Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Rotterdam Circulair

In 2018 is onderzoek gedaan naar de verschillende grondstofstromen in Rotterdam en de stand van zaken als het gaat om circulariteit in onze stad. Daarbij is tevens een analyse gemaakt van de impact van de circulaire ambities op de economie. Op basis van haalbaarheid, impact en invloed op de werkgelegenheid zijn vier sleutelsectoren benoemd waar de grootste circulaire en economische kansen liggen voor de gemeente in de komende jaren. Die sleutelsectoren zijn: bouw, consumptiegoederen, groene stromen en zorg. De resultaten van dit onderzoek zijn in juni 2018 aangeboden aan de gemeenteraad. Voortbouwend op dit onderzoek is in 2018 in co-creatie met ondernemers, inwoners, maatschappelijke organisaties en andere stakeholders een vierjarenprogramma opgesteld. De vaststelling van dit programma is beoogd in het eerste kwartaal 2019.

In 2018 startte de campagne van Zooi naar Mooi die moet zorgen voor een vergroting van het circulaire handelen bij de Rotterdammers. Uit de nulmeting in april en een tweede meting in september blijkt dat het bewustzijn van circulariteit en daar naar handelen is toegenomen.   
Studenten en de jeugd hebben speciale aandacht. Er is een challenge onder studenten uitgeschreven en in december is de Circulaire gouden bokaal uitgereikt. Met BlueCity is een samenwerkingsverband ondertekend. Gezamenlijk zijn twee challenges uitgeschreven om innovativiteit uit te dagen. 

Binnen de gemeentelijke organisatie zijn belangrijke stappen genomen. Zo wordt circulariteit in diverse inkooptrajecten en het assetmanagement meegenomen. Ook wordt geëxperimenteerd met waardebehoud van objecten en materialen in alle levensfasen. Bij gebiedsontwikkeling van onder meer Rotterdam Central District, Nieuw Kralingen, M4H gebied en Reyeroord is circulariteit toegepast. In de Omgevingsvisie wordt circulariteit als een van de vier belangrijkste pijlers benoemd en in de toolkit Rotterdamse Stijl zijn producten opgenomen die 100% hoogwaardig kunnen worden hergebruikt.

Op regionaal niveau is het convenant Circulair Beton ondertekend. Rotterdam is lid van de Citydeal Circulaire Stad. Rotterdam Circulair presenteerde zich in 2018 tijdens de Innovation Expo op het RDM-terrein.

 

Beleidsnota Huishoudelijk Afval 2013–2018

Het Rotterdams afvalbeleid heeft tot doel de hoeveelheid huishoudelijk afval die verbrand wordt terug te dringen en het afvalscheidingspercentage verder te verhogen.
De doelstelling minimaal 12% minder huishoudelijk restafval in 2018 (t.o.v. 2011) is ruim gehaald met 14%. De totale hoeveelheid restafval is gedaald van ruim 220.000 ton naar 189.000 ton. Rekening houdend met het toegenomen aantal inwoners komt dit resultaat zelfs op 18% (van 362 kg per inwoner naar 296 kg per inwoner).  
Het materiaalhergebruik was in 2018 30,4%. Daarmee is de doelstelling van 32,2% niet behaald. De oorzaak hiervan is voornamelijk de invoering van de gft-inzameling die later in het jaar heeft plaatsgevonden. Gft is in nieuwe wijken in 2017 en 2018 in het najaar geïntroduceerd, zodat inwoners kunnen wennen aan gft scheiden bij lagere temperaturen. Dit levert minder kilo’s op in het jaar van invoering.
In 2018 is 101.000 ton vermeden afvalverbranding gerealiseerd. Die is opgebouwd uit 26.000 ton via de milieuparken, 43.000 ton gescheiden fijn huishoudelijk afval, 14.000 ton gescheiden grof huishoudelijk afval en 18.000 ton minder huishoudelijk afval. Daarmee is ruim meer dan de doelstelling van 89.000 ton afvalverbranding vermeden in 2018.
De aan de afvalstoffenheffing toe te rekenen kosten voor inzameling en verwerking van huishoudelijk afval waren in 2018 59,2 miljoen; 6,8% lager dan in 2011. Daarmee is de doelstelling van een daling van minimaal 4% ten opzichte van 2011 ruim behaald.
De resultaten zijn in belangrijke mate het gevolg van de maatregelen die in 2018 zijn genomen.

