De activiteiten van het product Economie zijn in hoofdlijnen: het stimuleren en organiseren van een betere samenwerking van overheid, onderwijs en bedrijfsleven. Gericht op een sterke economische structuur en een grotere arbeidsmarkt. Dit gebeurt onder andere door de inzet van accountmanagement, het toekomstbestendig maken en houden van werklocaties en warenmarkten. Dit gebeurt met actieve ondersteuning van de clusters Martiem, Cleantech, Life Sciences Health.
Prioriteiten
Toelichting prioriteiten
Cluster Maritiem
In 2018 stond de doorontwikkeling van Rotterdam tot maritieme hoofdstad centraal, waarbinnen het cluster Haven en Maritiem zich heeft ingezet om de economische ambities van Rotterdam Maritime Capital te verwezenlijken en verder te ontwikkelen door inzet op 7 deelprogramma’s, te weten:
1. regionale maakindustrie
2. offshore-industrie
3. maritieme zakelijke diensten (advocatuur, verzekeringen, financiële diensten, consultancy)
4. onderwijs- en onderzoeksfuncties
5. nieuwe technologiebedrijven
6. hoofdkantoorfuncties
7. grondstoffenhandel
Het cluster Haven en Maritiem heeft ingezet op een optimaal vestigingsklimaat voor de doelgroepen, op maat gesneden proposities en proactieve acquisitie in samenwerking met 128 partners.
Cluster Cleantech
In 2018 heeft het cluster Cleantech verder ingezet op het versterken van de cleantech community, het faciliteren van investeringsprojecten en het initiëren van nieuwe vormen van samenwerking om dit alles mogelijk te maken. De ambitie van het cluster Cleantech van de vorige collegeperiode om € 200 mln aan investeringen op te halen is ruim gehaald. Het nieuwe college heeft een duidelijke koers waarbij energietransitie en circulaire economie belangrijke pijlers zijn. De nieuwe economie is leidend. Cleantech legt ook in 2018 de focus op energie, circulair en maakindustrie en daarbinnen op warmte/stoom, CCU en biobased economy (biomassa en brandstoffen) als schone technologieën die fungeren als stimulering voor economische transitie en toekomstige werkgelegenheid.
Cluster Life Sciences & Health
In 2018 is gewerkt aan de vitale stad via de drie programmalijnen samenwerking, meer experimenteerruimte en gekwalificeerd personeel. Hierbij heeft de samenwerking met Medical Delta onder meer bijgedragen aan onderzoek op het snijvlak van zorg en technologie in publiek-private samenwerking, het versnellen van de valorisatie van technologische oplossingen naar de praktijk en het internationaal excelleren op het gebied van Life Sciences & Health. Onder andere door de Netwerkontbijten Zorginnovatie en de programmering in de Rotterdam Science Tower is bijgedragen aan kennisuitwisseling en het ontwikkelen van nieuwe ideeën door het samen komen van Life Sciences & Health bedrijven, startups, kennisinstellingen, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, eindgebruikers en andere belanghebbenden. Het Albedacollege heeft het vak zorg en technologie opgenomen als een verplicht keuzevak in het curriculum van de zorgopleiding. Eind 2018 heeft het Albedacollege een beurs voor leerlingen georganiseerd die door de gemeente is gefaciliteerd.
Cluster Food
De aansluiting met bedrijfsleven en onderwijs blijft een speerpunt en daarop zijn de activiteiten van het Food Cluster mede ingestoken. Met het binnenhalen van de International Food and Agribusiness Management Association (IFAMA) conferentie voor 2020, werkt de gemeente verder aan de internationale marketing als innovatieve Food regio met een belangrijke (inter)nationale rol. Daarbij koppelt zij kennis aan ondernemers en is de IFAMA ook bedoeld om potentiële arbeidskrachten te interesseren voor de sector.
Werklocaties
De gemeente Rotterdam richt zich op gebiedsgerichte aanpak van winkels, kantoren en bedrijventerreinen. Dit jaar heeft de gemeente samen met stakeholders verder gewerkt aan de versterking van gebieden met een toekomstperspectief als werklocatie en aan de transformatie van gebieden met een ander functioneel toekomstperspectief. Een van de belangrijkste resultaten voor 2018 is de uitbreiding van de Bedrijfs Investerings Zones (BIZ) van 12 naar 24 gebieden.
