandering bij Rotterdammers, bedrijven en ambtenaren. > Initiatieven die echt anders met afval omgaan. > Programmabrede opgaven: oa voortzetten samenwerkingsverbanden (Blue City, cirkelstad), stimuleren en faciliteren circulair inkopen, programmacoordinatie. Een nadere toelichting kan gevonden worden op https://rotterdamcirculair.nl/voortgangsrapportage/. Deze voortgangsrapportage gaat nader in op de twee hoofdroutes die leiden tot onze ambitie, de inzet van de verschillende instrumenten en de ontwikkelingen op de sleutelsectoren met daarin aandacht voor de aangekondigde activiteiten. Daarnaast gaat de voortgangsrapportage in op de effecten van Covid19, de bredere circulaire beweging in de stad en het lerend vermogen van het programma.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Verschil is relatief klein.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0035 - ET - Verduurzaming gemeentelijk wagenpark

6542

2.099

1.297

-802

5.245

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Beheer van de stad	14.795	966	4.749	3.860	-889	9.969
ET0035 - ET - Verduurzaming gemeentelijk wagenpark	6542	0	2.099	1.297	-802	5.245
Algemene informatie
Project omschrijving	Met het verduurzamen van het eigen wagenpark stimuleert de gemeente de markt voor elektrisch rijden en geeft het goede voorbeeld. Hierbij is kennisdeling van groot belang. Dit doet de gemeente in regionaal verband, maar ook breder, zodat de gemeente de markt aan kan zetten tot innovaties van deze duurzame (werk)voertuigen. Het programma omvat verschillende maatregelen. De doelstelling is dat het gehele gemeentelijk wagenpark in 2030 emissieloos is. Hiervoor heeft de gemeente een Rijksbijdrage van € 1,1 mln ontvangen. Afgelopen periode is vooral ingezet op kennisdeling omtrent emissieloze voertuigen, logistieke aanpassingen, het opstellen van gezamenlijke meerjarenplannen en het creëren van massa om marktinnovaties te bevorderen. Het wagenpark wordt stapsgewijs verduurzaamd. In 2023 zijn alle personenwagens en een groot deel van de kleinere machines en gereedschappen emissieloos. In het segment lichte bedrijfsvoertuigen wordt ervaring opgedaan met batterij-elektrische voertuigen en vindt gestage uitbreiding plaats. In het zware segment worden pilots uitgevoerd (emissieloze vuilniswagens, veegmachines e.d.) Het is de bedoeling dat in 2021 en 2022 het aantal voertuigen in het zware segment verder opgeschaald wordt. Dit is noodzakelijk om de doelstelling in 2030 te kunnen behalen. Tot slot is de eerste werkplaats, waar werkzaamheden aan emissieloze voertuigen verricht worden, aangelegd en worden de monteurs opgeleid voor de toekomst.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2030		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	6.542	0	0	6.542
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2019 en 2020 zijn in het zware segment een aantal pilots gestart met batterij-elektrische vuilniswagens en middelgrote veegmachines. De meerkosten van deze innovatieve voertuigen zijn ten laste gebracht van het ETB. De ontwikkelingskosten van een kolkenzuiger, die in 2021 op waterstof gaat rijden, zijn eveneens ten laste van het ETB budget 2020 gebracht. Bij de aanleg van de werkplaats van de toekomst zijn de kosten van waterstofdetectie vanuit het ETB gedekt en zijn gerichte opleidingen op dit gebied verzorgd. Tot slot heeft communicatie over de (werk)voertuigen plaatsgevonden.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	In 2019 is het ETB budget t.b.v. de aanschaf van 30 Renault Kangoos ad. € 1,1 mln helaas niet doorgegaan. Hiervoor heeft de gemeente een Rijksbijdrage van € 1,1 mln ontvangen (is ETB budget geworden). Inzetbaarheid van de voertuigen bleek niet betrouwbaar en levering is stopgezet. Dit geld was al overgelopen naar 2020. In verband met het stopzetten van de levering in het najaar kon ten laste van dit budget alleen nog een emissieloze veegmachine ad. € 145 meerkosten aangekocht worden. Onderbesteding € 955. In 2020 is € 1,5 mln ter beschikking gesteld. Hier is € 1,1 mln van uitgegeven. Onderbesteding € 348 omdat een grote batterij-elektrische veegmachine en een veegmachine rijdend op waterstof pas in 2021 geleverd konden worden. Overloop 2020>2021 : € 348 . Resteert € 20 aan urenbudget dat eveneens herbestemd wordt.
Bedrag herbestemming	975
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

Economische Zaken

8.734

582

2.815

2.256

-559

5.896

ET0018 - ET - Biondoil

100

-4

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0018 - ET - Biondoil	100	100	0	-4	-4	4
Algemene informatie
Project omschrijving	De firma Biondoil heeft het voornemen om op de Maasvlakte een fabriek te bouwen die houtachtige biomassa omzet in biobrandstoffen (vooral ethanol) en biochemicaliën (isobutanol). De biobased-productie van deze circulaire chemische grondstoffen resulteert in een aanzienlijke verlaging van de CO2-uitstoot in vergelijking met de productie van deze grondstoffen op basis van fossiele grondstoffen. ‘Biobased chemistry’ is een belangrijke voorwaarde om te komen tot een minder grote afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en is daarmee essentieel voor de transitie van de havenindustrie. De gemeentelijke bijdrage betreft cofinanciering van diverse onderzoeken van Biondoil ter onderbouwing van de haalbaarheid van dit idee.
Gebied	Rotterdam
Planning	1-10-2019	tot	31-12-2020		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	100	0	0	100
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Eindapport is in 2020 opgeleverd
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Er is minder subsidie uitgegeven dan toegekend in beschikking.
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	nvt

ET0019 - ET - Haalbaarheidsstudie stoomintegratie Rotterdam Botlek

125

100

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0019 - ET - Haalbaarheidsstudie stoomintegratie Rotterdam Botlek	125	100	25	25	0	0
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project betreft de cofinanciering van eenstudie om te komentot een investeringsbesluit voor de aanleg/uitbreiding van een geïntegreerd stoomnetwerk in de Rotterdamse haven (Botlek gebied). Met dit investeringsbesluit is een investering gemoeid van circa € 32 mln. Gebleken is dat het investeren en realiseren van transportinfrastructuur voor stoom geen activiteit is die door de markt wordt opgepakt. Dit komt omdat de typische eisen van een marktpartij (zoals terugverdientijd en financieel rendement) niet passen bij het karakter van dergelijke projecten. Daarom is hier een actieve rol van de gemeente gewenst. Randvoorwaarde voor aanleg is minimaal 50% (co)financiering van de initiërende partij (Net-Verder B.V., onderdeel van Stedin Groep). De haalbaarheidsstudie wordt in 2020 afgerond. Beoogd resultaat van de studie is een rapport waarin voldoende strategische informatie is verzameld om een goede risicoanalyse te kunnen maken van de voorgenomen investering en daarmee, na positieve resultaten, de volgende fase in te gaan (engineering en aanleg).
Gebied	Rotterdam
Planning	1-1-2019	tot	31-12-2020		Fase	Afronding
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	125	0	0	125
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De studie om te komen tot een investeringbesluit is uitgevoerd. Alle technische ontwerpen, conceptovereenkomsten en concept subsidieaanvragen zijn gereed.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0021 - ET - H-Vision

-10

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0021 - ET - H-Vision	50	35	15	25	10	-10
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project H-Vision onderzoekt de haalbaarheid van productie en toepassing van zogeheten blauwe waterstof in het Rotterdamse havengebied. De industrie en chemie in de Rotterdamse haven zitten in een fase van economische transitie. Deze transitie richt zich onder meer op het verlagen van energiekosten (ten gunste van het concurrerend vermogen) en het (mede in het licht van klimaatakkoorden) verduurzamen van processen. Zogeheten ‘hoge temperatuur’ processen zijn niet of moeilijk via elektrificatie te verduurzamen. Daarom kijken bedrijven hiervoor nadrukkelijk naar de inzet als brandstof van duurzaam opgewekte waterstof. Zogeheten blauwe waterstof biedt een kans om nu al te starten met deze economische transitie. Daarbij gaat het niet alleen om de toepassing van blauwe waterstof in industriële en chemische processen, maar ook om de aanleg van de benodigde waterstofinfrastructuur en de ontwikkeling van de Rotterdamse haven als internationale waterstof-hub voor de productie, invoer en doorvoer van waterstof. Wij dragen bij in de kosten van een haalbaarheidsstudie (totale kosten € 300) die onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om de industrie al vóór 2030 te voorzien van CO2-arme energie door aardgas en kolen te vervangen door blauwe waterstof en mogelijk ook restgassen circulair in te zetten. Zowel technische, economische, als financiële haalbaarheidsaspecten komen in het onderzoek aan de orde. De activiteiten binnen de haalbaarheidsstudie zijn conform afspraken en naar tevredenheid uitgevoerd. De resultaten worden in de loop van 2020 gepresenteerd.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2020		Fase
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	50	0	0	50
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De verdieping en actualisatie van de haalbaarheidsstudie is succesvol afgerond. Betrokken partners hebben het project scherper kunnen afbakenen en een beter inzicht gekregen in mogelijkheden, voorwaarden en dilemma’s voor grootschalige productie en toepassing van blauwe waterstof waarmee de industrie in Rotterdam al voor 2030 een substantiële CO2-reductie kan bereiken.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	In de begroting was geen rekening gehouden met het schrijven van interne uren.
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0022 - ET - Hydrocat 3

100

-5

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0022 - ET - Hydrocat 3	100	95	5	0	-5	5
Algemene informatie
Project omschrijving	Hydrocat3: dit project richt zich op de productie van brandstof, stroom en warmte door verwerking van afvalstromen die nu nog worden gestort (zoals veegafval en tomatenafval) en op de toekomstige verwerking van vervuilde gemixte plasticstromen die nu worden verbrand. Succesvolle opschaling leidt tot forse vermindering van de CO2-uitstoot en het terugdringen van de uitstoot van methaangas bij stortplaatsen.Onze bijdrage is voor een subsidie aan de lab/ ontwikkelfase van dit project.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2021		Fase	Afronding
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	100	0	0	100
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Ondanks Corona is de labopstelling gerealiseerd en zijn er proeven gedaan met diverse afvalstromen. Dit heeft tot aanpassingen aan het onwerp geleid. Begin 2021 volgt de formele subsidierapportage. Momenteel wordt gewerkt aan de voorbereidingen voor een pilot. Kortom, het project is geslaagd en gaat naar de volgende fase.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Begin 2021 volgt de formele subsidierapportage. Deze was oorspronkelijk in 2020 verwacht.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0025 - ET - Mobility City Campus

300

150

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0025 - ET - Mobility City Campus	300	75	75	75	0	150
Algemene informatie
Project omschrijving	De Mobility Campus wil de campus van Europa worden op het gebied van mobiliteitsinnovatie. Productontwikkeling, events en marketing staan hierbij centraal. Door de vestiging van bedrijven komt er een campusontwikkeling op gang. Via een experience center wordt de innovatie toegankelijk voor een breed publiek, wat uiteindelijk bijdraagt aan de versnelling van acceptatie van. De events geven veel actie in het gebied. Rotterdam wordt hiermee een living lab op het gebied van mobiliteitsinnovatie die gericht is op duurzaamheid, energietransitie en circulariteit. De bijdrage is bestemd voor de doorontwikkeling van de business case door een private partij. De programma ontwikkeling is in volle gang en loopt volgens planning. Als de ambities van de Mobility Campus worden gerealiseerd leidt dit voor Rotterdam in de periode tot en met 2025 tot meer dan 2.000 fte aan werkgelegenheid in met name Research & Development-functies.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	300	0	0	300
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De ontwikkeling van dit soort intiatieven gaat in sprongen. Momenteel is de voortgang mede vanwege Corona beperkt, waardoor ook een kans ontstaat dat de ontwikkeling stagneert. Met name de internationale ontwikkelingen liggen stil. De initiafnemers zijn zich aan het orentieren op de volgende stappen in de realisatie van de campus. Dit betekent dat de oorspronkelijke planning niet meer gerealiseerd zal worden. In 2021 moet duidelijk worden of de ontwikkeling realistisch is en het budget nodig is en een bijdrage vanuit de gemeente noodzakelijk blijft.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0028 - ET - Programma versnellen Innovatie Rotterdams MKB

