1.1 Minder Rotterdammers in de bijstand (zoveel mogelijk uitstroom naar betaald werk)

De gemeente Rotterdam wil dat zoveel mogelijk Rotterdammers die nu nog bijstand ontvangen, profiteren van de groeiende en nieuwe werkgelegenheid. De gemeente zet mensen en middelen in ten bate van werk en arbeidsontwikkeling om de zelfredzaamheid van burgers te bevorderen en daarmee de afhankelijkheid van uitkeringen zo veel mogelijk te beperken. Werk en Inkomen wil dit voor elkaar krijgen door het beperken van de instroom, het vergroten van de uitstroom en het stimuleren van de doorstroom.

Op de huidige flexibele arbeidsmarkt krijgen werkzoekenden steeds vaker tijdelijke arbeidscontracten en deeltijdwerk aangeboden. Dit kan een goede opstap zijn naar werk met een inkomen boven bijstandsniveau. Het is belangrijk dat de drempel voor het aanvaarden van dit soort werk zo laag mogelijk is. Dit kan door te zorgen dat het aanvaarden van tijdelijk en parttime werken loont. Werkzoekenden mogen de eerste zes maanden een deel van hun inkomen uit arbeid houden, waardoor werkzoekenden er altijd op vooruit gaan als zij deeltijdwerk accepteren.

Als werkzoekenden op eigen kracht werk vinden, bestaat de kans dat zij, zonder enige bemiddeling vanuit de gemeente Rotterdam, nulurencontracten aanvaarden. Omdat wij nulurencontracten of kleine flex-contracten niet duurzaam achten, willen wij dit niet stimuleren. Als de gemeente afspraken maakt met werkgevers over een vorm van vergoeding of tegemoetkoming, moet hier fulltime uitstroom tegenover staan. Het uiteindelijke doel blijft om volledig onafhankelijk te worden van de bijstand. Deeltijdwerk is geen eindstation, tenzij dit voor de werkzoekende het maximaal haalbare is.

Eind 2018 sloten gemeente Rotterdam en het Rijk de Regiodeal Rotterdam Zuid. Dit betekent dat in de jaren 2019 tot en met 2022 via het Nationaal Programma Rotterdam Zuid 260 miljoen euro extra geïnvesteerd wordt, met name in Wonen, School en Werk op Zuid. Voor de inzet op de pijler Werk is in totaal 48 miljoen euro gereserveerd. Hieraan is de ambitieuze doelstelling gekoppeld om een trendbreuk in de bijstandsontwikkeling op Zuid tot stand te brengen, van disproportioneel (circa 40,2% van de totale bijstandspopulatie) naar evenredig ten opzichte van de rest van Rotterdam in 2031 (31%), met als tussenwaarde 37,4% eind 2021. Omgerekend betekent dat een daling van 14.214 uitkeringen eind 2018 naar 11.220 uitkeringen eind 2021. De ambitie voor deze collegeperiode is daarmee dat zo’n 3.000 huishoudens op Zuid niet langer afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Hiervoor is het programma Samen voor Zuid ontwikkeld.

Als werkzoekenden (nog) niet in staat zijn om zelf werk te vinden, of nog niet kunnen voldoen aan de (vacature)eisen van werkgevers, dan kan de gemeente ze ondersteunen bij re-integratie naar werk. Die ondersteuning kan zich richten op het duurzaam ontwikkelen van kennis, vaardigheden en opleiding die nodig zijn om werk te vinden en te houden.

Onder de Participatiewet vallen verschillende doelgroepen, die elk hun eigen aanpak, begeleiding en perspectief hebben. Daarom wordt binnen de aanpak van de gemeente gedifferentieerd en kunnen verschillende instrumenten worden ingezet. Het uitgangspunt hierbij is dat er maatwerk wordt geboden aan individuele werkzoekende, maar binnen de participatiewet zijn ook specifieke groepen te onderscheiden. Voor elk van deze groepen wordt de aanpak gekozen die leidt tot de meeste kans op de arbeidsmarkt, door maatwerk te bieden en de talenten van elk individu te benutten.