Innovatie
De activiteiten van InnovationQuarter (IQ) hebben in 2018 mede geleid tot een additioneel geïnvesteerd privaat vermogen van circa € 298 mln en de creatie van 1.492 hoogwaardige arbeidsplaatsen in de regio. Samen met bedrijven, kennisinstellingen, cluster- en deltaorganisaties, incubators, financiers en investeerders, topsectoren en overheden werkt de gemeente samen met IQ aan een sterk innovatief ecosysteem. Een ecosysteem waarin partijen elkaar snel weten te vinden, waar kruisbestuiving plaatsvindt tussen de sterke regionale clusters, waarin innovatieve bedrijven kunnen groeien en dat aantrekkelijk is voor buitenlandse bedrijven om zich te vestigen.
Begin 2018 is de tweede fase van het Cambridge Innovation Centre (CIC) geopend waardoor deze plek van innovatie midden in het Rotterdam Centraal District is doorgegroeid naar ca. 8.000 m². Officieel is het CIC geopend op 1 september 2016. Op dit moment zijn er meer dan 200 bedrijven gevestigd en werken er ruim 700 mensen vanuit het CIC. De bedrijven in het CIC hebben volgens het impact report van het CIC in 2018 voor € 260 mln aan investeringen opgehaald. Op dit moment wordt gewerkt aan fase 3 van het CIC. Deze is in twee delen opgedeeld. De eerste 2.000 m² komen binnenkort beschikbaar. Eind dit jaar is de verwachting dat fase 3b van start gaat.
Programma Smart City en digitale economie
Het Smart City Rotterdam programma werkt aan de slimme stad van de toekomst. Ook in 2018 zijn nieuwe stedelijke integrale digitale toepassingen verkend en geïnitieerd, in samenhang met de Roadmap Next Economy, om een nog aantrekkelijkere stad te maken voor bewoners, bedrijven en bezoekers.
Op nationaal niveau is de samenwerking gestart tussen de grote steden op Smart City vraagstukken om opschaling te krijgen en om de oplossingen te vermarkten.
Digitale infrastructuur is de slagader van de samenleving. De inzet hierop is aangezet om de huidige en toekomstige opgaven zoals 5G goed te kunnen laten landen in de stad. En onverminderd, is in samenwerking met kennisinstellingen bedrijven, gewerkt aan specifieke maar ook meer generieke opgaven in de stad, en intern aan bredere kennisontwikkeling op het gebied van Smart City opgaven.
Accountmanagement Midden - en Kleinbedrijf (MKB) en Dienstverlening Ondernemers
Het MKB accountmanagement zoekt de bedrijven in de stad op, brengt in beeld wat er leeft bij de bedrijven en gebruikt de kennis van bedrijven om de dienstverlening te verbeteren en gemeentelijke procedures, beleid en projecten aan te scherpen en effectiever te maken. Daarnaast worden netwerken actief ondersteund om de samenwerking tussen ondernemers te versterken en cross-overs tussen bedrijven uit verschillende sectoren te stimuleren. Primair richt het accountmanagement zich op de sectoren: zakelijke dienstverlening, medisch & zorg, ICT & creatieve bedrijven, haven & maritieme dienstverlening en horeca, retail & leisure (vrije tijd). Ook in 2018 is accountmanagement voor startups ingezet. Het accountmanagement, het current investor development (huidige ontwikkeling investeerder) op de grote en middelgrote internationale bedrijven, wordt uitgevoerd door Rotterdam Partners. Hierbij heeft Rotterdam Partners specifieke aandacht voor (internationale) handelsbevordering, expats etc.
Regeldrukvermindering
De inspanningen voor regeldrukvermindering voor ondernemers is dit jaar onverminderd voortgezet door middel van experimenteren en ondernemer gericht werken. Experimenteren: met kleinschalige/gebiedsgerichte experimenten en pilots schouwen we kritisch onze lokale regelgeving. Hierbij is initiatief en verantwoordelijkheid van betrokken partijen een belangrijke voorwaarde. De gemeente heeft een faciliterende rol.