1013

215

172

-43

791

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0028 - ET - Programma versnellen Innovatie Rotterdams MKB	1013	50	215	172	-43	791
Algemene informatie
Project omschrijving	Het brede MKB is de kurk van de Rotterdamse economie en werkgelegenheid. Het MKB kent behalve koplopers ook een groot ‘peloton’ dat het hoge tempo van vernieuwing moeilijker bij kan houden en moeite heeft met het vormgeven van noodzakelijke vernieuwingen. Dit terwijl er grote kansen liggen voor verduurzaming en digitalisering. Het programma Versnellen Innovatie Rotterdams MKB zet in op het vergroten van bewustwording (informatie en inspiratie), overzicht (kennis, financiering) en handelingsperspectief voor het brede MKB. We ontwikkelen het programma met partners zoals MKB Rotterdam-Rijnmond, VNO-NCW Rotterdam, KvK, Rabobank, ministerie EZK en onderwijsinstellingen. Het programma richt zich alleen op die zaken die buiten het bereik van het MKB zelf liggen. Hiermee willen we de het MKB stimuleren om de transitie naar een meer circulaire, duurzame en digitale bedrijfsvoering in tezetten. De interesse is groot. Zo waren er in 2019 150 MKB bedrijven aanwezig op de MKBdag ‘jouw afval is goud waard’. Verder is recent gestart met het project ‘koplopers circulaire restaurants’, loopt het project CIRCO tracks waarin MKB-bedrijven aan de slag gaan met een circulair ontwerp van hun dienst of product, zijn digitale en circulaire goodiebags beschikbaar via ondernemen010, en wordt er een communicatiecampagne ontwikkeld.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	1.013	0	0	1.013
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 zijn circa twintig activiteiten aangeboden zoals verschillende CIRCO-tracks, de Dag voor het MKB tijdens de week van de Circulaire Economie, de Ondernemersontbijt Rotterdam special over circulair ondernemen, de MKB Online Business Boost, de Digitaliseringsvouchers, de Dag van de Ondernemer over Digitalisering en het IT Campus Café. De activiteiten hebben fysiek en door corona ook online plaats gevonden. Hieraan hebben in 2020 totaal 1.097 MKB bedrijven deelgenomen. De communicatiecampage 'Ook jouw Zaak! die via socialmedia op de doelgroep getarget is heeft de doelgroep op socialmedia in hoge mate bereikt. In deze campagne vertellen Rotterdamse MKB bedrijven welke stappen zij al hebben gezet met duurzaam, circulair en duurzaam ondernemen en wat het hun bedrijf oplevert. De zes videos zijn in drie maanden tijd 186.344 keer bijna geheel uitgekeken en de bijbehorende artikelen zijn 3.568 keer gelezen. Het bereik onder de doelgroep was hoger dan verwacht. De pagina's op Ondernemen.010 trokken 8.785 unieke bezoekers.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De coronacrisis beperkt MKB ondernemers en ook MKB010>>Next partners. In 2020 is er iets minder programmaaanbod ontwikkeld.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0029 - ET - Programmatische aanpak Smart Energy Systems (incl M4H)

3548

750

418

-332

3.070

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0029 - ET - Programmatische aanpak Smart Energy Systems (incl M4H)	3548	60	750	418	-332	3.070
Algemene informatie
Project omschrijving	Als gevolg van een toenemende vraag duurzame energie kunnen er schommelingen en instabiliteit ontstaan in het energiesysteem. Het programma Smart Energy Systems is erop gericht om de opschaling van innovatieve diensten, producten en aanpakken rondom slimme energiesystemen naar commercieel aantrekkelijke toepassingen te versnellen. Dit gaat zowel om intelligente lokale energiesystemen waar vraag en aanbod optimaal worden afgestemd, maar ook om innovaties op het gebied van opslag, waterstof en andere energietechnieken. Het programma richt zich op ondersteuning van private partijen in de fase tot een investeringsbeslissing en zet in op het versnellen van investeringen in schaalbare en/ of repliceerbare oplossingen. Hierbij beogen we om private partijen te faciliteren om versneld te komen tot investeringen. Dit kunnen investeringen zijn voor de uitrol van nieuwe diensten (bv vanuit innovatief MKB, start-ups/ scale-ups, industrie), als ook de toepassing van nieuwe producten, diensten, organisatie- en verdienmodellen. Het gaat hierbij ook om innovatieve ketenoplossingen en -samenwerking. Het programma beoogt in 2020-2021 tien tot vijftien private initiatieven te ondersteunen en faciliteren, o.a. door de inzet van de (innovatie)subsidie Smart Energy Systems, maar ook door de inzet van netwerk en kennis. Daarnaast beschrijven en delen we de geleerde lessen bij de private sector, publieke sector en kennisinstellingen. Voor de publieke sector kan het programma concrete praktijklessen opleveren voor regelgeving en ander instrumentarium.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	3.548	0	220	3.768
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Opstartfase: in de eerste helft van 2020 is de strategie van het programma Smart Energy Systems verder uitgewerkt en is een subsidieregeling ontwikkeld. De subsidieregeling is opengesteld per 1 Augustus - 1 Oktober en zal in 2021 nog 2-maal worden opengesteld. Als resultaat van de eerste ronde worden nu 5 energie-innovaties ondersteund. De regeling en de ontwikkelfilosofie achter het programma werkt en het is de verwachting dat ultimo 2021 15-20 privaat gedreven energie-innovatie trajecten worden ondersteund.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Verschil is te verklaren door: opstartfase/ ingroei; relatief hoog innovatiebudget ronde 1. De resultaten van 2020 wijzen er wel op dat de ontwikkelfilosofie onder het programma en de subsidieregeling werken. Daarom is het de verwachting dat in 2021 het innovatiebudget (gereserveerd voor directe ondersteuning van private innovaties) nuttig besteed kan worden. Zo wordt gekomen tot een breed scala aan innovatietrajecten, waarbij de gemeente Rotterdam de ondernemers ook waar nuttig verder helpt met het ontsluiten van ons netwerk en kennis.
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0031 - ET - Rotterdam The Hague Innovation Airport

1650

600

530

-70

1.120

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0031 - ET - Rotterdam The Hague Innovation Airport	1650	0	600	530	-70	1.120
Algemene informatie
Project omschrijving	Het Rotterdam The Hague Innovation Airport (RHIA) programma heeft als primaire doel het leveren van een bijdrage aan innovaties voor de Nederlandse luchtvaartsector die gericht zijn op een positieve en duurzame impact op de directe omgeving van luchthavens. Een van de uitdagingen waar het RHIA zich op richt, is het reduceren van de CO2-uitstoot door vliegtuigen en (het vervoer van en naar) de luchthaven. Door projecten uit te voeren rondom elektrisch vliegen, schone brandstof en het opwekken van nieuwe energie uit zon, wind en waterstof, compenseert de luchthaven CO2 -emissies en nemen de emissies van huidige vliegtuigen af. RHIA ontwikkelt zich als een brede proeftuin voor schaalbare innovaties waarbij het een voorbeeld is voor andere (regionale) luchthavens. Onderdeel van het programma zijn innovatie en educatieprojecten die moeten leiden tot minder impact op de omgeving (zoals geluid en CO2-reductie). Binnen het projectportfolio van RHIA zijn er een aantal projecten die een duidelijke CO2-reductie en een verbetering van de luchtkwaliteit realiseren. Zo zal er bij de realisatie van het zonnepark ruim 13.000 ton per jaar aan CO2-uitstoot worden gereduceerd. De totale reductie van SO2 bedraagt 2,25 ton per jaar, er wordt 2,41 ton aan NOx gereduceerd en 0,17 ton per jaar aan fijnstof vermeden. Verder is er een proef gestart om synthetische kerosine te produceren. Bij succesvolle realisatie hiervan kan er op termijn ruim 380.000 ton per jaar CO2- reductie plaatsvinden. Daarnaast zal er een waterstof tankstation worden gebouwd voor bussen en ander zwaar verkeer. Hiermee kan 13,4 ton aan CO2 per jaar worden bespaard. Met de opstelling van enkele HeliCubes rondom de luchthaven (ingang terminal, parkeerterrein) wordt een actieve bijdrage geleverd aan de verbetering van de luchtkwaliteit door reduceren van stikstof en fijnstof.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2023		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	1.650	0	0	1.650
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Voor veel organisaties in het netwerk van stichting RHIA was 2020 een lastig jaar om hun activiteiten goed te kunnen uitvoeren. Desondanks konden de meeste activiteiten doorgang vinden, zoals het werven van nieuwe partners en het verkennen en ontwikkelen van nieuwe projecten. On-line konden de geplande evenementen en bijeenkomsten voor kennisdeling gecontinueerd worden. Ook is er een meerjarenplan voor de komende vijf jaar aan de stakeholders gepresenteerd en is gestart met het opstellen van een meerjarig financieringsplan. Enkele projecten hebben vertraging opgelopen en komen daardoor later in uitvoering. Internationale contacten werden gelegd, maar konden mede door COVID-19 restricties nog niet worden omgezet in samenwerkingsverbanden. Concrete resultaten waren er desalniettemin: • Opening van het Airport Technology Lab door de TU Delft en de Royal Schiphol Group; • Ondertekening van de Memory of Understanding tussen RHIA en Technology Park Ypenburg waardoor samenwerking met MKB’ers uit de regio wordt vergroot; • Oprichting van Zenid One BV voor de productie van synthetische kerosine; • Programmatische bijdrage aan de internationale conferentie over synthetische luchtvaartbrandstoffen (een initiatief van de minister van Infrastructuur en Waterstaat); • Opening van het Albeda RTHA College en lancering van de RTHA Campus (m.m.v. hogescholen en TU Delft).
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Er zijn minder kosten gemaakt voor projectbegeleiding vanuit de gemeente.
Bedrag herbestemming	70
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0032 - ET - Up!Rotterdam

600

255

300

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0032 - ET - Up!Rotterdam	600	45	255	255	0	300
Algemene informatie
Project omschrijving	Het programma Up! Rotterdam en is gericht op het toeleiden van ondernemers naar talent, kapitaal en internationale markten om innovatie en werkgelegenheid te bevorderen. Daarmee zorgt het programma voor het ontstaan van een gunstige voedingsbodem in Rotterdam voor ondernemers om in de nieuwe economie aan de slag te gaan, specifiek op het terrein van energie, circulair en digitaal. Zeker op mondiaal niveau is de concurrentie op het vestigingsklimaat groot. Door met dit programma te investeren in start-ups en scale-ups investeren we in nieuwe banen, innovatie en productiviteit. Ook zorgen start-ups en scale-ups met hun innovatieve manier van werken voor nieuwe technologische toepassingen waarbij toepasbaarheid en betaalbaarheid vaak een uitgangspunt zijn. Een voorbeeld is de startup Skoon Energy, die mobiele duurzame energie aanbiedt in de vorm van mobiele containers en batterijen voor festivals en in de scheepvaart. Zo vaart er een schip tussen Rotterdam en Engeland op de energie uit batterijen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2023		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	600	0	92	692
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Met het Up!Rotterdam actieprogramma wordt ingezet op de transitie naar een energie-neutrale, digitale en circulaire economie. Die transitie wordt niet door de stad zelf gedaan, maar door met name de bedrijven. Om klaar te staan voor deze transitie en deze ook nog eens te versnellen is de aanwezigheid van de juiste bedrijven nodig. Bedrijven die bijvoorbeeld rechtstreeks bijdragen aan de energietransitie, maar ook die indirect bijdragen. Die bedrijven komen en blijven in Rotterdam alleen als het vestigingsklimaat voor hen uitzonderlijk goed is, met snelle toegang tot kapitaal, talent en (internationale) markten. Daarom zet Rotterdam met het actieprogramma Up!Rotterdam hier intensief op in. Met het ETB budget zijn drie projecten van Up!Rotterdam ondersteund: 1. Upstream (een paraplu event die events en initiatieven van publieke en private partijen bundelt die invulling geven aan de 5 pilaren van het actieprogramma van Up!Rotterdam), 2. MatchMaking tussen startups en corporates (Rotterdam Unlocked) 3. MatchMaking tussen scale-ups en internationale investeerders (PHX).
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	nvt

ET0033 - ET - Vervolgonderzoek synthetische brandstoffen

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0033 - ET - Vervolgonderzoek synthetische brandstoffen	68	22	45	45	0	1
Algemene informatie
Project omschrijving	Rotterdam The Hague Airport (RTHA) bereidt een – wereldwijd toonaangevende - pilotproject voor op het gebied van synthetische brandstoffen. De pilot omvat de productie van een kleine hoeveelheid synthetische brandstof voor gebruik in de luchtvaart. Dit is een eerste stap in een langer ontwikkeltraject, waarmee allereerst een ‘proof of concept’ wordt gerealiseerd. Vervolgens kan de technologie stapsgewijs verder worden opgeschaald. De locatie bij het vliegveld is voor deze opschaling niet geschikt. De expertise, benodigde infrastructuur en ruimte is echter wel in de haven van Rotterdam beschikbaar is. De studie onderzoekt welke stappen noodzakelijk zijn om het ‘proof of concept’ door te ontwikkelen naar een volwassen technologie en businessmodel. In de loop van 2020 worden de stappen gepresenteerd die noodzakelijk zijn om het ‘proof of concept’ door te ontwikkelen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2020		Fase	Afronding
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	68	0	0	68
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De subsidie van de gemeente is aangewend voor twee doeleinden: verdere ontwikkeling van het pilotproject voor productie van synthetische kerosine en opzetten van een regionale coalitie voor ontwikkeling van duurzame luchtvaartbrandstoffen. Het concept is verder ontwikkeld, en recent onder de naam Zenid One gepresenteerd op een internationale conferentie. Er is een lokaal consortium gevormd dat nu bezig is met de ontwikkeling van een regionale ontwikkelstrategie voor synthetische brandstoffen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0043 - ET - Asbetter Acids