We willen dat zoveel mogelijk werkzoekenden toegang hebben tot betaald werk op de (bij voorkeur reguliere) arbeidsmarkt. De vraag naar werk wordt bepaald door de stand van de economie, werkgevers, ondernemers en opdrachtgevers. Het WerkgeversServicepunt Rijnmond (WSPR) maakt afspraken met werkgevers en intermediairs over het ontsluiten van geschikte banen voor werkzoekenden. Het WSPR is een samenwerking tussen de gemeente Rotterdam, het UWV en 15 regiogemeenten.

Om de forse uitdaging aan te gaan om te komen tot een bijstandsbestand van 30.000 Rotterdammers is meer en een gewijzigde inzet nodig van de gemeente. Maar ook inzet en commitment van partijen uit de stad. In het arbeidsmarktbeleid wordt ingezet op samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs, UWV en gemeenten, om zo vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zoveel als mogelijk op elkaar te laten aansluiten.

In Rotterdam wonen relatief veel inwoners met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Een deel van hen profiteert niet van de aantrekkende economie en groeiende werkgelegenheid. Vaak is een arbeidsbeperking hiervan een oorzaak en het niet of minder kunnen voldoen aan de eisen die werkgevers stellen op de reguliere arbeidsmarkt. Rotterdam wil ook deze mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt passend werk en begeleiding kunnen bieden, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie. Als zij daarvoor kiezen, willen we deze mensen stimuleren te leren en zich te ontwikkelen en hen daarvoor de nodige begeleiding en ondersteuning bieden.

1.1 a Preventie van instroom vóór en tijdens aanvraagfase

We zorgen voor duurzame uitstroom, en ook voorkomen we dat Rotterdammers de bijstand instromen. De instroom in de bijstand is gedaald van 7.186 in 2018 naar 6.929 in 2019. Met ww@work waren we in 2019 opnieuw succesvol. In totaal zijn er 654 klanten vanuit de WW-uitkering uitgestroomd naar werk. Dat is 20% meer dan in 2018. En nog blijken we niet alle WW-ers die in de laatste maanden van hun uitkering zitten, in beeld te hebben. Samen met het UWV bekijken we hoe we nog meer klanten vanuit de WW-uitkering gebruik kunnen laten maken van onze dienstverlening. Daarnaast helpen we Rotterdammers die een aanvraag doen voor een uitkering via BuroWerk aan een nieuwe baan. In 2019 stroomden daardoor 534 minder Rotterdammers de bijstand in.

Over geheel 2019 is een daling van 35.292 naar 33.666 uitkeringen gerealiseerd (- 1.626), waarmee de tussentijdse mijlpaal voor eind 2019 is behaald. De totale uitstroom in 2019 bedraagt 8.555 en is lager dan de uitstroom in 2018 (9.561). De doelstelling in uitstroom naar werk is in 2019 vrijwel geheel gerealiseerd: 4.433 ten opzichte van de norm van 4.500. De uitstroom naar werk was in 2018 4.506.

Een snelle verrekening van inkomsten leidt tot het sneller accepteren van tijdelijk of parttime werk. De afgelopen twee jaar is ingezet op het verbeteren van dit proces. Het percentage inkomstenverrekeningen binnen de servicenorm (4 weken) steeg in 2019 naar 96%, ten opzichte van 91% in 2018. Desondanks is de doelstelling op inkomsten uit parttime werk niet bereikt. De doelstelling was om in 2019 500 werkzoekenden meer parttime te laten werken. Het aantal werkzoekenden met parttime werk bleef ongeveer gelijk.

In 2019 heeft het gedachtegoed en de aanpak Samen voor Zuid vaste voet aan de grond gekregen. In de uitvoering en in het beleid. De hoofdindicatoren bewegen de goede kant op. In absolute aantallen is het bijstandsvolume NPRZ in 2019 gedaald van 14.214 naar 13.506. Daardoor zijn er, ten opzichte van 31 december 2018, 708 minder mensen in Rotterdam Zuid afhankelijk van een uitkering. Het aandeel NPRZ in het totale bijstandsvolume is gedaald van 40,28% naar 40,12%. Dit is tegelijkertijd niet voldoende in lijn met de (relatieve) ambitie van het programma (38,4% in 2019). Gelukkig zien we wel een stijgende lijn.