We werken ook gezamenlijk aan een open houding en meer flexibel gedrag bij de betrokken ambtenaren. Dit proces biedt de gemeente inzicht in de inzet die marktpartijen van de overheid verwachten om een ondernemer gerichte gemeente te zijn.
Casemanagement
Casemanagement wordt ingezet als er een structureel probleem in het (interne) proces van de gemeente wordt gesignaleerd en deze een belemmerende werking heeft voor ondernemers. In 2018 zijn 5 casussen opgelost waaronder inname openbare grond en proces verhuur van gemeentelijke panden bij nieuwe eisen. Daarnaast zijn er 10 lopende en nieuwe casussen.
Ondernemersbalie
De Ondernemersbalie heeft een voorlichtende en adviserende rol op het gebied van bedrijfshuisvesting en wet- en regelgeving, daarnaast kunnen ondernemers terecht voor vragen op het gebied van inkoop- en aanbestedingen, CityLab010 subsidie, circulair ondernemen, pop-up winkels en -horeca en het DAS-systeem. De verbetering van de informatie op de Rotterdam website is verbeterd wat ertoe heeft geleid dat het soort vragen steeds meer van complexe aard zijn. Met name het starten van een onderneming kan een ingewikkeld proces zijn waarbij meerdere dienstverleners en gemeentelijke diensten betrokken kunnen zijn. De rol van de Ondernemersbalie is dan vooral informeren, te adviseren en eventueel door te verwijzen naar relevante partijen binnen of buiten de gemeente. Maatwerk en persoonlijk contact blijft hierbij gewenst.
Warenmarkten
In 2017 is de nieuwe marktverordening in de gemeenteraad behandeld. Met de nieuwe marktverordening is verzelfstandiging voor meerdere Rotterdamse markten een optie geworden. Afhankelijk van concrete verzoeken kan een markt verzelfstandigen. Na een pilotperiode zijn eind 2018 vergunningen afgegeven voor de verzelfstandiging van de markten in Hoek van Holland, Rozenburg en Overschie.
De regelgeving met betrekking tot de verzelfstandiging van bestaande markten is in 2018 uitgewerkt. De regels met betrekking tot nieuwe initiatieven worden ontwikkeld.
Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen om in 2019 een onderzoek naar de markten starten. In dit onderzoek komt bijvoorbeeld de diversiteit van aangeboden producten aan bod, de functie van de markt, maar vooral ook de mening van consumenten over de markt. Dit jaar is ook een start gemaakt met het nadenken over het meer circulair maken van markten, zodat daar in 2019 een vervolg aan kan worden gegeven.
Roadmap Next Economy (RNE)
In 2018 is gestart met het operationaliseren van de RNE om in stad en regio van visie naar een langjarige werkwijze te komen. Daarvoor is binnen de gemeente coördinatienetwerk voor RNE opgezet. Hierin werken transitiepadtrekkers en de coördinator RNE samen aan de RNE strategie en aanpak. De betekenis van RNE voor Rotterdam en onze strategie en aanpak zullen in 2019 door het college worden vast gelegd in het koersdocument RNE//Rotterdam.
Regionaal is InnovationQuarter gevraagd uitvoering te geven aan RNE. Dit gebeurt met inhoudelijke doorontwikkeling van de transitiepaden en door inzet van business development op projecten die voor RNE van belang zijn. Rotterdam is samen met Den Haag, Provincie Zuid-Holland, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Drechtsteden en Rijnland (laatste 2 sinds medio 2018) opdrachtgever van IQ hiervoor. Met de regionale partners en IQ is in 2018 het Zuid-Hollands investeringsplatform opgezet. Hier wordt expertise samengebracht om een select aantal hoog innovatieve projecten met substantiële economische potentie voor de regio te helpen bij het uitwerken tot solide businesscases. In 2019 zal gewerkt worden aan uitbouwen een bijpassend financieel instrumentarium.