375

355

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0043 - ET - Asbetter Acids	375	0	355	355	0	20
Algemene informatie
Project omschrijving	Project betreft een subsidie aan de onderzoeks- en testfase gericht op de technologische en economische validatie van de verwerking van asbest op industriële schaal. Door deze industriële afvalzuren te hergebruiken ontstaat een proces om asbestcement dakplaten volledig en veilig af te breken. Dit proces zorgt ervoor dat twee forse milieuproblemen samenkomen in één oplossing: 1. Vermijden van lozen van 170.000 ton industriële afvalzuren op het oppervlaktewater. 2. Vermijden van storten van 35.000 ton asbestcement materialen zoals de bekende golfplaten van daken en 35.000 ton verminderde Co2 uitstoot in de keten. De circulaire invalshoek van Asbetter Acids kan dit op industriële schaal haalbaar en betaalbaar te maken: het circulair hergebruiken van industriële afvalzuren die nu nog worden geloosd. Alleen al in Rotterdam gaat het om 170.000 ton aan afvalzuren. Na deze fase volgt de investeringsfase voor een fabriek van de verwerking van 35.000 ton asbestplaten in het Haven Industrieel Complex.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	375	0	0	375
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De onderzoeken en testen zijn uitgevoerd conform planning. Begin 2021 volgt de formele subsidierapportage. Inmiddels werkt met aan een vervolgtraject, te weten, de voorbereiding voor de definitieve investering in een verwerkingsfabriek (investering € 70 mln)
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0044 - ET - Biondoil 2

610

300

310

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0044 - ET - Biondoil 2	610	0	300	300	0	310
Algemene informatie
Project omschrijving	Biondoil is een privaat initiatief gesteund door beoogde partners Shell, Uniper, Fortum, Technip FMC en Chempolis. Het project is erop gericht fossiele grondstoffen te vervangen door biobased chemicaliën. Biondoil produceert, op basis van niet aan voedsel gerelateerde, houtachtige biomassa, diverse biobased chemicaliën en ethanol. Het project draagt op verschillende manieren bij aan het vormgeven van de biobased ambities van de regio: • De geproduceerde bio-ethanol dient als biobased vervanging van brandstof voor benzinemotoren. Daarmee helpt dit project om de Europese en Nederlandse bij-mengverplichting te realiseren met productie op eigen grond. • Het bijproduct van houtverwerking – lignine – krijgt in dit project een hoogwaardigere toepassing dan bij verbranding in een kolencentrale. De lignine zal bitumen vervangen in asfalt. Daarmee kunnen wegen met bio-asfalt worden geasfalteerd. • De geproduceerde CO2 is zeer zuiver en kan bijvoorbeeld gebruikt worden in de frisdrankenindustrie. • Tenslotte produceert een Biondoil fabriek nog andere, hoogwaardige biochemicaliën.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	610	0	0	610
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is de subsidie van de gemeente gebruikt voor cost-engineering van een update van haar businessmodel, met een zwaardere nadruk op biochemicaliën.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	nvt
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0046 - ET - CARR

100

-100

100

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0046 - ET - CARR	100	0	100	0	-100	100
Algemene informatie
Project omschrijving	Project betreft een subsidie aan een chemisch-technische studie voor het project CARR – Circulair Alternatief Reststoffen Rotterdam. Met de studie willen samenwerkende bedrijven in Rotterdam de economische en procestechnologische voorwaarden onderzoeken voor verwerking van reststoffen en CO2 in grindvervangende korrels. De CO2-winst wordt gerealiseerd doordat de CO2 uit de lucht voor altijd in het materiaal wordt vastgelegd. Hieruit ontstaat een studie met laboratoriumtesten die de basis vormen voor de experimentele ontwikkeling van een milieuveilige en werkzame techniek voor de Rotterdamse afvalstromen in de CCU (Carbon Capture Utilisation) technologie. Dit onderzoeksproject levert ook inzicht in de markt voor secundaire bouwmaterialen met als basis een circulair businessmodel dat veilig hergebruik in de toekomst mogelijk maakt.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	100	0	0	100
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Vanwege Corona is het de bedrijven niet gelukt om een team te vormen om e.e.a. in werking te zetten. Inmiddels is dat in volle gang en start het project met vertraging.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Vanwege Corona is het de bedrijven niet gelukt om een team te vormen om e.e.a. in werking te zetten. Inmiddels is dat in volle gang en start het project met vertraging.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0057 - ET - Zero Emission Fuels

-15

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Economische Zaken	8.734	582	2.815	2.256	-559	5.896
ET0057 - ET - Zero Emission Fuels	95	0	75	60	-15	35
Algemene informatie
Project omschrijving	Subsidie aan start up bedrijf voor de financiering van twee studies naar CO2-reductie bij de productie van de brandstof methanol. Traditioneel wordt methanol geproduceerd uit aardgas of synthese gas, dat meestal gemaakt wordt door vergassen van steenkool. Dit zijn beide op fossiele brandstof gebaseerde processen en bij verbranding van de methanol komt CO2 vrij. ZEF wil synthetische methanol gaan produceren uit atmosferische CO2 en m.b.v. zonne-energie. ZEF werkt in nauwe samenwerking met de TU Delft en TNO aan het productierijp maken van haar concept.
Gebied	Rotterdam
Planning	1-12-2020	tot	1-12-2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	95	0	0	95
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Na goedkeuring van het project is er gewerkt aan het afronden van de "recruitment" van het projectteam. Inmiddels wordt er in werkpakket 2 gewerkt aan de definitie van de doelstelling en scope (standaard onderdeel van een officiele LCA, werkpakket 1.1). Verder wordt er ook gewerkt aan de literatuurstudie van CO2 afvang systemen (onderdeel werkpakket 2.1) en de studie naar de ideale molecuul voor de afvang van CO2 (onderdeel van werkpakket 2.2).
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Er is in 2020 € 60 als voorschot overgemaakt in de vorm van subsidie. De laatste € 15 reserveren we voor de vaststelling die in 2021 zal volgen.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

Stedelijke inrichting en ontwikkeling

23.397

261

8.221

3.246

-4.975

19.890

ET0003 - ET - Duurzaamheidsloket en publiekscampagne

-6

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0003 - ET - Duurzaamheidsloket en publiekscampagne	90	0	90	84	-6	6
Algemene informatie
Project omschrijving	Duurzaamheid is elke dag in het nieuws. Het thema omvat een enorme hoeveelheid aan kansen en uitdagingen. Maar wat betekent het nou voor mij, mijn huis, voor mijn bedrijf en mijn omgeving? Veel Rotterdammers geven aan door de bomen het duurzame bos niet meer te zien. Het bestaande informatiepunt Duurzaamheid wordt in 2020 uitgebreid en krijgt drie taken: 1. Informeren: informatie eenvoudig toegankelijk vanuit het één ingangsprincipe. • Eén loket voor vragen, advies en intake van initiatieven. • Doelgroepgerichte web-strategie om digitale ‘infojungle’ te verbeteren. • Afstemming van de vragen die bij loket binnenkomen met generieke communicatiemiddelen. • Directe lijnen naar het funderingsloket en het asbestloket in oprichting om Rotterdammers gericht verder te helpen. 2. Activeren: door middel van een communicatiestrategie op basis van gedragsaspecten en drempels die worden ervaren, ondersteund door een publiciteitscampagne. 3. Ondersteunen: begeleiding en ondersteuning van gebiedsgerichte aanpakken en kleinschalige initiatieven.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2020		Fase	Afronding
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	90	0	0	90
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In september 2020 is de nieuwe website Duurzaam010.nl opgeleverd. Vervolgens is hij gevuld (de teller staat inmiddels op ruim 300 pagina's) en live gegaan. In deze nieuwe website zijn de eisen van informeren, activeren en ondersteunen geheel verwerkt. Ook het hoofdstuk Subsidies heeft er een prominente plaats gekregen, zodat nieuwe (gemeentelijke, rijks- en andere) regelingen zonder moeite kunnen worden gepubliceerd. Gebruikerstesten zijn positief.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Verschil is gering.
Bedrag herbestemming	6.246
Toelichting herbestemming	Project is afgerond. Het restant zal binnen het ETB herbestemd worden.

ET0005 - ET - Fieldlab elektrificatie

2.500

339

2.161

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0005 - ET - Fieldlab elektrificatie	2.500	0	339	339	0	2.161
Algemene informatie
Project omschrijving	Elektrificatie gaat een essentiële rol spelen in de verduurzaming van de industrie in de haven. Veel technologieën die in theorie kansrijk zijn, zijn al ontwikkeld op laboratoriumschaal. Veelal gaat het echter nog niet om ‘proven technology’ en is er daarom ook nog geen sprake van toepassing op grote schaal van de bestaande industriële sites in het havengebied. Het project ‘field lab industriële elektrificatie’ (FLIE) biedt een proeftuin om kansrijke initiatieven te testen op middelgrote schaal, om hiermee ervaring op te doen en aan te tonen dat innovaties ook op (haven)industriële schaal toepasbaar zijn. Het field lab zal daarnaast vanuit een zogeheten competence center pilotprojecten bij eindgebruikers ondersteunen. De kennis en ervaring die deze pilots opleveren dragen vervolgens bij aan implementatie, risicomanagement,wet- en regelgeving. Het field lab bestaat financieel uit drie onderdelen: de programmaorganisatie die de diensten verzorgt, investeringen in fysieke infrastructuur en de individuele projecten die in het field lab getest zullen worden. De gemeentelijke bijdrage richt zich vooral op de algemene kosten. De initiële investering bedraagt ongeveer €15 miljoen. Hieraan dragen wij € 2,5 mln bij. Andere publieke en semi-publieke partijen (EZK, TNO, FME, Deltalinqs, HbR, IQ, PZH) dragen zorg voor de rest van de initiële investering die zich richt op innovatie. De baten zien we terug in het halen van duurzaamheidsdoelstellingen en het revitaliseren van de haveneconomie. De financiering van individuele projecten wordt primair door het bedrijfsleven gedragen – door technologieleveranciers en industriële bedrijven uit de haven.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2023		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	2.500	0	12.500	15.000
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De subsidie voor het Fieldlab elektrificatie (FLIE) heeft een looptijd van 2,5 jaar. In 2020 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd vanuit dit budget: - aanstellen kwartiermaker - opzetten programmaorganisatie en solution centre. Het FLIE heeft met onze subsidie verder kunnen werken aan haar oprichting; het Fieldlab is formeel gelanceerd op 10 februari 2021.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Nvt
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0006 - ET - Gebiedsaanpak Pendrecht: Energiecoaches

295

-55

287

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0006 - ET - Gebiedsaanpak Pendrecht: Energiecoaches	295	8	55	0	-55	287
Algemene informatie
Project omschrijving	Doel van het project Energiecoaches Gebiedsaanpak Pendrecht is om de energietransitie laagdrempeliger te maken door de inzet van zogeheten energiecoaches uit de wijk. Bewoners accepteren eerder een advies van mensen uit hun eigen buurt dan van een commerciële energiemaatschappij of de gemeente. Naast professionals kunnen energiecoaches ook buurtbewoners zijn die andere buurtbewoners snelle energiebesparingsadvies geven. Zij worden hiervoor opgeleid. De adviezen leiden tot directe energie- en kostenbesparingen en daarmee tot een betere betaalbaarheid van de energietransitie. Samen met Werk & Inkomen onderzoeken we of de functie van energiecoach het gevoel van eigenaarschap en zelfredzaamheid ondersteunt en een mogelijke opstart naar betaald werk kan zijn. Wij hebben ons in eerste instantie gericht op huismoeders, huisvaders, mantelzorgers en gepensioneerden. In 2020 leggen wij ook de focus op jongeren. Door een rol als energiecoach te vervullen kunnen ze hun CV verrijken en zo hun kansen op de arbeidsmarkt verbeteren.
Gebied	Pendrecht
Planning	2019	tot	2021		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	295	0	0	295
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Het doel van dit project is het geven van energieadvies die direct kunnen worden toegepast door bijvoorbeeld kleine maatregelen als een tochtstrip aan te brengen of door gedrag.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Door de lockdowns en de diverse andere corona-maatregelen hebben we in 2020 geen nieuwe energiecoaches kunnen opleiden en zijn bewoners slechts in zeer beperkte mate geadviseerd. Er stonden verschillende bijeenkomsten om voorlichting te geven aan groepen in de agenda maar deze zijn op één na geannuleerd vanwege corona.
Bedrag herbestemming	67
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0007 - ET - Gebiedsaanpak Reyerdijk