In totaal zijn er in 2019 6.111 diagnoses afgenomen. Op basis van de diagnose wordt bepaald in hoeverre de werkzoekende daadwerkelijk zelfstandig de regie kan voeren over zijn of haar arbeidsontwikkeling en financiën. Een goede diagnose draagt ertoe bij dat passende instrumenten worden ingezet. Ook zijn er 882 werkzoekenden aangemeld voor een Ontwikkelnetwerk. Dit zijn intensieve trajecten waarbij opleiding, vaardighedentraining en begeleiding worden gecombineerd.

Om werkzoekenden een kwalitatief hoogwaardige en continue ontwikkelingslijn te laten doorlopen zette de gemeente in 2019 verder in op het doorlopend organiseren van de begeleiding van werkzoekenden richting werk. Voor enkele doelgroepen, zoals statushouders en jongeren, zet de gemeente extra capaciteit in. Ook in 2019 heeft de gemeente zich ingespannen om deze doelgroepen maximaal te ondersteunen.

Per januari 2019 is de Rotterdamse aanpak statushouders 2.0 gestart (2019-2022). De vernieuwde aanpak is onderdeel van het actieprogramma Relax, dit is Rotterdam. Deze aanpak omvat alle basiscomponenten voor succesvolle participatie in de samenleving: huisvesting, zorg, leren (taal en waar nodig opleiding) en toeleiding naar werk of sociale activering. De aanpak legt de nadruk op toeleiding naar werk en onderwijs om ervoor te zorgen dat statushouders in hun eigen inkomen kunnen voorzien en meedoen in de samenleving. Van de huidige 1765 uitkeringen zijn 2460 volwassen statushouders afhankelijk van bijstand. Over 2019 constateren we dat de uitstroom (506 uitkeringen) groter is dan de instroom (429 uitkeringen). De uitstroom is voor 80% gerealiseerd door het starten met een opleiding of inkomsten uit reguliere arbeid. Daarnaast is een aantal parttime aan het werk.

Mensen die een uitkering aanvragen en niet voldoen aan de eisen van de Wet Taaleis moesten zich (ook in 2019) inspannen om aan de taaleis te kunnen voldoen. Taal vergroot iemands kansen op werk en op zelfstandigheid.

Eind 2019 zijn 1.553 jongeren de bijstandsuitkering ingestroomd. Het aantal jongeren met een bijstandsuitkering is teruggebracht tot 2.037. Dit maakt dat de oorspronkelijke jaardoelstelling om het bijstandsvolume terug te brengen tot 2.375 jongeren niet alleen is behaald, maar met 14% positief is overschreden. Tussentijds (Voorjaarsnota) is de oorspronkelijke jaardoelstelling echter aangescherpt naar 2.200 jongeren met een bijstandsuitkering. Dit maakt dat met 2.037 jongeren in de bijstand op 31 december 2019 ook deze aangescherpte doelstelling ruimschoots is behaald. Van de jongeren die zijn uitgestroomd zijn er tot en met 31 december in totaal 610 begeleid naar betaald werk. Naast uitstroom naar werkt vormt uitstroom naar het onderwijs, zeker voor jongeren, een belangrijke uitstroomreden.  

Rotterdam zette (ook in 2019) in op het transparanter krijgen van de arbeidsmarkt. Dit is van groot maatschappelijk belang. Hoe eenvoudiger en effectiever vraag en aanbod elkaar vinden, hoe efficiënter de arbeidsmarkt werkt.

Social return gaat over afspraken die de gemeente maakt met haar leveranciers en opdrachtnemers. Doel van die afspraken is mensen die al lang zonder baan zitten aan werk te helpen. Eind 2019 zijn er € 25,65 miljoen aan verplichtingen gerealiseerd. Hiermee is de doelstelling voor 2019 gerealiseerd.

HalloWerk is een voorbeeld van onze online dienstverlening. Kandidaten vullen hun eigen profiel in de HalloWerk applicatie. Het profiel komt vervolgens online beschikbaar voor werkgevers op het kandidatenplatform. In 2019 zijn er 4.710 werkzoekenden transparant gemaakt via HalloWerk, en zijn er 811 kandidaten via HalloWerk gematcht op een vacature bij een werkgever.