Toelichting indicatoren
Functiemenging
De functiemenging geeft de verhouding weer tussen wonen en werken. De aantrekkende economie heeft het aandeel werken versterkt waardoor het percentage licht is gestegen. Recentere cijfers dan 2017 zijn nog niet bekend.
Bruto Gemeentelijk Product, verhouding tussen verwacht en gemeten product
Het Bruto Gemeentelijk Product (BGP) is voor het eerst (en laatst) gemeten in 2013 door Atlas voor Gemeenten. Een nieuw onderzoek staat nog niet in de planning. Rotterdam heeft in vergelijking met andere grote steden minder banen per 1.000 inwoners waardoor de verhouding tussen het verwachte en gemeten gemeentelijk product lager is. Overigens scoort Rotterdam ten opzichte van andere gemeenten wel hoog.
Vestiging (van bedrijven), aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar
Rotterdam heeft, in vergelijking met andere gemeenten, meer grote bedrijven. Dat verklaart een klein deel van het lage getal, maar belangrijker is dat de Rotterdamse Lisa gegevens altijd structureel lager waren dan die in andere regio’s doordat er een andere berekening voor het aantal (actieve) ondernemingen zijn gebruikt. Over 2016 zijn deze berekeningen aangepast waardoor de ratio hard is gestegen.
Investeringen in sterke clusters
Ontlokken van 800 mln. aan private investeringen in de sterke clusters om een versnellingsimpuls te geven op weg naar de nieuwe economie, waarbij de gemeente samenwerkt met onder meer IQ en RP. Daarnaast zet de gemeente in samenwerking met o.a. MRDH en PZH in op investerings- en subsidiemiddelen (SOFIE, EFRO, ICOS).
| Indicator | Soort indicator | Monitor | Realisatie 2017 | Doel 2018 | Realisatie 2018 |
|---|---|---|---|---|---|
| Functiemenging (%) | BBV | LISA | 54,5 | - | - |
| Bruto Gemeentelijk Product, verhouding tussen verwacht en gemeten product | BBV | Atlas voor Gemeenten | - | - | - |
| Vestiging (van bedrijven, aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar) | BBV | LISA | - | - | - |
| Het cluster Cleantech is verantwoordelijk voor een bijdrage van 200 mln aan de collegedoelstelling om 800 mln aan additionele investeringen te ontlokken het cluster | Collegetarget | 0 | 160 mln | 200 mln | > 200 mln |
| Overzicht baten en lasten Economische Zaken | Rekening 2017 | Oorspr. Begroting 2018 | Bijgestelde Begroting 2018 | Realisatie 2018 | Afwijking | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten exclusief reserves | 3.390 | 1.900 | 3.165 | 2.958 | -207 |
|
| Totaal baten | 3.390 | 1.900 | 3.165 | 2.958 | -207 | |
| Bijdragen rijk en mede-overheden | 1.112 | 0 | 400 | 830 | 430 | |
| Financieringsbaten | -3 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Opbrengsten derden | 2.281 | 1.900 | 2.765 | 2.128 | -637 | |
| Overige baten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Lasten exclusief reserves | 27.659 | 26.069 | 28.763 | 29.141 | 378 |
|
| Apparaatslasten | 4.997 | 6.018 | 6.602 | 6.197 | -405 | |
| Inhuur | 60 | -36 | 206 | 10 | -197 | |
| Overige apparaatslasten | 135 | 119 | 113 | 119 | 6 | |
| Personeel | 4.801 | 5.934 | 6.282 | 6.068 | -214 | |
| Interne Lasten | 3.304 | 2.067 | 2.112 | 2.262 | 150 | |
| Concernbrede bedrijfsvoeringskosten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige doorbelastingen | 3.304 | 2.067 | 2.112 | 2.262 | 150 | |
| Programmalasten | 19.358 | 17.985 | 20.049 | 20.682 | 633 | |
| Inkopen en uitbestede werkzaamheden | 7.888 | 8.886 | 8.061 | 9.755 | 1.694 | |
| Kapitaallasten | 153 | 223 | 223 | 128 | -95 | |
| Overige programmalasten | -5 | 85 | 45 | 13 | -32 | |