800

1.334

1.211

-123

-411

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0007 - ET - Gebiedsaanpak Reyerdijk	800	0	1.334	1.211	-123	-411
Algemene informatie
Project omschrijving	Doelstelling van de Gebiedsaanpak Heindijk is het aardgasvrij maken van het gebied Heindijk, Korendijk e.o. in Rotterdam-Zuid door aansluiting op het warmtenet. Met deze financiële middelen wordt de aanleg van warmte-infrastructuur en de aansluiting van woningen op het warmtenet mogelijk gemaakt. Doordat eigenaren hun warmtevoorziening vervangen voor een aansluiting op het warmtenet, draagt het project bij aan een lagere uitstoot van CO2. Een gemiddelde aansluiting (25 GJ per jaar) op het warmtenet in Rotterdam-Zuid zorgt voor een CO2 reductie van ongeveer 1.175 kg per jaar. De gemeentelijke financiering bestaat uit een vooruitbetaling, subsidies en een garantie. Door een vooruitbetaling en het geven van de garantie op een deel van het vollooprisico aan Vattenfall en een subsidie aan bewoners, brengen we de bijdrage in de aansluitkosten voor eigenaren en bewoners flink omlaag. Randvoorwaarde voor het doorgaan van dit project was dat minimaal 30% van de particuliere gebouweigenaren bereid is om hun woningen aan te sluiten op het warmtenet.
Gebied	Reyeroord, Heindijk
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	800	0	0	800
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Eind 2020 heeft ongeveer 70% van de eigenaar-bewoners aangegeven dat ze willen aansluiten op stadsverwarming. Op basis daarvan is de vooruitbetaling aan Vattenfall bepaald. Op een aantal momenten (2022, 2027 en evt 2035) wordt bepaald wat hiervan subsidie is en welk bedrag revolverend is en terug wordt betaald aan de gemeente. Voor het deel na de afleverset wordt in 2021 de installateur gekozen. Deze kosten komen ten laste van het budget van 2021 en 2022.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Een deel van de kosten wordt later gerealiseerd, in 2021 en 2022. Dit zijn de kosten voor het deel na de afleverset. Het negatieve restbudget wordt binnen het ETB verrekend met het budget van project '40. Gebiedsaanpakken aardgasvrij'.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0008 - ET - Haalbaarheidsonderzoeken kleinschalige wind opwek

-6

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0008 - ET - Haalbaarheidsonderzoeken kleinschalige wind opwek	30	0	30	24	-6	6
Algemene informatie
Project omschrijving	Dit project betreft de cofinanciering van haalbaarheidsonderzoeken naar kleinschalige opwekking van stroom uit windenergie. Het uitgangspunt is dat dat deze kleinschalige opwekking van stroom uit windenergie geen geluidshinder mag veroorzaken. Er zijn inmiddels meerdere aanbieders van ‘kleine windturbines’ op de markt. Deze aanbieders zoeken plekken in en rond Rotterdam. Voor al deze plekken geldt dat er een haalbaarheidsonderzoek nodig is (technische haalbaarheid) naar de vraag of een dergelijke turbine ruimtelijk en technisch goed in te passen is. Dergelijke studies laten vaak zien dat er technische en economische kansen liggen voor kleinschalige opwek aan de randen van de stad. We bieden hierbij cofinanciering aan kleinschalige nieuwe spelers. Deze cofinanciering helpt in de versnelling van de opgave voor (kleinschalige) wind op land. Een voorwaarde is dat de marktpartij ook 50% cofinanciering per onderzoek bijdraagt. In 2020 wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar elektriciteitsopslag achter de meter bij Ahoy. Daar wordt kleinschalige windenergie in meegenomen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2020		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	30	0	0	30
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Voor een bedrag van € 24 is in 2020 een haalbaarheidonderzoek gedaan naar elektriciteitsopslag achter de meter bij het Ahoycomplex. Hierbij zijn analyses uitgevoerd naar de huidige situatie energieverbruik en impact zonne-energie opwek, naar systeemconfiguratie en inzetgebieden batterij en naar een financiële business case voor een batterij.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De inschatting voor deze opdracht lag iets hoger dan dat daadwerkelijk het geval was.
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0009 - ET - Inzet Energiecoaches stadsbreed

100

-20

100

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0009 - ET - Inzet Energiecoaches stadsbreed	100	0	20	0	-20	100
Algemene informatie
Project omschrijving	In dit stadsbrede programma zetten we, onder andere met de ervaringen die we opdoen met de pilot in Pendrecht, energiecoaches in om Rotterdammers te helpen nog slimmer met energie om te gaan. Hiermee maken we de energietransitie laagdrempeliger door de inzet van energiecoaches uit de wijk zelf. Bewoners accepteren eerder een advies van mensen uit de buurt dan een advies van een commerciële energiemaatschappij of gemeente. Naast professionals kunnen energiecoaches ook buurtbewoners zijn die andere buurtbewoners snelle energiebesparingstips geven. Zij worden daartoe opgeleid. De adviezen leiden tot directe energie- en kostenbesparing en daarmee tot betere betaalbaarheid van de energietransitie. Op een eenvoudige manier kunnen Rotterdammers een afspraak met een coach inplannen die daarna samen met de bewoner gaat onderzoeken waar concrete kansen liggen om in eigen huis energie te besparen. De coach neemt na bepaalde tijd weer contact op om te kijken of de besparing gelukt is, of dat er nog ondersteuning nodig is. Op deze manier ondersteunen we Rotterdammers die zelf met de energietransitie aan de slag willen. De ervaringen van Pendrecht zijn inmiddels gebundeld in een plan van aanpak voor dit stadsbrede programma.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	100	0	0	100
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Eind 2020 is een start gemaakt met het project. In 2021 zal dit verder gerealiseerd gaan worden.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Start van project is later geweest dan oorspronkelijk gepland, vandaar dat besteding in 2020 is achtergebleven.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0012 - ET - Opwek zonne energie in de stad

933

200

163

-37

742

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0012 - ET - Opwek zonne energie in de stad	933	28	200	163	-37	742
Algemene informatie
Project omschrijving	Het programma Opwek zonne-energie in de stad omvat onderzoeken naar en experimenten ten behoeve van de opschaalbaarheid van het opwekken van zonne-energie binnen de gebouwde omgeving en op of langs infrastructuur. Hiermee moet inzicht worden verkregen welke experimenten voldoende potentie hebben om zonne-energie op te schalen. Dit wordt onderzocht binnen de twee pilotprojecten zonne-energie in Next Generation Woonwijken en zonnedaken op parkeerterreinen. We zetten in op drie experimenten: 1. Samen met Woonstad Rotterdam en Stedin wordt een modulair opgebouwd energiesysteem opgezet in de wijken Prinsenland en Het Lage Land met mogelijkheden voor gefaseerde uitrol van verschillende vormen van het opwekken van schone energie, opslag en distributie (smart grids). In 2020 wordt de markt geconsulteerd om te komen tot haalbare toepassingen en investeringen in het gebied. 2. In beeld brengen welke gemeentelijke parkeerterreinen in aanmerking komen voor het overkappen met zonnedaken. Tevens wordt daarbij onderzocht welke andere functies als toevoeging mogelijk zijn. Daarbij moet worden gedacht aan elektrische laadpalen, docking stations voor elektrische fietsen en/of opslag. Uit een eerste scan blijkt dat op basis van het geschikte oppervlak in totaal circa 150 MWp aan zonnepanelen opgesteld kan worden. Ook is een marktconsultatie gedaan die de basis vormt voor een gemeentelijke aanbesteding en input levert voor de selectie van een aantal parkeerterreinen die meegenomen worden in de gemeentelijke aanbesteding. Ook is een interactieve online tool ontwikkeld voor eigenaren van parkeerterreinen, projectontwikkelaars en andere potentiele initiatiefnemers t.b.v. het analyseren van de potentie én haalbaarheid voor het overkappen van parkeerterreinen. 3. Onderzoek naar de de mogelijkheden voor het (grootschalig) opwekken van zonneenergie langs en op de Rotterdamse ring van snelwegen (De ‘Ruit van Rotterdam’). In 2021 start hiervoor een haalbaarheidsonderzoek.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	933	0	0	933
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Aan experiment 1 is € 105 uitgegeven aan de volgende zaken: - Het restbedrag van € 6 van de opdracht uit 2019 aan Durin is bij oplevering van de totale opdracht betaald. - Het maken van een infographic door de firma Publiquest - Aan Sobolt is de opdracht gegeven om in een thermografische gevelscante voorzien waarbij gezocht wordt naar isolatie kansen. - Het Rotterdamsse bureau Rebel heeft voor de gemeente de begeleiding van een marktconsultatie zonne-energie in Prinsenland- Het Lage Land op zich genomen. - Het bedrijf Unisearch heeft de gemente ondersteund in het project. Aan experiment 2 is € 58 uitgegeven aan de volgende zaken: - Door het bedrijf EGEN is een subsidiescan uitgevoerd. De subsidiescan is de oplossing om snel het gewenste inzicht te krijgen in de potentiële subsidiekansen voor een project gericht op de opwek, opslag en distributie van zonne-energieproject. - Er is een bijdrage geleverd aan de Provincie Noord Holland om gezamenlijk tot de ontwikkeling van de tool Park The Sun te komen. - Daarnaast heeft het bedrijf Sobolt een SLA geschreven - Te behoeve van videopnames ter lancering van de tool Park the sun is bedrijf Bocavista ingeschakeld. Experiment 3: Bij dit experiment is in 2020 al veel overleg gevoerd met alerllei stakeholders. Partijen zijn nog niet zover dat er voor dit experiment opdrachten uitgezet kunnen worden. Wellicht dat dit in 2021 zijn beslag krijgt.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Er zitten diverse opdrachten in de pijplijn die in 2021 zullen worden uitgezet.
Bedrag herbestemming	112
Toelichting herbestemming	Van het restant budget van € 742 kan € 112 vrijvallen en herbestemd worden binnen de bestemmingsreserve ETB. Deze vrijval is conform de spelregels van het ETB.

ET0013 - ET - Pilot stimuleren overstap elektrisch koken

530

-21

526

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0013 - ET - Pilot stimuleren overstap elektrisch koken	530	0	25	4	-21	526
Algemene informatie
Project omschrijving	Bij de energietransitie in de gebouwde omgeving gaat het onder meer over verwarmen, koken en warm tapwater. Door een combinatie van eigen investeringen, subsidie (voor verwarmen en koken) en leningen, willen we de kosten voor de Rotterdammer behapbaar houden. Energietransitie moet voor iedereen haalbaar en betaalbaar zijn. Heindijk, Korendijk e.o. en Pendrecht zijn de eerste wijken in Rotterdam die van het aardgas afgaan. Bewoners zijn dat niet verplicht. Door hen een aantrekkelijk aanbod te doen én maximale ontzorging te bieden, verleiden we hen om deze stap te zetten. Bewoners zien het meest op tegen de overstap naar elektrisch koken. Veel bewoners hebben weinig financiële ruimte (60% van de woningeigenaren in Pendrecht heeft een laag inkomen). Met deze pilot bieden we ontzorging en subsidie. Doel is dat 1000 huishoudens overstappen op elektrisch koken. De regeling staat niet op zichzelf maar is onderdeel van een bredere aanpak en strategie om Heindijk, Korendijk e.o. en Pendrecht aardgasvrij te maken. Via deze bredere aanpak maken mensen bijvoorbeeld kennis met elektrisch koken, leiden we energiecoaches op om bewoners met energieadviezen te helpen en werken we aan verbeteringen in de wijk.
Gebied	Heindijk, Korendijk, Pendrecht
Planning	2019	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	530	0	0	530
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Dit project is verdeeld over twee gebiedsaanpakken aardgasvrij: Heindijk en Pendrecht. In de gebiedsaanpak Heindijk zijn de bewoners over de regeling geïnformeerd. Zij hebben tot en met oktober 2022 de mogelijkheid om de subsidie voor elektrisch koken aan te vragen. In de gebiedsaanpak Pendrecht is de uitvoering vertraagd als gevolg van de maatregelen rondom corona. Hierdoor kon er geen campagne worden gevoerd in de wijken. Ook deze eigenaar-bewoners hebben de mogelijkheid om de subsidie tot en met oktober 2022 aan te vragen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Het was vooraf niet mogelijk om in te schatten wanneer de eigenaren gebruik zouden maken van de subsidieregeling. Een deel van de eigenaar-bewoners in Heindijk hebben gebruik gemaakt van het ontzorgaanbod via Bruynzeel. De subsidie-afrekening met Bruynzeel moet nog plaatsvinden. De eigenaar-bewoners in Heindijk hebben recht op deze subsidie. Het budget moet daarom worden doorgeschoven naar 2021 en 2022.
Bedrag herbestemming	15
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0014 - ET - Stimuleren energiecooperaties