 

Groente-, fruit- en tuinafval (gft)
In 2018 is de uitrol van gescheiden inzameling van gft verder voortgezet met de introductie in Hoek van Holland, Pernis, Pendrecht, Zuidwijk en Lombardijen. Eind 2017 startte de gft-inzameling al in Hillegersberg-Schiebroek en Het Lage Land. In 2018 is daar een geheel jaar gft ingezameld. In 2018 heeft dit 20% meer gft opgeleverd in vergelijking met 2017.

In juni 2018 startte een grootschalig wetenschappelijk onderzoek naar afvalscheidingsgedrag in de hoogbouw. Rotterdam is mede-initiatiefnemer samen met zeven grote gemeenten en onder andere het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Aan de hand van het gft wordt het afvalscheidingsgedrag van hoogbouwbewoners gemeten. Gedurende het onderzoek worden verschillende interventies doorgevoerd en wordt het effect van deze interventies op het afvalscheidingsgedrag gemeten. De proef loopt door in 2019.

 

Oud papier en karton (OPK)
Het aantal containers met een grotere inwerpopening voor OPK is in 2018 verder uitgebreid. Hierdoor wordt het makkelijker voor Rotterdammers om grotere formaten in de container te werpen zoals kartonnen dozen van internetbestellingen. Daarnaast is in 2018 een circulaire aanbesteding voor OPK afgerond: OPK uit Rotterdam wordt in Nederland weer verwerkt tot karton.

Als gevolg van de verdere digitalisering wordt minder papier gebruikt. In 2018 is er 2% minder papier ingezameld dan in 2017. Ook in het restafval wordt minder papier aangetroffen.

 

Glas
In 2018 zijn op verscheidene plekken extra glascontainers geplaatst om het scheiden laagdrempeliger te maken. Daarnaast zijn er in samenwerking met Nedvang proeven uitgevoerd. In IJsselmonde is (op plekken waar meerdere restafvalcontainers stonden) een restafvalcontainer vervangen voor een glascontainer. De eerste ervaringen laten nog geen grote effecten zien. In 2018 werd mede dankzij intensieve communicatie naar bewoners 3% meer glas ingezameld in vergelijking met 2017.

 

Plastic-, metaal- en drankverpakkingen (PMD)
In 2018 in 6% meer PMD gescheiden ingezameld. In maart 2018 werd bekend dat AVR plastic verpakkingsafval en drankenkartons gaat nascheiden uit het restafval. In 2018 is al aangevangen met nascheiding van een klein deel van het restafval. Medio 2019 wordt al het restafval uit Rotterdam nagescheiden op PMD.

Toelichtingen ontwikkelingen

Afvalinzameling

De economie trekt aan en Rotterdammers besteden meer. Het aantal afspraken om grofvuil op te halen neemt daarmee toe; er zijn meer ritten en inhuur van personeel nodig. Meer Rotterdammers scheiden hun afval. Voor de afvalinzameling betekent dat extra inspanning om de volle containers voor de monostromen papier, glas en PMD te legen.

Om de inzameling van afval efficiënter te laten verlopen, is in de afgelopen jaren veel ingezet op nieuwe ontwikkelingen. Vulgraadmeting is een van deze ontwikkelingen. Alle wijkcontainers zijn in 2018 voorzien van sensoren die aangeven wanneer een container vol is. Hieraan is een ‘dynamische routeplanning’ gekoppeld zodat efficiënter geleegd kan worden. De invoering van het dynamisch rijden wordt geleidelijk uitgerold over de hele stad. Er is begonnen op de zuidoever en eind december 2018 werd het dynamisch rijden op de noordoever toegepast voor de textiel- en glascontainers. Naar verwachting worden medio 2019 alle containers zowel voor restafval als voor de stromen, glas, papier, textiel en kunststof op basis van vulgraadmeting geledigd.

Om de uitvoering en de administratieve ondersteuning van het inzamelingproces efficiënter te laten verlopen, worden verschillende ICT-systemen gekoppeld in een ‘Waste Management’-systeem (WMS) samengebracht.

In het kader van de verduurzaming van het wagenpark zijn er in 2018 twee pilots met volledig elektrische huisvuilophaalwagens voorbereid. Deze twee voertuigen worden in 2019 in gebruik genomen.

