Het gemeentefonds bestaat uit drie uitkeringen: integratie-uitkeringen, decentralisatie-uitkeringen en de algemene uitkering. De omvang van de algemene uitkering uit het gemeentefonds ontwikkelt zich volgens een normeringssystematiek. De normeringssystematiek houdt in dat het gemeentefonds als het ware meebeweegt met een groot gedeelte van de rijksuitgaven, volgens het principe ‘samen de trap op en samen de trap af’. Op deze manier bepaalt het Rijk het jaarlijkse groeipercentage (het accres) van het gemeentefonds. Deze methode leidt regelmatig tot behoorlijke afwijkingen ten opzichte van eerder afgegeven bedragen. De normeringssystematiek wordt, los van de herziening van het gemeentefonds, bezien. Er zal input worden ontvangen bij een nieuwe kabinetsperiode.
In 2019 is gestart met een herijking van het gemeentefonds. Bedoeling was om het gemeentefonds per 2021 te herzien. Naar verwachting wordt de herziening met een jaar uitgesteld. Vanaf 2022 kan een gemeente er jaarlijks cumulatief € 15 per inwoner op voor- of achteruit gaan. Indien deze overgangsregeling wordt aangepast, verandert het maximale bedrag. Door een inschatting van de tussenresultaten van de herziening, een verschuiving van middelen van plattelandsgemeenten naar de steden, is de kans op een daling van het gemeentefonds voor Rotterdam kleiner geworden.
Drie keer per jaar informeert het Rijk gemeenten met een circulaire over het gemeentefonds:
Aanpassingen van de algemene uitkering en wijzigingen in taken, decentralisatie- en integratie-uitkeringen in het lopende jaar zijn verwerkt in de 10-Maandsrapportage 2019.
| Overzicht van baten en lasten Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds | Oorspr. Begroting 2019 | Bijgestelde Begroting 2019 | Realisatie 2019 | Afwijking | |
|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 1.660.123 | 1.681.285 | 1.681.168 | -117 |
|
| Bijdragen rijk en medeoverheden | 1.660.123 | 1.681.285 | 1.681.168 | -117 | |
| Lasten exclusief reserves | 7 | 7 | 6 | -1 |
|
| Programmalasten | 7 | 7 | 6 | -1 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 5 | 7 | 6 | -1 | |
| Overige programmalasten | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 2 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | 1.660.116 | 1.681.278 | 1.681.161 | -117 | |
| Saldo voor reserveringen | 1.660.116 | 1.681.278 | 1.681.161 | -117 | |
| Saldo | 1.660.116 | 1.681.278 | 1.681.161 | -117 |
1. Decembercirculaire gemeentefonds
Het resultaat van de decembercirculaire gemeentefonds bedraagt -€ 117. Dit is per saldo het gevolg van het actualiseren van enkele waarden van maatstaven, taakmutaties/decentralisatie-uitkeringen en een herziening van de uitkeringsfactoren voor de jaren 2017 t/m 2019 in de decembercirculaire 2019. In deze circulaire zijn de taakmutaties/decentralisatie-uitkeringen per saldo verhoogd met € 2,1 mln. Bij de resultaatbestemming 2019 wordt voorgesteld deze middelen toe te voegen aan de bestemmingsreserve Taakmutaties gemeentefonds omdat deze middelen niet meer in 2019 konden worden besteed.
2. Overige afwijkingen
De afwijking betreft overige materiële kosten waarvan de realisatie lager is dan geraamd.
Wet- en regelgeving
Tot het taakveld Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds behoren de uitkeringen uit het gemeentefonds. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron voor gemeenten. De ontwikkeling van het gemeentefonds bepaalt in belangrijke mate onze financiële ruimte. Gemeenten kunnen zelfstandig beleid voeren met het geld dat het Rijk beschikbaar stelt uit het gemeentefonds. Gemeenten moeten echter wel de hen wettelijk opgedragen taken bekostigen met het geld dat zij uit het gemeentefonds ontvangen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de uitvoering van de Jeugdzorg en het verstrekken van bijstandsuitkeringen. Op basis van de analyse van de decembercirculaire gemeentefonds 2019 van het Rijk ontvangt Rotterdam in 2019 € 1,681 miljard uit het gemeentefonds. Eventuele onderbestedingen bij het Rijk in 2019, met een doorwerking naar het gemeentefonds, worden opgenomen in de meicirculaire 2020.