550

100

-23

473

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0014 - ET - Stimuleren energiecooperaties	550	0	100	77	-23	473
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project is gericht op het activeren, informeren en ondersteunen van duurzame lokale (bewoners) initiatieven. Het mogelijk maken van deze bottom-up beweging is een essentieel onderdeel van de energietransitie. Naast de verschuiving naar het gebruik van duurzame bronnen van warmte en energie gaat het ook om het creëren van draagvlak voor de energietransitie en eigenaarschap in deze transitie. Dit is essentieel om de energietransitie te laten slagen. We streven naar het oprichten van tenminste tien nieuwe coöperaties rond zon, wind en warmte en ondersteunen bestaande coöperaties bij verdere stappen. Daarbij maken we gebruik van de ervaringen van bestaande initiatieven binnen en buiten Rotterdam. We helpen met advies, beperkte subsidies en financiering door middel van betaalbare leningen en garanties. Een recente ontwikkeling is de platformorganisatie Samenwerkende Energiecoöperaties Rotterdam. Hierin zijn de huidige zeven energiecoöperaties in de stad vertegenwoordigd. De platformorganisatie bestaat uit een Dienstenbureau dat kennisdeling, legitimiteit en versteking van de ledenbasis van coöperaties tot doel heeft en daarmee ook nieuwe coöperaties helpt op te zetten. Daarnaast is er een projectontwikkelingsorganisatie die (in eerste instantie) zonprojecten opzet. De opbrengsten van deze projecten komen, naast de leden, ook terecht in de wijken die het investeren in behoeften vanuit de wijken zelf. Middels opzet van (zon)projecten worden groepen bewoners bij elkaar gebracht en wordt de opstart van coöperaties in de gehele stad in gang gezet. Het ondernemingsplan van de platformorganisatie wordt in september 2020 gepresenteerd.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2030		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	550	0	430	980
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 heeft de gemeente Energie van Rotterdam (hierna: EvR) zowel financieel ondersteund als gestuurd op inhoudelijke uitwerking van de ambities van EvR. Deze zijn in het kort: het starten van zonprojecten waarbij álle Rotterdammers met alle inkomens een zonnepaneeldeel kunnen kopen of krijgen en in de opbrengst hiervan delen. Zo worden Rotterdammers actief onderdeel van de overgang naar schone energiebronnen voor ons energiegebruik. Ook is de ambitie om zoveel mogelijk Rotterdammers bij deze projecten als o.a. paneelinstallateur aan het werk te kunnen zetten. Wethouder Bonte is vanaf de start in begin 2020 betrokken geweest bij gesprekken over de ontwikkelingen rond EvR. Dit heeft geleid tot een ondernemingsplan dat de basis is geworden voor verdere gesprekken met externe investeerders zoals Social Impact Fonds Rotterdam (SIFR). In oktober 2020 is de samenwerking tussen gemeente en EvR vastgelegd in een nieuwe 'Deal in Ontwikkeling' als onderdeal van de Klimaatdeals. Daarin werden de volgende afspraken gemaakt: - steun vanuit de gemeente voor de ambitie om álle Rotterdammers eigenaarschap te bieden in de energietransitie, - financiële steun in voor opstart van EvR, - het voornemen om te onderzoeken of we gemeentedaken beschikbaar kunnen stellen voor zonprojecten via EvR. Na de Klimaatdeal is er verder gewerkt aan het onderzoeken van geschikte gemeentedaken, het bedrijfsmodel achter EvR verder te ontwikkelen en heeft EvR verdere gesprekken gevoerd met externe investeerders om de zonprojecten te kunnen starten.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De € 100 die begroot was een grove schatting van de te maken kosten in de opstartfase van EvR in 2020, in opdrachten aan de initiatiefnemers. Deze uitgaven zijn bijna behaald, de ruim € 23 die overblijft zal in 2021 besteed worden in een subsidie die verleend wordt in april 2021. Deze subsidie zal deels revolverend zijn. m.a.w.: deels terugbetaald worden.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0015 - ET - Walstroomvoorziening Landtong Rozenburg

2.000

1.800

-1.800

2.000

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0015 - ET - Walstroomvoorziening Landtong Rozenburg	2.000	0	1.800	0	-1.800	2.000
Algemene informatie
Project omschrijving	De enorme schepen van de offshore firma Heerema hebben een vaste ligplaats langs de Landtong in Rozenburg, naast een bestaand windpark van Eneco. Het project Walstroomvoorziening Landtong Rozenburg omvat de aanleg van een walstroomvoorziening die de schepen van Heerema voorziet van duurzame elektriciteit, geproduceerd door deze windmolens. Daarnaast bestaat de mogelijkheid tot de aanleg van een walstroom-hub waarmee behalve de schepen van Heerema ook omliggende ligplaatsen over vaste walstroom kunnen beschikken. Qua omvang en impact betreft dit een uniek project dat zonder gemeentelijke ondersteuning niet van de grond komt. De totale investering bedraagt circa € 10 mln.
Gebied	Rozenburg
Planning	2020	tot	2021		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	2.000	0	0	2.000
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is het project vrijwel volledig gebouwd. Er is lange tijd geprobeerd om het eerste schip in december 2020 aan te sluiten maar door vertraging in de aanleg van de kabels naar het schip is dit niet gelukt. De ambitie is nu om uiterlijk in het derde kwartaal van 2021 de eerste schepen aan te sluiten. De installatie is in maart of april compleet, maar gedurende lente en zomer zijn de schepen van Heerema niet in Rotterdam.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Voor € 1,5 mln geldt als verschil dat de subsidie uithoofde van het Calandkanaal als een investering in activa van derden moet worden gezien en kan daarom niet onttrokken worden uit de bestemmingsreserve energietransitiebudget. De subsidie is echter wel uitgekeerd. Voor de overige € 300 is met de subsidieontvanger een uitkeringsritme afgesproken waarbij de derde betaling wordt gedaan zodra de installatie voor het eerst in gebruik wordt genomen en vierde (en laatste) betaling wordt gedaan zodra de inpassingsmaatregelen om de installatie te laten inpassen in het groen van de Landtong Rozenburg, zijn afgerond.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0016 - ET - Proceskosten

900

400

355

-45

545

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0016 - ET - Proceskosten	900	0	400	355	-45	545
Algemene informatie
Project omschrijving	Binnen de bestemmingsreserve Energietransitiebudget (ETB) is een budget gelabeld voor het organiseren en beheren van de gelden van deze bestemmingsreserve. De werkzaamheden betreffen het beoordelen van ingediende aanvragen voor een bijdrage/subsidie, toekennen, uitbetalen en vaststellen van bijdragen aan projecten, controleren en toezien van de financiële middelen in de bestemmingsreserve, het monitoren van de voortgang in de projecten, het controleren van de in LIAS begrote cijfers, het controleren en goedkeuren van de ingediende onttrekkingen en het vaststellen van vrijvallende middelen bij de projecten. Verdere werkzaamheden betreffen het rapporteren over de bestedingen uit de bestemmingsreserve in het kader van de P&C cyclus (fondsbeheer). Het coördineren van (her)bestemmingsvoorstellen van de vrijgevallen middelen aan het gemeentebestuur.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	900	0	0	900
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Het proceskostenbudget is bedoeld voor de gemeentelijke coordinatie en het beheer van het Energietransitiebudget. In 2020 is het fondsbeheer van het Energietransitiebudget verder vormgegeven, door de aanstelling van een fondsbeheerder. De fondsbeheerder is verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van het ETB, de financiele rapportages op de P&C momenten. De fondsbeheerder werkt nauw samen met de ETB coordinator, die de inhoudelijke coordinatie doet. Daarnaast is het afwegingskader van het ETB met de doelstellingen, criteria en aanvraagformulier verder uitgewerkt.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Doordat de fondsbeheerder pas in februari 2020 is gestart is de realisatie iets lager dan begroot.
Bedrag herbestemming	45
Toelichting herbestemming	Van het restant budget van € 545 mag € 45 herbestemd worden binnen de bestemmingsreserve. Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor lopende/ nieuwe projecten.

ET0023 - ET - Intensivering programma Windenergie

300

100

-33

233

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0023 - ET - Intensivering programma Windenergie	300	0	100	67	-33	233
Algemene informatie
Project omschrijving	De Rotterdam Offshore Wind Coalition (ROWC) is een coalitie van de koplopers binnen het offshore windcluster in de regio Rotterdam. De coalitie bestaat uit 18 partijen, waaronder Van Oord, SIF, Boskalis en het Havenbedrijf. De coalitie werkt actief aan de versterking van het Rotterdamse offshore (wind)cluster. Hierbij voert de coalitie continu de dialoog met betrokken bedrijven, waarbij de partners in gezamenlijkheid inzetten op acties op het gebied van marketing en branding, opleiding en training, beleid en lobby en innovatie. Hiermee draagt de coalitie bij aan het vergroten van de mogelijkheden voor grootschalige windenergie opwek, hetgeen van belang is voor haven en stad. Beoogde resultaten zijn versterking van samenwerking, koppeling van vraag en aanbod voor de verduurzaming van de haven en concrete invulling van innovatieve investeringsprojecten in de regio Rotterdam. De economische spin-off van dit programma is groot. De verschillende projecten leveren additionele investeringen en werkgelegenheid op. Hierbij gaat het om bedrijven die vooroplopen in de ontwikkeling, de realisatie tot en met het beheer van windparken op zee. Windenergie is een bedrijfstak die in Europa hard groeit, mede door de Green Deal van Europese Commissie. Verwachting is zo’n 74.000 MW in 2030. Dit is goed voor een investeringsvolume van ca. € 200 mld In Rotterdam zijn hier reeds enkele duizenden arbeidsplaatsen mee gemoeid. De ROWC zet hierbij in op verdere groei van deze sector.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	300	0	0	300
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is een projectmanager ingehuurd om het project ROWC te begeleiden voor € 29. Verder is er een subsidie van € 40 verstrekt aan Hydrotrans.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Een gedeelte van het verschil betreft niet geschreven uren en dit gedeelte zal vrijvallen. De overige € 10 is in 2021 nog nodig.
Bedrag herbestemming	23
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0036 - ET - Experimenten Walstroom voor kleine zeeschepen

500

187

213

111

-102

202

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0036 - ET - Experimenten Walstroom voor kleine zeeschepen	500	187	213	111	-102	202
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project walstroom voor kleine zeeschepen is een stimuleringsregeling samen met het Havenbedrijf om de ontwikkeling van (mobiele) walstroom voor de binnenscheepvaart te stimuleren Scheepvaart is een bron van vieze lucht in de stad. Zeeschepen die in de haven liggen afgemeerd, produceren geluidsoverlast en emissies (waaronder NOx, Sox, fijnstof, CO2). Het is mogelijk deze emissies te reduceren door de hulpmotoren uit te zetten en de schepen te voorzien van externe stroom. Dit kan met een aansluiting op het vaste elektriciteitsnetwerk maar dat is kostbaar en financieel vaak niet rendabel. Een alternatieve oplossing is het aanbieden van stroom met een mobiele unit. De gebruikte technieken voor walstroom kunnen naar verwachting ook deels worden ingezet bij bouwmaterieel. Walstroom draagt bij aan het verminderen van de stikstofdepositie waarmee ook de vergunningverlening voor de bedrijven en industrie weer op gang komt. Deze vergunningen zijn ook noodzakelijk voor de energietransitie in de haven. In de eerste fase worden bestaande concepten getest aan de Parkkade; daarna worden ook innovatieve technieken en alternatieve brandstoffen ingezet. Bij het project worden ook marktpartijen uitgedaagd om mee te denken met oplossingen. Uit de marktconsultaties blijkt dat de markt geïnteresseerd is om dit als commerciële dienst te gaan ontwikkelen. Er zijn echter nog wel diverse uitdagingen waardoor de stimuleringsregeling op dit moment noodzakelijk is om walstroom verder te kunnen ontwikkelen in de gehele haven van Rotterdam.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	500	0	500	1.000
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Betreft een pilotprogramma om kennis en ervaring op te doen voor wasltroom voor de zeescheepvaart. In 2020 is de eerste fase (fase A) uitgevoerd op de Parkkade. De ervaringen van deze fase vormen de input voor een vervolg aanpak die in 2021 start. Het project is onderdeel van de afspraken met het Rijk over de verbetering van de luchtkwaliteit in Rotterdam, waarvoor we een rijkssubsidie hebben ontvangen van € 6,5 mln. Aanvraag voor fase B volgt in Q1 2021.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De vaststelling van de subsidie zal niet in 2020 maar in 2021 plaatsvinden.
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0037 - ET - Maatregelen Schone Lucht

1.376

500

226

-274

1.150

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0037 - ET - Maatregelen Schone Lucht	1.376	0	500	226	-274	1.150
Algemene informatie
Project omschrijving	In heel Rotterdam willen we in 2020 voldoen aan de Europese normen voor luchtkwaliteit. Deze normen mogen dan in geen enkele straat worden overschreden. Op dit moment is de luchtkwaliteit echter met name op de drukke doorgaande wegen onvoldoende en is er sprake van overschrijding van de Europese normen. Om de doelstelling te halen is nieuw beleid en een nieuw pakket aan maatregelen nodig. Binnen het programma worden de volgende maatregelen genomen: • Zelf luchtkwaliteit meten door Rotterdammers. Dit programma start in het najaar van 2020 waarbij rekening gehouden wordt met de geldende maatregelen rond corona. • Inzet van alternatieven voor dieselgeneratoren bij evenementen en materieel op bouwplaatsen: bouwmaterieel levert een aanzienlijke bijdrage aan de concentratie stikstofdioxide (NO2) in de stad. Met de grote bouwopgave zal deze bijdrage verder toenemen. Om de uitstoot van het materieel op de bouwplaatsen terug te dringen wordt een aanpak worden opgesteld. Hierin wordt tevens de aanpak van generatoren meegenomen en de verschoning van de mobiele werktuigen (Non Road Mobile Machinery). • Verduurzaming personenmobiliteit: project wordt uitgevoerd door afdeling mobiliteit • Campagne Houtstook. Deze campagne heeft als doel om aandacht te vragen voor goed stookgedrag waarmee overlast kan worden voorkomen. De zomercampagne voor 20202 is wegens de Corona maatregelen uitgesteld. De wintercampagne wordt in 2020 ontwikkeld.
Gebied	Rotterdam
Planning	2019	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	1.376	0	0	1.376
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Deze maatregelen worden uitgevoerd middels 3 projecten: Citizen science Middels het zelf kunnen meten van de luchtkwaliteit wordt de bewustwording rondom luchtkwaliteit vergroot. In elk deelgebied wordt een community (luchtclub) opgericht die zelf de luchtkwaliteit in hun gebied gaan monitoren. Daarnaast worden er bijeenkomsten georganiseerd om het gesrepk te voeren rondom het thema luchtkwaliteit. Houtstook betreft een zomer en wintercampagne om mensen bewust te maken van de effecten van houtstook. Zomercapagne is uitgesteld vanwege de maatregelen agv corona. Verschoning bouwmaterieel/ Aanscherpen eisen bij aanbesteden. Op dit onderwerp wordt samen met TNO een inventariserende studie uitgevoerd. Daarnaast wordt ingezet op diverse pilots. Tijdens de bouw wordt diverse soorten materieel ingezet. Dit materiaal zorgt voor hinder en overlast. Aanpak om het bouwmaterieel te verschonen is opgesteld. De aanpak gaat naast inventarisatie in op de uitvoering van diversie pilots, en het opstellen van een roadmap en het zetten van stappen in het beleid. De roadmap wordt samen met partners in het SLA opgesteld.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Campagnes houtstook en zelf meten luchtkwaliteit lopen vertraging op als gevolg van de COVID maatregelen. De activiteiten op het onderwerp mobiele werktuigen zijn vertraagd gestart vanwege het geprek aan capaciteit.
Bedrag herbestemming	210
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. ETB is gevraagd om deze middelen alsnog toe te kennen vanwege de gemaakte afspraken en toezeggingen aan derden.