 

Dierenwelzijn

In 2015 is de eerste Nota dierenwelzijn opgesteld en vastgesteld door de gemeenteraad. In de jaren erna is een vervolg gegeven aan het uitvoeren van de Nota dierenwelzijn. Veel van de acties zijn tussen 2015 en 2018 uitgevoerd of opgestart. In 2018 is met name uitvoering gegeven aan het actieplan rattenoverlast, een meldpunt voor hoog-risicohonden, een actie ‘chip je kat’ en onderzoek naar gedrag m.b.t. voedsel op straat.

De nota dierenwelzijn is geëvalueerd en eind oktober is er een start gemaakt met het herzien van de nota dierenwelzijn. Tijdens een bijeenkomst is er met veel verschillende partners gesproken over het gemeentelijke dierenwelzijnsbeleid voor de komende jaren.

De structurele (communicatieve en beleidsmatige) inzet op het vlak van overlastgevende dieren en dierenwelzijn in zijn algemeenheid is in 2018 gecontinueerd. Tot slot draagt de gemeente middels een subsidie bij aan de zwerfkattenaanpak in Rotterdam. Deze aanpak (vangen, neutraliseren en terugplaatsen) is nodig om overlast van zwerfkatten te voorkomen en draagt tevens bij aan het welzijn van de zwerfkatten.

 

Plaagdierbeheersing

Vanaf 2017 is de Integrated Pest Management (IPM) wetgeving van kracht. Deze wetgeving vereist een aantal stappen op het gebied van  preventie, omgevingsanalyse en wering, met als laatste mogelijkheid het inzetten van een chemisch middel om ratten te bestrijden. Medio 2018 is er gestart met een proef met digitale rattenklemmen, zodat er bij vangst een signaal wordt afgegeven. Deze proef wordt in 2019 voortgezet. 

In 2018 is met name ingezet op het bij elkaar brengen van betrokken partijen bij de preventie of bestrijding van rattenoverlast. Dit leidt tot een gezamenlijk plan van aanpak zoals bedoeld in de IPM-regelgeving.

Er is in 2018 een tweetal speciale projecten uitgevoerd, namelijk de aanpak vliegenoverlast op Heijplaat en de aanpak mierenoverlast (zeldzame tropische mierensoort) in het Molenlaankwartier. Bij beide projecten is het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) betrokken. Samen met deze organisatie heeft de gemeente een plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd. Stadsbeheer is dagelijks in deze gebieden te vinden ten behoeve van monitoring, bestrijding of coördinatie.

Ook in 2018 beheerde de gemeente Rotterdam in het centrum 2 duiventillen waar medewerkers 7 dagen per week de duiven verzorgen. Het doel is om overlast voor winkeliers en winkelend publiek zoveel mogelijk te minimaliseren op een diervriendelijke wijze. Deze proef is in 2015 gestart met de eerste til en in 2016 uitgebreid met een tweede til. Evaluatie vindt medio 2019 plaats.

 

Gladheidbestrijding

De bereikbaarheid van en de doorstroming in de stad is belangrijk. Om de bereikbaarheid en doorstroming ook in de wintermaanden te waarborgen, speelt Stadsbeheer een belangrijke rol in de gladheidsbestrijding. Medewerkers van Stadsbeheer worden ingezet om de strooiwerkzaamheden uit te voeren op doorgaande wegen en fietspaden. Het afgelopen jaar zijn de medewerkers 21 keer uitgerukt voor gladheidbestrijding.

 

Professionalisering medewerkers

Scholing vormt een belangrijk onderdeel bij de verdere professionalisering van de medewerkers. In 2018 zijn 250 medewerkers van Inzameling en hergebruik getraind in onder meer mentale en fysieke weerbaarheid, het nieuwe rijden, deskundigheid gladheidbestrijding en veilig werken langs de weg. Daarnaast hebben 8 medewerkers een MBO 2 opleiding met goed gevolg afgerond en startten 15 medewerkers met een opleiding op MBO niveau 1, 2 of 3.

Wat heeft het gekost?

Toelichting op overzicht van afwijkingen

1. Meer uitbesteed werk

Door krapte op de arbeidsmarkt was het niet mogelijk om alle vacatures te vervullen. Hierdoor moest werk worden uitbesteed. Dit alles heeft geleid tot een lagere omzet.

 

2. Hogere ICT lasten

Diverse (implementaties van) automatiseringsprojecten hebben geleid tot hogere uitgaven.

 

3. Bijdrage afvalfonds

Hogere incidentele bijdrage uit het afvalfonds voor het onderdeel Inzameling in verband met gescheiden afvalstromen.