| Salarislasten WSW en WIW | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Subsidies en inkomensoverdrachten | 11.322 | 8.791 | 11.720 | 10.786 | -934 | |
| Saldo voor vpb en reserveringen | -24.269 | -24.169 | -25.597 | -26.183 | -586 | |
| Vennootschapsbelasting | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor reserveringen | -24.269 | -24.169 | -25.597 | -26.183 | -586 | |
| Mutaties reserves | -317 | 466 | 1.000 | 306 | -694 | |
| Toevoeging aan reserves | 1.662 | 1.188 | 1.188 | 1.188 | 0 | |
| Onttrekking aan reserves | 1.345 | 1.654 | 2.188 | 1.494 | -694 | |
| Vrijval reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Saldo voor overhead | -24.585 | -23.703 | -24.598 | -25.877 | -1.279 |
| Toerekening overhead aan Economische Zaken | Rekening 2017 | Oorspr. begroting 2018 | Bijgestelde Begroting 2018 | Realisatie 2018 | Afwijking | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Overhead concernondersteuning en concernhuisvesting | 2.002 | 2.509 | 2.509 | 2.509 | 0 | |
| Overhead clustermanagement en ondersteuning | 837 | 985 | 1.133 | 1.045 | -88 | |
| Saldo na overhead | -27.425 | -27.197 | -28.240 | -29.431 | -1.192 |
Op het programma Economische Zaken is sprake van een nadeel van € 1,3 mln. Door de aantrekkende vraag vanuit de markt zijn binnen het programma Economische Zaken meer activiteiten ondernomen, dan voorzien. Naast de begrote inzet op Clean Tech, Food, Maritiem en Life Science & Health is er aanvullend inzet gepleegd op Haven en Energietransitie, Asbeter en Rotterdam The Hague Innovation Airport (in totaal ca. € 1,3 mln hogere lasten). Daartegenover staan lagere lasten bij Markten van € 200. Tegelijkertijd zijn gereserveerde lasten voor Clean Tech Delta en Werklocaties (€ 700) door externe factoren vertraagd naar 2019. Dit zorgt zowel voor lagere lasten als lagere baten in 2018, omdat een onttrekking uit de reserve niet nodig is gebleken. Daarnaast zijn de gerealiseerde baten iets lager dan begroot (€ 200).
| Beschrijving BBV-indicator | Eenheid | Bron | ||
|---|---|---|---|---|
| 1. Functiemenging | % | Streefwaarde | n.v.t. | LISA |
| Realisatie | 54,5% 2017 | |||
| 2. Bruto Gemeentelijk Product | Verhouding tussen verwacht en gemeten product | Streefwaarde | n.v.t. | Atlas voor Gemeenten |
| Realisatie | Niet bekend | |||
| 3. Vestigingen (van bedrijven) | Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar | Streefwaarde | n.v.t. | LISA |
Functiemenging
De functiemenging geeft de verhouding weer tussen wonen en werken. De aantrekkende economie heeft het aandeel werken versterkt waardoor het percentage licht is gestegen. Recentere cijfers dan 2017 zijn nog niet bekend.
Bruto Gemeentelijk Product, verhouding tussen verwacht en gemeten product
Het Bruto Gemeentelijk Product (BGP) is voor het eerst (en laatst) gemeten in 2013 door Atlas voor Gemeenten. Een nieuw onderzoek staat nog niet in de planning. Rotterdam heeft in vergelijking met andere grote steden minder banen per 1000 inwoners waardoor de verhouding tussen het verwachte en gemeten gemeentelijk product lager is. Overigens scoort Rotterdam ten opzichte van andere gemeenten wel hoog.
Vestiging (van bedrijven), aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar
Rotterdam heeft in vergelijking met andere gemeenten meer grote bedrijven dat verklaart een klein deel van het lage getal, maar belangrijker is dat de Rotterdamse Lisa gegevens altijd structureel lager waren dan die in andere regio’s door dat er een andere berekening voor et aantal (actieve) ondernemingen zijn gebruikt. Over 2016 zijn deze berekeningen aangepast waardoor de ratio hard is gestegen.