ET0038 - ET - Stimuleren slimme bouwlogistiek

1.443

375

319

-56

1.124

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0038 - ET - Stimuleren slimme bouwlogistiek	1.443	0	375	319	-56	1.124
Algemene informatie
Project omschrijving	Rotterdam overschrijdt op een aantal drukke doorgaande wegen de wettelijke EU-norm voor luchtkwaliteit. De bouwsector is verantwoordelijk voor circa 27% van uitstoot van alle transportbewegingen in de stad. Bouwlogistiek is daarmee – na de categorie stukgoederen (met 39%) – de grootste veroorzaker van luchtverontreiniging in de stad. Met de stimuleringsregeling Bouwlogistiek stimuleren we efficiëntere, meer planmatige, en (zo mogelijk) emissievrije bouwlogistiek, waarbij bouwers minder ritten door de stad maken om de Rotterdamse bouwplaatsen te bevoorraden. De regeling heeft een directe relatie met de woningbouwopgave (18.000 woningen erbij) die ertoe leidt dat de bouwlogistiek de komende jaren toeneemt. In 2019 en 2020 zijn er vijf subsidieaanvragen ingediend waarvan er twee zijn verleend. Deze twee projecten leveren samen bijna 3500 ritbesparingen op. De regeling is onderdeel van de afspraken met het Rijk over de verbetering van de luchtkwaliteit in Rotterdam, waarvoor we een rijkssubsidie van € 6,5 mln hebben ontvangen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	1.443	0	1.500	2.943
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De stad groeit, in economisch opzicht en Rotterdam is ook een populaire stad om te wonen. De positieve effecten van deze groei zijn onmiskenbaar, maar er zijn ook negatieve effecten. Waar voorheen de luchtvervuiling, CO2 uitstoot, filevorming en verkeersonveilige situaties als gevolg van bouwverkeer vaak als een tijdelijk probleem werd gezien, moeten we met de nu geplande bouwprojecten erkennen dat de komende jaren bouwverkeer constant een grote druk zal uitoefenen op bereikbaarheid en milieu. Bouwverkeer is niet alleen mede veroorzaker van filevorming en vieze lucht in de stad, het tijdverlies bij het aanvoeren van materialen en het daardoor niet optimaal kunnen benutten van bouwspecialisten op de bouwplaats, is een serieuze kostenpost. De bouwsector is verantwoordelijk voor circa 27% van uitstoot van alle transportbewegingen in de stad. Schone lucht, een bereikbare en economische sterke stad zijn belangrijk voor Rotterdam. Bovendien heeft Rotterdam een verantwoordelijkheid in de CO2-reductie opgave. Op deze thema’s valt nog veel winst te behalen bij bouwlogistiek, waarbij de gemeente Rotterdam een belangrijke rol in moet vervullen Door het goede contact van de gemeente met bouwers, transporteurs en kennisinstellingen weten we dat het bouwverkeer efficiënter kan. De sector heeft echter wel een zetje nodig om dat te gaan doen. Daarvoor is de subsidieregeling bouwlogistiek opgezet. De subsidieregeling stimuleert bouwers om het transport van bouwmaterialen naar de bouwplaats planmatiger en met volle ladingen (waar technisch mogelijk emissievrij) uit te voeren: goed zicht wat en hoe er wordt gereden en geen halfvolle vrachtwagens meer.Betreft de stimuerling van de bouwlogistiek door middel van een subsidieregeling. Project loopt conform planning.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Betreft de stimulering van de bouwlogistiek door middel van een subsidieregeling. Er zijn inmiddels 5 subsidies toegekend aan aannemers. Project loopt conform planning.
Bedrag herbestemming	22
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0039 - ET - Verkeersexperimenten schone lucht

3.850

1.375

266

-1.109

3.546

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0039 - ET - Verkeersexperimenten schone lucht	3.850	38	1.375	266	-1.109	3.546
Algemene informatie
Project omschrijving	In de Rotterdamse MobiliteitsAanpak RMA en de Koersnota Schone Lucht is afgesproken dat er verschillende verkeersexperimenten in de stad zullen plaatsvinden. Doel van deze experimenten is om te onderzoeken wat de effecten zijn van ingrepen die zich richten op een andere verkeerscirculatie. Deze effecten moeten bijdragen aan de drie hoofdopgaven van de RMA: faciliteren van groei van de stad, bevorderen van de mobiliteitstransitie en schonere lucht. De experimenten maken onder meer inzichtelijk wat de effecten zijn op het verkeer, op de bereikbaarheid van gebieden, op luchtkwaliteit, en op de beleving, kwaliteit van de openbare ruimte en het beeld van de stad. Op basis van de ervaringen die we opdoen kunnen we de RMA verder ontwikkelen. De experimenten richten zich onder andere op de luchtknelpunten bij de Maastunnelcorridor, de verkeerscirculatie in het Oude Westen en op de kwaliteit van het Erasmustracé als verbinding voor voetgangers en fietsers. Het eerste experiment is gestart in juni 2020 waarbij zowel op Rotterdam Noord als Zuid een aantal wegvakken tijdelijk zijn afgezet. De effecten van de maatregelen worden in kaart gebracht en op basis daarvan worden de verdere ingrepen uitgewerkt. De experimenten maken deel uit van de afspraken met het Rijk over de verbetering van de luchtkwaliteit in Rotterdam, waarvoor we een rijkssubsidie van € 6,5 mln heeft ontvangen.
Gebied	Rotterdam
Planning	1-1-2019	tot	31-12-2022		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	3.850	0	4.000	7.850
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De doelstelling van Aanpak Maastunnelcorridor is het oplossen van luchtknelpunten; deze aanpak is nodig om de collegetarget voor lucht te realiseren. Deze eerste stap zou minimaal vier maanden op straat staan maar is vanwege de veranderde verkeerssituatie als gevolg van corona verlengd. Als gevolg van de lock-down is er geen sprake meer van een ochtend- en avondspits. De wegcapaciteit is ontworpen op een spitssituatie. Onder de huidige omstandigheden (met lock down) blijkt dat stap 1 nagenoeg geen effecten heeft op de verkeersafwikkeling. Stap 2 wordt nu voorbereid en zal naar verwachting in Q2 2021 op straat staan. Als in het najaar 2021 blijkt dat stap 1 en 2 effectief zijn zal de tijdelijke situatie worden omgezet naar een definitieve situatie. Doordat de uitvoering vertraagd is zijn de bestedingen lager dan begroot. Stap 2 zal in 2021 worden gerealiseeerd.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De aanpak is later uitgevoerd dan gepland doordat de uitvoering vertraging heeft opgelopen. Daarnaast is het verkeersaanbod en de verdeling over de dag veranderd als gevolg van de lock down maatregelen. Uitvoering van stap 1 is verlengd met 4 maanden in de verwachting dat het verkeer in het najaar zou veranderen. Op dit moment zijn er nieuwe lockdown maatregelen van kracht waardoor de planning langer zal doorlopen. Stap 2 zal in 2021 worden gerealiseeerd.Besluitvorming over stap 2 kan pas plaatsvinden na november 2021. Huidige inschatting is dat na het afschalen van de lock down maatregelen het verkeersaanbod weer zal toenemen en dan zal moeten blijken of na stap 2 nog het verkeersnetwerk steeds voldoende capaciteit heeft. Doordat de uitvoering vertraagd is zijn de bestedingen lager dan begroot.
Bedrag herbestemming	136
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet opgemaakt budget uit 2019 en/ of niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

ET0047 - ET - Docking station-virtuele energiecentrale

350

100

-100

350

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0047 - ET - Docking station-virtuele energiecentrale	350	0	100	0	-100	350
Algemene informatie
Project omschrijving	Met dit project dragen we bij aan de realisatie van een docking station op de locatie Waalhaven voor het laden van gecontaineriseerde batterijen voor de binnenvaart. In de technische opstelling worden een grote gecontaineriseerde batterij samen met een groot vliegwiel in een vaste opstelling gerealiseerd, met daarnaast twee (en in de toekomst meerdere) plekken waar de mobiele batterijen kunnen worden geladen en ontladen. Het laadstation wordt daarbij technisch uitgerust als virtuele energiecentrale om systeemdiensten, in samenwerking met Eneco, te leveren aan het energiesysteem. Hierdoor wordt de onbalans van het energienet (gedeeltelijk veroorzaakt door nieuwe onvoorspelbare energiebronnen zoals zon en wind) verholpen. De docking stations worden gebruikt om verwisselbare batterijcontainers te laden, zodat deze opnieuw gebruikt kunnen worden in de binnenvaart, voor festivals en op bouwplaatsen. Wanneer de verwisselbare batterijcontainers zijn volgeladen kunnen deze ook worden ingezet op de systeemdienstmarkt.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	350	0	3.500	3.850
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Het project bevindt zich (langer dan verwacht) in de opstartfase. Het consortium werkt nog steeds aan het finaliseren van de contracten met klanten en over de financieringsconstructie van het project. De verwachting is dat de investeringsbeslissing in 2021 zal worden genomen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	In de originele begroting was voorzien dat het project in de tweede helft van 2020 gestart zou zijn. Door vertraging in het finaliseren van contracten en financieringsconstructie is dat niet gelukt.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0048 - ET - Energievouchers voor huurders

200

-50

200

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0048 - ET - Energievouchers voor huurders	200	0	50	0	-50	200
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project richt zich op huurders en biedt energiebespaarpakketten en energiebespaaradvies aan huishoudens. Voor deze groep is in bestaande landelijke en lokale regelingen weinig aandacht. Doel is naast bewustwording dat huurders kleine energiebesparende maatregelen (ledlampen, radiatorfolie etc.) of energiebespaaradvies toepassen en bewuster omgaan met hun energieverbruik. Deze aanvraag is aanvullend op de Regeling Reductie Energiegebruik die huiseigenaren als doelgroep heeft. Met deze aanvulling kunnen ook huurders participeren in de energietransitie.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Afronding
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	200	0	0	200
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Dit project is onderdeel van het grotere project Energie besparen met RRE+. Hierbij hebben we 200 euro het budget dat we van de Rijksoverheid ontvingen á 495 euro samen gevoegd. De 495 euro was bedoeld voor eigenaar bewoners (waarvan 100 euro naar ons VVE-loket is gegaan voor energiebespaaradvies aan VVE's). De 200 euro binnen dit project is uitgegeven aan Energievouchers á 90 euro per huishouden, waarmee we 2222 huishoudens van huurders konden bereiken. Met de Energievoucher konden huishoudens een keuze maken voor energiebesparende producten of een energiebespaaradvies via een webshop. 18 januari 2021 is de webshop geopend. Er was een enorme belangstelling voor deze actie en binnen zeer korte tijd was het maximale aantal vouchers aangevraagd, zowel voor huurders als eigenaren. Vooral onder huurders was er enorm veel belangstelling. In het bijzonder was dit het geval voor de energiebesparende producten, er was een stuk minder belangstelling voor de energiebespaaradviezen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Door juridische complicaties is er vertraging opgetreden. Door de enorme belangstelling gaan de doelstelling van het project, het behalen van de 2200 huishoudens van huurders, alsnog behaald worden. In 2021 zal het volledige bedrag uitgegeven zijn, de verwachting is dat het totaalbudget uiterlijk 31 april 2021 uitgegeven is.
Bedrag herbestemming	nvt
Toelichting herbestemming	nvt