 

4. Inhuur

Meer inzet was nodig op de markten en voor het wegrijden van naastplaatsingen. De hiervoor beschikbare middelen vanuit de Maatregelen Nota Schone Stad (MNSS) waren niet toereikend. Eveneens is het aantal grofvuil meldingen gestegen waardoor meer inzet nodig was van mensen. Verder wordt opgemerkt dat er eveneens sprake was van hogere uurtarieven voor beladers.

 

5. Negatieve prijseffecten afvalstromen

Het tekort wordt veroorzaakt door de negatieve prijsontwikkelingen van grondstoffen waaronder hout en papier en daarnaast is de verwerking van GFT duurder geworden.

 

7. Onttrekking profi-leasefonds

De lease-opbrengsten waren voldoende om de hiermee samenhangende kosten te dekken. Daarom heeft geen onttrekking vanuit de reserves plaatsgevonden.

Toelichting op overzicht van bijstellingen

Correctie opbrengsten ASH
In voorgaande jaren is bij de toepassing van de trend een nadeel ontstaan op de begroting van het product Afvalinzameling. Dit nadeel is met deze bijstelling gecorrigeerd.

 

Gladheidsbestrijding
De bereikbaarheid van de stad is in toenemende mate belangrijk voor de economie van de stad. Om de bereikbaarheid ook in de winterse maanden te waarborgen speelt Reiniging in samenwerking met de collega’s van Inzameling & Hergebruik een belangrijk rol in de gladheidsbestrijding. De medewerkers van Reiniging worden ingezet voor strooiwerkzaamheden op doorgaande wegen en fietspaden. Het afgelopen jaar zijn de medewerkers 22 keer uitgerukt voor de gladheidsbestrijding. Voor het uitvoeren van de wettelijke taak gladheidsbestrijding op gemeentelijk grondgebied en de benodigde middelen voor inzet personeel en inzet voertuigen is de begroting structureel aangepast.

 

Incidentele hogere kosten Concernhuisvesting
Bij de tweede herziening 2018 is er binnen programma Overhead melding gemaakt van incidenteel hogere huisvestingskosten van € 3,1 mln. Dit betrof niet activeerbare projectkosten ad 1,7 mln en 1,4 mln hogere huisvestingslasten als gevolg van een langere overgangsperiode voor de verhuizing van het archief en de dienstverlening van de kredietbank naar de nieuwe Stadhuis XL+ winkel. Deze incidenteel hogere huisvestingslasten van € 3,1 mln zijn verdeeld over diverse producten. Vanuit dit product is een budgetbedrag van € 112 overgeheveld. Voor de uiteindelijke realisatie van deze bijstelling wordt verwezen naar het product concernhuisvesting.

 

Plaagdierbeheersing
De externe opbrengsten zijn de afgelopen jaren teruggelopen doordat de focus is verschoven naar werk ten behoeve van de stad, zoals ook aangegeven in de Nota dierenwelzijn en het Actieplan rattenoverlast. Daarnaast zijn bepaalde activiteiten beëindigd, waaronder het verlenen van assistentie bij de ontmanteling van hennepplantages in woningen en ongediertebestrijding op schepen. Met deze bijstelling is de begroting voldoende aangepast.

 

Roadblocks
In verband met de toenemende dreiging van terroristische aanslagen zijn roadblocks sinds 2015 een vast onderdeel van de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen bij grote evenementen. Hiervoor wordt steeds vaker een beroep gedaan op inzet van materieel en mensen wat ten koste gaat van het reguliere werk.

 

Kosten en dekking Digitaliseringsagenda en HR Uitvoeringsagenda
In 2018 is een start gemaakt met de uitvoering van de Digitaliseringsagenda en HR Uitvoeringsagenda. De hiermee samenhangende kosten en dekking zijn gerealiseerd binnen verschillende producten. Dit is met deze begrotingswijziging verwerkt in de begroting 2018. Voor dit product betekende dit (per saldo) een bijstelling van € 362. Voor de uiteindelijke realisatie van deze bijstelling wordt verwezen naar het product concernondersteuning.

 

Ramingsbijstelling hogere baten en verwerkingskosten
De hogere kosten voor afvalverwerking zijn voor een groot deel gedekt door hogere opbrengsten van de afvalstoffenheffing en bedrijfsreinigingsrecht. Hogere verwerkingskosten zijn veroorzaakt door prijsschommelingen bij verschillende monostromen.