ET0049 - ET - Energievouchers voor ondernemers

375

-75

375

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0049 - ET - Energievouchers voor ondernemers	375	0	75	0	-75	375
Algemene informatie
Project omschrijving	Met dit project worden energievouchers beschikbaar gesteld aan alle ondernemers op de Rotterdamse stedelijke bedrijventerreinen. Met de voucher krijgen zij 700 euro korting op het uitvoeren van een energiescan, dak scan voor zonnepanelen of energiebesparende maatregel. We verwachten hiermee een investering met een multiplier van minimaal 5 te realiseren (voor iedere 500 euro een investering van minimaal 2.500 euro). Dit zorgt voor een boost op schone energie binnen de gebouwde omgeving. Doel is om in de periode 2020 - 2022 ondernemers middels de vouchers te stimuleren om te investeren in verduurzaming van hun pand(en). Per bedrijventerrein gaan we de effectiviteit van de maatregelen en de resultaten van energiebesparing en CO2-reductie monitoren.
Gebied	Rotterdam
Planning	2021	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	375	0	0	375
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is gestart met het opstellen van een subsdieregeling Energievouchers voor ondernemers op bedrijventerreinen. Half maart 2021 wordt de regeling door het college vastgesteld. De lancering vindt plaats bij de start van de campagne Power voor Rotterdam.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De subsidieregeling gaat in maart 2021 van start. Dit is later dan oorspronkelijk gepland. Hierdoor is er in 2020 nog geen budget aangesproken. De verwachting is dat dit geen gevolg heeft voor de benutting van het totale budget.
Bedrag herbestemming	0
Toelichting herbestemming	nvt

ET0050 - ET - Energievouchers voor VVE's Pendrecht

300

-20

300

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0050 - ET - Energievouchers voor VVE's Pendrecht	300	0	20	0	-20	300
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project betreft een financiële tegemoetkoming voor VvE’s die energiebesparende maatregelen nemen, al dan niet gecombineerd met onderhoudswerkzaamheden. In Pendrecht zijn er nauwelijks ‘rijke’ VvE’s. Veel VvE’s hebben te maken met achterstallig onderhoud. Daarom kiezen we voor een aanpak waarbij zowel het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden als het nemen van duurzame maatregelen worden gestimuleerd. Indien een VvE in Pendrecht isolatiemaatregelen laat uitvoeren aan het gebouw, al dan niet gecombineerd met onderhoudswerkzaamheden, kan een deel van deze kosten vergoed worden. Daarnaast begeleiden we de VvE’s bij de verduurzaming of onderhoud van hun panden. De regeling voor Pendrecht is maatwerk en wijkt af van de regeling voor VvE’s in de rest van Rotterdam. We gaan onderzoeken of de Pendrechtse aanpak meer stimulerend werkt. De geleerde lessen worden meegenomen bij het opstellen van eventueel nieuwe regelingen. De VvE’s in Pendrecht kunnen kiezen van welke regeling zij gebruik maken, de stedelijke regeling vanuit VVE010 of de Pendrechtse regeling.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	300	0	0	300
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Het project werd in 2020 niet uitgevoerd en bevindt in de opstartfase.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Het project werd in 2020 niet uitgevoerd en het begrote budget is niet in 2020 gebruikt.
Bedrag herbestemming	0
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0051 - ET - Energievouchers voor VVE's

1.300

-50

1.300

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0051 - ET - Energievouchers voor VVE's	1.300	0	50	0	-50	1.300
Algemene informatie
Project omschrijving	Dit project heeft als doel om VvE’s te ondersteunen bij het duurzaam onderhoud en verduurzamen van hun woongebouw (met name thema Energie), met extra aandacht voor VvE's in NPRZ-gebied en aardgasvrije wijken. Het voorstel biedt hiertoe drie samenhangende faciliteiten: 1. systematisch advies en procesbegeleiding voor VvE’s (budget € 625); 2. een subsidieregeling om de daadwerkelijke uitvoering te versnellen (budget € 450); 3. aanvullende activiteiten voor info, advies en ondersteuning aan VvE's en uitvoering regelingen (budget € 225). Ad 1. De aanbesteding / raamovereenkomst voor advies en ondersteuning verduurzaming VvE's is bedoeld voor alle VvE's in Rotterdam van 8 of meer appartementen. Er wordt een combinatie gemaakt van een energie-advies en een duurzaam meerjarenonderhoudsplan dat is gericht op een termijn van 15 jaar, en het praktisch voorbereiden voor het nemen van twee maatregelen binnen 5 jaar. De ondersteuning bestaat daarom ook uit juridische en financiële borging, waarbij gebruikgemaakt wordt van gemeentelijke en landelijke subsidies en leenfaciliteiten.Hiermee worden ca. 80 VvE's ofwel ca. 2.500 woningen bereikt, met name in de jaren 2021 en 2022. Ad 2. De subsidieregeling 'isolatievouchers' is met name bedoeld voor kleine VvE's tot 8 appartementen. Mede vanwege een gewenste impuls voor de lokale werkgelegenheid, worden deze kleine VvE's gestimuleerd om binnen 1 jaar (2021-2022) één isolatiemaatregel uit te voeren. Zij ontvangen hiervoor € 1,5 per appartement en maximaal € 10 per VvE. Hiermee worden bereikt ca. 300 woningen in maximaal 100 VvE's. Ad 3. De aanvullende activiteiten zijn bedoeld om met name kleine VvE's te interesseren en informeren, en daarna toe te leiden naar praktisch advies over verduurzaming in combinatie met onderhoud, inclusief financiën en besluitvorming. Daarnaast zijn er ca. 15 grote VvE's met in totaal ca. 800 woningen die vóór 2020 startten met een begeleidingstraject (zogenaamde 'ELENA-VvE's), die tot in Q2 van 2021 nog ondersteuning aangeboden krijgen.
Gebied	Rotterdam
Planning	Q3 2020	tot	Q2 2024		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	1.300	0	0	1.300
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	- Aanbesteding / Raamovereenkomst 2021 - 2024. Publicatie Q1 2021, start diensten aan VvE's 1 juli 2021. - Subsidieregeling 'Isolatievouchers' 2021 - 2022. Regeling in voorbereiding Q1 en Q2 2021, beschikbaarheid 1 juli 2021. - Diverse activiteiten 2020 - 2022. Lopende grote VvE's worden tot in Q2 2021 begeleid. Met name via VvE-010 en afgestemd op gebiedsaanpakken worden (vooral kleine) Rotterdamse VvE's gestimuleerd stappen in verduurzaming te maken.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Het begrote bedrag van € 50 voor 2020 was bedoeld voor de aanvullende activiteiten / voorbereidingen regelingen / begeleiding lopende VvE's. Deze activiteiten zijn wel in het najaar van 2020 op gang gekomen, maar leiden pas in 2021 tot facturering / besteding.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0052 - ET - Energiewinning oppervlaktewater Ahoy

310

-20

310

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0052 - ET - Energiewinning oppervlaktewater Ahoy	310	0	20	0	-20	310
Algemene informatie
Project omschrijving	Het project betreft de aanleg en monitoring van een thermisch energiesysteem voor warmte en koudewinning uit oppervlaktewater rond Ahoy. Hiermee kan getest worden wat deze techniek kan betekenen voor het Rotterdamse energiesysteem. Hiermee willen we inzicht krijgen in de energiepotentie en de positieve invloed op de waterkwaliteit. Direct effect is dat door de benutting van deze lokale energiebron er minder fossiele energie het gebied ingebracht hoeft te worden, zodat er CO2 bespaard wordt. Mede door dit project wordt Ahoy en omliggende gebouwen emissievrij.
Gebied	Rotterdam
Planning	1-1-2021	tot	31-12-2021		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	310	0	0	310
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In de periode oktober 2020 tot januari 2021 is het ontwerp nader uitgewerkt tot een uitvoeringsplan. Het fasedocument is in februari 2021 afgerond en wordt ter beoordeling aan de stuurgroeep meegegeven. Huidige situatie: de opbrengsten en daarmee de business case valt erg tegen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Het fasedocument wordt naar verwachting in februari 2021 afgerond.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0053 - ET - Gebiedsaanpakken aardgasvrij

3030

520

-520

3.030

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0053 - ET - Gebiedsaanpakken aardgasvrij	3030	0	520	0	-520	3.030
Algemene informatie
Project omschrijving	Deze collegeperiode gaan we in vijf wijken in Rotterdam aan de slag met gebiedsaanpakken om te leren wat er nodig is om bestaande wijken aardgasvrij te maken. Dit doen we in de wijken Pendrecht, Bospolder-Tussendijken, Groot-IJsselmonde (Reyeroord/Heindijk), Rozenburg en Prinsenland-Het Lage Land. Hierbij is het doel om te komen tot een aanpak om de rest van de Rotterdam voor 2050 van het aardgas af te halen. We willen alle bewoners in de pilotgebieden een haalbaar en betaalbaar aanbod doen om over te gaan op stadsverwarming en/of elektrisch koken. Hierbij kiezen we ervoor om eigenaar- bewoners financieel tegemoet te komen. Dit doen we omdat we bewoners van de eerste pilotwijken niet al het leergeld willen laten betalen en om mensen te verleiden over te stappen op een aardgasvrij alternatief. In de gebiedsaanpakken is namelijk sprake van een aanpak op basis van vrijwilligheid. Deze middelen zijn bedoeld om te starten met de uitvoering van het aardgasvrij maken van de genoemde wijken.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2030		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	3.030	0	0	3.030
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De € -411 uit het ETB project ET0007 komt ten laste van het onderhavige project. Betreft uitvoering gebiedsaanpak Heindijk (voorheen: Reyerdijk). Er was ook geld gereserveerd om de overstap op elektrisch koken te ondersteunen. De uitvoering van dit project is vertraagd als gevolg van de maatregelen rondom corona. Hierdoor kon er geen campagne worden gevoerd in de wijken.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Zie hierboven.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0054 - ET - PHARIO

135

100

-100

135

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0054 - ET - PHARIO	135	0	100	0	-100	135
Algemene informatie
Project omschrijving	Phario is een initiatief van vijf waterschappen (waaronder Hollandse Delta; hoofdkantoor: Ridderkerk) en technologie-organisatie Paques, dat tot doel heeft om afbreekbare bioplastics te produceren uit biologisch slib van huishoudelijke afvalwaterzuiveringen. Project betreft subsidie aan demonstratieproject voor 400-600 kg productie van bioplastics (PHA) uit bioslib, waardoor andere grondstoffen worden vermeden. Het doel van de demo is de productie van 400-600kg materiaal, dat zal worden geleverd aan geïnteresseerde klanten. Met de demo installatie kunnen de project partners de laatste technische belemmeringen opheffen en financiering aantrekken voor de full-scale fabriek. Het marktpotentieel in Nederland is een productie van 25.000-50.000 ton PHBV per jaar vanuit rioolslib en organisch afval.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
		0	0	0
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In oktober 2020 is de subsidie ontvanger HVC begonnen met de voorbereidingen van de bouw van de demo-installatie. Dit is conform de planning.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Het verschil is veroorzaakt doordat het proces van subsidieaanvraag en verlening langer duurde dan beoogd. Dit heeft geen invloed gehad op de voortgang van het project.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0055 - ET - Verduurzamingspakketten

600

-30

600

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0055 - ET - Verduurzamingspakketten	600	0	30	0	-30	600
Algemene informatie
Project omschrijving	Vanuit dit project worden verduurzamingspakketten ontwikkeld met als doel de verduurzaming van Rotterdamse particuliere woningen te versnellen en betaalbaar te maken. Voor deze maatregel wordt gestart met een marktconsultatie om de markt uit te dagen met Rotterdamse partijen (o.a. ZZP’ers) te komen tot deze verduurzamingspakketten, met prijsvoordeel voor no-regret maatregelen. Verwachtte effect is een duurzaamheidsaanbod: isolatie en zonne-energie voor 20.000 woningen van particulieren (en mogelijk particuliere verhuurders). Dit duurzaamheidsaanbod wordt gekoppeld met een duidelijk subsidie- en lening aanbod. Beoogd effect is dat 2.000 woningen in 2021-2022 tot uitvoering overgaan van werkzaamheden, met de mogelijkheid tot opschaling daarna. Deze maatregel maakt een investering los van circa € 10-15 mln euro voor lokale ondernemers. Dit geeft werk voor circa 26 FTE. Daarnaast worden er 2.000 woningen verduurzaamd en worden Rotterdammers ondersteund hun energielasten beheersbaar te houden. Het voordeel van de combinatie van een lening en subsidieaanbod is dat woningeigenaren direct kunnen investeren zonder daarvoor eigen vermogen in te brengen. Dit maakt het mogelijk voor huishoudens met een kleine portemonnee direct te profiteren van lagere maandlasten. Uit een deel van deze lagere maandlasten kan dan de lening worden afgelost.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	600	0	0	600
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is gewerkt aan de voorbereiding van dit project. De juridische mogelijkheden zijn onderzocht om uitvoering van dit programma door Rotterdamse ondernemers mogelijk te maken. Daarnaast is tijd geinvesteerd om de subsidiemogelijkheden en juiste uitvoering te verkennen.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	2020 is gebruikt als voorbereiding op het project. In 2021 zal de uitvoering en daarmee ook de lasten gerealiseerd gaan worden.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0056 - ET - Werk maken van zon

600

300

-300

600

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Stedelijke inrichting en ontwikkeling	23.397	261	8.221	3.246	-4.975	19.890
ET0056 - ET - Werk maken van zon	600	0	300	0	-300	600
Algemene informatie
Project omschrijving	In 2019 kende Rotterdam een opgesteld vermogen van 38,5 MW aan zonne-energie. De Startnota versnelling Zonne-energie voorziet in de opwek van Rotterdamse zonne-energie van 150 MW opgesteld vermogen in 2022. Deze ambitie komt onder druk te staan door de maatschappelijke en economische effecten van de coronacrisis. Investeringskosten, eigendomsverhoudingen, specifieke kennis en de governance rond zon op daken maakt de uitvoeringspraktijk niet zelden lastig en tijdrovend. Met dit programma versnellen we de zonopgave, bieden we kansen om de Rotterdamse economie te versterken en bestrijden we energiearmoede. Onze ambitie is dat er 55000 zonnepanelen geplaatst gaan worden in Rotterdam. Dit levert 31 fte aan werkgelegenheid op en 7950 ton Co2 besparing. Dit doen we op twee manieren: 1. Deelname aan het Klimaatfonds: het Klimaatfonds ondersteunt bewonersinitiatieven in de stad met een bijdrage per zonnepaneel en organisatie rond inkoop en plaatsing van 5000 zonnepanelen. Daardoor wordt de investering voor burgers lager en worden ze ondersteund of ontzorgd in het proces. 2. Opschalen governance: extra inzet en expertise voor ondersteuning van bewonersinitiatieven voor zon, het oprichten van energiecoöperaties en het versnellen en faciliteren van projecten van woningbouwcorporaties, bedrijven en vastgoedeigenaren.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2022		Fase	Opstart
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	600	0	0	600
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De uitvoering van dit project wordt, middels een subsidie, belegd bij het Haags Klimaatfonds.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	In 2020 zou er een subsidie aan het Haags Klimaatfonds uitbetaald gaan worden. De beschikking was eind 2020 echter nog niet helemaal klaar en daarom wordt dit doorgeschoven naar 2021.
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	Nvt

Verkeer en Vervoer

8.175

2.070

1.910

-160

6.265

ET0041 - ET - Laadinfrastructuur emissieloze voertuigen

4550

1.500

1.340

-160

3.210

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Verkeer en Vervoer	8.175	0	2.070	1.910	-160	6.265
ET0041 - ET - Laadinfrastructuur emissieloze voertuigen	4550	0	1.500	1.340	-160	3.210
Algemene informatie
Project omschrijving	Het programma Laadinfrastructuur emissieloze voertuigen geeft invulling aan de Rotterdamse aanpak Nul emissie mobiliteit welke in 2019 bestuurlijk is vastgesteld. Daarnaast ondersteunt het programma de inspanning op het gebied van laadinfrastructuur uit het coalitieakkoord. Op basis van de vraag bepalen we hoeveel laadpalen en welke verdere infrastructuur nodig is om elektrisch rijden nog gemakkelijker en aantrekkelijker te maken. Een passende laadinfrastructuur is noodzakelijk om emissievrij rijden met elektrische voertuigen mogelijk te maken. Laadinfrastructuur is ook vereist ter ondersteuning van (toekomstig) flankerend beleid van de gemeente, dat elektrisch rijden verder wil stimuleren. Hiermee wordt Rotterdam minder afhankelijk van fossiele grondstoffen. Rotterdam en Nederland behoort tot de koplopers op het gebied van elektrisch vervoer. Er is een hoog aandeel verkochte elektrische auto’s en we hebben een hoge dichtheid laadpunten. Ook op innovatie thema’s zoals smart charging, communicatieprotocollen en standaarden behoren we bij de top. Zowel Rotterdamse als Nederlandse bedrijven doen nationaal als internationaal goede zaken. Cijfers van RVO uit 2019 geven aan dat er in 2019 een landelijke omzet stijging was van 44% die boven de € 1 mld uitkwam. Door als stad te investeren in laadinfrastructuur gaat er een directe stimulans uit naar inwoners en bedrijven om over te stappen op elektrische voertuigen. Deze kip/ei benadering heeft aantoonbaar gewerkt toen we enkele jaren terug zijn gestart met het realiseren van het laadnetwerk en zal ook nu nieuwe doelgroepen zoals personenvervoerders en logistieke partijen over de streep trekken. Per 2019 heeft dit geleid tot een totaal van 1.150 openbare laadpalen, het laadplein Veerhaven, twee snelladers en laadinfra in de stad t.b.v.55 E-bussen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	4.550	0	2.500	7.050
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is het laadnetwerk verder vraag- en behoeftegestuurd uitgebreid. Tevens is er een aanbesteding voor een nieuwe concessie voorbereid en gepubliceerd ten behoeve van reguliere openbare laadpalen. Concreet zijn de volgende resultaten in 2020 bereikt: - 4 laadpleinen met elk 10 laadplekken - plaatsing van 350 reguliere laadpalen - in gebruikname van een Fastned snellaadstation - veiling van 2 tankstations met de verplichting voor snelladers - integratie van laadinfra in het leenfonds voor VVE, particulieren en bedrijven - uitvoering van een aanpak laden elektrische voertuigen in VVE's
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	De gemeente was voornemens een inkoop te doen voor een 4 tal openbare hoog vermogen laders ten behoeve van de doelgroepen taxi en bestelverkeer. De voorbereiding heeft vertraging opgelopen en heeft in 2020 niet geleid tot een gunning. De voorbereiding loopt door in 2021 en de gunning danwel de inkoopverplichting staat nu gepland in 2021.
Bedrag herbestemming	-
Toelichting herbestemming	Nvt

ET0042 - ET - Stappenplan Zero Emissie Stadslogistiek (ZES)

3.625

570

3.055

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Verkeer en Vervoer	8.175	0	2.070	1.910	-160	6.265
ET0042 - ET - Stappenplan Zero Emissie Stadslogistiek (ZES)	3.625	0	570	570	0	3.055
Algemene informatie
Project omschrijving	Met dit meerjarige programma willen we een samenhangend pakket van stimulerende en regulerende maatregelen voor emissievrije stadslogistiek in Rotterdam realiseren. Het programma beschrijft de stappen die we hiervoor tot en met 2025 nemen. Het belangrijkste onderdeel is de invoering van de zero-emissiezone voor stadslogistiek vanaf 2025. De beoogde zone omvat grofweg het gebied binnen de ring van Rotterdam exclusief de bedrijventerreinen. De leefbaarheid (waaronder bereikbaarheid en luchtkwaliteit) staat in dit gebied het meest onder druk en dit gebied is het meest kansrijk voor slimme logistieke concepten waarmee het aantal transportritten gereduceerd kunnen worden. De invoering van een zero-emissiezone in Rotterdam (en in andere steden) biedt de (logistieke) ondernemers een gelijkwaardig speelveld en een stok achter de deur om versneld te verduurzamen en een inhaalslag te maken t.o.v. andere sectoren die al veel verder zijn. De middelen worden ingezet om samen met een representatieve afspiegeling van de logistieke sector de zero-emissiezone verder in te richten. De meeste grote bedrijven hebben voldoende investeringsruimte om zelf de overstap naar emissievrij transport te kunnen maken. Deze bedrijven hebben vooral zo snel mogelijk duidelijkheid nodig over de zero-emissiezone. Extra aandacht is er voor stimuleringsmaatregelen voor het lokale MKB. Voor het MKB is de stap naar emissievrij transport door o.a. de hoge aanschafkosten nog moeilijk. De intentie is om eind 2020 met de logistieke sector een convenant te ondertekenen. Hierin zijn afspraken vastgelegd over de geografische afbakening en toegangseisen van de zeroemissiezone voor stadslogistiek in 2025 en is ook benodigd flankerend beleid opgenomen.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2030		Fase	Uitvoering
Dekking	Energietransitie	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	3.625	0	0	3.625
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	In 2020 is het Convenant ZES Rotterdam gesloten. Hierin heeft de gemeente Rotterdam afspraken gemaakt met de logistieke sector over de zero emissie zone voor stadslogistiek (ZES-zone) en de acties die daarvoor nodig zijn. Ook is de subsidieregeling LabZES gestart.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Realisatie is conform begroting.
Bedrag herbestemming	32
Toelichting herbestemming	Bedrag van herbestemming bestaat uit niet gerealiseerd urenbudget 2020. Conform spelregels zal dit vrijvallen. Budget zal binnen de bestemmingsreserve ETB herbestemd worden voor andere/ nieuwe projecten.

Overhead

928

528

323

-205

605

ET0004 - ET - Energiebesparing en productie Living Lab Kleinpolderplein

800

400

251

-149

549

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Overhead	928	0	528	323	-205	605
ET0004 - ET - Energiebesparing en productie Living Lab Kleinpolderplein	800	0	400	251	-149	549
Algemene informatie
Project omschrijving	De gemeentelijke werklocatie Kleinpolderplein (KPP) wordt ingericht als proeftuin en living lab voor energiebesparing en CO2-reductie. De locatie is hiervoor zeer geschikt. De locatie biedt bijna alle mogelijkheden om duurzaamheidsmaatregelen te nemen die bij een goed resultaat kunnen worden toegepast op bijna alle andere gemeentelijk werklocaties. Het Kleinpolderplein kent een groot energieverbruik, onder meer door het continue gebruik van de locatie en de aanwezigheid van de werkplaatsen van Stadsbeheer Vervoer en Materieel. Daarnaast is het een geschikte locatie waar, mede vanuit het programma PortXL, start-ups en scale-ups hun producten kunnen testen of tonen aan de markt. Belangrijke doelstellingen zijn het verminderen van het energieverbruik door het gebruik van ledverlichting, (indien mogelijk) infrarood-verwarming, lokale opwekking van duurzame energie (zon en wind). Hiermee testen we ook welke maatregelen het meest bijdragen aan energiebesparing en CO2-reductie. De kennis en ervaring die we opdoen, komt ten goede aan de verduurzaming van andere gemeentelijke locaties, doordat we beter in staat zijn mogelijke investeringen in duurzaamheid optimaal tegen elkaar af te wegen. Een in 2019 geplande pilot om 300 werkplekken aan te passen is komen te vervallen. Hier liggen de Corona maatregelen deels aan ten grondslag, als ook de doorontwikkeling van de werkplekken.
Gebied	Rotterdam
Planning	1-1-2020	tot	2021		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	800	0	0	800
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	Gerealiseerd: - Aansluiten van Battery Energie Storage System (Accu's waarin energie opgeslagen wordt); - pilot met 17 zonnepanelen; - rijwiel oplaadpalen "off grid" (energie wordt opgeladen door zon en wind, niet aangesloten op netwerk). In voorbereiding: - het vervangen van TL-verlichting door LED-verlichting in werkplaatsen; - omgevingsvergunning voor het plaatsen van verticale windturbines in verschillende hoogtes.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	In 2020 zijn verplichtingen aangegaan die in 2021 geraliseerd worden. Aankoop, plaatsen en aansluiten windturbines kan nadat omgevingsvergunning is goedgekeurd
Bedrag herbestemming	NVT
Toelichting herbestemming	NVT

ET0010 - ET - Laadvoorzieningen gemeentelijke terreinen

128

-56

	Budget ET	Realisatie t/m 2019	Begroting 2020	Realisatie 2020	Verschil	Restant per 1-1-2021
Overhead	928	0	528	323	-205	605
ET0010 - ET - Laadvoorzieningen gemeentelijke terreinen	128	0	128	72	-56	56
Algemene informatie
Project omschrijving	Onze doelstelling is dat het gehele gemeentelijke wagenpark in 2030 volledig CO2-neutraal is. Hiervoor is uitbreiding van de laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen op gemeentelijke locaties noodzakelijk. Dit project betreft de voorbereiding van de concessie voor 10 laadpalen voor zware voertuigen (vuilniswagens), 30 laadpalen voor middelzware voertuigen (transporters en kleine busjes) en 150 laadpalen voor personenauto’s (waaronder deelauto’s). Doel is dat deze laadvoorzieningen ook managementinformatie leveren over het opgenomen vermogen per voertuig. De stroom waarmee het wagenpark zich via de laadpalen voedt, wordt geleverd via het nieuwe gemeentelijke contract voor groene stroom. Voor de uitvoering van de concessie zijn geen gemeentelijke middelen nodig. De investeringen en exploitatie komen ten laste van de concessiehouder. De aanbesteding is begin 2020 gepubliceerd. Medio 2020 vindt de definitieve gunning plaats. Na de definitieve gunning vindt overname van de al aanwezige laadpalen plaats en start de verdere uitrol op andere locaties.
Gebied	Rotterdam
Planning	2020	tot	2021		Fase	Uitvoering
Dekking	ET	Gemeente (overig)	Derden	Totaal
	128	0	0	128
Toelichting
Toelichting Uitvoering (inhoudelijk)	De aanbesteding is in november 2020 afgerond en aan concessiehouder gegund. Planning is tot en met juni 2021 de overdracht van de bestaande laadpalen op de locaties van de Gemeente worden overgedragen aan concessiehouder. Tevens worden, waar mogelijk en nodig, laadpalen toegevoegd/ geplaatst op de locaties. Na juni 2021 wordt het proces compleet ingebed in de bestaande organisatie.
Toelichting Verschil realisatie - begroting (financieel)	Betreft budget ten behoeve van implementatie van de aanbesteding en zal in 2021 gerealiseerd gaan worden.
Bedrag herbestemming	Nvt
Toelichting herbestemming	Nvt

Totaal

56.029

1.809

18.383

11.595

-6.788

42.625

Vrijval

Niet van toepassing

Jaarstukken 2020

Met nieuwe energie bouwen aan de stad van morgen

Bestemmingsreserve Energietransitie Pagina 133

Bestemmingsreserve Energietransitiebudget

Toevoegingen

Onttrekkingen

Vrijval